Bu tayfa mənbələrdə tolos, teles, tolis, tulus və s. variantlarda qeydə alınmışdır.
Jujan xanlığının əsas qüvvəsi teles tayfalarını itaət altında saxlamağı bacarmasında idi. Öz tarixlərinin başlanğıcında, yəni bizim eranın III əsrində teleslər Ordosdan qərbdəki çöllərdə yaşayırdılar. 338-ci ildə onlar Tobas xanına tabe oldular və IV əsrin sonlarında şimala, Cunqariyaya köçüb Selenqa çayına qədər bütün Qərbi Monqolustana yayıldılar. Dağınıq yaşadıqlarından teleslər jujanlara müqavimət göstərə bilmir və buna görə xərac verməli olurdular.
Teles tayfaları jujanlara çox lazım idi, jujan ordası isə əksinə, teleslərə gərək deyildi. Jujanlar elə adamlar idilər ki, hər vasitə ilə yorucu əməkdən qaçırdılar, onların övladları isə, ümumiyyətlə xərac almağı işləməkdən daha üstün tuturdular. Teleslər isə heyvandarlıqla məşğul olurdular, onlar mal-qaraları otarır və heç kimə bac-xərac vermək istəmirdilər. Hər iki xalqın siyasi sistemləri də bu meyllərə uyğun surətdə formalaşmışdı: jujanlar hərbi güc sayəsində qonşuların hesabına yaşamaq üçün ordularda birləşirdilər; teleslər isə tayfaların zəif əlaqələndirilmiş konfederasiyası kimi qalmaqda davam edir, lakin bütün qüvvə və bacarıqları ilə müstəqilliklərini qoruyurdular.
Teleslər jujanlarla qonşuluqda yaşayır, lakin heç bir cəhətdən onlara bənzəmirdilər. Onlar öz patriarxal quruluş və köçəri məişətlərini saxlamaqla Xunnu imperiyasının tərkibindən erkən çıxmışdılar. Çinliləşdirmə uzaq çöllərdə yaşayan sadə köçərilərə toxunmamışdı. Çinlilərin özlərini də həmin çöllərdə cəlb edən elə bir şey yox idi. Teleslərin ümumi təşkilati strukturu mövcud deyildi. 12 nəslin hər biri başçı — ağsaqqal tərəfindən idarə olunurdu, həm də «qohumlar sülh və sakitlik şəraitində yaşayırdılar».
Teleslər hündür təkərli arabalarla çöldə bir yerdən o biri yerə köçürdülər. Onlar təbiətcə döyüşkən və azadlıqsevər adamlar idilər, heç bir mütəşəkkilliyə meyl göstərmirdilər. Onlar özlərini «tele» adlandırırdılar, bu ad «telsut» şəklində indiyə qədər Altay etnonimində yaşamaqdadır. Teleslərin nəsilləri yakutlar, telenqutlar, uyğurlar və başqalarıdır. Onlardan çoxu dövrümüzə qədər gəlib çatmamışlar.
Teleslər Göytürk xaqanlığının yaranmasında mühim rol oynamışdılar. Lev Qumilyov bildirir ki, teleslər türkütlərin şərq qolu idilər. Onlar Altay və Sayanda yaşayırdılar. XIII əsr monqol abidəsi olan "Monqolların gizli tarixi"ndə teleslərn adı xatırlanır. Çingiz xana tebe olan "Meşə adamları" kimi göstərilir.
VIII əsrdə teleslər artıq 15 tayfadan (quliqar, tuba, telengit və s.) ibarət idi.
Müasir teleslər
Altaylıların tərkibində etnoqrafik qrupdur. Teleslərə qohum olan sümüklər (seoklar): Köbək, Almat, Təbək, Teti-Tas, Çaqat, Tərik, Şakşılık. Tös- Baktı-kaan.
Ədəbiyyat
Потапов Л. П., Очерки по истории алтайцев, (2 изд.), М.-Л., 1953;
Потапов Л. П.,Этнический состав и происхождение алтайцев, Л., 1969.
Лев Николаевич Гумилев., Алтайская ветвь тюрок-тугю, Советская археология. – 1959. – N 1. – С. 105- 114.
İstinadlar
Н. Я. Бичурин. Собрание сведений о народах, обитавших в Средней Азии в древние времена, т. I, М. — Л. 1950, с. 215.
