fbpx
Wikipedia

I Məlikşah

I Məlikşah (tam adı: Sultan Cəlalüddövlə vəd-din Muizzuddin Əbul-Fəth Məlikşah; d. 1055 — v. 1092) - Böyük Səlcuqlu Dövləti sultanı (1072-1092).

Məlikşah
Sultan Cəlalüddövlə vəd-din Muizzuddin Əbul-Fəth Məlikşah

Məlikşahın miniaturası
Sələfi Alp Arslan
Xələfi I Mahmud
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
Doğum yeri
Vəfat tarixi
Vəfat yeri
Dəfn yeri
  • Tomb of Nizam al-Mulk[d]
Atası Alp Arslan
Həyat yoldaşları Türkan xatun, Zübeydə xatun, Başulu xatun və Səfəriyyə xatun
Uşaqları oğlanları
Börkiyaruq
Mahmud
Məhəmməd Təpər
Əhməd Səncər
Davud
Əhməd;
qızları:
Mah Mələk xatun
Gövhər xatun
Sitarə xatun
Türkan xatun
İsmah xatun
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Məlikşah 1055-ci ildə Bəlxdə anadan olub. Atası Alp Arslan Məlikşahın qabiliyyətli bir uşaq olduğunu gördüyünə görə onunla daha yaxından maraqlanmağa başlayib. Məlikşahın vəliəhd təyin edilməsində şübhəsiz ki, anasının Qaraxani xanədanına mənsub bir xanzadə olması da mühüm rol oynamışdır. Elə bu səbəbdən Alp Arslan 1072-ci ildə Məlikşahı öz vəliəhdi təyin edib. Beləliklə 1072-ci ldə Alp Arslanın ölümündən sonra Məlikşah hökmdar olub..

Məlikşah taxta çıxdıqdan sonra Qəznəlilər və Qaraxanlılar Səlcuq dövlətinin torpaqalarına hücüm etdilər. Başqa bir tərəfdən əmisi Kavurd bəy Səlcuq taxtının həm də onun haqqı olduğu iddiasıyla Məlikşaha qarşı üsyan qaldırdı. Kavurdun üsyanı vəzir Nizamülmülk tərəfindən basdırıldı. Məlikşah ordusuyla Qaraxanlılara hücüm etdi və işğal olunmuş torpaqları azad etdi.

Məlikşah 3 dəfə Gürcüstana səfər edərək Gürcü kralına Böyük Səlcuq Dövlətinin hakimiyyətini qəbul etdirdi. Bundan başqa Məlikşah dövründə Səlcuqların sərkərdələri Suriya, Fələstin və Yəməndə fəthlər həyata keçirdilər.

Abbasi Xəlifəsi 1087-ci ildə Bağdada gələn Məlikşaha müxtəlif hədiyyələr verərək onu şərqin və qərbin sultanı elan etdi.

 
Sultan Məlikşahın vəfatı dövründə Böyük səlcuq imperiyası

Qaraxanlı hökmdarının Səlcuq torpaqlarına yenidən hücumu nəticəsində Məlikşah ordusuyla birgə ilk əvvəl Qərbi Qaraxanlını, daha sonra isə Şərqi Qaraxanlını Böyük Səlcuq dövlətinin tərkibinə qatdı.

Beləliklə Böyük Səlcuqların 1085-ci ildə Diyarbəkiri ələ keçirmələri nəticəsində Mərvanilər dövləti süqut etdi. Bir il sonra isə Suriya səfərinə çıxan Məlikşah Urfa, Menbic və Hələb qalalarından sonra Antalyada Aralıq dənizinə qədər gəldi. Burada namaz qılaraq, Allahına şükür edən Sultan, dəniz sahilindən götürdüyü qumu İrana aparıb, atası Alpaslanın qəbrinə səpərək belə dedi: "Atacan, bax sənə müjdə gətirmişəm. Hələ balaca uşaq olaraq qoyub getdiyin oğlun, Allahın izniylə dünyanı başdan ayağa ələ keçirdi".

