| Sibir şişmeyvəsi | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
| Elmi təsnifat | ||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Sibir şişmeyvəsi | ||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||
| ||||||
| ||||||
Sibir şişmeyvəsi (lat. Phlojodicarpus sibiricus) — bitkilər aləminin çətirçiçəklilər dəstəsinin çətirkimilər fəsiləsinin şişmeyvə cinsinə aid bitki növü.
Botaniki xarakteristikası
| ]Çoxillik ot bitkisidir. Yeraltı orqanları qısa, şaquli, çoxsaylı kökümsov və mil köklərə malik olmaqla, uzunluğu 15-25 (50) sm-ə bərabərdir. Gövdəsinin hündürlüyü 15-70 sm, sadə və ya budaqlanan, qabırğalı, çılpaq və qısa tükcüklüdür. Kök üstündə olan yarpaqları çoxsaylı, lələkvari 3 bölümlü, göyümtül-yaşıl rənglidir. Yarpaq lövhəcikləri uzunsov-yumurtaşəkilli və ya yumurtaşəkilli olub, uzunluğu 5-30 sm, eni isə 2-10 sm olub, xətti-neştərşəkilli və itiucludur. Gövdə yarpaqları olduqca az, (2-4 ədəd) əksəriyyəti kiçik, güclü genişlənmiş və uzunsov qınlı olub, bənövşəyi rənglidir. Mürəkkəb çətir çiçək qrupuna malik olmaqla, 10-25 şüadan ibarətdir. Yarpaqları nisbətən burulan olmaqla, 5-8 ədəd, erkən tökülən, ağımtıl-pərdəli və xətti-neştərvaridir. Ləçəkləri ağ rəngli olub, uzunluğu 1,5-2,0 mm-dir. Meyvələri uzun yumurtavari, uzunluğu 6-8 (10) mm, çılpaq və ya tükcüklüdür.
Dağ-bozqır bitkisi olduğundan, dağlıq ərazilərində, yamaclarda, şabalıd meşəliklərində və çınqıllı torpaqlarda rast gəlinir.
İyun-sentyabr aylarında kökümsovu və kökü külünglə qazılıb çıxarılmaqla toplanılır. Bu işi ehtiyatla etmək lazımdır ki, bitkinin yeraltı hissələri məhv olmadan bərpa ola bilsin. Böyümə və ya meyvə yetişmə dövründə çoxillik ot bitkisi olan Sibir şişmeyvəsinin kökümsovu və kökü xammal olaraq toplanılır və keyfiyyətli dərman bitkisi kimi istifadə edilir. Xammal kölgəli yerlərdə sərilməli, yaxşı ventiliyasiyalı çardax, naveslərdə gündə 2-3 dəfə çevrilməli və ya quruducu şkafda qurudulmalıdır.
Sındırılmış kökümsov və kökləri sarımtıl-ağ rəngli olur. Aromatlı, dadı əvvəlcə şirin, sonra isə acı ədviyyəli olur.
Havası dəyişilən, yerlərdə 15kq kisələrdə saxlanılır (5 il).
Tərkibi və təsiri
| ]Meyvələrinin tərkibində piranokumarinlər: dihidrosamidin və visnadin vardır.
Spazmolotik, vazomator dərmandır. Tərkibindəki piranokumarinin təsiri spazmolotik olmaqla periferik qan damarlarına genişləndirici təsir edir.
Bitkinin kökümsov və kökündən floverin alınır. Floverin adlanan bu maddə spazmolotik təbiətli olub, qeyri-spesifik angiospazm və müxtəlif etiologiyalı endoarteritlərdə istifadə edilir. Həb şəklində 0,05 q dozada buraxılır.
İstinadlar
| ]- Bitkilərin Elmi Adının Beynəlxalq Siyahısı (ing.). 1999.
