fbpx
Wikipedia

Svetitsxoveli kafedralı

Avqust 12, 2021

Svetitsxoveli kafedralı (gürc. სვეტიცხოვლის საკათედრო ტაძარი) — Gürcüstanın paytaxtı Tbilisidən 20 km şimal-qərbdə yerləşən Msxeta şəhərində Gürcü Ortodoks kafedralı.

Svetitsxoveli kafedralı
სვეტიცხოველი
41°50′32″ şm. e. 44°43′15″ ş. u.
Ölkə Gürcüstan Gürcüstan
Şəhər Msxeta
Yerləşir Mtsxeta
Aidiyyatı Gürcü Ortodoks Kilsəsi
Tikilmə tarixi 1010-1029
Üslubu Gürcü memarlığı
Vəziyyəti fəaliyyət göstərir
TipiMədəni
Kriteriyaiii, iv
Təyin edilib1994
İstinad nöm.708
DövlətGürcüstan
RegionAvropa
Svetitskhoveli
Kafedralın planı
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Məsihin əbasının dəfn edildiyi yer kimi tanınan Svetitsxoveli tarixən əsas gürcü kilsələrindən biri olmaqla, Gürcüstanda bu günə kimi ən çox ziyarət edilən dini məkan olaraq qalmaqdadır. Müasir dövrdə Svetitsxoveli həm də Bütün Gürcüstanın Katolikos-Patriarxı titulunu daşıyan Msxeta və Tbilisi yepiskopunun iqamətgahıdır.

Hazırkı kafedral XI əsrdə memar Arsukidze tərəfindən, IV əsrə aid olan və xristian ənənəsinə görə müxtəlif əfsanələrlə bəzədilən daha qədim kilsənin yerində inşa edilmişdir. Tbilisidəki Müqəddəs Üçlük kafedralından sonra Gürcüstanın ən böyük kilsəsi olan Svetitsxoveli Msxetanın digər abidələri ilə birlikdə UNESCO-nun Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir.

Tarixi

Erkən tarix

 
İberiyaya xeyir-dua verilməsi (1880-ci illər), Mixail Sabinin tərəfindən çəkilmiş Canlı sütun əfsanəsini təsvir edən ikona.

Ərazidə ilk kilsə b.e. IV əsrində İberiya (və ya Kartli) hökmdarı III Mirianın hakimiyyəti dövründə inşa edilmişdir. Deyilənə görə Müqəddəs Nino Kür və Araqvi çaylarının birləşdiyi yeri ilk gürcü kilsəsinin inşa olunma yeri kimi seçmişdir.

I əsrə aid gürcü aqioqrafik ədəbiyyatına görə Msxetadan olan Elias adlı Gürcüstan yəhudisi İsanın çarmıxa çəkilməsi zamanı Yerusəlimdə olub və Qolqofda Məsihin əbasını Roma əsgərindən alaraq özü ilə Gürcüstana gətirib. Doğma şəhərinə qayıdan Eliası qarşılayan Sidonia adlı bacısı əbaya toxunarkən müqəddəs əşyanın verdiyi emosiyalara dözməyərək ölür. Əbanı onun bədənindən qoparmaq mümkün olmadığına görə, qız əba ilə birlikdə dəfn edilir. Sidonianın əba ilə birlikdə dəfn edildiyi yer sonradan kafedralın inşası üçün məkan olaraq seçilir. Sonradan onun məzarından böyük sidr ağacı ucalır. Kilsənin inşası üçün sidr ağacının kəsilməsini buyuran Müqəddəs Nino, sonradan həmin ağacdan kilsənin özülünü təşkil edən yeddi sütun hazırladır. Möcüzəvi xüsusiyyətə malik olan yeddinci sütun öz-özünə səmaya ucalır. Yalnız Müqəddəs Ninonun bütün gecə ibadət etməsindən sonra sütun yerə enmişdi. Sonradan xalq arasında belə bir məlumat yayılmışdı ki, möcüzəli yeddinci sütundan şəfalı su sızır ki, bu su da bütün xəstəlikləri sağaldır. Gürcü dilində “sveti” – sütun, “tsxoveli” – həyat verən, canlı anlamını ifadə edir. Bu hadisənin təsvir edildiyi ikonanı girişdən sağda ikinci sütunun üstündə görmək mümkündür. Bütün Gürcüstan ərazisində geniş yayılmış bu ikonada Sidonia sütunu qaldıran mələklə birlikdə təsvir edilib. Müqəddəs Nino təməldə dayanıb, Kral Mirian və həyat yoldaşı Kraliça Nana sağ və sol tərəfdə dayanıblar. Gürüstanda Xristianlıq dövlət dini olaraq 337-ci ildə qəbul edilib.

