Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Təcavüzkarı sakitləşdirmə siyasəti (ing. Appeasement) — təcavüzkara güzəştə getməyə əsaslanan siyasət.
Təcavüzkarı sakitləşdirmə siyasəti işğalçı dövlətin süni şəkildə qızışdırdığı beynəlxalq mübahisələrin həllindən və bu doktrina müəlliflərinin nöqteyi-nəzərindən təcavüzkar siyasət yürüdən tərəfə təslim olmaq yolu ilə münaqişələrin həllindən, ikinci dərəcəli və əhəmiyyətsiz məsələlərdən ibarətdir. Termin ən çox Nevill Çemberlen, eləcə də Boldvin və Makdonaldın başçılıq etdiyi Britaniya hökumətinin 1933-1939-cu illərdə nasist Almaniyasına və qismən də faşist İtaliyasına qarşı xarici siyasətinə istinad etmək üçün istifadə olunur, xüsusilə də 1937-1939-cu illərdə aydın şəkildə özünü göstərir. Bu siyasət Versal sisteminin, Millətlər Liqasının və kollektiv təhlükəsizlik sisteminin həlledici şəkildə deqradasiyasına, Avropada qüvvələr balansının köklü şəkildə dəyişməsinə, Böyük Britaniya və Fransanın geosiyasi mövqelərinin zəifləməsinə, Almaniya və İtaliyanın mövqelərinin isə güclənməsinə səbəb olmuşdur.
Birinci Dünya müharibəsindən sonrakı siyasi vəziyyət
Birinci Dünya müharibəsində qalib gələn keçmiş Antanta müttəfiqləri Böyük Britaniya, Fransa və İtaliya Avropada tam hərəkət azadlığına malik idilər. Avropanın geosiyasi xəritəsi əsasən 1919-cu ildə Versal müqaviləsinin imzalanması ilə yaradılmışdı. Müqavilə Almaniya Respublikasına ciddi məhdudiyyətlər qoymuş, bir sıra alman torpaqlarının ilhaqına, Almaniyanın daxilində sosial-siyasi gərginliyə gətirib çıxarmış iqtisadi zəifliyin, revanşizm ideyalarının yaranmasına və radikal siyasi partiyaların populyarlaşmasına səbəb olmuşdu.
Avstriya-Macarıstan imperiyası bir neçə nisbətən kiçik müstəqil dövlətlərə bölünərək mövcud olmağı dayandırdı.
Antanta ölkələrindən biri olan Rusiya imperiyasında Birinci Dünya müharibəsi illərində fevral və oktyabr inqilabları baş verdi və bolşeviklər hakimiyyətə gəldilər. Kapitalist ölkələri bolşevikləri ideoloji cəhətdən düşmən hesab edirdilər və Sovet rəhbərliyini Avropa siyasətinin həyata keçirilməsində tərəfdaş kimi qəbul etmirdilər. Almaniya ilə separat sülh bağlayan Rusiya hərbi qənimətlərin bölünməsində iştirak etmək imkanlarından məhrum oldu, onun ərazisində xarici müdaxilə və vətəndaş müharibəsi başladı.
sonra Osmanlı İmperiyasının dağılması və parçalanması baş verdi.
İtaliyada bu ölkənin Antanta tərəfində hərbi əməliyyatlarda iştirakına görə aldığı təzminatın qeyri-adekvat olması ilə bağlı fikirlər üstünlük təşkil edirdi.
Beləliklə, beş aparıcı Avropa dövlətindən üçü Versal müqaviləsinin nəticələrindən narazı qaldı. Digər məsələlərlə yanaşı, Avropada kiçik dövlətlər arasında qarşılıqlı ərazi iddiaları, iqtisadi, siyasi, sosial və ideoloji fərqlərlə bağlı bir çox münaqişəli məsələlər yaranıb.
