Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Bu məqaləyə hansısa kateqoriya əlavə edilməmişdir. Məqaləyə əlavə edərək töhfə verə bilərsiz. |
XXIII sülalə - Qədim Misirdə hakimiyyətdə olmuş və üçüncü aralıq dövrə aid edilən sülalə. Liviyadan gəlmiş meşveş bərbərlərinin nəslindən idilər.
Ümumi məlumat
Arxeoloji tapıntıların azlığından bu sülalə barədə geniş məlumat yoxdur. Güman edilir ki, onlar Yuxarı Misirdə hökmranlıq ediblər. Və hakimiyyətlərinin bir hissəsi XXII sülalə ilə üst-üstə düşüb.
Məlumdur ki, XXIII sülalə Aşağı Misirdəki Tanis şəhərindən olublar. Ancaq bu şəhər XXII sülalənin hakimiyyəti altında idi. Buna görə yeni xanədanlıq doğma şəhərlərini tərk edərək Leontopolisə gəlmişlər. Pianxinin stelasında firon II İtupun Leontopolisi paytaxt kimi istifadə etdiyi qeyd edilir.
Bu dövrdə Tebes kahinləri Yuxurı Misirdə təsirlərini saxlayırdılar. Kahinlər firon sülalələri ilə qohumluq əlaqələrinə malik idilər. Məsələn, firon II Takelot və baş kahin Nimlot ögey-qardaş idilər. Hətta Takelot Nimlotun qızı ilə evlənərək bu əlaqəni daha da gücləndirmişdi. Ancaq Nimlotun ölümündən sonra Tebeslə sülalə arasındakı münasibət pozuldu. Səbəb vəliəhdin kim olacağı ilə bağlı idi. Kahinlər sələfin II Takelotun Nimlotun qızından olan oğlu olmasını istəyirdilər. Takelot isə fərqli seçim edərək, digər oğlu Osorkonu vəliəhd seçmişdi. Tebeslilərin ilk üsyanı yatırılsa da münaqişə bununla bitmədi. 4 il sonra yenidən üsyan qalxdı və bu dəfə müharibə on il davam etdi. On ildən sonra bağlanan sülh də uzun ömürlü olmadı. Cəmi 2 il sonra münaqişə yenə alovlandı. Bu vaxt II Takelot artıq ölmüşdü. Osorkon bu vaxt paytaxtdan uzaq olduğuna görə taxt-tacı Takelotun əmisi oğlu III Şoşenk ələ keçirdi. Tebes kahinləri Şoşenki yeni firon kimi qəbul etdilər. Ancaq bu dəfə sülalə daxilində mübarizə qızışdı. Pedubastis adlı şahzadə Leontopolisi əla keçirdi və özünü hökmdar elan etdi. Beləliklə ikihakimiyyətlik yarandı.
Alimlər arasında XXIII sülalənin hansı firondan başladığı barədə mübahisələr gedir. Bir qisim tədqiqatçı bu sülalənin II Takelotdan başladığını bildirirlər. Başqa bir qisim isə Leotopolisdə hakimiyyətə gələn I Pedubastisin bu xanədanlığın banisi olduğunu qeyd edirlər. Tanisdə fironluq edən III Şeşonk və onun nəsli XXII sülaləni davam etdirir.
III Şoşenk Osorkonu Baş kahin təyin edərək sülalədəki narazılığı bir qədər azaltdı. Osorkon Yuxarı Misirdə nüfuzunu qoruyub saxladı. Leontopolisi isə Pedubastisin ölümündən sonra oğlu IV Şoşenk idarə edirdi. Ancaq daha sonra Osorkon Leontopolisi ələ keçirərək, özünü firon elan etdi. Şoşenkin ölümündən sonra Osorkon oğlu Takelotu baş kahin elan etdi. Osorkonun ölümündən sonra Takelot firon taxtına oturdu. III Takelot Bacısı II Şepenvepeti baş kahin təyin etdi. III Takelotdan sonra taxta qardaşı Rudamon çıxdı. Rudamonu isə İni əvəz etdi. XXIII sülalənin hakimiyyətinin son illərində Yuxarı Misirdə bölünmə gücləndi, ayrı-ayrı şəhərlərin hakimləri müstəqil siyasət yürüdürdülər.
