fbpx
Wikipedia

Qafur Qulam

Avqust 12, 2021

Qafur Qulam (10 may 1903-1966) — Özbəkistan şairi, akademik.

Həyatı

Qafur Qulam 1903-cü il 10 mayda Daşkənddə kasıb, amma ziyalı bir ailədə doğulmuşdur. Dayısı Mirzə Abdulla «Mirzə» təxəllüsü ilə tacik dilində şeirlər yazardı. Atası Qulam ağa da savadlı şəxs idi. Ana dilindən başqa tacik dilini də gözəl bilirdi. Ağır kənd həyatı, böyük bir ailəni dolandırmaq üçün ağır zəhmətlərə qatlaşan Qulam ağa 44 yaşında dünyasını dəyişmiş, beş uşağı yetim qalmışdı. Onda Qafurun 9 yaşı, ailənin körpəsi isə 6 aylıq idi. Qafur Qulamın anası da özbəkcə, tacikcə yazıb-oxumağı bacarırdı, el ədəbiyyatını gözəl bilirdi. Poeziyasevərlər (ata-anası və dayısı) arasında böyüyən Qafur Qulam özbək və fars-tacik klassiklərinə kiçik yaşlarından maraq göstərməyə başlamışdı. O, sonralar yazırdı: «mən öz mütaliəmə, biliklər əldə etdiyimə görə əvvəlcə atama, sonra isə anama borcluyam».

O, ilk təhsilini mədrəsədə almışdır. Mütaliə ilə biliyini zənginləşdirib. 1923-cü ildən mətbuatda görünüb. Qafur Qulam əvvəl müəllimliklə məşğul olub, sonra qəzet və jurnal redaksiyalarında işləyib. Sovet hakimiyyəti illərində isə o, akademikliyə qədər yüksələrək Özbəkistan Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü seçilib (1943). Böyük Vətən müharibəsi illərində yazdığı "Sən yetim deyilsən" şeirini (1942) məhz həmin müharibədə ata-anasını itirmiş uşaqlara ithaf etmişdir və öz acı uşaq taleyini yenidən misralar ağrısında yaşamışdır:

Demə yetiməm,
Ey ciyərparam!
Eyləmə dərd, qəm,
Ol bir az aram.

Şair deyir ki, müharibə daha amansız, qansızdır, min fürsət güdür. Atasız qalsanız oxşaram sizi ata kimi, azad, qayğısız, firavan yaşayın. Təki kirpiyinizdən yaş süzülməsin - siz yetim deyilsiniz. Yetimliyin nə olduğunu bizdən soruşun. Qara-qorxulu, qızdırmalı, bir yuxu kimi yetimliyi keçirən lirik mən yaşadığı ağrılarına göynəyir - bir tumar əl, isti ana qucağına həsrətdən... qovrulur. Bu həsrət, bu istək müharibənin yetim qoyduğu uşaqlara əl uzadır. Əslində, bu əsərdə iki dövrün yaşantısı görünür. İnqilaba qədərki insan həyatı və sovet dövrü adamı. Professor Pənah Xəlilovun yazdığı kimi, «əhatəli yaradıcılığı olan şairin lirikasında surəti öz dili ilə danışdırmaq, zahiri portret yaradıb onun fərdi cizgilərinə xüsusi diqqət yetirmək, mükalimədən istifadə etmək, süjetin ardıcıl inkişafını izləmək, lövhə və əşyanın incə təfsilatına enmək səciyyəvi deyildir. Qafur Qulam hadisənin mahiyyətini açmağı, ona məna verməyi, təəssürat və düşüncələrini ön plana çəkməyi sevir. Onun lirikasında konkret təsvirdən qüvvətli ricətə adlamaq, keçmiş və gələcək haqqında mühakimə yürütmək, müqayisə etmək, ictimai məzmun daşıyan məsələlərdən öz şəxsi həyəcanlarına, öz tərcümeyi-halına, bəzən əksinə, fərdi - intim hiss və həyəcanlardan böyük ictimai ümumiləşdirmələrə meyl qüvvətlidir.... Qafur Qulamın hər şeirində tamamlanmamış bir poetik fikir vardır və müəllif əlvan təsvir vasitələrindən, priyomlardan həmin fikri vermək üçün istifadə edir». Azərbaycan dilində "Sən yetim deyilsən" şeiri ilk dəfə "Özbək ədəbiyyatı anto logiyası"nda (1958) şair Qasım Qasımzadənin tərcüməsində, şair Əhəd Muxtarın tərcüməsində isə Q. Qulamın "Ömrün baharında" (1979) kitabında dərc olunub.