Xarici keçidlər
Etnos ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Avqust 12, 2021
teleslər, qədim, türk, tayfası, mündəricat, tarixi, müasir, teleslər, ədəbiyyat, istinadlar, xarici, keçidlərtarixi, redaktəbu, tayfa, mənbələrdə, tolos, teles, tolis, tulus, variantlarda, qeydə, alınmışdır, jujan, xanlığının, əsas, qüvvəsi, teles, tayfalarını. Telesler Qedim turk tayfasi Mundericat 1 Tarixi 2 Muasir telesler 3 Edebiyyat 4 Istinadlar 5 Xarici kecidlerTarixi RedakteBu tayfa menbelerde tolos teles tolis tulus ve s variantlarda qeyde alinmisdir Jujan xanliginin esas quvvesi teles tayfalarini itaet altinda saxlamagi bacarmasinda idi Oz tarixlerinin baslangicinda yeni bizim eranin III esrinde telesler Ordosdan qerbdeki collerde yasayirdilar 338 ci ilde onlar Tobas xanina tabe oldular ve IV esrin sonlarinda simala Cunqariyaya kocub Selenqa cayina qeder butun Qerbi Monqolustana yayildilar Daginiq yasadiqlarindan telesler jujanlara muqavimet gostere bilmir ve buna gore xerac vermeli olurdular Teles tayfalari jujanlara cox lazim idi jujan ordasi ise eksine teleslere gerek deyildi Jujanlar ele adamlar idiler ki her vasite ile yorucu emekden qacirdilar onlarin ovladlari ise umumiyyetle xerac almagi islemekden daha ustun tuturdular Telesler ise heyvandarliqla mesgul olurdular onlar mal qaralari otarir ve hec kime bac xerac vermek istemirdiler Her iki xalqin siyasi sistemleri de bu meyllere uygun suretde formalasmisdi jujanlar herbi guc sayesinde qonsularin hesabina yasamaq ucun ordularda birlesirdiler telesler ise tayfalarin zeif elaqelendirilmis konfederasiyasi kimi qalmaqda davam edir lakin butun quvve ve bacariqlari ile musteqilliklerini qoruyurdular Telesler jujanlarla qonsuluqda yasayir lakin hec bir cehetden onlara benzemirdiler Onlar oz patriarxal qurulus ve koceri meisetlerini saxlamaqla Xunnu imperiyasinin terkibinden erken cixmisdilar Cinlilesdirme uzaq collerde yasayan sade kocerilere toxunmamisdi Cinlilerin ozlerini de hemin collerde celb eden ele bir sey yox idi Teleslerin umumi teskilati strukturu movcud deyildi 12 neslin her biri basci agsaqqal terefinden idare olunurdu hem de qohumlar sulh ve sakitlik seraitinde yasayirdilar 1 Telesler hundur tekerli arabalarla colde bir yerden o biri yere kocurduler Onlar tebietce doyusken ve azadliqsever adamlar idiler hec bir mutesekkilliye meyl gostermirdiler Onlar ozlerini tele adlandirirdilar bu ad telsut seklinde indiye qeder Altay etnoniminde yasamaqdadir Teleslerin nesilleri yakutlar telenqutlar uygurlar ve basqalaridir Onlardan coxu dovrumuze qeder gelib catmamislar Telesler Goyturk xaqanliginin yaranmasinda muhim rol oynamisdilar Lev Qumilyov bildirir ki telesler turkutlerin serq qolu idiler Onlar Altay ve Sayanda yasayirdilar XIII esr monqol abidesi olan Monqollarin gizli tarixi nde teleslern adi xatirlanir Cingiz xana tebe olan Mese adamlari kimi gosterilir VIII esrde telesler artiq 15 tayfadan quliqar tuba telengit ve s ibaret idi Muasir telesler RedakteAltaylilarin terkibinde etnoqrafik qrupdur Teleslere qohum olan sumukler seoklar Kobek Almat Tebek Teti Tas Caqat Terik Saksilik Tos Bakti kaan Edebiyyat RedaktePotapov L P Ocherki po istorii altajcev 2 izd M L 1953 Potapov L P Etnicheskij sostav i proishozhdenie altajcev L 1969 Lev Nikolaevich Gumilev Altajskaya vetv tyurok tugyu Sovetskaya arheologiya 1959 N 1 S 105 114 Istinadlar Redakte N Ya Bichurin Sobranie svedenij o narodah obitavshih v Srednej Azii v drevnie vremena t I M L 1950 s 215 Xarici kecidler Redakte Etnos ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Telesler amp oldid 3460283, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
