fbpx
Wikipedia

Sarı Süleyman Paşa

Sarı Süleyman Paşa (d. 1628 - ö. 14 oktyabr 1687) — IV Mehmed dövründə ümumilikdə 1 il 9 ay Osmanlı imperiyasının sədrəzəmi olmuş dövlət adamıdır.

Sarı Süleyman Paşa
الأصفر سليمان باشا
Sələfi Qara İbrahim Paşa
Xələfi Abxaz Siyavuş Paşa
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
Doğum yeri Bosniya əyaləti
Vəfat tarixi
Vəfat yeri
Vəfat səbəbi baş kəsmə[d]
Atası Mürüvvət ağa
Uşağı Fatma xatun
Hərbi xidmət
Döyüşlər

Həyatı

Boşnak əsilli olub, Bosniya əyalətinə bağlı Mileşevo qəsəbəsində 1628-ci ildə dünyaya gəlmişdir. Atasının adının Mürüvvət ağa olduğu bilinir. 1650-ci illərdə saraya alınmış, bir müddət halvaçılar ocağında xidmət etmişdir. O əsnada padşah müsahiblərindən dilsiz İbrahim ağanın diqqətini çəkdi və bir müddət onun kəndxudası oldu. 31 avqust 1669-cu ildə divan başçavuşu olan Süleyman ağa bu vəzifədə ikən 1672 tarixli Bucaş sülhü müzakirələrində iştirak etdi. 9 mart 1673-cü ildə sədrəzəm Körpülü Fazil Əhməd Paşa tərəfindən sədarət kəndxudalığına gətirildi və onun vəfatına qədər bu vəzifədə qaldı. 11 noyabr 1676-cı ildə baş miraxur oldu. Bu əsnada Məkkə şəhərini sel basmış, bölgənin abadlaşdırılması və fəlakətin aradan qaldırılması üçün vəzifələndirilən Süleyman ağa 3 iyun 1681-ci ildə bölgəyə göndərilmişdir. Bu müddət ərzində sarı miraxur olaraq məşhurlaşdı. Döndükdən sonra əlavə olaraq hasəki sultan kəndxudalığına təyin edildi. O əsnada Avstriya səfərinə çıxan Mərzifonlu Mustafa PaşaBelqradda qarşıladı və Məkkə şəhərinin açarlarını təqdim edərək samur kürk hədiyyə aldı. Buna baxmayaraq Süleyman ağa Mərzifonlu Mustafa Paşanın düşməni idi və ona qarşı olan müxalif qüvvələri dəstəkləyirdi. Bundan xəbərdar olan Mərzifonlu Mustafa Paşa tez-tez saraya məktublar göndərir, Süleyman ağanın qətli üçün padşahdan icazə istəyirdi. Ancaq Vyana mühasirəsinin uğursuz nəticələnməsi sədrəzəmin sonunu gətirdi. Belə ki, qızlar ağası Yusif ağa ilə birlikdə padşahı razı salıb sədrəzəmin edamına səbəb oldular. Mərzifonlu Mustafa Paşanın qətlindən sonra sabiq sədrəzəmin İstanbuldakı mal-mülükünün müsadirəsi ilə vəzifələndirildi. Ardından 27 yanvar 1684-cü ildə vəzirliklə divana alındı və 19 martda Babadağı sərdarlığına gətirildi. Krım xanı Səlim Gərayın da dəstəyi ilə polyaklara qarşı qələbə qazandı və qısa zamanda məşhurlaşdı.

O qışı Babadağında keçirən Süleyman Paşa ertəsi il polyakları yenidən məğlub etdi və Ədirnəyə çağrılaraq xəstə olan sədrəzəm Qara İbrahim Paşanın naibi təyin edildi (26 noyabr 1685). Ancaq xəstəliyini bəhanə edərək cəbhəyə getməkdən yayınan Qara İbrahim Paşa, orduda tərəfdar toplamağa başlayan Süleyman Paşanı qısqanmağa başladı. Ancaq saraydakı müttəfiqlərinin də dəstəyi ilə Süleyman Paşa 18 dekabr 1685-ci ildə sədarətə gətirildi.

Sədarətə gəldikdən sonra ilk işi uzun müddətdir həbs tutulan macar əsilzadəsi İmre Tökəlini azad etməsi oldu. Bir yandan səfər hazırlıqları görür, digər yandan isə əcnəbi elçilərlə slüh danışıqları aparırdı. Nəhayət, padşah tərəfindən sərdar-ı əkrəm təyin edildi və cəbhəyə göndərildi. Rəvayətə görə, səfərə çıxmadan öncə qızlar ağası Yusif ağanın da köməyilə Sultan Mehmeddən canını təminat altına alan bir fərman da almışdır.

