Sadəlövh realizm — fəlsəfədə və gündəlik şüurda qnoseoloji mövqe, ona görə normal insanın normal şəraitdə qavradığı və ümumi qəbul edilmiş və faktlara uyğun gələn dildə təsvir etdiyi hər şey realdır. Sadəlövh realistin nöqteyi-nəzərindən reallıq onun duyğularının köməyi ilə şəxsən qavradıqları, eləcə də hissiyyatla qavranılan dünya haqqında düşündükləri və bildikləridir. Gündəlik həyatda sadəlövh realizm sağlam idrak psixologiyasına ziyan vurur, elmdə isə nəzəri anlayışların doqmatizminə və tənqidi olmayan hipostazına gətirib çıxarır. Sadəlövh elmi realizmə görə, elmi ictimaiyyət tərəfindən qəbul edilmiş nəzəriyyə tam həqiqətə malikdir, yəni təsvir olunan obyektlər sisteminin tam və dəqiq təsvirini verir. Sadəlövh realizmin alternativi hər hansı elmi nəzəriyyəni yalnız nümunəvi mənada doğru hesab edən və bilik subyektinin yaradıcı fəaliyyətini vurğulayan tənqidi realizmdir.
Nəzəriyyəsi
| ]Sadəlövh realizm nəzəriyyəsini beş inancın qəbulu kimi xarakterizə etmək olar:
- Maddi obyektlər dünyası var.
- Bu obyektlər haqqında deyilənlərin həqiqəti hiss təcrübəsinin köməyi ilə yoxlanıla bilər.
- Bu cisimlər təkcə qavranılan zaman deyil, həm də dərk edilmədiyi zaman da mövcuddur. Bu qavranılan obyektlər qavrayışdan müstəqildir.
- Bu cisimlər qavranılan zaman, hətta qavranılmayanda da müşahidə etdiyimiz keyfiyyətləri özündə saxlaya bilir. Onların keyfiyyətləri qavrayışdan asılı deyil.
- Hisslərimizin köməyi ilə biz dünyanı birbaşa və həqiqətən olduğu kimi dərk edirik. Əksər hallarda dünyanı bilmək iddialarımız haqlıdır.
Təcrübəsi
| ]Sadəlövh realistlərin davranışı aşağıdakı xüsusiyyətlərlə xarakterizə olunur:
- Obyektləri və hadisələri olduğu kimi öz qavrayışına inam; mövcud məlumatları və ya məlumatları başa düşməkdə qərəzsizliyinə və qərəzsizliyinə inam.
- Digər rasional müşahidəçilərdən özü ilə eyni reaksiyaları, hərəkətləri və fikirləri gözləmək, bir şərtlə ki, onlar üçün eyni məlumat var idi.
- Hər hansı bir şəxs və ya qrup tərəfindən öz nöqteyi-nəzərini üç səbəbə görə rədd etməsinin izahı: a) bu şəxsə və ya bu qrupa başqa məlumatlar verilmişdir (bu halda qarşı tərəfin rasional və neytral olması şərti ilə məlumat mübadiləsi; və ya onun birləşməsi konsensusa gətirib çıxarmalıdır), b) bu fərd və ya bu qrup tənbəl, irrasionaldır və ya obyektiv məlumatlara əsaslanaraq ağlabatan nəticələrə gələ bilmirsə, c) bu fərd və ya bu qrup faktların şərhində qərəzli olmağa meyllidir. və ya ideologiyanın, eqoizmin və ya digər təhrifedici şəxsi amilin təsiri nəticəsində nəticə çıxarmaqda.
İstinadlar
| ]- "Философия. Учебник. / Под ред. В. Д. Губина, Т. Ю. Сидориной, В. П. Филатова. — М.: Русское слово, 1996. — 432 с." 26 oktyabr 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 aprel 2011.
- "Большой психологический словарь. Сост. Мещеряков Б., Зинченко В. Олма-пресс. 2004". 9 noyabr 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 aprel 2011.
- «Согласно наивному научному реализму теория, признанная научным сообществом, истинна в классическом смысле, то есть даёт полный и точный образ реальной системы. Согласно критическому научному реализму фундаментальная теория в современной науке истинна лишь в модельном смысле. Её непосредственный предмет — идеальная модель, которую она описывает полностью и точно. Такая теория описывает реальную систему лишь частично: она схватывает её некоторые существенные черты. Она описывает с достаточным приближением только узкий диапазон реальных систем — те из них, в которых все побочные факторы малы (или можно в первом приближении пренебречь)». Краевский, В. Три ступени познания и спор реализма с антиреализмом // Философия науки. Вып. I. Проблемы рациональности (PDF). Москва: Институт Философии РАН. отв. ред. В. А. Смирнов. 1995. 204–216. ISBN .