Qafur Qulamın zəngin ədəbi irsi var. Onun şeirləri, poemaları, hekayə və povestləri, rus və dünya klassiklərindən etdiyi tərcümələr yaradıcılığının əsasını təşkil edir. Nazim Hikmətin pyesləri, Şekspirin "Otello"su, Ş. Rustavelinin "Pələng dərisi geymiş pəhləvan"ı məhz Q. Qulamın tərcü- məsində özbək dilinə çevrilmişdir. Qafur Qulam poeziyası, tədqiqatçılarının dili ilə desək, özbək ədəbiyyatına yeni ruh, yeni üslub gətirmişdir. Özbək tənqidinin tanınmış nümayəndələrindən İbrahim Qafurov şairin yaradıcılığını ədəbiyyatşünaslıq nöqteyi-nəzərindən araşdırarkən qeyd edir ki, Qafur Qulam yaradıcılığında üç cəhət həmişə diqqət mərkəzindədir. Bu üç cəhət - xalq və onun tarixi, insanı yer üzünün əş- rəfi edən əmək, zəhmət və yaşadığı dövrün ictimai-siyasi ideologiyası. Şair həmişə bu ideyaları də- rin etiqad və odlu məhəbbətlə tərənnüm edib. "O, öz şeirlərində mədəni çayxanalardan tutmuş Türksib yollarınacan, köhnə cəmiyyətin qalığı kimi təzahür edən əyyaşlıqdan tutmuş neft uğrun- da aparılan gərgin mübarizəyəcən, qadın azadlığından tutmuş ümumi məcburi təhsil məsələlərinə- cən hamısını əhatə etməyə çalışıb... . O, hər bir şerində varlığın yeni bir cəhətini kəşf edir, orijinal bir poetik mənzərə cızır, rəsm edir". "Ustad" adlı bu məqalədə özbək poeziyasının Səməd Vurğunu adlandırılan görkəmli şair Qafur Qulamın poetik yaradıcılığı fəlsəfi düşüncələrlə araşdırılmışdır. Şairin yaradıcılıq xüsusiyyətləri, poetik obrazları, poeziyasının məna və məqsədi tədqiqat obyekti olaraq təhlil olunmuşdur. "Mən şərqli şairəm, ilham üfüqüm - Kuril adaların- dan Afrikayacan!" - deyən şairin şeir dünyası sərhədsiz orbitdən dünyaya yayılmış və sevilmişdir. Çünki "lirik mən"in poetik ovqatı, poetik düşüncəsi bəşəriyyətin hər bir üzvünün ürəyindən keçən duyğularla həmahəngdir. - "Əziz özbək xalqımdan böyük dünyaya salam!" - şairin dünyaya este- tik baxışları saf və düşündürücüdür. Qafur Qulamın bir qeydini təkrarlamaqla fikrimi yekunlaş- dırmaq və dəqiqləşdirmək qənaətindəyəm: "Nabat soran uşaqlar şirinlik ləzzətinin öz ağızlarında uzun müddət qalmasını istəyirlər. Mən də çap olunmuş və indi çap olunan əsərlərimin canıma, ruhuma bəxş etdiyi zövq-səfanın uzun müddətli olmasını, imkan olsa, ömürlük olmasını istərdim".

