Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalənin cavab vermədiyinə dair şübhələr var. |
Şoranlar səhralarda formalaşan xarakterik hidromorf torpaqlardır. Şoran torpaqlar torpağın üst qatında suda asan həll olan duzların miqdarı 1% və çox olan torpaqlar nəzərdə tutulur. Səhra zonasında bu torpaqlar 10%-ə yaxın ərazini əhatə edir.
Hidromorf torpaqları əmələ gəlmə şəraiti
Şoranlıqların əmələgəlməsi hidrotermin, hidrogeoloji, geokimyəvi şəraitlə bağlıdır. Belə ki, şoranların yaranmasında qrunt sularının dərinliyi əsas rol oynayır. Qrunt sularının səthə yaxınlığı və buxarlanmanın olması bu prosesi sürətləndirir. Ona görə də qrunt sularının kimyəvi tərkibi və dərinlliyi əsas hesab olunur. Əgər qrunt sularının dərinliyi 2 m-ə yaxın olduqda minerallaşma sürətlə çoxalır.
Mexaniki tərkibi
V. A. Kovdaya görə birinci mərhələdə sular natrium karbonatlı olur və duzların miqdarı 1–3 q\l təşkil edir. İkincidə kalsium karbonat olur və duzların miqdarı 3–5q\l yaxınlaşır. Üçüncü mərhələdə xloridli-sulfatlı tərkibdə duzların miqdarı 10–20 q\l, dördüncü mərhələdə sulfatlı-xloridli sularda duzların miqdarı 30–50-dən çox olur. Qrunt sularının zəif mineralaşmasına biokarbonatlar üstünlüyə malik olur. Duzların konsentrasiyası çoxaldıqca, sulfatlar üstünlük təşkil edir. Qrunt suların çox yüksək minerallaşması şəraitində (15–20 q\l-dən çox) xloridli-natriumlu tərkib üçün şərait yaranır. Qrunt sularının yuxarıya doğru hərəkət və buxarlanması torpağın üst horizontunda duzların miqdarı çoxalır. Belə ki, bu şəraitdə qrunt suların aşağı hissəsində çətin həll olan duzlar, üst hissədə isə asan həll olan duzlar toplanır.
Takırlar
Xarakterik hidromorf səhra torpaqlarından biri də takırlardır. Bu torpaqlar Mərkəzi Asiyada, o cümlədən Amudərya, Sırdərya, Murqab, Atrek və s. çayların vadilərində inkişaf etmişdir.
Takırların xarici görünüşü çoxbucaqlını xatırladır. Gilli torpaqlarda yaranmış çatların dərinliyi 2–8 sm bəzən 10 sm-ə çatır. Takırlar kənarda qeyd olunduğu kimi çoxbucaqlı formada düzülmüş kafelləri xatırladır. Takırların torpaq profili çox qalın deyildir. Bu torpaqlar profilin özünə məxsus xüsusiyyətlərinə görə də digər tiplərdən fərqlənir. Belə ki, onun üst səthi 3–5 sm qalınlığında möhkəm qaysaqla örtülür ki, onun alt hissəsi isə daha kobud quruluşlu və qonurumtuldur.
Takırlarda humusun miqdarı boz-qonur torpaqlarda olduğu kimi 1%-dən aşağıdır. Torpaqlarda olan humus maddələrindən çoxu .
İstinadlar
- İ. Ə. Quliyev. Ümumi torpaqşünaslıq və torpaq coğrafiyası. Bakı 2014. 235 s.
- M. E. Salayev, H. Ə. Əliyev. Azərbaycan torpaqlarının diaqnostikası və təsnifatı (rus dili). 1991. 240 s.
Xarici keçid
- AZƏRBAYCAN TORPAQLARI
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalenin ensiklopedik teleblere cavab vermediyine dair subheler var Lutfen ensiklopedikliyi tesdiq etmek ucun meqalenin movzusuna uygun terefsiz etibarli menbeler elave edin Eger bele menbeler gosterilmezse meqale birlesdirile kocurule yonlendirile ve ya siline biler fevral 2025 Soranlar sehralarda formalasan xarakterik hidromorf torpaqlardir 1 Soran torpaqlar torpagin ust qatinda suda asan hell olan duzlarin miqdari 1 ve cox olan torpaqlar nezerde tutulur Sehra zonasinda bu torpaqlar 10 e yaxin erazini ehate edir Mundericat 1 Hidromorf torpaqlari emele gelme seraiti 2 Mexaniki terkibi 3 Takirlar 4 Istinadlar 5 Xarici kecidHidromorf torpaqlari emele gelme seraitiredakteSoranliqlarin emelegelmesi hidrotermin hidrogeoloji geokimyevi seraitle baglidir Bele ki soranlarin yaranmasinda qrunt sularinin derinliyi esas rol oynayir Qrunt sularinin sethe yaxinligi ve buxarlanmanin olmasi bu prosesi suretlendirir Ona gore de qrunt sularinin kimyevi terkibi ve derinlliyi esas hesab olunur Eger qrunt sularinin derinliyi 2 m e yaxin olduqda minerallasma suretle coxalir Mexaniki terkibiredakteV A Kovdaya gore birinci merhelede sular natrium karbonatli olur ve duzlarin miqdari 1 3 q l teskil edir Ikincide kalsium karbonat olur ve duzlarin miqdari 3 5q l yaxinlasir Ucuncu merhelede xloridli sulfatli terkibde duzlarin miqdari 10 20 q l dorduncu merhelede sulfatli xloridli sularda duzlarin miqdari 30 50 den cox olur 2 Qrunt sularinin zeif mineralasmasina biokarbonatlar ustunluye malik olur Duzlarin konsentrasiyasi coxaldiqca sulfatlar ustunluk teskil edir Qrunt sularin cox yuksek minerallasmasi seraitinde 15 20 q l den cox xloridli natriumlu terkib ucun serait yaranir Qrunt sularinin yuxariya dogru hereket ve buxarlanmasi torpagin ust horizontunda duzlarin miqdari coxalir Bele ki bu seraitde qrunt sularin asagi hissesinde cetin hell olan duzlar ust hissede ise asan hell olan duzlar toplanir TakirlarredakteXarakterik hidromorf sehra torpaqlarindan biri de takirlardir Bu torpaqlar Merkezi Asiyada o cumleden Amuderya Sirderya Murqab Atrek ve s caylarin vadilerinde inkisaf etmisdir Takirlarin xarici gorunusu coxbucaqlini xatirladir Gilli torpaqlarda yaranmis catlarin derinliyi 2 8 sm bezen 10 sm e catir Takirlar kenarda qeyd olundugu kimi coxbucaqli formada duzulmus kafelleri xatirladir Takirlarin torpaq profili cox qalin deyildir Bu torpaqlar profilin ozune mexsus xususiyyetlerine gore de diger tiplerden ferqlenir Bele ki onun ust sethi 3 5 sm qalinliginda mohkem qaysaqla ortulur ki onun alt hissesi ise daha kobud quruluslu ve qonurumtuldur Takirlarda humusun miqdari boz qonur torpaqlarda oldugu kimi 1 den asagidir Torpaqlarda olan humus maddelerinden coxu fulvo tursularidir Istinadlarredakte I E Quliyev Umumi torpaqsunasliq ve torpaq cografiyasi Baki 2014 235 s M E Salayev H E Eliyev Azerbaycan torpaqlarinin diaqnostikasi ve tesnifati rus dili 1991 240 s Xarici kecidredakteAZERBAYCAN TORPAQLARI Menbe https az wikipedia org w index php title Sehralarin hidromorf torpaqlari amp oldid 8037802