Orta əsrlər və müasir dövr

 
Kafedralın məsafədən görünüşü

Svetitsxoveli kafedralının olduğu yerdə ilk kilsə IV əsrdə inşa edilsə də, tarixən ərəblər, farslar və Əmir Teymurun yürüşü zamanı dağıdılmış, daha sonra Çar Rusiyası və SSRİ dövründə zədələnmişdir. Bina həm də zəlzələlərdən ziyan çəkmişdir.

1970-1971-ci illərdə V. Tsintsadzenin rəhbərliyi altında aparılmış restavrasiya işləri zamanı Müqəddəs Ninonun orijinal kilsəsindən sonra Kral Vaxtanq Qorqasalinin vaxtında V əsrdə inşa etdirilmiş bazilikanın qalıqları aşkarlanmışdır. Gürcü kilsəsinin tarixinin erkən dövründə bazilika quruluşu kilsə memarlığında əsas mövqe tutmuş, daha sonra isə Gürcü xaç-gümbəz stili ilə əvəzlənmişdir.

XI əsrdə (1010-1029-cu illər arasında) Katolikos Melkisedeyin sifarişi ilə memar Arsakidze indiki kafedral binasını köhnə binaların yerində inşa etmişdir. O zaman Gürcüstanın hökmdarı I Georgi idi.

Kafedral 1787-ci ildə hökmdar II İraklinin hakimiyyəti dövründə daş və kərpicdən inşa edilmiş müdafiə divarları ilə əhatə edilmişdir. Hərbi məqsədlə inşa edilmiş divarların yuxarı hissəsində silah yerləşdirmək üçün yerlər mövcuddur. Divarlardan kafedral ərazisinə əsas giriş cənub tərəfdə yerləşdirilib. Qala divarları səkkiz qülləyə malikdir ki, onlardan da altısı dairəvi, ikisi isə dördbucaqlı quruluşa malikdir. 1963-cü ildə aparılan arxeoloji tədqiqatlar zamanı divarların cənub tərəfində, patriarxın XI əsrə aid evi aşkarlanmışdır. Kilsə həyətində isə patriarx II Antonun iki mərtəbəli qəsrinin qalıqları üzə çıxarılmışdır.

Memarlıq xüsusiyyətləri

Eksteryeri

Svetitsxoveli bazilikası

Müqəddəs Ninonun orijinal kilsəsindən sonra Vaxtanq Qorqasali tərəfindən inşa etdirilmiş üç mərtəbəli bazilikanın qalıqları 1970-1971-ci illərdə aparılan restavrasiya işləri zamanı aşkarlanmışdır.

Müasir kilsə binası

Təxminən 1020-ci illərə aid edilən müasir kilsə erkən orta əsrlərdə Gürcüstanın III Baqratın (978-1014) rəhbərliyi altında birləşdirilməsindən sonra üstünlük qazanmağa başlamış xaç-gümbəz stilində inşa edilmişdir. Bu stilin özəlliyi ondadır ki, gümbəz xaç kimi dörd tərəfə uzanan binanın düz mərkəzində yerləşir. Kilsənin bu strukturu yaxşı akustikanın təmin edilməsi məqsədini güdür. Kilsəni yaxşı vəziyyətdə saxlamaq üçün, qübbə əsrlər boyunca bir neçə dəfə təmir edilmişdir.