Qafur Qulam XXI əsrdə də böyük şəxsiyyət və istedadlı şair kimi parlayacaqdır. Müasir dövrün nəbzini tutan şair tarixiliyi unutmur, şeirlərinin - şair fikrinin, məntiqinin mayasını tarixdən tutur. Onun "Mən Şərqdənəm" başlıqlı şeirindəki əzəmət, qürur milli iftixardan, milli hissiyyatdan doğur. Vətən, xalq məhəbbəti onda güclü olduğundan xalq şairi kimi ucalıb, se- vilib, şərəfli ömür yaşadıb. Bu məzmunu onun çox şeirlərində, bütövlükdə yaradıcılığında izləmək mümkündür. Qafur Qulamın əsərlərindən xeyli hissə Azərbaycan oxucusuna çatdırılmışdır. Xəlil Rza, Qabil, Qasım Qasımzadə, Məmməd Aslan, Səyəvuş Sərxanlı, Əhəd Muxtar, Nüsrət Kəsəmənli, Ağacavad Əlizadə, Ağasəfa, Vaqif Hüseynov, İsgəndər Coşğun, Şəkər Aslan, Cavad Zeynal, M. Şükür - Azərbaycan ədəbiyyatında-poeziyasında dəsti-xəttləri olan bu şairlər Qafur Qulam şeirlərini ana dilimizə çeviriblər, müxtəlif mətbu orqanlarda, almanaxlarda dərc etdiriblər. Özbəkistanın xalq şairi (1963), SSRİ Dövlət mükafatı (1946), Lenin mükafatı laureatı (1970) Qafur Qulam yaradıcılığında bizə isti görünən, məhəbbətli görünən bir xətt də vardır. Bu, onun Azərbaycanla bağlı şerləridir. O, Azərbaycan poeziyası nümunələrindən də özbəkcəyə tərcümə et- mişdir. Qafur Qulamın "Bir-birinə şagird, bir-birinə ustad", "Qırx yaşlı Azərbaycan", "Səməd Vurğu- na", " Qardaş Azərbaycan pambıqçılarına", "Xəzər"... adlı şeirlərində Azərbaycana olan məhəb- bəti, eşqi müqəddəsdir, səmimidir, uludur. Xəlil Rzanın tərcümə etdiyi bir şeirində Qafur Qulam yazır: Bakının günəşidir sanki, otağımdakı. 72 Qəlbində türk ürəyi döyünən şairin Bakı istəyi təbiidir. Çünki bu misraları yazmamışdan hələ çox-çox qabaq o, başqa şeirində yazmışdır: Türküstan yolları boyunca ucalan heykəllər Azadlıq uğrunda şəhid olanlara ehtiramdır! Ardınca o, yenə inamla, əzmlə yazır: Ürəklərdə pünhan qalan arzular Açacaq çiçək. Xalqların, millətlərin başı üstündə Azadlıq yelləri əsəcək! Bu misralar Qafur Qulam poeziyasının rəmzi, Qafur Qulam əqidəsinin, iradəsinin, qəlbinin, vətəndaş ruhunun əzəməti, ölməz heykəlidir. Bu heykəl neçə ildir ki, daha uca görünür, qürurlu görünür. Bəlkə də, şair xoşbəxtliyidir ki, mənən yaşadığı ömrünün 100-ündə azadlıq yelləri qəlb- lərdə ucalan heykəlini salamlayır. Azərbaycanda sovet hakimiyyətinin qurulduğu 40-cı ilə həsr etdiyi "Qırx yaşlı Azərbaycan" şeirində də eyni hisslərin şahidi oluruq: Nizami dühasının tükənməyən sərvəti, Şərqdə neçə şairin yapışıbdır qolundan. Füzuliyə, Vaqifə, Vidadiyə min hörmət, Canlı klassikidir Səməd Vurğun bu əsrin. "Sən Qafqaz ətəyində, mən Ceyhun sahilində", "Əlinin istisini duymasaydım əlimdə", "Nuşi- rəvan qəsritək, inan, gedərdik bada". Bu misraların kökündə tarixə bələd oxucu min bir eyham oxuya, duya bilər. Bəli, daha çox "partiya, Lenin" mövzularında yazan şairin nələrə toxunduğunu duymaya bilmərik. 1937-ci ildə "ilişməyən" şairin sənət qardaşı Səməd Vurğuna yazdığı bu misra- larda ulu türk nəfəsi hiss olunur. "Səməd Vurğuna" şeirində şairin Azərbaycan ədəbiyyatının, tor- pağının tarixinə bələdçiliyi onun zəngin təfəkkürünə, dünyagörüşünə nümunədir. "Qardaş Azər- baycan pambıqçılarına" şeirindəki iki misralıq hikmət bir tarix salnaməsidir: Nəvai, Füzuli yadigarıyıq, Çoxları göz qoyur ülfətimizə. Bu misraların hikmətini, şeirin yazıldığı zamanın ab-havasını duyub Qafur Qulama necə mü- təfəkkir şair deməyəsən? Onun məzmun və mənaca zəngin yaradıcılığında dərin fəlsəfə, bəşəri hisslər vardır. O, öz fəlsəfəsi ilə dövrün siyasi qurbanına çevrilməmək üçün səmavi düşüncələrin zirvəsinə qalxır. Qafur Qulam təkcə insan ömrünü yox, millət, xalq taleyini də filosof gözü ilə müşahidə edib. Onun işlətdiyi obrazlar, müqayisələr, sadədir və bəşəridir. Və bunlar o qədər də- rin, o qədər məntiqli işlənib ki, müstəqillik dövrümüzdə o fəlsəfəni daha aydın duyuruq. Sətiraltı deyilən fikirlər bu gün necə də möhtəşəmdir, şairi bir daha yaşatmağa layiqdir. Bəli, o misraları yenidən oxuyarkən Qafur Qulamın XXI yüzillikdə də şair böyüklüyünün şahidi olacağıq. 1966-cı ildə cismani ömrü qırılmış şairin XXI əsrdə 100 illiyini qeyd edirik. Bu da əbədiyyətə üz tutan şanlı bir tarixdir.

