Mahiyyət - obyektin başlıca, əsas və müəyyənedici tərəfi.
Mahiyyətin nə demək olduğunu anlamaq üçün fəlsəfəyə müraciət etməyimiz lazımdır. Biz fəlsəfi ədəbiyyatlara müraciət edəcək və mahiyyətin fəlsəfi anlayışını verməyə çalışacağıq. İlk müraciət etdiyimiz ədəbiyyat Zeynəddin Hacıyevin "Fəlsəfə" kitabıdır. O, bu kitabda mahiyyət və hadisəyə(təzahürə) bir yerdə qarşılıqlı olaraq nəzər yetirir və onların varlığın quruluşunu və təşkilini əhatə edən kateqoriyalar qrupunda mühüm yer tutduğunu qeyd edir. Qeyd edir ki, bu kateqoriyalar gerçəklikdəki müəyyən obyektin bir-birilə sıx bağlı olan iki səpkisini – zahir üzdə olan tərəfini və daxili, dərində olan tərəfini bildirir.
Mahiyyət dedikdə obyektin başlıca, əsas və müəyyənedici tərəfi başa düşülür. O həm də obyektin inkişafı meyllərini göstərir. Mahiyyət üzdə olmur, gizli, dərin xarakter daşıyır. Buna görə də onu düzgün müəyyən etmək həmişə asan deyildir. Bunun üçün xeyli fikri və praktiki əməliyyatlar aparmaq lazım gəlir. Bu keyfiyyətinə görə mahiyyət anlayışı məzmun və qanun anlayışları ilə bir səviyyəli hesab olunur.
Hadisə (təzahür) predmetin üzdə olan müşahidə olunan tərəfidir. Hadisə mahiyyətin təzahürü, onun ifadə olunması formasıdır.
Qeyd edək ki, hadisə sözü çox vaxt hər hansı bir obyektin reallığını, mövcudluğunu bildirmək üçün işlədilir. Burada isə həmin anlayış yalnız mahiyyətin təzahür mənasında götürülür. Mahiyyət ilə hadisə ayrılmaz vəhdətdədir. Hadisə mahiyyətdən kənarda mövcud deyildir. Digər tərəfdən hər bir mahiyyət hadisədə təzahür edir. Bunu nəzərdə tutaraq Hegel yazırdı: " mahiyyət hadisəlidir, hadisə isə mahiyyətlidir".
Lakin mahiyyət ilə hadisə bir-birinə uyğun gəlməyə də bilər. Bu vəziyyət görünüş (zahirilik) anlayışı vasitəsilə ifadə olunur. Görünüşə misal olaraq ilğımı göstərmək olar. Yəni düzən bir yerdə durub uzağa tamaşa edərkən bizə elə gəlir ki, üfüqdə yer ilə göy birləşir. Əslində isə bu görünüşdür. Yaxud da aran zonada olan böyük bir çayın sahilində dayanıb çaya baxarkən bizdə elə bir təəssürat yaranır ki, sanki çay axmır. Bu halda çayın axan mahiyyəti onun üzdə olan hadisəsində ifadə olunmur. Əsl mahiyyət yəni çayın dərində güclü axına malik olması müşahidə edilmir.
Belə hallarda əsl mahiyyət ilə onun təhrif olunmuş zahiri görünüşünü bir birindən fərqləndirmək lazımdır. Mahiyyət ilə hadisənin qarşılıqlı münasibətlərində birinci əsas rol oynayır. Lakin hadisə də passiv deyildir. O ifadə etdiyi mahiyyətə onun inkişafına fəal təsir göstərir. Mahiyyəti, görünüşü və hadisəni düzgün anlamaq son dərəcə vacibdir. Bu o deməkdir ki, hər bir hadisənin mahiyyətini aşkar etmək üçün müşahidə məlumatlarına tənqidi yanaşmaq, real olan ilə zahiri tərəfi, üzdə olan ilə daxili olanı fərqləndirmək tələb olunur. Bu təkcə elmi mənada deyil, həm də praktikada zəruridir.
Mahiyyət kateqoriyası müəyyən obyektdə olan əsas xassə və münasibətləri seçib ayırmaq imkanı verir. Bu həm də həmin obyektdəki digər xassə və münasibətləri şərtləndirən səbəbləri aşkar etmək üçün zəruridir.
Mahiyyətin gizli və dərində olması, onun ilk nəzərdə bəlli olmaması müxtəlif elmlərin lazımlılığını göstərir. Belə ki, elmin istiqaməti hadisədən mahiyyətə doğru yönəlir. O inkişaf etdikcə birinci dərəcəli mahiyyətdən ikinci dərəcəliyə və daha dərin mahiyyətlərə nüfuz edir. Əgər mahiyyət ilk baxışda, yəni hadisədə məlum olsaydı, onda heç bir elmə xüsusi ehtiyyac qalmazdı. Beləliklə mahiyyət və hadisə obyektiv reallığın bir-birilə bağlı iki müxtəlif səviyyəsini ifadə edir. Mahiyyət reallığın daxili, dərin, gizli nisbi sabit tərəfini göstərir. Hadisə isə obyektin üzdə olan, müşahidə edilən və dəyişkən tərəfini əks etdirir.
İlqar Məmmədovun "Dövlət və Hüquq Nəzəriyyəsi" kitabında qeyd etdiyinə görə mahiyyət anlayışı fəlsəfi kateqoriya olmaqla bu və ya digər prosesin, hadisənin daxili, dərin, dayanaqlı tərəfi, onun təbiətini müəyyən edən zəruri cəhətlərinin və başqa mühüm xarakteristikalarının məcmusu kimi başa düşülür.
