Sonrakı dövr (Misir)
Sonrakı (Liviya-Sais, İran) dövr e.ə. təqr. 1070-332 ci illərdə XXI-XXVI sülalələr hakimiyyət dövrü. Bu dövrdə Misirin xarici qüdrətinin zəiflənməsi və qonşu ölkələrin siyasi hakimiyyəti altına düşməsi ilə saəciyyələnir. E.ə. X əsrin sonunda (e.ə. təqr. 950-920 ci illərdə) Liviya mənşəli Şeşonk Misirdə hakimiyyəti ələ keçirərək XXII sülalənin əsasını qoymuş olur. Bu sülalənin fironlarının Asiyada fəal hərbi siyasət yeritmək və Misiri vahid dövlətdə birləşdirmək cəhdləri boşa çıxdı. E.ə. VIII əsrin ikinci yarısında efiop hökmdarı Pianhi Misiri ələ keçirdi və e.ə. təqr. 715-664 cü illərdə hökmranlıq etmiş XXV sülalənin əsasını qoyur. Bu sülalənin fironu Şabaka Misiri vahid dövlətdə birləşdirməyə nail olur. E.ə. 671 ci ildə Misiri Assur hökmdarı Asarxaddon işğal edir. Sais hökmdarı I Psammetik e.ə. təqr. 663-610 cu illərdə Misir öz hakimiyyəti altında birləşdirərərk XXVI sülalənin əsasını qoydu və ölkəni Assuriya əsarətindən qurtardı. Bu dövr Misir dövləti və mədəniyyəti özünün son çiçəklənmə dövrünü yaşadı. Bu zaman məhsuldar qüvvələr, kənd təsərrüfatı, sənətkarlıq, ticarət daha da inkişaf etdi, dəmir əmək alətləri və silahları daha geniş yayıldı. Firon II Nehonun dıvründə e.ə. təqr. 610-595 ci illərdə Nil çayını Qırmızı dənizlə birləşdirən ilk kanalın inşasına başlanıldı. Fironun göstərişi ilə Finikiya dənizçiləri Afrika ətrafına səyahət etdilər. II Yaxmosun dövründə (e.ə. təqr. 569-525 ci illərdə) e.ə. 525 ci ildə Əhəməni hökmdarı Kambiz Misiri zəbt etdi və onu İranın satraplığına (vilayətinə) çevirdi. E. ə. 404-392 ci ildə Misir müvəqqəti istiqlaliyyət qazandı. Lakin e.ə. 341 ci ildə farslar Misirdə öz hakimiyyətlərini yenidən bərpa etdilər. E.ə. 332 ci ildə Misir Makedoniyalı İsgəndər tərəfindən zəbt edilir.
|
Sülalə öncəsi dövr |
Tasi mədəniyyəti |
Badar mədəniyyəti |
Nakadi mədəniyyəti |
Amrat mədəniyyəti (I Nakad) Gerzey mədəniyyəti (II Nakad) |
Aşağı Misir |
Yuxarı Misir |
Sülalələr dövrü |
Erkən padşahlıq |
I sülalə • II sülalə |
Qədim padşahlıq |
III sülalə • IV sülalə V sülalə • VI sülalə |
Birinci aralıq dövr |
VII sülalə • VIII sülalə IX sülalə • X sülalə XI sülalə |
Orta padşahlıq |
XI sülalə • XII sülalə |
İkinci aralıq dövr |
XIII sülalə • XIV sülalə XV sülalə • XVI sülalə XVII sülalə |
Yeni padşahlıq |
XVIII sülalə XIX sülalə • XX sülalə |
Üçüncü aralıq dövr |
XXI sülalə XXII sülalə • XXIII sülalə XXIV sülalə • XXV sülalə XXVI sülalə |
Sonrakı dövr |
XXVIII sülalə XXIX sülalə • XXX sülalə |
Fars dövrü |
XXVII sülalə • XXXI sülalə |
Yunan-Roma dövrü |
Argeadlar • Ptolemeylər |
Mənbələr
- Б. А. Тураев, Древний Египет, Издательство: Огни, 1922 г.
- Azərbaycan Sovet EnsiklopediyasıVI cild, səh. 596-599, Bakı, 1982