Kilsənin inşasında aşağı hissələr üçün deşikli sarı qumdaşından, apsida pəncərələri ətrafında isə qırmızı daşdan istifadə olunmuşdur. Gümbəzin barabanında isə XVII əsrdə yaşıl daşdan istifadə olunmuşdur. Ümumilikdə XI əsrdən bu vaxta kimi binanın memarlıq xüsusiyyətləri dəyişilməz qalmışdır. Binanın qərb divarının böyük hissəsini geniş pəncərələr tutur. Dekorasiyada isə oturmuş İsa və onun iki tərəfində dayanan mələklər təsvirindən istifadə olunmuşdur. Divarların orijinal heykəl bəzəkləri saxlanmasa da, müxtəlif dövrlərdə, ən sonuncu dəfə isə XIX əsrdə bərpa edilmişdir.


Memar Arsukidzenin əli

Binanın şimal divarının fasadındakı qabartma ilə bağlı əfsanə vardır. Qabartmada sağ qol və bənna simvolu olan balta tutmuş əl təsvir edilmiş, təsviri müşayət edən kitabədə isə yazılmışdır:

  “Tanrı qulu Arsukidzenin əli, tanrı onu bağışlasın.”  

Şərq tərəfdə isə qeyd edilir ki, Arsukidze yaratdığı sənət əsərinin inşasının tamamlanmasını (1029) görə bilməmişdir:

  “Bu müqəddəs kilsə onun bədbəxt qulu Arsukidzenin əli ilə inşa edilmişdir. Ustad, ruhun şad olsun!”  

Konstantin Qamsaxurdiyanın “Böyük ustadın sağ əli” romanında bu məsələ ilə bağlı əfsanədən istifadə olunmuşdur. Romanda heç bir tarixi əsas olmadan göstərilir ki, Arsukidzenin işinə rəhbərlik etmiş keşiş onun yaradıcılığını qısqanır və nüfuzundan istifadə edərək krala təsir edib memarın sağ əlinin kəsilməsinə nail olur. Romana görə, Kral I Georq həm də memar Arsukidzeni gözəl sevgilisi Şorenaya qısqanır.

İnteryeri

Freska və ikonalar

Kafedralın interyer divarları müxtəlif freskalarla bəzədilmişdir ki, onların da bir çoxu dövrümüzə zədəli halda çatmışdır. 1830-cu ildə çar I Nikolayın Msxetaya səfəri planlaşdırılarkən freskaların hamısı əhənglənərək ağardılmış, lakin çarın səfəri reallaşdırılmamışdır. Müasir dövrdə diqqətlə aparılan restavrasiya işlərindən sonra Apokalipsis heyvanı və zodiak işarələri təsvirləri də daxil olmaqla freskaların bir hissəsinin qalıqları bərpa edilmişdir.

Hazırda kilsənin divarları çoxsaylı Xristian Ortodoks ikonaları ilə bəzədilib, lakin onların bir çoxu orijinal deyil (ikonaların orijinalları Gürcüstan Milli Muzeylərində saxlanılır). Əksər gürcü kilsələrində olduğu kimi, bu kafedralın da bəzədilməsində üzüm tənəyi daş işləmələrindən geniş istifadə edilməklə ölkənin qədim şərabçılıq ənənələri vurğulanmışdır. Altarı bəzəyən geniş İsa təsviri XIX əsrdə rus rəssamı tərəfindən çəkilmişdir. Kilsədə saxlanan ikonaların bir çoxu XX əsrə aiddir. Onların bir çoxu Gürcüstanın başqa kilsələrində saxlanan daha qədim ikona və freskaların kopyalarıdır. Kilsənin şərq fasadında V əsrdə inşa edilmiş kilsədən qalan iki öküz başı qabartması vardır ki, bu daş işləməsi də erkən xristianlıq dövründə xalq folklorunun xristian ikonoqrafiyasına təsirini görtərir.

  • Altarda xeyir-dua verən Məsih freskası

  • Çarmıxa çəkilmə freskası

  • Kral Mirian freskası

  • Zodiak freskası

Vəftiz yeri

Kafedralın girişindən sağ tərəfdə IV əsrə aid daş vəftiz yeri vardır. Bu yer Kral Mirian və Kraliça Nananın vəftiz edilməsi üçün də istifadə edilmişdir. Arsukidzenin sağ əli təsviri ilə üzbəüz şimal fasadında faset də vardır.