Filologiya elmləri doktoru Xəlil Rza «Nəğməli Özbəkistan» almanaxının ön sözündə qeyd edir ki, «Qafur Qulamın dərin daxili yanğıya və mütəfəkkir zəkasına malik poeziyasının xüsusilə Azərbaycanla bağlı nümunələrini həyəcansız oxumaq mümkün deyildir» (146, s.13). Xalq yazıçısı, professor Əzizə Cəfərzadənin «Ustad Qafur Qulamla görüş» məqaləsində Qafur Qulamın şəxsiyyət böyüklüyündən səmimiyyət dolu məhəbbətlə söz açılır. O böyük şair qəlbindən doğan poeziya alicənab şəxsiyyət xarakteri ilə vəhdət təşkil edir. Azərbaycan və Özbəkistan arasındakı qardaşlığı, tarixin dərin qatlarından süzülüb gələn böyük mənəvi yaxınlığı obrazlı şəkildə ümumiləşdirərək iki milləti biri-birinə şagird- ustad adlandırmışdır». Professor Pənah Xəlilov qeyd etmişdi ki, «Qafur Qulam Azərbaycan şeirinin qartalı Səməd Vurğun sənətinin cazibə qüvvəsinə heyran olub ona pərəstiş etməkdən başqa, eyni zamanda, Sə- məd Vurğunun taleyində öz taleyinə uyğunluq görür, onunla doğmalaşırdı. Azərbaycan əbədiyyatşünaslığı indi bu iki sənətkarın görüşlərini, onların məktublaşması, yaxud bir-birinin surətini yaratmaq təşəbbüsünü qeydə almaq, biblioqrafik məlumat verməklə kifayətlənə bilməz, onları bağlayan mənəvi tellərə toxunmaq, onları qovuşduran amilləri açmaq lazımdır».