Həmçinin bax
| ]wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Sibir sismeyvesiElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad Ali bitkilerKlad Coxsporlu bitkilerKlad Borulu bitkilerKlad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad EvdikotlarKlad Bazal evdikotlarKlad SuperasteridlerKlad AsteridlerKlad KampanulidlerDeste CetirciceklilerFesile CetirkimilerYarimfesile Triba Cins SismeyveNov Sibir sismeyvesiBeynelxalq elmi adiPhlojodicarpus sibiricus Koso Pol 1922Sekil axtarisiNCBI 2893997 Sibir sismeyvesi lat Phlojodicarpus sibiricus bitkiler aleminin cetircicekliler destesinin cetirkimiler fesilesinin sismeyve cinsine aid bitki novu Botaniki xarakteristikasi span Coxillik ot bitkisidir Yeralti orqanlari qisa saquli coxsayli kokumsov ve mil koklere malik olmaqla uzunlugu 15 25 50 sm e beraberdir Govdesinin hundurluyu 15 70 sm sade ve ya budaqlanan qabirgali cilpaq ve qisa tukcukludur Kok ustunde olan yarpaqlari coxsayli lelekvari 3 bolumlu goyumtul yasil renglidir Yarpaq lovhecikleri uzunsov yumurtasekilli ve ya yumurtasekilli olub uzunlugu 5 30 sm eni ise 2 10 sm olub xetti nestersekilli ve itiucludur Govde yarpaqlari olduqca az 2 4 eded ekseriyyeti kicik guclu genislenmis ve uzunsov qinli olub benovseyi renglidir Murekkeb cetir cicek qrupuna malik olmaqla 10 25 suadan ibaretdir Yarpaqlari nisbeten burulan olmaqla 5 8 eded erken tokulen agimtil perdeli ve xetti nestervaridir Lecekleri ag rengli olub uzunlugu 1 5 2 0 mm dir Meyveleri uzun yumurtavari uzunlugu 6 8 10 mm cilpaq ve ya tukcukludur Dag bozqir bitkisi oldugundan dagliq erazilerinde yamaclarda sabalid meseliklerinde ve cinqilli torpaqlarda rast gelinir Iyun sentyabr aylarinda kokumsovu ve koku kulungle qazilib cixarilmaqla toplanilir Bu isi ehtiyatla etmek lazimdir ki bitkinin yeralti hisseleri mehv olmadan berpa ola bilsin Boyume ve ya meyve yetisme dovrunde coxillik ot bitkisi olan Sibir sismeyvesinin kokumsovu ve koku xammal olaraq toplanilir ve keyfiyyetli derman bitkisi kimi istifade edilir Xammal kolgeli yerlerde serilmeli yaxsi ventiliyasiyali cardax naveslerde gunde 2 3 defe cevrilmeli ve ya quruducu skafda qurudulmalidir Sindirilmis kokumsov ve kokleri sarimtil ag rengli olur Aromatli dadi evvelce sirin sonra ise aci edviyyeli olur Havasi deyisilen yerlerde 15kq kiselerde saxlanilir 5 il Terkibi ve tesiri span Meyvelerinin terkibinde piranokumarinler dihidrosamidin ve visnadin vardir Spazmolotik vazomator dermandir Terkibindeki piranokumarinin tesiri spazmolotik olmaqla periferik qan damarlarina genislendirici tesir edir Bitkinin kokumsov ve kokunden floverin alinir Floverin adlanan bu madde spazmolotik tebietli olub qeyri spesifik angiospazm ve muxtelif etiologiyali endoarteritlerde istifade edilir Heb seklinde 0 05 q dozada buraxilir Istinadlar span Bitkilerin Elmi Adinin Beynelxalq Siyahisi ing 1999 Hemcinin bax span Takson eynilesdirmeleriWikidata Q12845724 Wikispecies Phlojodicarpus sibiricus FNA 200015756 FoC 200015756 GBIF 6027150 GRIN 406723 iNaturalist 779086 IPNI 846577 1 NCBI 2893997 Plant List kew 2403677 POWO urn lsid ipni org names 846577 1 Tropicos 1703033 WFO wfo 0000391819 Kateqoriya SismeyveGizli kateqoriyalar Vikipediya Kartockasinda yanlis alem gosterilen biologiya meqaleleriVikipediya Vikidatada menbeleri olan meqalelerVikinovlere istinadi olmayan meqalelerUTMX siz biologiya meqaleleriEOL suz biologiya meqaleleriTakson sablonu istifade olunan meqalelerTaksonbarda from parametri daxil edilmemis meqaleler