Sərdar-ı əkrəm Süleyman Paşa 19 aprel 1686-cı ildə böyük bir mərasimlə sancağı şərifihırka-i səadəti təslim alaraq Belqrada yola düşdü. Burada hərbi nizamlamalar apardıqdan sonra 50 min nəfərlik orduyla cəbhəyə yola düşdü. O əsnada Budin şəhəri 90 minlik Avstriya ordusu ilə mühasirəyə alınmışdı. Qalanın müdafiəsində duran Abdi Paşa mərkəzdən hərbi dəstək istəsə də, Süleyman Paşa “Düşmənin qalanı almağa cəsarəti yetməz” deyərək bu istəyi rədd edirdi. Bu səbəblə şəhərin itirilməsində əsas təqsirkar Süleyman Paşa görülür. Həmzəbəy təpəsində dayanan Osmanlı ordusu şəhəri mühasirədən xilas etmək üçün 14 avqustda düşmən ordusuna hücum etdi. Buna baxmayaraq minlərlə şəhid verən Osmanlı ordusu geri çəkilməyə məcbur oldu. Süleyman Paşa qalaya dəstək qüvvə göndərmək istəsə də, bu təşəbbüs nəticə vermədi. Nəhayət, 16 iyul günü qaladakı cəbhəxananın partlaması nəticəsində 4 min Osmanlı əsgəri həlak oldu və 78 günlük mühasirə nəticəsində şəhər əldən çıxdı (2 sentyabr 1686).

Budin şəhərini ələ keçirən Avstriya ordusu dayanmadı və bir neçə Osmanlı qalasını daha ələ keçirdi. Segedin qalasını geri almaq istəyən Osmanlı ordusu məğlub oldu və əvvəlcə Varadinə, daha sonra Belqrada çəkildi. Süleyman Paşanın Belqradda orduda islahat aparması isə sipahi və silahdar dəstələrinin narazılıqlarına səbəb oldu. Anadoludan və mərkəzdən göndərilən əlavə qüvvələrlə güclənən Osmanlı ordusu Valpo qalası yaxınlığında düşməni qarşıladı. 3 gün davam edən çatışmada Osmanlı ordusu qalib gəldi və müvəqqəti atəşkəs elan olundu. Buna baxmayaraq Süleyman Paşa qalibiyyət sevinci ilə atəşkəsi pozdu və geri çəkilən Avstriya ordusunu təqib etməyə başladı. Ancaq Çatalkörpü istiqamətində məğlub olan Osmanlı ordusu bütün cəbhəxananı və ordu xəzinəsini buraxaraq cəbhədən qaçdı. Ordunu Varadində toplayan Süleyman Paşa qarşı tərəfə sülh təklifi göndərsə də, nəticəsiz qaldı.

Süleyman Paşanın orduda apardığı sərt islahatlarla və erməni əsilli Osman ağanın da təhriki ilə ayaqlanan əsgərlər dəftərdar Seyid Mustafa Paşanın edamını tələb etdi. Süleyman Paşa bütün tələblərinin yerinə yetiriləcəyini bildirsə də, üsyan bitmədi. Bu dəfə üsyanın yönü dəyişdi və sədrəzəm hədəf seçildi. Çarəsiz qalan Süleyman Paşa yeniçəri ağası Bəkri Mustafa ağa, ordu qazısı Əbdülbaki ağa, silahdar ağası Süleyman ağa və kəlləsi istənilən dəftərdar Seyid Mustafa Paşa ilə birlikdə ordudan qaçdı. Qaçan sərdar-ı əkrəmin çadırına girən üsyançılar bütün dəyərli əşyaları yağmaladılar və o əsnada orduda olan Hələb bəylərbəyi Siyavuş Paşanı “qoca vəzirdi” deyərək sərdar və sədarət naibi elan etdilər (2 sentyabr 1687).

Daha sonra orduda baş verən bu hadisələri yazaraq İstanbula bildirən əsgərlər Siyavuş Paşanın sədarətə gətirilməsini tələb etdilər. Bu əsnada Süleyman Paşa İstanbula getmiş (15 sentyabr), sədarət möhürünü və sancağı şərifi saraya göndərmişdir. Ancaq can qorxusuna düşən Süleyman Paşa bir müddət yəhudi əsilli Salomon (bəzi qaynaqlara görə yunan əsilli Manolaki) adlı birinin evində gizləndi.