Ağaran saçıma baxmayın belə,
Zülmət gecə kimi qaraydı onlar.
Qızım da sübhəcən tutmazdı qərar,
Qırx hörük hörərdi saçına elə.
İndi böyüyübdür, saçını kəsir,
Baxıb hirslənirəm, acıqlanıram.
Elə düşünürəm, elə sanıram,
Bağımda, bağçamda yad adam gəzir.
Oğlumun darağı çıxır cibimdən,
Böyük oğlan olub-qamətli, uca.
Yeyin addımının qəfil zərbindən,
Az qalır yer qaça, daş-divar uça.
Bağışla!-söyləyir Mühərrəm elə:
-Uşaqlar əvvəlki uşaqlar deyil.
Saçının ətrini aldım otuz il,
Bəs niyə töküldü belə?

1949-cu ildə yazdığı bu şeirdəki saf və səmimi duyğular şair qəlbinin zəmanə övladlarına olan iradlarından, kövrəkliyindən təsirlənmişdir.

İstinadlar

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

Avqust 12, 2021
qafur, qulam, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, 1903, 1966, özbəkistan, şairi, akademik, mündəricat, həyatı, istinadlar, həmçinin, xarici, keçidlərhəyatı, redaktə, 1903, may. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Qafur Qulam 10 may 1903 1966 Ozbekistan sairi akademik Mundericat 1 Heyati 2 Istinadlar 3 Hemcinin bax 4 Xarici kecidlerHeyati RedakteQafur Qulam 1903 cu il 10 mayda Daskendde kasib amma ziyali bir ailede dogulmusdur Dayisi Mirze Abdulla Mirze texellusu ile tacik dilinde seirler yazardi Atasi Qulam aga da savadli sexs idi Ana dilinden basqa tacik dilini de gozel bilirdi Agir kend heyati boyuk bir aileni dolandirmaq ucun agir zehmetlere qatlasan Qulam aga 44 yasinda dunyasini deyismis bes usagi yetim qalmisdi Onda Qafurun 9 yasi ailenin korpesi ise 6 ayliq idi Qafur Qulamin anasi da ozbekce tacikce yazib oxumagi bacarirdi el edebiyyatini gozel bilirdi Poeziyaseverler ata anasi ve dayisi arasinda boyuyen Qafur Qulam ozbek ve fars tacik klassiklerine kicik yaslarindan maraq gostermeye baslamisdi O sonralar yazirdi men oz mutalieme bilikler elde etdiyime gore evvelce atama sonra ise anama borcluyam O ilk tehsilini medresede almisdir Mutalie ile biliyini zenginlesdirib 1923 cu ilden metbuatda gorunub Qafur Qulam evvel muellimlikle mesgul olub sonra qezet ve jurnal redaksiyalarinda isleyib Sovet hakimiyyeti illerinde ise o akademikliye qeder yukselerek Ozbekistan Elmler Akademiyasinin heqiqi uzvu secilib 1943 Boyuk Veten muharibesi illerinde yazdigi Sen yetim deyilsen seirini 1942 mehz hemin muharibede ata anasini itirmis usaqlara ithaf etmisdir ve oz aci usaq taleyini yeniden misralar agrisinda yasamisdir Deme yetimem Ey ciyerparam Eyleme derd qem Ol bir az aram Sair deyir ki muharibe daha amansiz qansizdir min furset gudur Atasiz qalsaniz oxsaram sizi ata kimi azad qaygisiz firavan yasayin Teki kirpiyinizden yas suzulmesin siz yetim deyilsiniz Yetimliyin ne oldugunu bizden sorusun Qara qorxulu qizdirmali bir yuxu kimi yetimliyi keciren lirik men yasadigi agrilarina goyneyir bir tumar el isti ana qucagina hesretden qovrulur Bu hesret bu istek muharibenin yetim qoydugu usaqlara el uzadir Eslinde bu eserde iki dovrun yasantisi gorunur Inqilaba qederki insan heyati ve sovet dovru adami Professor Penah Xelilovun yazdigi kimi ehateli yaradiciligi