Fironlar
| Ad | Şəkil | Taxt adı | Hakimiyyət illəri |
 | |||
 | |||
 | |||
 | |||
 | |||
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleye hansisa kateqoriya elave edilmemisdir Meqaleye kateqoriyalar elave ederek tohfe vere bilersiz XXIII sulale Qedim Misirde hakimiyyetde olmus ve ucuncu araliq dovre aid edilen sulale Liviyadan gelmis mesves berberlerinin neslinden idiler Qedim Misir tarixiSulale oncesi dovrTasi medeniyyetiAmrat medeniyyeti I Nakad Gerzey medeniyyeti II Nakad Asagi MisirYuxari MisirErken padsahliqI sulale II sulaleQedim padsahliqIII sulale IV sulale V sulale VI sulaleBirinci araliq dovrVII sulale VIII sulale IX sulale X sulale XI sulaleOrta padsahliqXI sulale XII sulaleIkinci araliq dovrXIII sulale XIV sulale XV sulale XVI sulale XVII sulaleYeni padsahliqXVIII sulale XIX sulale XX sulaleUcuncu araliq dovrXXI sulale XXII sulale XXIII sulale XXIV sulale Sonraki dovr Fars dovru Yunan Roma dovru PtolemeylerbaxmuzakireredakteUmumi melumatArxeoloji tapintilarin azligindan bu sulale barede genis melumat yoxdur Guman edilir ki onlar Yuxari Misirde hokmranliq edibler Ve hakimiyyetlerinin bir hissesi XXII sulale ile ust uste dusub Melumdur ki XXIII sulale Asagi Misirdeki Tanis seherinden olublar Ancaq bu seher XXII sulalenin hakimiyyeti altinda idi Buna gore yeni xanedanliq dogma seherlerini terk ederek Leontopolise gelmisler Pianxinin stelasinda firon II Itupun Leontopolisi paytaxt kimi istifade etdiyi qeyd edilir Bu dovrde Tebes kahinleri Yuxuri Misirde tesirlerini saxlayirdilar Kahinler firon sulaleleri ile qohumluq elaqelerine malik idiler Meselen firon II Takelot ve bas kahin Nimlot ogey qardas idiler Hetta Takelot Nimlotun qizi ile evlenerek bu elaqeni daha da guclendirmisdi Ancaq Nimlotun olumunden sonra Tebesle sulale arasindaki munasibet pozuldu Sebeb veliehdin kim olacagi ile bagli idi Kahinler selefin II Takelotun Nimlotun qizindan olan oglu olmasini isteyirdiler Takelot ise ferqli secim ederek diger oglu Osorkonu veliehd secmisdi Tebeslilerin ilk usyani yatirilsa da munaqise bununla bitmedi 4 il sonra yeniden usyan qalxdi ve bu defe muharibe on il davam etdi On ilden sonra baglanan sulh de uzun omurlu olmadi Cemi 2 il sonra munaqise yene alovlandi Bu vaxt II Takelot artiq olmusdu Osorkon bu vaxt paytaxtdan uzaq olduguna gore taxt taci Takelotun emisi oglu III Sosenk ele kecirdi Tebes kahinleri Sosenki yeni firon kimi qebul etdiler Ancaq bu defe sulale daxilinde mubarize qizisdi Pedubastis adli sahzade Leontopolisi ela kecirdi ve ozunu hokmdar elan etdi Belelikle ikihakimiyyetlik yarandi Alimler arasinda XXIII sulalenin hansi firondan basladigi barede mubahiseler gedir Bir qisim tedqiqatci bu sulalenin II Takelotdan basladigini bildirirler Basqa bir qisim ise Leotopolisde hakimiyyete gelen I Pedubastisin bu xanedanligin banisi oldugunu qeyd edirler Tanisde fironluq eden III Sesonk ve onun nesli XXII sulaleni davam etdirir III Sosenk Osorkonu Bas kahin teyin ederek sulaledeki naraziligi bir qeder azaltdi Osorkon Yuxari Misirde nufuzunu qoruyub saxladi Leontopolisi ise Pedubastisin olumunden sonra oglu IV Sosenk idare edirdi Ancaq daha sonra Osorkon Leontopolisi ele kecirerek ozunu firon elan etdi Sosenkin olumunden sonra Osorkon oglu Takelotu bas kahin elan etdi Osorkonun olumunden sonra Takelot firon taxtina oturdu III Takelot Bacisi II Sepenvepeti bas kahin teyin etdi III Takelotdan sonra taxta qardasi Rudamon cixdi Rudamonu ise Ini evez etdi XXIII sulalenin hakimiyyetinin son illerinde Yuxari Misirde bolunme guclendi ayri ayri seherlerin hakimleri musteqil siyaset yurudurduler FironlarAd Sekil Taxt adi Hakimiyyet illeriII Takelot Hedjkheperre Setpenre e e 840 815I Pedubast Usermaatre Setpenamun e e 829 804I Iuput e e 829 804VI Sosenk Usermaatre Meryamun e e 804 798III Osorkon Usermaatre Setpenamun e e 798 769III Takelot Usermaatre Setpenamun e e 759 755Rudamun Usermaatre Setpenamun e e 755 732Ini Menkheperre e e 720 715IstinadlarBreasted James Henry 1865 1935 Ancient records of Egypt University of Illinois Press 2001 406 444 ISBN 0252069900 OCLC 49621223 Kitchen K A Kenneth Anderson The third intermediate period in Egypt 1100 650 B C Aris amp Phillips 2009 ISBN 9780856687686 OCLC 297803817