Sakitləşdirmə siyasəti üçün ilkin zəmin
Demokratik Qərb dövlətləri (xüsusən də Böyük Britaniya və Fransa) İkinci Dünya müharibəsindən əvvəl “sakitləşdirmə siyasəti” qəbul etməklə ümid edirdilər ki, güzəştlər və kompromislər vasitəsilə təcavüzkarı dayandırmaq mümkün olacaq. Beləliklə, Böyük Britaniya və Fransa Almaniyanın, SSRİ-nin, İtaliyanın, Polşanın təcavüzünə göz yumaraq (onları yalnız sözdə ittiham edərək) ümid edirdilər ki, işğalçıların ambisiyaları daha zəif dövlətlər hesabına təmin olunacaq (məs. Avstriya və Çexoslovakiya). Həmçinin 1937-1938-ci illərin sonlarında İngiltərənin hökumət dairələrində Belçika və Portuqaliyanın mülkiyyətlərinin bölünməsi yolu ilə Almaniyaya müstəmləkəçilik təzminatının verilməsi məsələsi müzakirə olundu (Versal müqaviləsinə əsasən Almaniyadan alınan ərazilərin qaytarılması 1936-cı ildə tanındı, Plimut komitəsini “arzuolunmaz” adlandırdı və mandat sahiblərinin müqaviməti ilə üzləşdi), lakin Böyük Britaniyaya bu ərazilərdə maksimum müstəmləkə güzəştlərinin verilməsi və Avropa siyasətində maksimum güzəştlərin edilməsinin məcburi şərti Adolf Hitleri qane etmədi və o, belə şübhəli faydaları olan layihəni tərk etdi.
Münxen sazişinin imzalanmasından sonra sovet kəşfiyyatı Stalinə bildirdi ki, Hitleri sakitləşdirmək siyasəti nəticə vermir və güzəştlər yalnız təcavüzkarı növbəti addımlara sövq edir.
Nəticələr
1939-cu ilin martında Almaniya Çexoslovakiyanı işğal edərək Çexiyanı "Bohemiya və Moraviyanın protektoratına ", Slovakiyanı (formal olaraq müstəqil dövlət) isə öz satellitinə və müttəfiqinə çevirdi. Sonra Hitler Polşaya iddialar irəli sürdü - əvvəlcə Şərqi Prussiyaya ekstraterritorial quru yolun verilməsi, sonra isə “polyak dəhlizinin” ona verilməsinə dair referendumun keçirilməsi. Hitlerə görə, referendumda 1918-ci ilin noyabrına qədər bu ərazidə yaşayan insanlar iştirak etməli idilər. Polşaya Böyük Britaniya və Fransa tərəfindən müstəqillik zəmanəti verildikdən sonra Almaniya ilə bu dövlətlər arasında müharibə ehtimalının çoxaldığı daha aydın oldu.
İstinadlar
- "Appeasement — World War 2 on History". www.history.co.uk. Archived from the original on 4 April 2013.
- ""An evaluation of the reasons for the British policy of appeasement, 1936–1938" BBC History". 2018-09-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-25.
- McDonough, Frank. Neville Chamberlain, Appeasement, and the British Road to War. Manchester UP. 1998. səh. 114. ISBN .Compare: Frank McDonough. Neville Chamberlain, Appeasement, and the British Road to War. Manchester UP. 1998. səh. 124. ISBN .
By and large, the Chamberlain government tried to persuade editors to operate an informal self-censorship. [...] Editors of leading national newspapers were asked to support Chamberlain's efforts to gain a peaceful settlement and to avoid critical comment. Yet the freedom enjoyed by the press ensured that total government control was never feasible and critical comment continued to appear.
Government pressure to restrict criticism of appeasement on BBC radio was far more successful. Radio coverage of foreign policy during the inter-war years was severely restricted through a combination of discreet pressure, self-censorship and guidance from Downing Street and the foreign office. - Shirer, William L. Twentieth Century Journey, Volume 2, The Nightmare Years: 1930–1940. Boston: Little Brown and Company. 1984. 308. ISBN .
- Hucker, Daniel. Public Opinion and the End of Appeasement in Britain and France. London: Routledge (2016 tarixində nəşr olunub). 2011. ISBN . İstifadə tarixi: 12 October 2020.
- Andrew Roberts, "'Appeasement' Review: What Were They Thinking? Britain's establishment coalesced around appeasement and bared its teeth at those who dared to oppose it", Wall Street Journal 1 Nov. 2019). Arxiv surəti 12 yanvar 2021 tarixindən (Wayback Machine) saytında
- Wendt, Bernd-Jürgen. 'Economic Appeasement' – A Crisis Strategy // The Fascist Challenge and the Policy of Appeasement. Routledge. 1983. səh. 168. doi:10.4324/9781003212997-17. ISBN . 2024-09-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-25.