olan sairin lirikasinda sureti oz dili ile danisdirmaq zahiri portret yaradib onun ferdi cizgilerine xususi diqqet yetirmek mukalimeden istifade etmek sujetin ardicil inkisafini izlemek lovhe ve esyanin ince tefsilatina enmek seciyyevi deyildir Qafur Qulam hadisenin mahiyyetini acmagi ona mena vermeyi teessurat ve dusuncelerini on plana cekmeyi sevir Onun lirikasinda konkret tesvirden quvvetli ricete adlamaq kecmis ve gelecek haqqinda muhakime yurutmek muqayise etmek ictimai mezmun dasiyan meselelerden oz sexsi heyecanlarina oz tercumeyi halina bezen eksine ferdi intim hiss ve heyecanlardan boyuk ictimai umumilesdirmelere meyl quvvetlidir Qafur Qulamin her seirinde tamamlanmamis bir poetik fikir vardir ve muellif elvan tesvir vasitelerinden priyomlardan hemin fikri vermek ucun istifade edir Azerbaycan dilinde Sen yetim deyilsen seiri ilk defe Ozbek edebiyyati anto logiyasi nda 1958 sair Qasim Qasimzadenin tercumesinde sair Ehed Muxtarin tercumesinde ise Q Qulamin Omrun baharinda 1979 kitabinda derc olunub Qafur Qulamin zengin edebi irsi var Onun seirleri poemalari hekaye ve povestleri rus ve dunya klassiklerinden etdiyi tercumeler yaradiciliginin esasini teskil edir Nazim Hikmetin pyesleri Sekspirin Otello su S Rustavelinin Peleng derisi geymis pehlevan i mehz Q Qulamin tercu mesinde ozbek diline cevrilmisdir Qafur Qulam poeziyasi tedqiqatcilarinin dili ile desek ozbek edebiyyatina yeni ruh yeni uslub getirmisdir Ozbek tenqidinin taninmis numayendelerinden Ibrahim Qafurov sairin yaradiciligini edebiyyatsunasliq noqteyi nezerinden arasdirarken qeyd edir ki Qafur Qulam yaradiciliginda uc cehet hemise diqqet merkezindedir Bu uc cehet xalq ve onun tarixi insani yer uzunun es refi eden emek zehmet ve yasadigi dovrun ictimai siyasi ideologiyasi Sair hemise bu ideyalari de rin etiqad ve odlu mehebbetle terennum edib O oz seirlerinde medeni cayxanalardan tutmus Turksib yollarinacan kohne cemiyyetin qaligi kimi tezahur eden eyyasliqdan tutmus neft ugrun da aparilan gergin mubarizeyecen qadin azadligindan tutmus umumi mecburi tehsil meselelerine cen hamisini ehate etmeye calisib O her bir serinde varligin yeni bir cehetini kesf edir orijinal bir poetik menzere cizir resm edir Ustad adli bu meqalede ozbek poeziyasinin Semed Vurgunu adlandirilan gorkemli sair Qafur Qulamin poetik yaradiciligi felsefi dusuncelerle arasdirilmisdir Sairin yaradiciliq xususiyyetleri poetik obrazlari poeziyasinin mena ve meqsedi tedqiqat obyekti olaraq tehlil olunmusdur Men serqli sairem ilham ufuqum Kuril adalarin dan Afrikayacan deyen sairin seir dunyasi serhedsiz orbitden dunyaya yayilmis ve sevilmisdir Cunki lirik men in poetik ovqati poetik dusuncesi beseriyyetin her bir uzvunun ureyinden kecen duygularla hemahengdir Eziz ozbek xalqimdan boyuk dunyaya salam sairin dunyaya este tik baxislari saf ve dusundurucudur Qafur Qulamin bir qeydini tekrarlamaqla fikrimi yekunlas dirmaq ve deqiqlesdirmek qenaetindeyem Nabat soran usaqlar sirinlik lezzetinin oz agizlarinda uzun muddet qalmasini isteyirler Men de cap olunmus ve