Məlikşah dövründə Böyük Səlcuq Dövlətinin sərhədləri Aralıq dənizindən Mərmərə dənizinə kimi oradan Qaşqara, Qaşqardan Yəmənə qədər uzanırdı. Bundan başqa Məlikşah elmə və alimlərə çox dəyər vərən bir sultan idi. O, Gazali, Mahmud Kaşğari, Ömər Xəyyam kimi alim və şairləri himayə etdi. Bağdadda Sultan Məlikşah mescidini inşa etdirdi. İsfahanda rəsədxana, müxtəlif yerlərdə körpülər saldırıb, mədrəsələr tikdirdi.

1074-cü ildə qəbul etdiyi Cəlali təqvimiylə, ticarət mallarından alınan vergilərin bəzilərini ləğv etdi. Həcc yollarında su quyuları qazdırdı və bu yolların təhlükəsizliyini təmin etdirdi.

Sultan Məlikşahin hədəfi Şimali Afrikanı tamamilə İslam birliyi içinə almaqdı. Ancaq bu əməlinə nail olmadan xəstələnərək 1092-ci ildə bu dünya ilə əbədilik vidalaşdı.

Sultan Məlikşah iyirmi illik hökmdarlıq dövründə dövlətin sərhədlərini Kaşqardan Qərbi Anadoluya və Qafqazdan Yəmənə qədər genişləndirdi.

O orta boylu, enli kürəkli və ağ üzlü idi. Böyük bir dövlətin hökmdarı olmasına baxmayaraq, sakit təbiətli idi. Sarayda hər zaman alimlərlə həmsöhbət olur, onların qiymətli fikirlərinə qulaq asırdı.

Məlikşah bütün Səlcuq ölkələrini abadlaşdıraraq, xalqını rifaha qovuşdurdu. Vəzir Nizamülmülk onun haqqında belə deyir: "Məlikşah çox dindardır. Alimlərə hörmət edən, kasıblara yardım edən, xalqına ədalət bəxş edən bir cahan hökmdarıdır"

İstinadlar

Həmçinin bax

I Məlikşah (1072-1092)