- Naïve Realism Arxivləşdirilib 2009-10-02 at the Wayback Machine, University of Reading.
- "Росс Л., Уорд Э. Наивный реализм в повседневной жизни и его роль в изучении социальных конфликтов и непонимания". 4 mart 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 iyul 2022.
Ədəbiyyat
| ]- Ahlstrom, Sydney E. The Scottish Philosophy and American Theology // Church History. 1955. — Vol. 24, no. 3 (Sep.). — P. 257—272. — JSTOR https://www.jstor.org/stable/3162115.
- The Cambridge companion to Thomas Reid / ed. by Terence Cuneo and René van Woudenberg. — 2004.
- Gibson, J. J. A Theory of Direct Visual Perception // The Psychology of Knowing. New York: Gordon & Breach. ed. by J. Royce, W. Rozenboom. 1972.
- Graham, Gordon. Scottish Philosophy in the 19th Century // Stanford Encyclopedia of Philosophy. — 2009.
- Marsden, George M. Fundamentalism and American Culture. — 2006.
- Grave S. A. Common Sense // The Encyclopedia of Philosophy / ed. by Paul Edwards. — Collier Macmillan, 1967.
- King, Peter J. One Hundred Philosophers. — New York: Barron’s Educational Books, 2004. — .
- Selections from the Scottish Philosophy of Common Sense / Thomas Reid, Adam Ferguson, James Beattie, Dugald Stewart; ed. by G. A. Johnston. — 1915.
- Edwards D., Wilcox S. Some Gibsonian perspectives on the ways that psychologists use physics (PDF). 52 (Act. Psychologia). David Edwards and Steven Wilcox. 1982. 147–163.
- Fowler C. A. An event approach to the study of speech perception from a direct-realist perspective. 14 (Journal of Phonetics). 1986. 3–28.
- Gibson, James J. The Ecological Approach to Visual Perception. — Lawrence Erlbaum Associates, 1987. — .
- Michaels C. F., Carello C. Direct Perception / Claire F. Michaels and Claudia Carello. — Prentice-Hall, 1981. — .
- Reed, Edward S. Encountering the World. — Oxford University Press, 2003. — .
- Shaw R. E., Turvey M. T., Mace, W. M. Ecological psychology. The consequence of a commitment to realism // Cognition and the symbolic processes / ed. by W. Weimer & D. Palermo. — 1982. — Vol. 2. — Hillsdale; NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Inc. — P. 159—226.
- Turvey M. T., Carello C. The ecological approach to perceiving-acting a pictorial essay. 63 (Acta Psychologica). 1986. 133–155.
- Wolterstorff N. Thomas Reid and the Story of Epistemology / Nicholas Wolterstorff. — Cambridge University Press, 2006. — .
- Nelson, Quee. The Slightest Philosophy. — Dog’s Ear Publishing, 2007. — .
Xarici keçidlər
| ]- James Feiser, «A Bibliography of Scottish Common Sense Philosophy»
- Theory of knowledge: Naïve Realism
- Naïve Realism and the Argument from Illusion
- The Function of Conscious ExperienceArxivləşdirilib 2015-10-21 at the Wayback Machine
- Representationalism
- Naïve Realism in Contemporary Philosophy
- The Science and Philosophy of Consciousness
- Stanford Encyclopedia of Philosophy: Epistemological Problems of Perception
- Physics and Commonsense: Reassessing the connection in the light of quantum theory
- Quantum Theory: Concepts and Methods
- Nature Journal: Physicists bid farewell to reality?
- Quantum Enigma: Physics Encounters Consciousness
- Virtual Realism
- The reality of virtual reality
- IEEE Symposium on Research Frontiers in Virtual Reality: Understanding Synthetic Experience Must Begin with the Analysis of Ordinary Perceptual Experience
- Realism, article form the Stanford Encyclopedia of Philosophy.
- Sense Data, article from the Stanford Encyclopedia of Philosophy.
- Skepticism and the Veil of Perception, book defending direct realism.
- Pierre Le Morvan, «Arguments against direct realism and how to counter them», American Philosophical Quarterly 41, no. 3 (2004): 221—234. (pdf)
- Steven Lehar, «Gestalt Isomorphism»Arxivləşdirilib 2011-07-19 at the Wayback Machine (2003), paper criticizing direct realism.
- A Direct Realist Account of Perceptual Awareness, dissertation on direct realism.