indi cap olunan eserlerimin canima ruhuma bexs etdiyi zovq sefanin uzun muddetli olmasini imkan olsa omurluk olmasini isterdim Qafur Qulam XXI esrde de boyuk sexsiyyet ve istedadli sair kimi parlayacaqdir Muasir dovrun nebzini tutan sair tarixiliyi unutmur seirlerinin sair fikrinin mentiqinin mayasini tarixden tutur Onun Men Serqdenem basliqli seirindeki ezemet qurur milli iftixardan milli hissiyyatdan dogur Veten xalq mehebbeti onda guclu oldugundan xalq sairi kimi ucalib se vilib serefli omur yasadib Bu mezmunu onun cox seirlerinde butovlukde yaradiciliginda izlemek mumkundur Qafur Qulamin eserlerinden xeyli hisse Azerbaycan oxucusuna catdirilmisdir Xelil Rza Qabil Qasim Qasimzade Memmed Aslan Seyevus Serxanli Ehed Muxtar Nusret Kesemenli Agacavad Elizade Agasefa Vaqif Huseynov Isgender Cosgun Seker Aslan Cavad Zeynal M Sukur Azerbaycan edebiyyatinda poeziyasinda desti xettleri olan bu sairler Qafur Qulam seirlerini ana dilimize ceviribler muxtelif metbu orqanlarda almanaxlarda derc etdiribler Ozbekistanin xalq sairi 1963 SSRI Dovlet mukafati 1946 Lenin mukafati laureati 1970 Qafur Qulam yaradiciliginda bize isti gorunen mehebbetli gorunen bir xett de vardir Bu onun Azerbaycanla bagli serleridir O Azerbaycan poeziyasi numunelerinden de ozbekceye tercume et misdir Qafur Qulamin Bir birine sagird bir birine ustad Qirx yasli Azerbaycan Semed Vurgu na Qardas Azerbaycan pambiqcilarina Xezer adli seirlerinde Azerbaycana olan meheb beti esqi muqeddesdir semimidir uludur Xelil Rzanin tercume etdiyi bir seirinde Qafur Qulam yazir Bakinin gunesidir sanki otagimdaki 72 Qelbinde turk ureyi doyunen sairin Baki isteyi tebiidir Cunki bu misralari yazmamisdan hele cox cox qabaq o basqa seirinde yazmisdir Turkustan yollari boyunca ucalan heykeller Azadliq ugrunda sehid olanlara ehtiramdir Ardinca o yene inamla ezmle yazir Ureklerde punhan qalan arzular Acacaq cicek Xalqlarin milletlerin basi ustunde Azadliq yelleri esecek Bu misralar Qafur Qulam poeziyasinin remzi Qafur Qulam eqidesinin iradesinin qelbinin vetendas ruhunun ezemeti olmez heykelidir Bu heykel nece ildir ki daha uca gorunur qururlu gorunur Belke de sair xosbextliyidir ki menen yasadigi omrunun 100 unde azadliq yelleri qelb lerde ucalan heykelini salamlayir Azerbaycanda sovet hakimiyyetinin quruldugu 40 ci ile hesr etdiyi Qirx yasli Azerbaycan seirinde de eyni hisslerin sahidi oluruq Nizami duhasinin tukenmeyen serveti Serqde nece sairin yapisibdir qolundan Fuzuliye Vaqife Vidadiye min hormet Canli klassikidir Semed Vurgun bu esrin Sen Qafqaz eteyinde men Ceyhun sahilinde Elinin istisini duymasaydim elimde Nusi revan qesritek inan gederdik bada Bu misralarin kokunde tarixe beled oxucu min bir eyham oxuya duya biler Beli daha cox partiya Lenin movzularinda yazan sairin nelere toxundugunu duymaya bilmerik 1937 ci ilde ilismeyen sairin senet qardasi Semed Vurguna yazdigi bu misra larda ulu turk nefesi hiss olunur Semed Vurguna seirinde sairin Azerbaycan edebiyyatinin tor paginin tarixine beledciliyi onun zengin tefekkurune dunyagorusune numunedir