fbpx
Wikipedia

Susəpən bayramı

Avqust 12, 2021

Susəpən bayramı — Azərbaycan Respublikasının Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ordubad bölgəsində yayın girməsi ilə əlaqədar keçirilən bayram mərasimi

Mahiyyəti və adətlər

Xalq təqviminə uyğun olaraq Azərbaycan xalqının qışın və yazın qarşılanması üçün mərasim (çillə) və bayram (Novruz) qeyd edərlər. Son dövrün araşdırmalarından və toplanmış etnoqrafik çöl materiallarından məlum olur ki, Ordubad bölgəsində yayın girməsi ilə əlaqəli “Susəpən” mərasimi qeyd edilərdi. İyun ayının 21-də yazın bitib, yayın girdiyi gün Ordubad bölgəsində Gilançay vadisinin yuxarı hissəsində “Susəpən” adlı mərasim keçirirdilər. Mərasim zamanı ətraf kəndlərin insanları da şənliyə qoşulardı. Mərasimdə bu bölgənin əhalisi səhər erkəndən Gəmiqaya yaxınlığındakı Bibi Qətər pirini, Qara piri ziyarət edirdilər. Ziyarət üçün əvvəlcədən hər cür hazırlıq işləri görülürdü. İnanc yerlərinə gedərkən yol boyu insanlar bir birinin üzərinə su çiləyərdilər. Pirlər ziyarət edildikdən sonra insanlar Gəmiqayaya abidəsinə doğru üz tutardılar. Əsl şənliklər burda başlanılırdı. Xüsusi bayram yeməkləri hazırlanır, at yarışları, yallı və s. oyunlar keçirilirdi. Küsülülər məclisə gətirilərək barışdırılırdı.

Günəşin qarşılanması mərasimi

XX yüzilliyin 80-ci illərinə qədər mövcud olan bu mərasimin məclisi gecədən səhərə qədər davam edirdi. Maraqlı məsələlərdən biri yayın ilk günü ayın 22-si insanların Gəmiqaya ətrafına yığışıb Günəşi qarşılaması idi. Mərasim iki gün qeyd edilərdi. Bayramın ikinci günü birinci günə nisbətən daha təmtaraqlı və adamların çoxluğu ilə seçilərdi. Mərasimdə iştirak edənlər Günəş doğmamış qayalarda olan şehi üzlərinə sürtərdilər. Sonra Gözəllər adlanan çeşmədən su götürər və bu suyu müqəddəs hesab etməklə, növbəti ilin həmin vaxtına qədər saxlayar, bərəkət və sağlamlıq vasitəsi kimi istifadə edərdilər. Həmin gün götürülən suya inam var. Su ilə təmizlənmə, çiləşmə, suya tapınma Naxçıvanda “axır çərşənbə”nin səhərisi günü həyata keçirilir. Mərasim ancaq Gəmiqayada məhz yay girəndə keçirilir. Bayramın «Su səpən» adlandırılması, burada icra edilən adət və inanclar, mərasimin genetik cəhətdən Azərbaycan türklərinə bağlandığını ciddi şəkidə sübut edən amillərdəndir. Çünki hansı adətə, ənənəyə, inanc sisteminə nəzər salsaq orda Azərbaycan türklərinə bağlılıq görürük.

Qurban kəsmə

Mərasim yayın ilk günü axşama qədər davam edərdi. Mərasimdə Gəmiqayanın dörd tərəfində qurban kəsərdilər və kəsilmiş qurbanları qohumlara, qonşulara, kimsəsizlərə paylayardılar. Dörd tərəfə qurban kəsmək Bilqamıs dastanında da rast gəlinir.

Nuh peyğəmbər bağlılığı

AMEA-nın müxbir üzvü Hacıqadir Qədirzadə yazır ki, “Susəpən” mərasiminin Nuh Peyğəmbərlə bağlı­lığı vardır, ancaq o, bir tərəfdən astronomik təqvimlə də səsləşir. Onu da qeyd edək ki, bu mərasim haqqında ilk məlumat elmi ədəbiyyata Hacıqadir Qədirzadə tərəfindən daxil edilib.

Oxşar adətlər

Bəhs olunan mərasimlə bağlı digər türk xalqlarında da oxşarlıq mövcuddur. Çuvaşlarda bu mərasimə bənzəyən “Tarla Qurban” adlı mərasim vardır. Mərasim zamanı insanlar yayın başlanğıcında su kənarlarına toplaşıb göyə qurban verərdilər. Mayya mədəniyyətinin daşıyıcıları da müasir təqvimlə iyun ayının 22-də yəni ən qısa yay gecəsində qurbanvermə mərasimi keçirərdilər. Mərasim başa çatanda camaat yenidən çiləşə-çiləşə geri dönər, bununla da mərasim bitmiş olurdu.