Müqəddəs Qəbir kilsəsinin ikonik kopyası

 
Müqəddəs Qəbir kilsəsinin ikonik kopyası

Kafedralın içərisində cənub tərəfdə kiçik daş kilsə inşa edilmişdir. Bu, Yerusəlimdəki Müqəddəs Qəbir kilsəsinin simvolik kopyasıdır. XIII əsrin sonu-XIV əsrin əvvəllərində inşa edilmiş bu kilsə Məsihin əbası sayəsində Svetitsxovelinin Yerusəlimdəki Müqəddəs Qəbir kilsəsindən sonra dünyada ikinci müqəddəs kilsə olduğunu vurğulamaq üçün inşa edilmişdir. Bu daş kapellanın qarşısında neflər və dəhliz arasında Sidonianın məzarı yerləşir. Həyat verən sütunun qalıqları da məhz bu hissədədir. Kral Mirian və Kraliça Nananın həyatlarından səhnələr, ilk xristian Bizans imperatoru I Konstantinin və onun anası Helenanın portretləri G. Qulzavaraşvili tərəfindən işlənmişdir. IV əsrə aid kilsənin özülünün qalıqları bu hissədə arxeoloji tədqiqatlar zamanı aşkarlanmışdır.

Kotolikos-Patriarx taxtı

İkinci bina cənub dəhlizi vasitəsiylə XVII əsrdə Katolikos Diasamidzenin taxtı üçün inşa edilmiş hissə ilə biləşir. Lakin, taxt qısa müddət orada qalmışdır, çünki, ənənəyə görə katolikosun taxtı kafedralın mərkəzində olmalıdır.

Kafedralda dəfn olunanlar

Svetitsxoveli yalnız gürcü krallarının tacqoyma yeri deyil, həm də dəfn yeridir. Kafedralda on kralın məzarı yerləşir, həmçinin altıran altında daha altı məzar aşkarlanmışdır. Kral Vaxtanq Qorqasalinin məzarı kiçik şam yerinə əsasən müəyyənləşdirilmişdir. Kral II İraklinin məzarı isə üzərində qılınc və qalxan təsvir olunması ilə seçilir. Onun oğlu və sonuncu Gürcüstan hökmdarı olan XII Georginin mərmər məzarı isə atasının məzarının yanındadır. Altarın altında isə VI David, VIII Georgi, I Luarsabın, XI Georginin ilk arvadı Tamarın 1684-cü ildə üzəri gürcü (Asomtavruli) və Ərəb əlifbaları ilə yazılmış məzarı da daxil olmaqla Baqrationi sülaləsinin müxtəlif üzvlərinin məzarları yerləşir.

Təhlükələr

2010-cu ildə UNESCO-nun yaydığı hesabatda kafedralın ümumi stabilliyinə təhlükə yaradan problemlərin olduğu bildirilmişdi.

İstinadlar

  1. Dowling, T.E. Sketches of Georgian Church History
  2. ↑ Rosen, Roger. Georgia: A Sovereign Country of the Caucasus. Odyssey Publications: Hong Kong, 1999.
  3. The Treasures of Tbilisi, New York Times. September 30, 1990.
  4. UNESCO Report on the Mission to Historical Monuments of Mtskheta and Bagrati Cathedral and Gelati Monastery, Georgia, June 2-10, 2008

Ədəbiyyat

  • Abashidze, Irakli. Ed. Georgian Encyclopedia. Vol. IX. Tbilisi, Georgia: 1985.
  • Amiranashvili, Shalva. History of Georgian Art. Khelovneba: Tbilisi, Georgia: 1961.
  • Grigol Khantsteli. Chronicles of Georgia.
  • Bernier, Oliver (30 September 1990). "The Treasures of Tbilisi". The New York Times.
  • Rosen, Roger. Georgia: A Sovereign Country of the Caucasus. Odyssey Publications: Hong Kong, 1999. ISBN 962-217-748-4
  • Натроев А. Мцхет и его собор Свэти-Цховели. Историко-археологическое описание. 1900

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

  Vikianbarda Svetitsxoveli kafedralı ilə əlaqəli mediafayllar var.
  • Location of Svetitskhoveli Cathedral on the city map of Mtskheta 2016-06-14 at the Wayback Machine
  • Gürcüstan parlamentinin saytında
  • Max Planck Institute
  • UNESCO saytında 2007-06-30 at the Wayback Machine