məlikşah, adı, sultan, cəlalüddövlə, vəd, muizzuddin, əbul, fəth, məlikşah, 1055, 1092, böyük, səlcuqlu, dövləti, sultanı, 1072, 1092, məlikşahsultan, cəlalüddövlə, vəd, muizzuddin, əbul, fəth, məlikşahməlikşahın, miniaturasıböyük, səlcuq, dövləti, sultanı1072. I Meliksah tam adi Sultan Celaluddovle ved din Muizzuddin Ebul Feth Meliksah d 1055 v 1092 Boyuk Selcuqlu Dovleti sultani 1072 1092 MeliksahSultan Celaluddovle ved din Muizzuddin Ebul Feth MeliksahMeliksahin miniaturasiBoyuk Selcuq Dovleti sultani1072 1092Selefi Alp ArslanXelefi I MahmudSexsi melumatlarDogum tarixi 1055Dogum yeri Isfahan Merkezi bexsi d Isfahan sehristani Isfahan ostani IranVefat tarixi 1092Vefat yeri BagdadDefn yeri Tomb of Nizam al Mulk d Atasi Alp ArslanHeyat yoldaslari Turkan xatun Zubeyde xatun Basulu xatun ve Seferiyye xatunUsaqlari oglanlariBorkiyaruqMahmudMehemmed TeperEhmed SencerDavudEhmed qizlari Mah Melek xatunGovher xatunSitare xatunTurkan xatunIsmah xatun Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Heyati 2 Istinadlar 3 Hemcinin bax 4 I Meliksah 1072 1092 Heyati RedakteMeliksah 1055 ci ilde Belxde anadan olub Atasi Alp Arslan Meliksahin qabiliyyetli bir usaq oldugunu gorduyune gore onunla daha yaxindan maraqlanmaga baslayib Meliksahin veliehd teyin edilmesinde subhesiz ki anasinin Qaraxani xanedanina mensub bir xanzade olmasi da muhum rol oynamisdir Ele bu sebebden Alp Arslan 1072 ci ilde Meliksahi oz veliehdi teyin edib Belelikle 1072 ci lde Alp Arslanin olumunden sonra Meliksah hokmdar olub 1 Meliksah taxta cixdiqdan sonra Qezneliler ve Qaraxanlilar Selcuq dovletinin torpaqalarina hucum etdiler Basqa bir terefden emisi Kavurd bey Selcuq taxtinin hem de onun haqqi oldugu iddiasiyla Meliksaha qarsi usyan qaldirdi Kavurdun usyani vezir Nizamulmulk terefinden basdirildi Meliksah ordusuyla Qaraxanlilara hucum etdi ve isgal olunmus torpaqlari azad etdi Meliksah 3 defe Gurcustana sefer ederek Gurcu kralina Boyuk Selcuq Dovletinin hakimiyyetini qebul etdirdi Bundan basqa Meliksah dovrunde Selcuqlarin serkerdeleri Suriya Felestin ve Yemende fethler heyata kecirdiler Abbasi Xelifesi 1087 ci ilde Bagdada gelen Meliksaha muxtelif hediyyeler vererek onu serqin ve qerbin sultani elan etdi Sultan Meliksahin vefati dovrunde Boyuk selcuq imperiyasi Qaraxanli hokmdarinin Selcuq torpaqlarina yeniden hucumu neticesinde Meliksah ordusuyla birge ilk evvel Qerbi Qaraxanlini daha sonra ise Serqi Qaraxanlini Boyuk Selcuq dovletinin terkibine qatdi Belelikle Boyuk Selcuqlarin 1085 ci ilde Diyarbekiri ele kecirmeleri neticesinde Mervaniler dovleti suqut etdi Bir il sonra ise Suriya seferine cixan Meliksah Urfa Menbic ve Heleb qalalarindan sonra Antalyada Araliq denizine qeder geldi Burada namaz qilaraq Allahina sukur eden Sultan deniz sahilinden goturduyu qumu Irana aparib atasi Alpaslanin qebrine seperek bele dedi Atacan bax sene mujde getirmisem Hele balaca usaq olaraq qoyub getdiyin oglun Allahin izniyle dunyani basdan ayaga ele kecirdi Meliksah dovrunde Boyuk Selcuq Dovletinin serhedleri Araliq denizinden Mermere denizine kimi oradan Qasqara Qasqardan Yemene qeder uzanirdi Bundan basqa Meliksah elme ve alimlere cox deyer veren bir sultan idi O Gazali Mahmud Kasgari Omer Xeyyam kimi alim ve sairleri himaye etdi Bagdadda Sultan Meliksah mescidini insa etdirdi Isfahanda resedxana muxtelif yerlerde korpuler saldirib medreseler tikdirdi 1074 cu ilde qebul etdiyi Celali teqvimiyle ticaret mallarindan alinan vergilerin bezilerini legv etdi Hecc yollarinda su quyulari qazdirdi ve bu yollarin tehlukesizliyini temin etdirdi Sultan Meliksahin hedefi Simali Afrikani tamamile Islam birliyi icine almaqdi Ancaq bu emeline nail olmadan xestelenerek 1092 ci ilde bu dunya ile ebedilik vidalasdi Sultan Meliksah iyirmi illik hokmdarliq dovrunde dovletin serhedlerini Kasqardan Qerbi Anadoluya ve Qafqazdan Yemene qeder genislendirdi O orta boylu enli kurekli ve ag uzlu idi Boyuk bir dovletin hokmdari olmasina baxmayaraq sakit tebietli idi Sarayda her zaman alimlerle hemsohbet olur onlarin qiymetli fikirlerine qulaq asirdi Meliksah butun Selcuq olkelerini abadlasdiraraq xalqini rifaha qovusdurdu Vezir Nizamulmulk onun haqqinda bele deyir Meliksah cox dindardir Alimlere hormet eden kasiblara yardim eden xalqina edalet bexs eden bir cahan hokmdaridir Istinadlar Redakte http slovari yandex ru Melik shah BSE Melik Shah 7Czaglavie Melik Shah 7Cizdanie 3 e olu kecid Hemcinin bax RedakteI Meliksah 1072 1092 RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title I Meliksah amp oldid 6024378, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.