- Разведка Российской Федерации рассекретила документы, касающиеся Мюнхенского сговора. Arxiv surəti 14 oktyabr 2018 tarixindən (Wayback Machine) saytında // Известия, 29.09.2008
- Domarus, Max; Hitler, Adolf. Hitler: Speeches and Proclamations, 1932–1945: The Chronicle of a Dictatorship. 1990. səh. 1393.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tecavuzkari sakitlesdirme siyaseti ing Appeasement 1 tecavuzkara guzeste getmeye esaslanan siyaset Boyuk Britaniyanin bas naziri Nevill Cemberlen Adolf Hitleri salamlayir Bad Qodesberq 24 sentyabr 1938 ci il Tecavuzkari sakitlesdirme siyaseti isgalci dovletin suni sekilde qizisdirdigi beynelxalq mubahiselerin hellinden ve bu doktrina muelliflerinin noqteyi nezerinden tecavuzkar siyaset yuruden terefe teslim olmaq yolu ile munaqiselerin hellinden ikinci dereceli ve ehemiyyetsiz meselelerden ibaretdir 2 Termin en cox Nevill Cemberlen 3 elece de Boldvin ve Makdonaldin basciliq etdiyi Britaniya hokumetinin 1933 1939 cu illerde nasist Almaniyasina ve qismen de fasist Italiyasina qarsi xarici siyasetine istinad etmek ucun istifade olunur xususile de 1937 1939 cu illerde aydin sekilde ozunu gosterir 4 Bu siyaset Versal sisteminin Milletler Liqasinin ve kollektiv tehlukesizlik sisteminin helledici sekilde deqradasiyasina Avropada quvveler balansinin koklu sekilde deyismesine Boyuk Britaniya ve Fransanin geosiyasi movqelerinin zeiflemesine Almaniya ve Italiyanin movqelerinin ise guclenmesine sebeb olmusdur 5 6 7 Mundericat 1 Birinci Dunya muharibesinden sonraki siyasi veziyyet 2 Sakitlesdirme siyaseti ucun ilkin zemin 3 Neticeler 4 IstinadlarBirinci Dunya muharibesinden sonraki siyasi veziyyetredakteBirinci Dunya muharibesinde qalib gelen kecmis Antanta muttefiqleri Boyuk Britaniya Fransa ve Italiya Avropada tam hereket azadligina malik idiler Avropanin geosiyasi xeritesi esasen 1919 cu ilde Versal muqavilesinin imzalanmasi ile yaradilmisdi Muqavile Almaniya Respublikasina ciddi mehdudiyyetler qoymus bir sira alman torpaqlarinin ilhaqina Almaniyanin daxilinde sosial siyasi gerginliye getirib cixarmis iqtisadi zeifliyin revansizm ideyalarinin yaranmasina ve radikal siyasi partiyalarin populyarlasmasina sebeb olmusdu Avstriya Macaristan imperiyasi bir nece nisbeten kicik musteqil dovletlere bolunerek movcud olmagi dayandirdi Antanta olkelerinden biri olan Rusiya imperiyasinda Birinci Dunya muharibesi illerinde fevral ve oktyabr inqilablari bas verdi ve bolsevikler hakimiyyete geldiler Kapitalist olkeleri bolsevikleri ideoloji cehetden dusmen hesab edirdiler ve Sovet rehberliyini Avropa siyasetinin heyata kecirilmesinde terefdas kimi qebul etmirdiler Almaniya ile separat sulh baglayan Rusiya herbi qenimetlerin bolunmesinde istirak etmek imkanlarindan mehrum oldu onun erazisinde xarici mudaxile ve vetendas muharibesi basladi Birinci Dunya muharibesinden sonra Osmanli Imperiyasinin dagilmasi ve parcalanmasi bas verdi Italiyada bu olkenin Antanta terefinde herbi emeliyyatlarda istirakina gore aldigi tezminatin qeyri adekvat olmasi ile bagli fikirler ustunluk teskil edirdi Belelikle bes aparici Avropa dovletinden ucu Versal muqavilesinin neticelerinden narazi qaldi Diger meselelerle yanasi Avropada kicik dovletler arasinda qarsiliqli erazi iddialari iqtisadi siyasi sosial ve ideoloji ferqlerle bagli bir cox munaqiseli meseleler yaranib Sakitlesdirme siyaseti ucun ilkin zeminredakteDemokratik Qerb dovletleri xususen de Boyuk Britaniya ve Fransa Ikinci Dunya muharibesinden evvel sakitlesdirme siyaseti qebul etmekle umid edirdiler ki guzestler ve kompromisler vasitesile tecavuzkari dayandirmaq mumkun olacaq Belelikle Boyuk Britaniya ve Fransa Almaniyanin SSRI nin Italiyanin Polsanin tecavuzune goz yumaraq onlari yalniz sozde ittiham ederek umid edirdiler ki isgalcilarin ambisiyalari daha zeif dovletler hesabina temin olunacaq mes Avstriya ve Cexoslovakiya Hemcinin 1937 1938 ci illerin sonlarinda