Avqust 12, 2021
svetitsxoveli, kafedralı, gürc, სვეტიცხოვლის, საკათედრო, ტაძარი, gürcüstanın, paytaxtı, tbilisidən, şimal, qərbdə, yerləşən, msxeta, şəhərində, gürcü, ortodoks, kafedralı, სვეტიცხოველი41, ölkə, gürcüstan, gürcüstanşəhər, msxetayerləşir, mtsxetaaidiyyatı, gürcü. Svetitsxoveli kafedrali gurc სვეტიცხოვლის საკათედრო ტაძარი Gurcustanin paytaxti Tbilisiden 20 km simal qerbde yerlesen Msxeta seherinde Gurcu Ortodoks kafedrali Svetitsxoveli kafedraliსვეტიცხოველი41 50 32 sm e 44 43 15 s u Olke Gurcustan GurcustanSeher MsxetaYerlesir MtsxetaAidiyyati Gurcu Ortodoks KilsesiTikilme tarixi 1010 1029Uslubu Gurcu memarligiVeziyyeti fealiyyet gosterirUNESCO Umumdunya IrsiTipiMedeniKriteriyaiii ivTeyin edilib1994Istinad nom 708DovletGurcustanRegionAvropaSvetitskhoveliKafedralin plani Vikianbarda elaqeli mediafayllarMesihin ebasinin defn edildiyi yer kimi taninan Svetitsxoveli tarixen esas gurcu kilselerinden biri olmaqla Gurcustanda bu gune kimi en cox ziyaret edilen dini mekan olaraq qalmaqdadir 1 Muasir dovrde Svetitsxoveli hem de Butun Gurcustanin Katolikos Patriarxi titulunu dasiyan Msxeta ve Tbilisi yepiskopunun iqametgahidir Hazirki kafedral XI esrde memar Arsukidze terefinden IV esre aid olan ve xristian enenesine gore muxtelif efsanelerle bezedilen daha qedim kilsenin yerinde insa edilmisdir Tbilisideki Muqeddes Ucluk kafedralindan sonra Gurcustanin en boyuk kilsesi olan Svetitsxoveli Msxetanin diger abideleri ile birlikde UNESCO nun Umumdunya irsi siyahisina daxil edilmisdir Mundericat 1 Tarixi 1 1 Erken tarix 1 2 Orta esrler ve muasir dovr 2 Memarliq xususiyyetleri 2 1 Eksteryeri 2 1 1 Svetitsxoveli bazilikasi 2 1 2 Muasir kilse binasi 2 1 3 Memar Arsukidzenin eli 2 2 Interyeri 2 2 1 Freska ve ikonalar 2 2 2 Veftiz yeri 2 2 3 Muqeddes Qebir kilsesinin ikonik kopyasi 2 2 4 Kotolikos Patriarx taxti 3 Kafedralda defn olunanlar 4 Tehlukeler 5 Istinadlar 6 Edebiyyat 7 Hemcinin bax 8 Xarici kecidlerTarixi RedakteErken tarix Redakte Iberiyaya xeyir dua verilmesi 1880 ci iller Mixail Sabinin terefinden cekilmis Canli sutun efsanesini tesvir eden ikona Erazide ilk kilse b e IV esrinde Iberiya ve ya Kartli hokmdari III Mirianin hakimiyyeti dovrunde insa edilmisdir Deyilene gore Muqeddes Nino Kur ve Araqvi caylarinin birlesdiyi yeri ilk gurcu kilsesinin insa olunma yeri kimi secmisdir I esre aid gurcu aqioqrafik edebiyyatina gore Msxetadan olan Elias adli Gurcustan yehudisi Isanin carmixa cekilmesi zamani Yeruselimde olub ve Qolqofda Mesihin ebasini Roma esgerinden alaraq ozu ile Gurcustana getirib Dogma seherine qayidan Eliasi qarsilayan Sidonia adli bacisi ebaya toxunarken muqeddes esyanin verdiyi emosiyalara dozmeyerek olur Ebani onun bedeninden qoparmaq mumkun olmadigina gore qiz eba ile birlikde defn edilir 2 Sidonianin eba ile birlikde defn edildiyi yer sonradan kafedralin insasi ucun mekan olaraq secilir Sonradan onun mezarindan boyuk sidr agaci ucalir Kilsenin insasi ucun sidr agacinin kesilmesini buyuran Muqeddes Nino sonradan hemin agacdan kilsenin ozulunu teskil eden yeddi sutun hazirladir Mocuzevi xususiyyete malik olan yeddinci sutun oz ozune semaya