Avqust 06, 2021
mahiyyət, obyektin, başlıca, əsas, müəyyənedici, tərəfi, demək, olduğunu, anlamaq, üçün, fəlsəfəyə, müraciət, etməyimiz, lazımdır, fəlsəfi, ədəbiyyatlara, müraciət, edəcək, mahiyyətin, fəlsəfi, anlayışını, verməyə, çalışacağıq, müraciət, etdiyimiz, ədəbiyyat, . Mahiyyet obyektin baslica esas ve mueyyenedici terefi Mahiyyetin ne demek oldugunu anlamaq ucun felsefeye muraciet etmeyimiz lazimdir Biz felsefi edebiyyatlara muraciet edecek ve mahiyyetin felsefi anlayisini vermeye calisacagiq Ilk muraciet etdiyimiz edebiyyat Zeyneddin Haciyevin Felsefe kitabidir O bu kitabda mahiyyet ve hadiseye tezahure bir yerde qarsiliqli olaraq nezer yetirir ve onlarin varligin qurulusunu ve teskilini ehate eden kateqoriyalar qrupunda muhum yer tutdugunu qeyd edir Qeyd edir ki bu kateqoriyalar gerceklikdeki mueyyen obyektin bir birile six bagli olan iki sepkisini zahir uzde olan terefini ve daxili derinde olan terefini bildirir Mahiyyet dedikde obyektin baslica esas ve mueyyenedici terefi basa dusulur O hem de obyektin inkisafi meyllerini gosterir Mahiyyet uzde olmur gizli derin xarakter dasiyir Buna gore de onu duzgun mueyyen etmek hemise asan deyildir Bunun ucun xeyli fikri ve praktiki emeliyyatlar aparmaq lazim gelir Bu keyfiyyetine gore mahiyyet anlayisi mezmun ve qanun anlayislari ile bir seviyyeli hesab olunur Hadise tezahur predmetin uzde olan musahide olunan terefidir Hadise mahiyyetin tezahuru onun ifade olunmasi formasidir Qeyd edek ki hadise sozu cox vaxt her hansi bir obyektin realligini movcudlugunu bildirmek ucun isledilir Burada ise hemin anlayis yalniz mahiyyetin tezahur menasinda goturulur Mahiyyet ile hadise ayrilmaz vehdetdedir Hadise mahiyyetden kenarda movcud deyildir Diger terefden her bir mahiyyet hadisede tezahur edir Bunu nezerde tutaraq Hegel yazirdi mahiyyet hadiselidir hadise ise mahiyyetlidir Lakin mahiyyet ile hadise bir birine uygun gelmeye de biler Bu veziyyet gorunus zahirilik anlayisi vasitesile ifade olunur Gorunuse misal olaraq ilgimi gostermek olar Yeni duzen bir yerde durub uzaga tamasa ederken bize ele gelir ki ufuqde yer ile goy birlesir Eslinde ise bu gorunusdur Yaxud da aran zonada olan boyuk bir cayin sahilinde dayanib caya baxarken bizde ele bir teessurat yaranir ki sanki cay axmir Bu halda cayin axan mahiyyeti onun uzde olan hadisesinde ifade olunmur Esl mahiyyet yeni cayin derinde guclu axina malik olmasi musahide edilmir Bele hallarda esl mahiyyet ile onun tehrif olunmus zahiri gorunusunu bir birinden ferqlendirmek lazimdir Mahiyyet ile hadisenin qarsiliqli munasibetlerinde birinci esas rol oynayir Lakin hadise de passiv deyildir O ifade etdiyi mahiyyete onun inkisafina feal tesir gosterir Mahiyyeti gorunusu ve hadiseni duzgun anlamaq son derece vacibdir Bu o demekdir ki her bir hadisenin mahiyyetini askar etmek ucun musahide melumatlarina tenqidi yanasmaq real olan ile zahiri terefi uzde olan ile daxili olani ferqlendirmek teleb olunur Bu tekce elmi menada deyil hem de praktikada zeruridir Mahiyyet kateqoriyasi mueyyen obyektde olan esas xasse ve munasibetleri secib ayirmaq imkani verir Bu hem de hemin obyektdeki diger xasse ve munasibetleri sertlendiren sebebleri askar etmek ucun zeruridir Mahiyyetin gizli ve derinde olmasi onun ilk nezerde belli olmamasi muxtelif elmlerin lazimliligini gosterir Bele ki elmin istiqameti hadiseden mahiyyete dogru yonelir O inkisaf etdikce birinci dereceli mahiyyetden ikinci dereceliye ve daha derin mahiyyetlere nufuz edir Eger mahiyyet ilk baxisda yeni hadisede melum olsaydi onda hec bir elme xususi ehtiyyac qalmazdi Belelikle mahiyyet ve hadise obyektiv realligin bir birile bagli iki muxtelif seviyyesini ifade edir Mahiyyet realligin daxili derin gizli nisbi sabit terefini gosterir Hadise ise obyektin uzde olan musahide edilen ve deyisken terefini eks etdirir Ilqar Memmedovun Dovlet ve Huquq Nezeriyyesi kitabinda qeyd etdiyine gore mahiyyet anlayisi felsefi kateqoriya olmaqla bu ve ya diger prosesin hadisenin daxili derin dayanaqli terefi onun tebietini mueyyen eden zeruri cehetlerinin ve basqa muhum xarakteristikalarinin mecmusu kimi basa dusulur Menbe https az wikipedia org w index php title Mahiyyet amp oldid 5872871, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