Qardas Azer baycan pambiqcilarina seirindeki iki misraliq hikmet bir tarix salnamesidir Nevai Fuzuli yadigariyiq Coxlari goz qoyur ulfetimize Bu misralarin hikmetini seirin yazildigi zamanin ab havasini duyub Qafur Qulama nece mu tefekkir sair demeyesen Onun mezmun ve menaca zengin yaradiciliginda derin felsefe beseri hissler vardir O oz felsefesi ile dovrun siyasi qurbanina cevrilmemek ucun semavi dusuncelerin zirvesine qalxir Qafur Qulam tekce insan omrunu yox millet xalq taleyini de filosof gozu ile musahide edib Onun isletdiyi obrazlar muqayiseler sadedir ve beseridir Ve bunlar o qeder de rin o qeder mentiqli islenib ki musteqillik dovrumuzde o felsefeni daha aydin duyuruq Setiralti deyilen fikirler bu gun nece de mohtesemdir sairi bir daha yasatmaga layiqdir Beli o misralari yeniden oxuyarken Qafur Qulamin XXI yuzillikde de sair boyukluyunun sahidi olacagiq 1966 ci ilde cismani omru qirilmis sairin XXI esrde 100 illiyini qeyd edirik Bu da ebediyyete uz tutan sanli bir tarixdir Filologiya elmleri doktoru Xelil Rza Negmeli Ozbekistan almanaxinin on sozunde qeyd edir ki Qafur Qulamin derin daxili yangiya ve mutefekkir zekasina malik poeziyasinin xususile Azerbaycanla bagli numunelerini heyecansiz oxumaq mumkun deyildir 146 s 13 Xalq yazicisi professor Ezize Ceferzadenin Ustad Qafur Qulamla gorus meqalesinde Qafur Qulamin sexsiyyet boyukluyunden semimiyyet dolu mehebbetle soz acilir O boyuk sair qelbinden dogan poeziya alicenab sexsiyyet xarakteri ile vehdet teskil edir Azerbaycan ve Ozbekistan arasindaki qardasligi tarixin derin qatlarindan suzulub gelen boyuk menevi yaxinligi obrazli sekilde umumilesdirerek iki milleti biri birine sagird ustad adlandirmisdir Professor Penah Xelilov qeyd etmisdi ki Qafur Qulam Azerbaycan seirinin qartali Semed Vurgun senetinin cazibe quvvesine heyran olub ona perestis etmekden basqa eyni zamanda Se med Vurgunun taleyinde oz taleyine uygunluq gorur onunla dogmalasirdi Azerbaycan ebediyyatsunasligi indi bu iki senetkarin goruslerini onlarin mektublasmasi yaxud bir birinin suretini yaratmaq tesebbusunu qeyde almaq biblioqrafik melumat vermekle kifayetlene bilmez onlari baglayan menevi tellere toxunmaq onlari qovusduran amilleri acmaq lazimdir Agaran sacima baxmayin bele Zulmet gece kimi qaraydi onlar Qizim da subhecen tutmazdi qerar Qirx horuk horerdi sacina ele Indi boyuyubdur sacini kesir Baxib hirslenirem aciqlaniram Ele dusunurem ele saniram Bagimda bagcamda yad adam gezir Oglumun daragi cixir cibimden Boyuk oglan olub qametli uca Yeyin addiminin qefil zerbinden Az qalir yer qaca das divar uca Bagisla soyleyir Muherrem ele Usaqlar evvelki usaqlar deyil Sacinin etrini aldim otuz il Bes niye tokuldu bele 1949 cu ilde yazdigi bu seirdeki saf ve semimi duygular sair qelbinin zemane ovladlarina olan iradlarindan kovrekliyinden tesirlenmisdir Istinadlar RedakteHemcinin bax RedakteOzbekistan edebiyyatiXarici kecidler RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Qafur Qulam amp oldid 4675520, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.