- Epistemological debate on PSYCHE-D mailing list
- A Cartoon Epistemology
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Sadelovh realizm felsefede ve gundelik suurda qnoseoloji movqe ona gore normal insanin normal seraitde qavradigi ve umumi qebul edilmis ve faktlara uygun gelen dilde tesvir etdiyi her sey realdir Sadelovh realistin noqteyi nezerinden realliq onun duygularinin komeyi ile sexsen qavradiqlari elece de hissiyyatla qavranilan dunya haqqinda dusundukleri ve bildikleridir Gundelik heyatda sadelovh realizm saglam idrak psixologiyasina ziyan vurur elmde ise nezeri anlayislarin doqmatizmine ve tenqidi olmayan hipostazina getirib cixarir Sadelovh elmi realizme gore elmi ictimaiyyet terefinden qebul edilmis nezeriyye tam heqiqete malikdir yeni tesvir olunan obyektler sisteminin tam ve deqiq tesvirini verir Sadelovh realizmin alternativi her hansi elmi nezeriyyeni yalniz numunevi menada dogru hesab eden ve bilik subyektinin yaradici fealiyyetini vurgulayan tenqidi realizmdir Nezeriyyesi span Sadelovh realizm nezeriyyesini bes inancin qebulu kimi xarakterize etmek olar Maddi obyektler dunyasi var Bu obyektler haqqinda deyilenlerin heqiqeti hiss tecrubesinin komeyi ile yoxlanila biler Bu cisimler tekce qavranilan zaman deyil hem de derk edilmediyi zaman da movcuddur Bu qavranilan obyektler qavrayisdan musteqildir Bu cisimler qavranilan zaman hetta qavranilmayanda da musahide etdiyimiz keyfiyyetleri ozunde saxlaya bilir Onlarin keyfiyyetleri qavrayisdan asili deyil Hisslerimizin komeyi ile biz dunyani birbasa ve heqiqeten oldugu kimi derk edirik Ekser hallarda dunyani bilmek iddialarimiz haqlidir Tecrubesi span Sadelovh realistlerin davranisi asagidaki xususiyyetlerle xarakterize olunur Obyektleri ve hadiseleri oldugu kimi oz qavrayisina inam movcud melumatlari ve ya melumatlari basa dusmekde qerezsizliyine ve qerezsizliyine inam Diger rasional musahidecilerden ozu ile eyni reaksiyalari hereketleri ve fikirleri gozlemek bir sertle ki onlar ucun eyni melumat var idi Her hansi bir sexs ve ya qrup terefinden oz noqteyi nezerini uc sebebe gore redd etmesinin izahi a bu sexse ve ya bu qrupa basqa melumatlar verilmisdir bu halda qarsi terefin rasional ve neytral olmasi serti ile melumat mubadilesi ve ya onun birlesmesi konsensusa getirib cixarmalidir b bu ferd ve ya bu qrup tenbel irrasionaldir ve ya obyektiv melumatlara esaslanaraq aglabatan neticelere gele bilmirse c bu ferd ve ya bu qrup faktlarin serhinde qerezli olmaga meyllidir ve ya ideologiyanin eqoizmin ve ya diger tehrifedici sexsi amilin tesiri neticesinde netice cixarmaqda Istinadlar span Filosofiya Uchebnik Pod red V D Gubina T Yu Sidorinoj V P Filatova M Russkoe slovo 1996 432 s 26 oktyabr 2011 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 17 aprel 2011 Bolshoj psihologicheskij slovar Sost Mesheryakov B Zinchenko V Olma press 2004 9 noyabr 2011 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 17 aprel 2011 Soglasno naivnomu nauchnomu realizmu teoriya priznannaya nauchnym soobshestvom istinna v klassicheskom smysle to est dayot polnyj i tochnyj obraz realnoj sistemy Soglasno kriticheskomu nauchnomu realizmu fundamentalnaya teoriya v sovremennoj nauke istinna lish v modelnom smysle Eyo neposredstvennyj predmet idealnaya model kotoruyu ona opisyvaet polnostyu i tochno Takaya teoriya opisyvaet realnuyu sistemu lish chastichno ona shvatyvaet eyo nekotorye sushestvennye cherty Ona opisyvaet s dostatochnym priblizheniem tolko uzkij diapazon realnyh sistem te iz nih v kotoryh vse pobochnye faktory maly ili mozhno v pervom priblizhenii prenebrech Kraevskij V Tri stupeni poznaniya i spor realizma s antirealizmom Filosofiya nauki Vyp I Problemy racionalnosti PDF Moskva Institut Filosofii RAN otv red V A Smirnov 1995 204 216 ISBN 5 201 01875 0 Naive Realism Arxivlesdirilib 2009 10 02 at the Wayback Machine University of Reading Ross L Uord E Naivnyj realizm v povsednevnoj zhizni i ego rol v izuchenii socialnyh konfliktov i neponimaniya 4 mart 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 7 iyul 2022 Edebiyyat