Cəbhədən qızlar ağası Yusif ağaya göndərilən məktublarda isə Süleyman Paşanın qətli istənilirdi. Sultan Mehmedin də iştirak etdiyi məclisdə riqabdar ağası Rəcəb Paşa sədrəzəm olmaq istədiyini və üsyanı yatıra biləcəyini bildirdi. Ancaq ordunu nizama salmaq istəyən Sultan Mehmed Süleyman Paşanı vəzifədən aldı (19 sentyabr) və ordunun Belqradda qalması şərtilə Siyavuş Paşanın sədarətini təsdiq etdi. Bir neçə həftə gizlənən Süleyman Paşa 8 oktyabrda ələ keçirildi. Bir müddət həbs tutulan paşa 14 oktyabrda baş çavuş İbrahim ağa tərəfindən boğularaq edam edildi və kəsik başı Plovdivdəki üsyançılara göndərildi. Bədəni isə miraxurluğu dövründə Üsküdarda inşa etdirdiyi məscidin mehrabı önündə dəfn edildi. Məzarı yaxınlığında qızı Fatma xatun dəfn edilmişdir. Tarixi mənbələrdə bir oğlunun da olduğu söylənsə də, haqqında heç bir məlumat yoxdur. Öz adını daşıyan məscid yaxınlığındakı köşkü isə cümhuriyyətin ilk illərində çıxan yanğında külə çevrildi.

Mənbə

  • Abdurrahman Abdi Paşa, Vekāyi‘nâme (haz. Fahri Ç. Derin), İstanbul 2008, s. 329, 407, 451;
  • Zülfikar Paşa’nın Viyana Sefâreti ve Esâreti (haz. Mustafa Güler), s. 105-106;
  • Nâbî, Dîvan, İstanbul 1292, s. 84-85;
  • Defterdar Sarı Mehmed Paşa, Zübde-i Vekayiât (haz. Abdülkadir Özcan), Ankara 1995, s. 35, 78, 121, 171, 172, 173, 176, 199, 211, 214, 216-218, 222-223, 226-242, 245-249, 256;
  • Hadîkatü’l-vüzerâ, s. 111-112;
  • Silâhdar Mehmed Ağa, Zeyl-i Fezleke (haz. Nazire Karaçay Türkal, doktora tezi, 2012), MÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, s. 788, 922-927, 980 vd., 1000, 1022, 1023, 1032, 1035, 1045-1049, 1070-1075, 1076-1078, 1079-1081, 1089-1090, 1191, 1459;
  • D. Kantemir, Osmanlı İmparatorluğunun Yükseliş ve Çöküş Tarihi (trc. Özdemir Çobanoğlu), Ankara 1980, s. 81, 85, 98, 105, 106, 107-108, 110-113, 132, 145, 146, 152, 386, 392, 393;
  • Marsigli, Osmanlı İmparatorluğunun Askeri Vaziyeti, s. 233, 234;
  • Şeyhî, Vekāyiu’l-fuzalâ, III, 596, 605, 631;
  • Râşid Mehmed Efendi – Çelebizâde Âsım Efendi, Târîh-i Râşid ve Zeyli (haz. Abdülkadir Özcan v.dğr.), İstanbul 2013, I, bk. İndeks;
  • Îsâzâde Târihi (haz. Ziya Yılmazer), İstanbul 1996, s. 153, 171, 181, 187, 188, 193, 194, 197, 198, 199-202, 204, 215, 229;
  • Ayvansarâyî, Hadîkatü’l-cevâmi‘, II, 229-230;
  • a.mlf., Mecmûa-i Tevârih (haz. Fahri Ç. Derin – Vahid Çabuk), İstanbul 1985, s. 62;
  • Hammer, HEO, XII, 159 vd., 193-197, 203-207, 210-214, 228-257;
  • J. W. Zinkeisen, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi (trc. Nilüfer Epçeli), İstanbul 2011, V, 86, 88, 100;
  • Tayyarzâde Atâ Bey, Târîh, İstanbul 1292, II, 142-144;
  • N. Jorga, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi (trc. Nilüfer Epçeli), İstanbul 2005, IV, 176, 179-180, 187-191, 193, 195-196, 198;
  • Sicill-i Osmânî, III, 69;
  • Ahmed Refik [Altınay], Felâket Seneleri: 1094-1110, İstanbul 1332, s. 65-74;
  • Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, III/1, bk. İndeks;
  • Konyalı, Üsküdar Tarihi, I, 277-280; II, 106, 249;
  • Mehmet Nermi Haskan, Yüzyıllar Boyunca Üsküdar, İstanbul 2001, I, 343-346;
  • Ömer Faruk Akün, “Merzifonlu Kara Mustafa Paşa ve Mirahur Sarı Süleyman Ağa Mücadelesi ile İlgili Bir Konuşma Zabtı”, TM, XIX (1980), s. 7-64.