ucalir Yalniz Muqeddes Ninonun butun gece ibadet etmesinden sonra sutun yere enmisdi Sonradan xalq arasinda bele bir melumat yayilmisdi ki mocuzeli yeddinci sutundan sefali su sizir ki bu su da butun xestelikleri sagaldir Gurcu dilinde sveti sutun tsxoveli heyat veren canli anlamini ifade edir Bu hadisenin tesvir edildiyi ikonani girisden sagda ikinci sutunun ustunde gormek mumkundur Butun Gurcustan erazisinde genis yayilmis bu ikonada Sidonia sutunu qaldiran melekle birlikde tesvir edilib Muqeddes Nino temelde dayanib Kral Mirian ve heyat yoldasi Kralica Nana sag ve sol terefde dayaniblar 2 Gurustanda Xristianliq dovlet dini olaraq 337 ci ilde qebul edilib Orta esrler ve muasir dovr Redakte Kafedralin mesafeden gorunusu Svetitsxoveli kafedralinin oldugu yerde ilk kilse IV esrde insa edilse de tarixen erebler farslar ve Emir Teymurun yurusu zamani dagidilmis daha sonra Car Rusiyasi ve SSRI dovrunde zedelenmisdir Bina hem de zelzelelerden ziyan cekmisdir 1970 1971 ci illerde V Tsintsadzenin rehberliyi altinda aparilmis restavrasiya isleri zamani Muqeddes Ninonun orijinal kilsesinden sonra Kral Vaxtanq Qorqasalinin vaxtinda V esrde insa etdirilmis bazilikanin qaliqlari askarlanmisdir Gurcu kilsesinin tarixinin erken dovrunde bazilika qurulusu kilse memarliginda esas movqe tutmus daha sonra ise Gurcu xac gumbez stili ile evezlenmisdir XI esrde 1010 1029 cu iller arasinda Katolikos Melkisedeyin sifarisi ile memar Arsakidze indiki kafedral binasini kohne binalarin yerinde insa etmisdir O zaman Gurcustanin hokmdari I Georgi idi Kafedral 1787 ci ilde hokmdar II Iraklinin hakimiyyeti dovrunde das ve kerpicden insa edilmis mudafie divarlari ile ehate edilmisdir Herbi meqsedle insa edilmis divarlarin yuxari hissesinde silah yerlesdirmek ucun yerler movcuddur Divarlardan kafedral erazisine esas giris cenub terefde yerlesdirilib Qala divarlari sekkiz qulleye malikdir ki onlardan da altisi dairevi ikisi ise dordbucaqli qurulusa malikdir 1963 cu ilde aparilan arxeoloji tedqiqatlar zamani divarlarin cenub terefinde patriarxin XI esre aid evi askarlanmisdir Kilse heyetinde ise patriarx II Antonun iki mertebeli qesrinin qaliqlari uze cixarilmisdir Memarliq xususiyyetleri RedakteEksteryeri Redakte Svetitsxoveli bazilikasi Redakte Muqeddes Ninonun orijinal kilsesinden sonra Vaxtanq Qorqasali terefinden insa etdirilmis uc mertebeli bazilikanin qaliqlari 1970 1971 ci illerde aparilan restavrasiya isleri zamani askarlanmisdir Muasir kilse binasi Redakte Texminen 1020 ci illere aid edilen muasir kilse erken orta esrlerde Gurcustanin III Baqratin 978 1014 rehberliyi altinda birlesdirilmesinden sonra ustunluk qazanmaga baslamis xac gumbez stilinde insa edilmisdir Bu stilin ozelliyi ondadir ki gumbez xac kimi dord terefe uzanan binanin duz merkezinde yerlesir Kilsenin bu strukturu yaxsi akustikanin temin edilmesi meqsedini gudur Kilseni yaxsi veziyyetde saxlamaq ucun qubbe esrler boyunca bir nece defe temir edilmisdir Kilsenin insasinda asagi hisseler ucun desikli sari qumdasindan apsida pencereleri etrafinda ise qirmizi dasdan istifade olunmusdur Gumbezin barabaninda ise XVII esrde