Ingilterenin hokumet dairelerinde Belcika ve Portuqaliyanin mulkiyyetlerinin bolunmesi yolu ile Almaniyaya mustemlekecilik tezminatinin verilmesi meselesi muzakire olundu Versal muqavilesine esasen Almaniyadan alinan erazilerin qaytarilmasi 1936 ci ilde tanindi Plimut komitesini arzuolunmaz adlandirdi ve mandat sahiblerinin muqavimeti ile uzlesdi lakin Boyuk Britaniyaya bu erazilerde maksimum mustemleke guzestlerinin verilmesi ve Avropa siyasetinde maksimum guzestlerin edilmesinin mecburi serti Adolf Hitleri qane etmedi ve o bele subheli faydalari olan layiheni terk etdi Munxen sazisinin imzalanmasindan sonra sovet kesfiyyati Staline bildirdi ki Hitleri sakitlesdirmek siyaseti netice vermir ve guzestler yalniz tecavuzkari novbeti addimlara sovq edir 8 9 Neticelerredakte1939 cu ilin martinda Almaniya Cexoslovakiyani isgal ederek Cexiyani Bohemiya ve Moraviyanin protektoratina Slovakiyani formal olaraq musteqil dovlet ise oz satellitine ve muttefiqine cevirdi Sonra Hitler Polsaya iddialar ireli surdu evvelce Serqi Prussiyaya ekstraterritorial quru yolun verilmesi sonra ise polyak dehlizinin ona verilmesine dair referendumun kecirilmesi Hitlere gore referendumda 1918 ci ilin noyabrina qeder bu erazide yasayan insanlar istirak etmeli idiler Polsaya Boyuk Britaniya ve Fransa terefinden musteqillik zemaneti verildikden sonra Almaniya ile bu dovletler arasinda muharibe ehtimalinin coxaldigi daha aydin oldu Istinadlarredakte Appeasement World War 2 on History www history co uk Archived from the original on 4 April 2013 An evaluation of the reasons for the British policy of appeasement 1936 1938 BBC History 2018 09 28 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2024 09 25 McDonough Frank Neville Chamberlain Appeasement and the British Road to War Manchester UP 1998 seh nbsp 114 ISBN nbsp 978 0 7190 4832 6 Compare Frank McDonough Neville Chamberlain Appeasement and the British Road to War Manchester UP 1998 seh nbsp 124 ISBN nbsp 978 0 7190 4832 6 By and large the Chamberlain government tried to persuade editors to operate an informal self censorship Editors of leading national newspapers were asked to support Chamberlain s efforts to gain a peaceful settlement and to avoid critical comment Yet the freedom enjoyed by the press ensured that total government control was never feasible and critical comment continued to appear Government pressure to restrict criticism of appeasement on BBC radio was far more successful Radio coverage of foreign policy during the inter war years was severely restricted through a combination of discreet pressure self censorship and guidance from Downing Street and the foreign office Shirer William L Twentieth Century Journey Volume 2 The Nightmare Years 1930 1940 Boston Little Brown and Company 1984 308 ISBN nbsp 0 316 78703 5 Hucker Daniel Public Opinion and the End of Appeasement in Britain and France London Routledge 2016 tarixinde nesr olunub 2011 ISBN nbsp 978 1 317 07354 3 Istifade tarixi 12 October 2020 Andrew Roberts Appeasement Review What Were They Thinking Britain s establishment coalesced around appeasement and bared its teeth at those who dared to oppose it Wall Street Journal 1 Nov 2019 Arxiv sureti 12 yanvar 2021 tarixinden Wayback Machine saytinda Wendt Bernd Jurgen Economic Appeasement A Crisis Strategy The Fascist Challenge and the Policy of Appeasement Routledge 1983 seh nbsp 168 doi 10 4324 9781003212997 17 ISBN nbsp 9781003212997 2024 09 26 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2024 09 25 Razvedka Rossijskoj Federacii rassekretila dokumenty kasayushiesya Myunhenskogo sgovora Arxiv sureti 14 oktyabr 2018 tarixinden Wayback Machine saytinda Izvestiya 29 09 2008 Domarus Max Hitler Adolf Hitler Speeches and Proclamations 1932 1945 The Chronicle of a Dictatorship 1990 seh nbsp 1393 Menbe https az wikipedia org w index php title Sakitlesdirme siyaseti amp oldid 7906272