sarı, süleyman, paşa, 1628, oktyabr, 1687, mehmed, dövründə, ümumilikdə, osmanlı, imperiyasının, sədrəzəmi, olmuş, dövlət, adamıdır, الأصفر, سليمان, باشاosmanlı, sədrəzəmi18, dekabr, 1685, sentyabr, 1687sələfi, qara, ibrahim, paşaxələfi, abxaz, siyavuş, paşaşə. Sari Suleyman Pasa d 1628 o 14 oktyabr 1687 IV Mehmed dovrunde umumilikde 1 il 9 ay Osmanli imperiyasinin sedrezemi olmus dovlet adamidir Sari Suleyman Pasaالأصفر سليمان باشاOsmanli sedrezemi18 dekabr 1685 19 sentyabr 1687Selefi Qara Ibrahim PasaXelefi Abxaz Siyavus PasaSexsi melumatlarDogum tarixi 1628Dogum yeri Bosniya eyaletiVefat tarixi 14 oktyabr 1687Vefat yeri Konstantinopol Osmanli imperiyasiVefat sebebi bas kesme d Atasi Muruvvet agaUsagi Fatma xatunHerbi xidmetDoyusler Osmanli Habsburq doyusleriHeyati RedakteBosnak esilli olub Bosniya eyaletine bagli Milesevo qesebesinde 1628 ci ilde dunyaya gelmisdir Atasinin adinin Muruvvet aga oldugu bilinir 1650 ci illerde saraya alinmis bir muddet halvacilar ocaginda xidmet etmisdir O esnada padsah musahiblerinden dilsiz Ibrahim aganin diqqetini cekdi ve bir muddet onun kendxudasi oldu 31 avqust 1669 cu ilde divan bascavusu olan Suleyman aga bu vezifede iken 1672 tarixli Bucas sulhu muzakirelerinde istirak etdi 9 mart 1673 cu ilde sedrezem Korpulu Fazil Ehmed Pasa terefinden sedaret kendxudaligina getirildi ve onun vefatina qeder bu vezifede qaldi 11 noyabr 1676 ci ilde bas miraxur oldu Bu esnada Mekke seherini sel basmis bolgenin abadlasdirilmasi ve felaketin aradan qaldirilmasi ucun vezifelendirilen Suleyman aga 3 iyun 1681 ci ilde bolgeye gonderilmisdir Bu muddet erzinde sari miraxur olaraq meshurlasdi Dondukden sonra elave olaraq haseki sultan kendxudaligina teyin edildi O esnada Avstriya seferine cixan Merzifonlu Mustafa Pasani Belqradda qarsiladi ve Mekke seherinin acarlarini teqdim ederek samur kurk hediyye aldi Buna baxmayaraq Suleyman aga Merzifonlu Mustafa Pasanin dusmeni idi ve ona qarsi olan muxalif quvveleri destekleyirdi Bundan xeberdar olan Merzifonlu Mustafa Pasa tez tez saraya mektublar gonderir Suleyman aganin qetli ucun padsahdan icaze isteyirdi Ancaq Vyana muhasiresinin ugursuz neticelenmesi sedrezemin sonunu getirdi Bele ki qizlar agasi Yusif aga ile birlikde padsahi razi salib sedrezemin edamina sebeb oldular Merzifonlu Mustafa Pasanin qetlinden sonra sabiq sedrezemin Istanbuldaki mal mulukunun musadiresi ile vezifelendirildi Ardindan 27 yanvar 1684 cu ilde vezirlikle divana alindi ve 19 martda Babadagi serdarligina getirildi Krim xani Selim Gerayin da desteyi ile polyaklara qarsi qelebe qazandi ve qisa zamanda meshurlasdi O qisi Babadaginda keciren Suleyman Pasa ertesi il polyaklari yeniden meglub etdi ve Edirneye cagrilaraq xeste olan sedrezem Qara Ibrahim Pasanin naibi teyin edildi 26 noyabr 1685 Ancaq xesteliyini behane ederek cebheye getmekden yayinan Qara Ibrahim Pasa orduda terefdar toplamaga baslayan Suleyman Pasani qisqanmaga basladi Ancaq saraydaki muttefiqlerinin de desteyi ile Suleyman Pasa 18 dekabr 1685 ci ilde sedarete getirildi Sedarete geldikden sonra ilk isi uzun muddetdir hebs tutulan macar esilzadesi Imre