Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Fəlsəfədə salva veritate (və ya qarşılıqlı əvəzolunma / intersubstitutivlik) iki ifadənin onların iştirak etdiyi cümlələrin dəyişmədən bir-biri ilə əvəz edilə bilməsini ifadə edən məntiqi şərtdir. Həcmcə eyni olan terminlərin salva veritate üzrə əvəzlənməsi uğursuz ola bilər.
Latın dilində “salva veritate" ifadəsinin hərfi tərcüməsi “[həqiqəti] zədələmədən” və ya “həqiqət qorunmaqla” mənasını verir və işlədilir: “salva” — “xilas”, “qorunma” və ya “rifah”, “veritate” isə “reallıq” və ya “həqiqət” deməkdir.
Leybnits
| ]Bu ifadə Qotfrid Leybnitsin General Science. Characteristics (“Ümumi elm. Xüsusiyyətlər”) əsərinin iki fraqmentində yer alır:
19-cu fəsil, Tərif 1-də Leybnits yazır: “İki termin o halda eynidir (eadem) ki, onlardan biri digəri ilə istənilən ifadədə həqiqəti dəyişmədən (salva veritate) əvəz edilə bilsin.”
20-ci fəsil, Tərif 1-də isə belə yazır: “İstədiyimiz yerdə bir-biri ilə həqiqəti dəyişmədən (salva veritate) əvəz edilə bilən terminlər eynidir (eadem) və ya üst-üstə düşəndir (coincidentia). Məsələn, ‘üçbucaq’ və ‘üçtərəfli’, çünki Evklid tərəfindən ‘üçbucaq’ haqqında sübut edilən hər bir müddəada ‘üçtərəfli’ termini həqiqət itkisi olmadan (salva veritate) əvəz edilə bilər.”
Kuayn
| ]Uillard van Orman Kuayn üçün salva veritate üzrə əvəzolunma “eyni olanların fərqləndirilməzliyi” prinsipi ilə eynidir. Düzgün (doğru) bir ifadədə onun iki terminindən biri digərinin yerinə qoyula bilər və nəticə yenə doğru qalacaqdır. Lakin Kuayn göstərir ki, kontekstdən asılı olaraq bu əvəzləmə ifadənin həqiqət dəyərini dəyişə bilər. Əslində, zərurət anlayışına əsaslanan bütün kontekstdən asılıdır və əks halda boş məzmunlu olur; çünki mahiyyət anlayışı çıxarıldıqda bu sistem dağılır.
Məsələn, aşağıdakı ifadələr doğrudur:
| (1) | Corco = Barbarelli, |
| (2) | Giorgione ləqəbi onun iri cüssəli olmasına görə verilmişdir |
Lakin (2)-ci ifadədə “Corco” adının “Barbarelli” adı ilə əvəz edilməsi bu ifadəni yalana çevirir:
| Barbarelli ləqəbi onun iri cüssəli olmasına görə verilmişdir. |
Kuaynın bu nümunəsi “Giorgione” ləqəbinə aiddir; bu ad italyan dilində təqribən “Böyük Corc” mənasını verir.
Həmçinin bax
| ]İstinadlar
| ]- L.T.F. Gamut, Logic, Language and Meaning, 1991
- W.V.O. Quine, Quintessence: Reference and Modality, 2004, s. 378
- W.V.O. Quine, Quintessence: Reference and Modality, 2004, s. 356–357
- W.V.O. Quine, Quintessence: Reference and Modality, 2004, s. 361
Biblioqrafiya
| ]- Clarence Irving Lewis, A Survey of Symbolic Logic, Appendix, Dover.
Xarici keçidlər
| ]- Philosophical Dictionary
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Felsefede salva veritate ve ya qarsiliqli evezolunma intersubstitutivlik iki ifadenin onlarin istirak etdiyi cumlelerin deyismeden bir biri ile evez edile bilmesini ifade eden mentiqi sertdir Hecmce eyni olan terminlerin salva veritate uzre evezlenmesi ugursuz ola biler Latin dilinde salva veritate ifadesinin herfi tercumesi heqiqeti zedelemeden ve ya heqiqet qorunmaqla menasini verir ve isledilir salva xilas qorunma ve ya rifah veritate ise realliq ve ya heqiqet demekdir Leybnits span Bu ifade Qotfrid Leybnitsin General Science Characteristics Umumi elm Xususiyyetler eserinin iki fraqmentinde yer alir 19 cu fesil Terif 1 de Leybnits yazir Iki termin o halda eynidir eadem ki onlardan biri digeri ile istenilen ifadede heqiqeti deyismeden salva veritate evez edile bilsin 20 ci fesil Terif 1 de ise bele yazir Istediyimiz yerde bir biri ile heqiqeti deyismeden salva veritate evez edile bilen terminler eynidir eadem ve ya ust uste dusendir coincidentia Meselen ucbucaq ve ucterefli cunki Evklid terefinden ucbucaq haqqinda subut edilen her bir muddeada ucterefli termini heqiqet itkisi olmadan salva veritate evez edile biler Kuayn span Uillard van Orman Kuayn ucun salva veritate uzre evezolunma eyni olanlarin ferqlendirilmezliyi prinsipi ile eynidir Duzgun dogru bir ifadede onun iki termininden biri digerinin yerine qoyula biler ve netice yene dogru qalacaqdir Lakin Kuayn gosterir ki kontekstden asili olaraq bu evezleme ifadenin heqiqet deyerini deyise biler Eslinde zeruret anlayisina esaslanan butun kontekstden asilidir ve eks halda bos mezmunlu olur cunki mahiyyet anlayisi cixarildiqda bu sistem dagilir Meselen asagidaki ifadeler dogrudur 1 Corco Barbarelli 2 Giorgione leqebi onun iri cusseli olmasina gore verilmisdir Lakin 2 ci ifadede Corco adinin Barbarelli adi ile evez edilmesi bu ifadeni yalana cevirir Barbarelli leqebi onun iri cusseli olmasina gore verilmisdir Kuaynin bu numunesi Giorgione leqebine aiddir bu ad italyan dilinde teqriben Boyuk Corc menasini verir Hemcinin bax span Istinadlar span L T F Gamut Logic Language and Meaning 1991 W V O Quine Quintessence Reference and Modality 2004 s 378 W V O Quine Quintessence Reference and Modality 2004 s 356 357 W V O Quine Quintessence Reference and Modality 2004 s 361 Biblioqrafiya span Clarence Irving Lewis A Survey of Symbolic Logic Appendix Dover Xarici kecidler span Philosophical Dictionary Normativ yoxlamaMicrosoft 2775881490 Kateqoriyalar Mentiq anlayislariLatinca mentiq ifadeleri