Tədqiqi tarixindən

“Susəpən” mərasimi haqqında ilk məlumat elmi ədəbiyyata AMEA-nın müxbir üzvü H.Q.Qədirzadə tərəfindən daxil edilmişdir. Hacı Qadir Qədirzadə araşdırmalarında yazır ki, vaxtilə Ordubad rayonunda Gilançayın sahilindəki yaşayış məntəqələrinin sakinləri yayda Gəmiqaya istiqamətinə üz tutaraq bir-birini sulayarmışlar. AMEA Naxçıvan Bölməsi İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutu folklorşünaslıq şöbəsinin müdiri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Rafiq Babayevin fikrincə, Susəpən mərasimi Nuh peyğəmbərlə əlaqədar olub və Novruz bayramı günlərində qeyd edilib. O, ədəbiyyatşünas, tanınmış maarif xadimi Lətif Hüseynzadənin (1903-2008) arxivində araşdırma apararkən bu mərasim haqqında maraqlı məlumatlara rast gəldiyini deyir: “Mənbədə qeyd olunur ki, Susəpən ayini başlamazdan əvvəl Əlincəqaladan “Nuhdaban” adlı daş Naxçıvan şəhərinə, Nuhun məqbərəsinə gətirilər, sonra Novruz mərasimlərinə start verilərmiş. Bayram tədbirləri yekunlaşandan sonra həmin daş yenidən Əlincəyə, əzəli məkanına qaytarılarmış. Bu ayin 1920-ci illərə qədər yüksək şövqlə qeyd edilib”.

Mənbə

  • Ordubadda yayın gəlişini də bayram edirlərmiş. Azərbaycan qəzeti, 02 iyul 2014-cü il

İstinadlar

  1. Yayla bağlı təqvim adəti - susəpən bayramı. "Şərq qapısı" qəzeti, 22.06.2016-cı il
  2. Yay fəsli ilə bağlı təqvim adəti – susəpən bayramı, "Şərq qapısı" qəzeti, 21.06.2014
  3. Yunisli F. Novruz bayramı ortaq mənəvi dəyər kimi, Mədəniyyət.- 2014.- 7 mart.- S. 13.