Tokelini azad etmesi oldu Bir yandan sefer hazirliqlari gorur diger yandan ise ecnebi elcilerle sluh danisiqlari aparirdi Nehayet padsah terefinden serdar i ekrem teyin edildi ve cebheye gonderildi Revayete gore sefere cixmadan once qizlar agasi Yusif aganin da komeyile Sultan Mehmedden canini teminat altina alan bir ferman da almisdir Serdar i ekrem Suleyman Pasa 19 aprel 1686 ci ilde boyuk bir merasimle sancagi serifi ve hirka i seadeti teslim alaraq Belqrada yola dusdu Burada herbi nizamlamalar apardiqdan sonra 50 min neferlik orduyla cebheye yola dusdu O esnada Budin seheri 90 minlik Avstriya ordusu ile muhasireye alinmisdi Qalanin mudafiesinde duran Abdi Pasa merkezden herbi destek istese de Suleyman Pasa Dusmenin qalani almaga cesareti yetmez deyerek bu isteyi redd edirdi Bu sebeble seherin itirilmesinde esas teqsirkar Suleyman Pasa gorulur Hemzebey tepesinde dayanan Osmanli ordusu seheri muhasireden xilas etmek ucun 14 avqustda dusmen ordusuna hucum etdi Buna baxmayaraq minlerle sehid veren Osmanli ordusu geri cekilmeye mecbur oldu Suleyman Pasa qalaya destek quvve gondermek istese de bu tesebbus netice vermedi Nehayet 16 iyul gunu qaladaki cebhexananin partlamasi neticesinde 4 min Osmanli esgeri helak oldu ve 78 gunluk muhasire neticesinde seher elden cixdi 2 sentyabr 1686 Budin seherini ele keciren Avstriya ordusu dayanmadi ve bir nece Osmanli qalasini daha ele kecirdi Segedin qalasini geri almaq isteyen Osmanli ordusu meglub oldu ve evvelce Varadine daha sonra Belqrada cekildi Suleyman Pasanin Belqradda orduda islahat aparmasi ise sipahi ve silahdar destelerinin naraziliqlarina sebeb oldu Anadoludan ve merkezden gonderilen elave quvvelerle guclenen Osmanli ordusu Valpo qalasi yaxinliginda dusmeni qarsiladi 3 gun davam eden catismada Osmanli ordusu qalib geldi ve muveqqeti ateskes elan olundu Buna baxmayaraq Suleyman Pasa qalibiyyet sevinci ile ateskesi pozdu ve geri cekilen Avstriya ordusunu teqib etmeye basladi Ancaq Catalkorpu istiqametinde meglub olan Osmanli ordusu butun cebhexanani ve ordu xezinesini buraxaraq cebheden qacdi Ordunu Varadinde toplayan Suleyman Pasa qarsi terefe sulh teklifi gonderse de neticesiz qaldi Suleyman Pasanin orduda apardigi sert islahatlarla ve ermeni esilli Osman aganin da tehriki ile ayaqlanan esgerler defterdar Seyid Mustafa Pasanin edamini teleb etdi Suleyman Pasa butun teleblerinin yerine yetirileceyini bildirse de usyan bitmedi Bu defe usyanin yonu deyisdi ve sedrezem hedef secildi Caresiz qalan Suleyman Pasa yeniceri agasi Bekri Mustafa aga ordu qazisi Ebdulbaki aga silahdar agasi Suleyman aga ve kellesi istenilen defterdar Seyid Mustafa Pasa ile birlikde ordudan qacdi Qacan serdar i ekremin cadirina giren usyancilar butun deyerli esyalari yagmaladilar ve o esnada orduda olan Heleb beylerbeyi Siyavus Pasani qoca vezirdi deyerek serdar ve sedaret naibi elan etdiler 2 sentyabr 1687 Daha sonra orduda bas veren bu hadiseleri yazaraq Istanbula bildiren esgerler Siyavus Pasanin sedarete getirilmesini teleb etdiler Bu esnada Suleyman Pasa Istanbula getmis 15 sentyabr sedaret mohurunu ve sancagi serifi saraya gondermisdir