Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Banxar iti (bur. хотошо, malaq. банхар, rus. Бурят-монгольский волкодав) – çoban iti növü. İlk dəfə buryat xalqı tərəfindən yetişdirilmişdir. Bu it cinsi Buryatiya, Monqolustan və ətraf bölgələrdə geniş yayılmışdır, lakin XX əsrin ortalarında demək olar ki, məhv olmuşdur. Banxar itləri zəka, dözümlülük və sərt iqlim şəraitinə uyğunlaşma qabiliyyətləri ilə tanınır. Ailələrinə qarşı sədaqətli və sevgi dolu olan bu itlər basqınçılara – insanlara, canavarlara, qartallara və qar leoparlarına qarşı amansız davranışları ilə seçilirlər.
| Banxar | |
|---|---|
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Xüsusiyyətləri
Banxar itləri iri və qorxunc görkəmli bir cinsdir. Onların kürkü həm qısa, həm də uzun tüklü ola bilər. Rəngləri qırmızı, qara və qara-sarı arasında dəyişir. Göz ətrafında parlaq ləkələri olan qara rəngli itlər xüsusi olaraq seçilir. Bu ləkələr aşağı işıq şəraitində onları canavarlardan ayırmağa kömək edir. Monqol əfsanələrinə görə, bu itlərin ruhlar aləmini görə bildiyi deyilir. Banxar itləri atletik, sürətli, enerjili, cəsur və yorulmazdır. Onların çəkisi 50-60 kq arasında dəyişir və boyu 75 sm-ə qədər çatır. Görünüşlərinə baxmayaraq, bu itlər Tibet Mastifi ilə yalnız uzaq qohumdur. Banxar itlərinin kaloriyə ehtiyacı ölçülərinə görə azdır. Sağlamlıq problemləri, xüsusilə hip displaziyası və oynaqlarla bağlı xəstəliklər çox nadirdir. Nisbətən uzunömürlü olan bu itlər orta hesabla 15-18 il yaşayırlar. İldə yalnız bir dəfə çoxalırlar.
Tarixi
Banxar itləri qədim və əsas cinslərdən biri hesab olunur. Genetik araşdırmalar göstərir ki, bu it bütün çoban itlərinin atası ola bilər. Buryat əfsanələrində, dağlardan enən böyük bir nəhəngin yanında gedən vəhşi bir it təsvir edilir ki, bu, banxar itlərinin mənşəyinə işarə edir. Tarixi qeydlərə görə, banxar itləri Çingiz xanın basqınlarında iştirak etmiş və qoruma, eləcə də hücum məqsədilə istifadə edilmişdir.Marko Polo Banxar itindən o qədər təsirlənmişdir ki, birini Venesiyaya aparmışdır. Erik Fon Salzmann bu cinsi böyük, gözəl və qorxunc bir it kimi təsvir etmişdir. banxarı "ayı boyda canavara bənzəyən bir it" olaraq təsvir etmişdir. O, qeyd edir ki, bu itlər uşaqlarla oynaya biləcək qədər həssasdır, lakin canavarlara və ayılara qarşı qorxusuzdur.
Mühafizəsi
XX əsrdə ənənəvi heyvandarlıq qoruyucu itlərin azalması, köçəri çobanların sürülərinə təhdid yaradan heyvanları öldürmək və ya zəhərləmək məcburiyyəti ilə nəticələnmişdir. Bu, bölgələrdə boz canavarların və qar leoparlarının sayının əhəmiyyətli dərəcədə azalmasına səbəb olmuşdur. Bununla yanaşı, banxar itlərinin təbii populyasiyası da ciddi şəkildə azalmışdır. Son illərdə "Mongolian Bankhar Dog Project" adı altında həyata keçirilən bərpa layihəsi ilə bu cinsin genetik olaraq 90% uyğun gələn nümayəndələri yenidən bərpa edilmişdir. Layihə banxar itlərinin təbii xüsusiyyətlərini qoruyaraq onların yenidən bölgədə yayılmasını təmin etmək məqsədini güdür.
İstinadlar
- Vigovskaya, Anna. "Лохматое счастье фермера Урбагаева" [Shaggy happiness of farmer Urbagaev]. www.ogirk.ru (rus). 2020-11-18. İstifadə tarixi: 2022-03-31.
- Морозова, Татьяна. "Добрый сторож: Общество: Облгазета" [Kind Watchman]. www.oblgazeta.ru (rus). 2017-12-05. 2023-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-31.
- Parks, Shoshi. "Can the Mighty Bankhar Dogs of Mongolia Save the Steppe?". Atlas Obscura (ingilis). 2021-02-23. İstifadə tarixi: 2022-03-31.
- Volkova, Olga. "БМВ — настоящий друг человека" [BMW is a true friend of man]. www.kommersant.ru (rus). 2011-05-20. İstifadə tarixi: 2022-03-31.
- "The Bankhar Dog". Mongolian Bankhar Dog Project (ingilis). 2014-12-29. İstifadə tarixi: 2022-03-31.
- Shannon, Laura M.; Boyko, Ryan H.; Castelhano, Marta; Corey, Elizabeth; Hayward, Jessica J.; McLean, Corin; White, Michelle E.; Abi Said, Mounir; Anita, Baddley A.; Bondjengo, Nono Ikombe; Calero, Jorge. "Genetic structure in village dogs reveals a Central Asian domestication origin". Proceedings of the National Academy of Sciences. 112 (44). 2015-10-19: 13639–13644. Bibcode:2015PNAS..11213639S. doi:10.1073/pnas.1516215112. ISSN 0027-8424. PMC 4640804. PMID 26483491.