yasil dasdan istifade olunmusdur Umumilikde XI esrden bu vaxta kimi binanin memarliq xususiyyetleri deyisilmez qalmisdir Binanin qerb divarinin boyuk hissesini genis pencereler tutur Dekorasiyada ise oturmus Isa ve onun iki terefinde dayanan melekler tesvirinden istifade olunmusdur Divarlarin orijinal heykel bezekleri saxlanmasa da muxtelif dovrlerde en sonuncu defe ise XIX esrde berpa edilmisdir Memar Arsukidzenin eli Redakte Binanin simal divarinin fasadindaki qabartma ile bagli efsane vardir Qabartmada sag qol ve benna simvolu olan balta tutmus el tesvir edilmis tesviri musayet eden kitabede ise yazilmisdir Tanri qulu Arsukidzenin eli tanri onu bagislasin Serq terefde ise qeyd edilir ki Arsukidze yaratdigi senet eserinin insasinin tamamlanmasini 1029 gore bilmemisdir Bu muqeddes kilse onun bedbext qulu Arsukidzenin eli ile insa edilmisdir Ustad ruhun sad olsun Konstantin Qamsaxurdiyanin Boyuk ustadin sag eli romaninda bu mesele ile bagli efsaneden istifade olunmusdur Romanda hec bir tarixi esas olmadan gosterilir ki Arsukidzenin isine rehberlik etmis kesis onun yaradiciligini qisqanir ve nufuzundan istifade ederek krala tesir edib memarin sag elinin kesilmesine nail olur Romana gore Kral I Georq hem de memar Arsukidzeni gozel sevgilisi Sorenaya qisqanir Interyeri Redakte Freska ve ikonalar Redakte Kafedralin interyer divarlari muxtelif freskalarla bezedilmisdir ki onlarin da bir coxu dovrumuze zedeli halda catmisdir 1830 cu ilde car I Nikolayin Msxetaya seferi planlasdirilarken freskalarin hamisi ehenglenerek agardilmis lakin carin seferi reallasdirilmamisdir Muasir dovrde diqqetle aparilan restavrasiya islerinden sonra Apokalipsis heyvani ve zodiak isareleri tesvirleri de daxil olmaqla freskalarin bir hissesinin qaliqlari berpa edilmisdir 3 Hazirda kilsenin divarlari coxsayli Xristian Ortodoks ikonalari ile bezedilib lakin onlarin bir coxu orijinal deyil ikonalarin orijinallari Gurcustan Milli Muzeylerinde saxlanilir Ekser gurcu kilselerinde oldugu kimi bu kafedralin da bezedilmesinde uzum teneyi das islemelerinden genis istifade edilmekle olkenin qedim serabciliq eneneleri vurgulanmisdir Altari bezeyen genis Isa tesviri XIX esrde rus ressami terefinden cekilmisdir Kilsede saxlanan ikonalarin bir coxu XX esre aiddir Onlarin bir coxu Gurcustanin basqa kilselerinde saxlanan daha qedim ikona ve freskalarin kopyalaridir Kilsenin serq fasadinda V esrde insa edilmis kilseden qalan iki okuz basi qabartmasi vardir ki bu das islemesi de erken xristianliq dovrunde xalq folklorunun xristian ikonoqrafiyasina tesirini gorterir Altarda xeyir dua veren Mesih freskasi Carmixa cekilme freskasi Kral Mirian freskasi Zodiak freskasi Veftiz yeri Redakte Kafedralin girisinden sag terefde IV esre aid das veftiz yeri vardir Bu yer Kral Mirian ve Kralica Nananin veftiz edilmesi ucun de istifade edilmisdir Arsukidzenin sag eli tesviri ile uzbeuz simal fasadinda faset de vardir Muqeddes Qebir kilsesinin ikonik kopyasi Redakte Muqeddes Qebir kilsesinin ikonik kopyasi Kafedralin icerisinde cenub terefde kicik das kilse insa edilmisdir Bu Yeruselimdeki Muqeddes Qebir kilsesinin simvolik