Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Tixius (lat. Tychius) — Buğumayaqlılar tipinin Sərtqanadlılar dəstəsinin fəsiləsinə aid olan növ.
| Tixius | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Ranqsız: Tipüstü: Ranqsız: Ranqsız: Tip: ???: Tixius | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
| ||||||||||
Xarici quruluşu
Tixiuslar 2–3 mm böyüklükdə olmaqla, bədənləri və qanadlarının üzəri sıx sarı və qızılı pulcuqlarla örtülmüşdür. Böcəklərin xortumu nazik və xeyli uzundur. Sürfələri çirkli-ağ rəngdədir. Ayaqsızdır. Başın rəngi sarı ilə qəhvəyi arasında dəyişir. Müəyyənləşdirilmişdir ki, Azərbaycanda toxumluq yonca bitkisinə üç növ tixius: sarı (Tychius flavus Beck.), kürən (Tychius femoralis Bris.) və fır (Tychius medicaginis Bus.) böyük zərər vurur.
Həyat tərzi
Yonca tarlalarında bu zərərvericilər torpağın 5-15 sm dərinliyində böcək fazasında qışlayır. Böcəklər mart ayında qışlama yerlərindən çıxmağa başlayır və onlar havalar bir az isindikdən sonra qidalanır, əsasən yarpaqları, gövdələri yeyir, bəzən isə qönçə və çiçəkləri də zədələyir. Bir müddətdən sonra böcəklərin cinsi məhsulları yetişir. Bu proses, adətən, yoncada yaşıl paxlaların əmələgəlmə dövrünə düşür. Onlar yumurtasını paxla boşluğuna qoyur. Əvvəlcə kürən, 5-6 gündən sonra isə sarı tixius yumurta qoymağa başlayır. Böcəklərin daxilində yumurtalar tədricən yetişdiyinə görə yumurtaqoyma müddəti xeyli uzanır. Bir paxla daxilində 1-5 yumurta qoyulur. Yumurtalardan çıxan sürfələr paxla daxilindəki toxumlarla qidalanaraq inkişaf edir və böyüyür. Hər bir sürfə ömrü boyu 2-7-yə qədər toxum yeyə bilir. Toxumların mum yetişmə dövründə sürfələr torpağa keçir və orada 7-9 gün müddətində pup fazasına keçir. Pup dövrü 9-11 gün çəkir, sonra onlardan çıxan böcəklər qışlamaq üçün torpaqla qalır. Böcəklər yoncadan əlavə başqa bitki sahələrində də qışlaya bilir. Yoncanın qönçələmə dövründə həmin böcəklər başqa sahələrdən yonca tarlalarına keçir.
Yayılması
Avropa, Ön Asiya, Çin, Pribaltikanın şimalında, Qafqazda, Qərbi Sibirdə regionlarında, Orta Asiya və Cənubi Qazaxıstanda yayılıb. Azərbaycanda isə yonca əkilən bütün rayonlarda yayılıb.
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tixius lat Tychius Bugumayaqlilar tipinin Sertqanadlilar destesinin fesilesine aid olan nov TixiusElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Ranqsiz IlkagizlilarTipustu TuleyenlerRanqsiz PanarthropodaRanqsiz Tip Bugumayaqlilar TixiusBeynelxalq elmi adiTychiusSekil axtarisiITIS 617080NCBI 202188EOL 33111Xarici qurulusuTixiuslar 2 3 mm boyuklukde olmaqla bedenleri ve qanadlarinin uzeri six sari ve qizili pulcuqlarla ortulmusdur Boceklerin xortumu nazik ve xeyli uzundur Surfeleri cirkli ag rengdedir Ayaqsizdir Basin rengi sari ile qehveyi arasinda deyisir Mueyyenlesdirilmisdir ki Azerbaycanda toxumluq yonca bitkisine uc nov tixius sari Tychius flavus Beck kuren Tychius femoralis Bris ve fir Tychius medicaginis Bus boyuk zerer vurur Heyat terziYonca tarlalarinda bu zerervericiler torpagin 5 15 sm derinliyinde bocek fazasinda qislayir Bocekler mart ayinda qislama yerlerinden cixmaga baslayir ve onlar havalar bir az isindikden sonra qidalanir esasen yarpaqlari govdeleri yeyir bezen ise qonce ve cicekleri de zedeleyir Bir muddetden sonra boceklerin cinsi mehsullari yetisir Bu proses adeten yoncada yasil paxlalarin emelegelme dovrune dusur Onlar yumurtasini paxla bosluguna qoyur Evvelce kuren 5 6 gunden sonra ise sari tixius yumurta qoymaga baslayir Boceklerin daxilinde yumurtalar tedricen yetisdiyine gore yumurtaqoyma muddeti xeyli uzanir Bir paxla daxilinde 1 5 yumurta qoyulur Yumurtalardan cixan surfeler paxla daxilindeki toxumlarla qidalanaraq inkisaf edir ve boyuyur Her bir surfe omru boyu 2 7 ye qeder toxum yeye bilir Toxumlarin mum yetisme dovrunde surfeler torpaga kecir ve orada 7 9 gun muddetinde pup fazasina kecir Pup dovru 9 11 gun cekir sonra onlardan cixan bocekler qislamaq ucun torpaqla qalir Bocekler yoncadan elave basqa bitki sahelerinde de qislaya bilir Yoncanin qonceleme dovrunde hemin bocekler basqa sahelerden yonca tarlalarina kecir YayilmasiAvropa On Asiya Cin Pribaltikanin simalinda Qafqazda Qerbi Sibirde regionlarinda Orta Asiya ve Cenubi Qazaxistanda yayilib Azerbaycanda ise yonca ekilen butun rayonlarda yayilib IstinadlarHemcinin bax