span Ahlstrom Sydney E The Scottish Philosophy and American Theology Church History 1955 Vol 24 no 3 Sep P 257 272 JSTOR https www jstor org stable 3162115 The Cambridge companion to Thomas Reid ed by Terence Cuneo and Rene van Woudenberg 2004 Gibson J J A Theory of Direct Visual Perception The Psychology of Knowing New York Gordon amp Breach ed by J Royce W Rozenboom 1972 Graham Gordon Scottish Philosophy in the 19th Century Stanford Encyclopedia of Philosophy 2009 Marsden George M Fundamentalism and American Culture 2006 Grave S A Common Sense The Encyclopedia of Philosophy ed by Paul Edwards Collier Macmillan 1967 King Peter J One Hundred Philosophers New York Barron s Educational Books 2004 ISBN 0 7641 2791 8 Selections from the Scottish Philosophy of Common Sense Thomas Reid Adam Ferguson James Beattie Dugald Stewart ed by G A Johnston 1915 Edwards D Wilcox S Some Gibsonian perspectives on the ways that psychologists use physics PDF 52 Act Psychologia David Edwards and Steven Wilcox 1982 147 163 Fowler C A An event approach to the study of speech perception from a direct realist perspective 14 Journal of Phonetics 1986 3 28 Gibson James J The Ecological Approach to Visual Perception Lawrence Erlbaum Associates 1987 ISBN 0 89 859959 8 Michaels C F Carello C Direct Perception Claire F Michaels and Claudia Carello Prentice Hall 1981 ISBN 0 13 214791 2 Reed Edward S Encountering the World Oxford University Press 2003 ISBN 0 19 507301 0 Shaw R E Turvey M T Mace W M Ecological psychology The consequence of a commitment to realism Cognition and the symbolic processes ed by W Weimer amp D Palermo 1982 Vol 2 Hillsdale NJ Lawrence Erlbaum Associates Inc P 159 226 Turvey M T Carello C The ecological approach to perceiving acting a pictorial essay 63 Acta Psychologica 1986 133 155 Wolterstorff N Thomas Reid and the Story of Epistemology Nicholas Wolterstorff Cambridge University Press 2006 ISBN 0 52 153930 7 Nelson Quee The Slightest Philosophy Dog s Ear Publishing 2007 ISBN 978 1598583786 Xarici kecidler span James Feiser A Bibliography of Scottish Common Sense Philosophy Theory of knowledge Naive Realism Naive Realism and the Argument from Illusion The Function of Conscious ExperienceArxivlesdirilib 2015 10 21 at the Wayback Machine Representationalism Naive Realism in Contemporary Philosophy The Science and Philosophy of Consciousness Stanford Encyclopedia of Philosophy Epistemological Problems of Perception Physics and Commonsense Reassessing the connection in the light of quantum theory Quantum Theory Concepts and Methods Nature Journal Physicists bid farewell to reality Quantum Enigma Physics Encounters Consciousness Virtual Realism The reality of virtual reality IEEE Symposium on Research Frontiers in Virtual Reality Understanding Synthetic Experience Must Begin with the Analysis of Ordinary Perceptual Experience Realism article form the Stanford Encyclopedia of Philosophy Sense Data article from the Stanford Encyclopedia of Philosophy Skepticism and the Veil of Perception book defending direct realism Pierre Le Morvan Arguments against direct realism and how to counter them American Philosophical Quarterly 41 no 3 2004 221 234 pdf Steven Lehar Gestalt Isomorphism Arxivlesdirilib 2011 07 19 at the Wayback Machine 2003 paper criticizing direct realism A Direct Realist Account of Perceptual Awareness dissertation on direct realism Epistemological debate on PSYCHE D mailing list A Cartoon EpistemologyIdrak felsefesiFilosoflarLudviq Vitgensteyn Rene Dekart Tomas Nagel Qilbert Rayl Ricard Rorti Benedikt Spinoza Alan TurinqNezeriyyelerBiheviorizm Dualizm Interaksionizm Materializm Monizm Sadelovh realizm Pluralizm Solipsizm Fizikalizm Eliminativ materializm EpifenomenalizmKonsepsiyalarSuni intellekt Yarasa olmaq ne demekdir Dusunce tecrubeleriCin otagi Meryemin otagiDigerSuni intellektin felsefesi Lugetler ve ensiklopediyalarBoyuk norvec Kateqoriyalar Felsefi cereyanlar ve mekteblerElmin felsefesiOntologiyaEpistemologiyaRealizmGizli kateqoriya ISBN sehrli kecidlerinin istifade olundugu sehifeler