kopyasidir XIII esrin sonu XIV esrin evvellerinde insa edilmis bu kilse Mesihin ebasi sayesinde Svetitsxovelinin Yeruselimdeki Muqeddes Qebir kilsesinden sonra dunyada ikinci muqeddes kilse oldugunu vurgulamaq ucun insa edilmisdir Bu das kapellanin qarsisinda nefler ve dehliz arasinda Sidonianin mezari yerlesir Heyat veren sutunun qaliqlari da mehz bu hissededir Kral Mirian ve Kralica Nananin heyatlarindan sehneler ilk xristian Bizans imperatoru I Konstantinin ve onun anasi Helenanin portretleri G Qulzavarasvili terefinden islenmisdir IV esre aid kilsenin ozulunun qaliqlari bu hissede arxeoloji tedqiqatlar zamani askarlanmisdir Kotolikos Patriarx taxti Redakte Ikinci bina cenub dehlizi vasitesiyle XVII esrde Katolikos Diasamidzenin taxti ucun insa edilmis hisse ile bilesir Lakin taxt qisa muddet orada qalmisdir cunki eneneye gore katolikosun taxti kafedralin merkezinde olmalidir Kafedralda defn olunanlar RedakteSvetitsxoveli yalniz gurcu krallarinin tacqoyma yeri deyil hem de defn yeridir Kafedralda on kralin mezari yerlesir hemcinin altiran altinda daha alti mezar askarlanmisdir Kral Vaxtanq Qorqasalinin mezari kicik sam yerine esasen mueyyenlesdirilmisdir Kral II Iraklinin mezari ise uzerinde qilinc ve qalxan tesvir olunmasi ile secilir Onun oglu ve sonuncu Gurcustan hokmdari olan XII Georginin mermer mezari ise atasinin mezarinin yanindadir Altarin altinda ise VI David VIII Georgi I Luarsabin XI Georginin ilk arvadi Tamarin 1684 cu ilde uzeri gurcu Asomtavruli ve Ereb elifbalari ile yazilmis mezari da daxil olmaqla Baqrationi sulalesinin muxtelif uzvlerinin mezarlari yerlesir Tehlukeler Redakte2010 cu ilde UNESCO nun yaydigi hesabatda kafedralin umumi stabilliyine tehluke yaradan problemlerin oldugu bildirilmisdi 4 Istinadlar Redakte Dowling T E Sketches of Georgian Church History 1 2 Rosen Roger Georgia A Sovereign Country of the Caucasus Odyssey Publications Hong Kong 1999 The Treasures of Tbilisi New York Times September 30 1990 UNESCO Report on the Mission to Historical Monuments of Mtskheta and Bagrati Cathedral and Gelati Monastery Georgia June 2 10 2008Edebiyyat RedakteAbashidze Irakli Ed Georgian Encyclopedia Vol IX Tbilisi Georgia 1985 Amiranashvili Shalva History of Georgian Art Khelovneba Tbilisi Georgia 1961 Grigol Khantsteli Chronicles of Georgia Bernier Oliver 30 September 1990 The Treasures of Tbilisi The New York Times Rosen Roger Georgia A Sovereign Country of the Caucasus Odyssey Publications Hong Kong 1999 ISBN 962 217 748 4 Natroev A Mchet i ego sobor Sveti Choveli Istoriko arheologicheskoe opisanie 1900Hemcinin bax RedakteGurcustanda YUNESKO nun Umumdunya irsi obyektlerinin siyahisiXarici kecidler Redakte Vikianbarda Svetitsxoveli kafedrali ile elaqeli mediafayllar var Location of Svetitskhoveli Cathedral on the city map of Mtskheta Arxivlesdirilib 2016 06 14 at the Wayback Machine Gurcustan parlamentinin saytinda Max Planck Institute UNESCO saytinda Arxivlesdirilib 2007 06 30 at the Wayback MachineMenbe https az wikipedia org w index php title Svetitsxoveli kafedrali amp oldid 6043192, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.