- Derr, Mark. How the Dog Became the Dog: From Wolves to Our Best Friends (ingilis). ABRAMS. 2011-10-27. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Banxar iti bur hotosho malaq banhar rus Buryat mongolskij volkodav coban iti novu Ilk defe buryat xalqi terefinden yetisdirilmisdir Bu it cinsi Buryatiya Monqolustan ve etraf bolgelerde genis yayilmisdir lakin XX esrin ortalarinda demek olar ki mehv olmusdur Banxar itleri zeka dozumluluk ve sert iqlim seraitine uygunlasma qabiliyyetleri ile taninir Ailelerine qarsi sedaqetli ve sevgi dolu olan bu itler basqincilara insanlara canavarlara qartallara ve qar leoparlarina qarsi amansiz davranislari ile secilirler 1 2 3 Banxar Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Xususiyyetleri 2 Tarixi 3 Muhafizesi 4 IstinadlarXususiyyetleriredakteBanxar itleri iri ve qorxunc gorkemli bir cinsdir Onlarin kurku hem qisa hem de uzun tuklu ola biler Rengleri qirmizi qara ve qara sari arasinda deyisir Goz etrafinda parlaq lekeleri olan qara rengli itler xususi olaraq secilir Bu lekeler asagi isiq seraitinde onlari canavarlardan ayirmaga komek edir Monqol efsanelerine gore bu itlerin ruhlar alemini gore bildiyi deyilir Banxar itleri atletik suretli enerjili cesur ve yorulmazdir Onlarin cekisi 50 60 kq arasinda deyisir ve boyu 75 sm e qeder catir Gorunuslerine baxmayaraq bu itler Tibet Mastifi ile yalniz uzaq qohumdur Banxar itlerinin kaloriye ehtiyaci olculerine gore azdir Saglamliq problemleri xususile hip displaziyasi ve oynaqlarla bagli xestelikler cox nadirdir Nisbeten uzunomurlu olan bu itler orta hesabla 15 18 il yasayirlar Ilde yalniz bir defe coxalirlar 4 5 TarixiredakteBanxar itleri qedim ve esas cinslerden biri hesab olunur Genetik arasdirmalar gosterir ki bu it butun coban itlerinin atasi ola biler Buryat efsanelerinde daglardan enen boyuk bir nehengin yaninda geden vehsi bir it tesvir edilir ki bu banxar itlerinin menseyine isare edir Tarixi qeydlere gore banxar itleri Cingiz xanin basqinlarinda istirak etmis ve qoruma elece de hucum meqsedile istifade edilmisdir 6 7 Marko Polo Banxar itinden o qeder tesirlenmisdir ki birini Venesiyaya aparmisdir Erik Fon Salzmann bu cinsi boyuk gozel ve qorxunc bir it kimi tesvir etmisdir Vilhelm Filxner banxari ayi boyda canavara benzeyen bir it olaraq tesvir etmisdir O qeyd edir ki bu itler usaqlarla oynaya bilecek qeder hessasdir lakin canavarlara ve ayilara qarsi qorxusuzdur 3 MuhafizesiredakteXX esrde enenevi heyvandarliq qoruyucu itlerin azalmasi koceri cobanlarin surulerine tehdid yaradan heyvanlari oldurmek ve ya zeherlemek mecburiyyeti ile neticelenmisdir Bu bolgelerde boz canavarlarin ve qar leoparlarinin sayinin ehemiyyetli derecede azalmasina sebeb olmusdur Bununla yanasi banxar itlerinin tebii populyasiyasi da ciddi sekilde azalmisdir Son illerde Mongolian Bankhar Dog Project adi altinda heyata kecirilen berpa layihesi ile bu cinsin genetik olaraq 90 uygun gelen numayendeleri yeniden berpa edilmisdir Layihe banxar itlerinin tebii xususiyyetlerini qoruyaraq onlarin yeniden bolgede yayilmasini temin etmek meqsedini gudur 4 5 Istinadlarredakte Vigovskaya Anna Lohmatoe schaste fermera Urbagaeva Shaggy happiness of farmer Urbagaev www ogirk ru rus 2020 11 18 Istifade tarixi 2022 03 31 Morozova Tatyana Dobryj storozh Obshestvo Oblgazeta Kind Watchman www oblgazeta ru rus 2017 12 05 2023 06 01 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 03 31 1 2 Parks Shoshi Can the Mighty Bankhar Dogs of Mongolia Save the Steppe Atlas Obscura ingilis 2021 02 23 Istifade tarixi 2022 03 31 1 2 Volkova Olga BMV nastoyashij drug cheloveka BMW is a true friend of man www kommersant ru rus 2011 05 20 Istifade tarixi 2022 03 31 1 2 The Bankhar Dog Mongolian Bankhar Dog Project ingilis 2014 12 29 Istifade tarixi 2022 03 31 Shannon Laura M Boyko Ryan H Castelhano Marta Corey Elizabeth Hayward Jessica J McLean Corin White Michelle E Abi Said Mounir Anita Baddley A Bondjengo Nono Ikombe Calero Jorge Genetic structure in village dogs reveals a Central Asian domestication origin Proceedings of the National Academy of Sciences 112 44 2015 10 19 13639 13644 Bibcode 2015PNAS 11213639S doi 10 1073 pnas 1516215112 ISSN 0027 8424 PMC 4640804 PMID 26483491 Derr Mark How the Dog Became the Dog From Wolves to Our Best Friends ingilis ABRAMS 2011 10 27 ISBN 978 1 59020 991 2 Menbe https az wikipedia org w index php title Banxar amp oldid 8080944