Ancaq can qorxusuna dusen Suleyman Pasa bir muddet yehudi esilli Salomon bezi qaynaqlara gore yunan esilli Manolaki adli birinin evinde gizlendi Cebheden qizlar agasi Yusif agaya gonderilen mektublarda ise Suleyman Pasanin qetli istenilirdi Sultan Mehmedin de istirak etdiyi meclisde riqabdar agasi Receb Pasa sedrezem olmaq istediyini ve usyani yatira bileceyini bildirdi Ancaq ordunu nizama salmaq isteyen Sultan Mehmed Suleyman Pasani vezifeden aldi 19 sentyabr ve ordunun Belqradda qalmasi sertile Siyavus Pasanin sedaretini tesdiq etdi Bir nece hefte gizlenen Suleyman Pasa 8 oktyabrda ele kecirildi Bir muddet hebs tutulan pasa 14 oktyabrda bas cavus Ibrahim aga terefinden bogularaq edam edildi ve kesik basi Plovdivdeki usyancilara gonderildi Bedeni ise miraxurlugu dovrunde Uskudarda insa etdirdiyi mescidin mehrabi onunde defn edildi Mezari yaxinliginda qizi Fatma xatun defn edilmisdir Tarixi menbelerde bir oglunun da oldugu soylense de haqqinda hec bir melumat yoxdur Oz adini dasiyan mescid yaxinligindaki kosku ise cumhuriyyetin ilk illerinde cixan yanginda kule cevrildi Menbe RedakteAbdurrahman Abdi Pasa Vekayi name haz Fahri C Derin Istanbul 2008 s 329 407 451 Zulfikar Pasa nin Viyana Sefareti ve Esareti haz Mustafa Guler s 105 106 Nabi Divan Istanbul 1292 s 84 85 Defterdar Sari Mehmed Pasa Zubde i Vekayiat haz Abdulkadir Ozcan Ankara 1995 s 35 78 121 171 172 173 176 199 211 214 216 218 222 223 226 242 245 249 256 Hadikatu l vuzera s 111 112 Silahdar Mehmed Aga Zeyl i Fezleke haz Nazire Karacay Turkal doktora tezi 2012 MU Turkiyat Arastirmalari Enstitusu s 788 922 927 980 vd 1000 1022 1023 1032 1035 1045 1049 1070 1075 1076 1078 1079 1081 1089 1090 1191 1459 D Kantemir Osmanli Imparatorlugunun Yukselis ve Cokus Tarihi trc Ozdemir Cobanoglu Ankara 1980 s 81 85 98 105 106 107 108 110 113 132 145 146 152 386 392 393 Marsigli Osmanli Imparatorlugunun Askeri Vaziyeti s 233 234 Seyhi Vekayiu l fuzala III 596 605 631 Rasid Mehmed Efendi Celebizade Asim Efendi Tarih i Rasid ve Zeyli haz Abdulkadir Ozcan v dgr Istanbul 2013 I bk Indeks Isazade Tarihi haz Ziya Yilmazer Istanbul 1996 s 153 171 181 187 188 193 194 197 198 199 202 204 215 229 Ayvansarayi Hadikatu l cevami II 229 230 a mlf Mecmua i Tevarih haz Fahri C Derin Vahid Cabuk Istanbul 1985 s 62 Hammer HEO XII 159 vd 193 197 203 207 210 214 228 257 J W Zinkeisen Osmanli Imparatorlugu Tarihi trc Nilufer Epceli Istanbul 2011 V 86 88 100 Tayyarzade Ata Bey Tarih Istanbul 1292 II 142 144 N Jorga Osmanli Imparatorlugu Tarihi trc Nilufer Epceli Istanbul 2005 IV 176 179 180 187 191 193 195 196 198 Sicill i Osmani III 69 Ahmed Refik Altinay Felaket Seneleri 1094 1110 Istanbul 1332 s 65 74 Uzuncarsili Osmanli Tarihi III 1 bk Indeks Konyali Uskudar Tarihi I 277 280 II 106 249 Mehmet Nermi Haskan Yuzyillar Boyunca Uskudar Istanbul 2001 I 343 346 Omer Faruk Akun Merzifonlu Kara Mustafa Pasa ve Mirahur Sari Suleyman Aga Mucadelesi ile Ilgili Bir Konusma Zabti TM XIX 1980 s 7 64 Menbe https az wikipedia org w index php title Sari Suleyman Pasa amp oldid 5517055, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.