Avqust 12, 2021
susəpən, bayramı, azərbaycan, respublikasının, naxçıvan, muxtar, respublikasının, ordubad, bölgəsində, yayın, girməsi, ilə, əlaqədar, keçirilən, bayram, mərasimi, mündəricat, mahiyyəti, adətlər, günəşin, qarşılanması, mərasimi, qurban, kəsmə, peyğəmbər, bağlıl. Susepen bayrami Azerbaycan Respublikasinin Naxcivan Muxtar Respublikasinin Ordubad bolgesinde yayin girmesi ile elaqedar kecirilen bayram merasimi Mundericat 1 Mahiyyeti ve adetler 2 Gunesin qarsilanmasi merasimi 3 Qurban kesme 4 Nuh peygember bagliligi 5 Oxsar adetler 6 Tedqiqi tarixinden 7 Menbe 8 Istinadlar Mahiyyeti ve adetler Redakte Xalq teqvimine uygun olaraq Azerbaycan xalqinin qisin ve yazin qarsilanmasi ucun merasim cille ve bayram Novruz qeyd ederler Son dovrun arasdirmalarindan ve toplanmis etnoqrafik col materiallarindan melum olur ki Ordubad bolgesinde yayin girmesi ile elaqeli Susepen merasimi qeyd edilerdi Iyun ayinin 21 de yazin bitib yayin girdiyi gun Ordubad bolgesinde Gilancay vadisinin yuxari hissesinde Susepen adli merasim kecirirdiler Merasim zamani etraf kendlerin insanlari da senliye qosulardi Merasimde bu bolgenin ehalisi seher erkenden Gemiqaya yaxinligindaki Bibi Qeter pirini Qara piri ziyaret edirdiler Ziyaret ucun evvelceden her cur hazirliq isleri gorulurdu Inanc yerlerine gederken yol boyu insanlar bir birinin uzerine su cileyerdiler Pirler ziyaret edildikden sonra insanlar Gemiqayaya abidesine dogru uz tutardilar Esl senlikler burda baslanilirdi Xususi bayram yemekleri hazirlanir at yarislari yalli ve s oyunlar kecirilirdi Kusululer meclise getirilerek barisdirilirdi Gunesin qarsilanmasi merasimi Redakte XX yuzilliyin 80 ci illerine qeder movcud olan bu merasimin meclisi geceden sehere qeder davam edirdi Maraqli meselelerden biri yayin ilk gunu ayin 22 si insanlarin Gemiqaya etrafina yigisib Gunesi qarsilamasi idi Merasim iki gun qeyd edilerdi Bayramin ikinci gunu birinci gune nisbeten daha temtaraqli ve adamlarin coxlugu ile secilerdi Merasimde istirak edenler Gunes dogmamis qayalarda olan sehi uzlerine surterdiler Sonra Gozeller adlanan cesmeden su goturer ve bu suyu muqeddes hesab etmekle novbeti ilin hemin vaxtina qeder saxlayar bereket ve saglamliq vasitesi kimi istifade ederdiler Hemin gun goturulen suya inam var Su ile temizlenme cilesme suya tapinma Naxcivanda axir cersenbe nin seherisi gunu heyata kecirilir Merasim ancaq Gemiqayada mehz yay girende kecirilir Bayramin Su sepen adlandirilmasi burada icra edilen adet ve inanclar merasimin genetik cehetden Azerbaycan turklerine baglandigini ciddi sekide subut eden amillerdendir Cunki hansi adete eneneye inanc sistemine nezer salsaq orda Azerbaycan turklerine bagliliq goruruk Qurban kesme Redakte Merasim yayin ilk gunu axsama qeder davam ederdi Merasimde Gemiqayanin dord terefinde qurban keserdiler ve kesilmis qurbanlari qohumlara qonsulara kimsesizlere paylayardilar Dord terefe qurban kesmek Bilqamis dastaninda da rast gelinir Nuh peygember bagliligi Redakte AMEA nin muxbir uzvu Haciqadir Qedirzade yazir ki Susepen merasiminin Nuh Peygemberle bagli ligi vardir ancaq o bir terefden astronomik teqvimle de seslesir Onu da qeyd edek ki bu merasim haqqinda ilk melumat elmi edebiyyata Haciqadir Qedirzade terefinden daxil edilib 1 Oxsar adetler Redakte Behs olunan merasimle bagli diger turk xalqlarinda da oxsarliq movcuddur Cuvaslarda bu merasime benzeyen Tarla Qurban adli merasim vardir Merasim zamani insanlar yayin baslangicinda su kenarlarina toplasib goye qurban vererdiler Mayya medeniyyetinin dasiyicilari da muasir teqvimle iyun ayinin 22 de yeni en qisa yay gecesinde qurbanverme merasimi kecirerdiler 2 Merasim basa catanda camaat yeniden cilese cilese geri doner bununla da merasim bitmis olurdu Tedqiqi tarixinden Redakte Susepen merasimi haqqinda ilk melumat elmi edebiyyata AMEA nin muxbir uzvu H Q Qedirzade terefinden daxil edilmisdir Haci Qadir Qedirzade arasdirmalarinda yazir ki vaxtile Ordubad rayonunda Gilancayin sahilindeki yasayis menteqelerinin sakinleri yayda Gemiqaya istiqametine uz tutaraq bir birini sulayarmislar AMEA Naxcivan Bolmesi Incesenet Dil ve Edebiyyat Institutu folklorsunasliq sobesinin mudiri filologiya uzre felsefe doktoru Rafiq Babayevin fikrince Susepen merasimi Nuh peygemberle elaqedar olub ve Novruz bayrami gunlerinde qeyd edilib O edebiyyatsunas taninmis maarif xadimi Letif Huseynzadenin 1903 2008 arxivinde arasdirma apararken bu merasim haqqinda maraqli melumatlara rast geldiyini deyir Menbede qeyd olunur ki Susepen ayini baslamazdan evvel Elinceqaladan Nuhdaban adli das Naxcivan seherine Nuhun meqberesine getiriler sonra Novruz merasimlerine start verilermis Bayram tedbirleri yekunlasandan sonra hemin das yeniden Elinceye ezeli mekanina qaytarilarmis Bu ayin 1920 ci illere qeder yuksek sovqle qeyd edilib 3 Menbe RedakteOrdubadda yayin gelisini de bayram edirlermis Azerbaycan qezeti 02 iyul 2014 cu ilIstinadlar Redakte Yayla bagli teqvim adeti susepen bayrami Serq qapisi qezeti 22 06 2016 ci il Yay fesli ile bagli teqvim adeti susepen bayrami Serq qapisi qezeti 21 06 2014 Yunisli F Novruz bayrami ortaq menevi deyer kimi Medeniyyet 2014 7 mart S 13 Menbe https az wikipedia org w index php title Susepen bayrami amp oldid 6076702, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.