Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
| Qafqaz süsəni | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Qafqaz süsəni | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
Qafqaz süsəni (lat. Iris caucasica) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin süsənkimilər fəsiləsinin süsən cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Təhlükəli həddə yaxın olanlar" kateqoriyasına aiddir –NT. Azərbaycanın nadir, Qafqazın endemik növüdür.
Qısa morfoloji təsviri
| ]Çoxillik ot bitkisidir, soğanağı yumurtaşəkilli və ya uzunsov, 2-2,5 (3,5) sm enində, tünd-qəhvəyi, tutqun pərdəvari qınla örtülmüşdür. Gövdə 7-15 (20) sm hündürlükdə, 1-3 çiçəklidir. Yarpaqlar boz-yaşıl, göyümtül, qılıncvari, tədricən sivriləşmiş, oraqvari əyilmiş, kənarları ağ xətlə haşiyələnmiş, sıx, qısa kirpikciklidir, çiçəkyanlığının borucuğu 4-5 dəfə yumurtalıqdan uzundur. Çiçəkyanlığı 3,5 -4,5 (5) sm uzunluğunda, yaşılımtıl və ya mavitəhər sarı, qolğun, qıfvari, xarici hissədən enli, uzunsovdur, sütuncuğun hissələri çiçəkyanlığının xarici hissələrindən bir qədər qısa, enli, kütdür, qutucuq 3 sm uzunluğunda, silindrik, uzunsov, qısa buruncuqludur.
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri
| ]Çiçəkləmə, meyvə əmələ gətirmə dövrü aprelin ikinci yarısı - may aylarıdır.Mezokserofit, işıqsevəndir. Kökümsovlarla və toxumla çoxalır. Müxtəlifotlu qruplaşmalar əmələ gətirir. Aşağı və orta dağ qurşaqlarında daşlı və otlu yamaclarda bitir. Dekorativ bitkidir.
Yayılması
| ]Böyük Qafqazın Quba hissəsi, Qobustan, Kür-Araz ovalığı, Bozqır yaylası, Kiçik Qafqazın şimal və mərkəzi hissələri, Naxçıvanın dağlıq hissəsi və düzənliyi (Şahbuz rayonu, Batbat kəndi, Culfa rayonu, Qızılca kəndinin ətrafı).
Sayı və tendensiyası
| ]Geniş yayılma ərazilərinin mövcudluğuna baxmayaraq, əhali tərəfindən intensiv toplanılması gələcəkdə azalma təhlüksəni ehtimal etməyə əsas verir.
Məhdudlaşdırıcı amillər
| ]Antropogen amillər (dekorativ bitki kimi əhali tərəfindən yığılması, otarılma).
Mühafizə tədbirləri
| ]Yayıldığı sahələr, həmçinin təbii populyasiyalarla mühafizə olunması üçün xüsusi tədbirləri aparılmır, antropogen təsiri azaltmaq məqsədilə yayılma yerlərində yasaqlıqların təşkili, yeni yayılma yerlərinin axtarılması, toxumlarının toxum bankında saxlanılması vacibdir.
İstinadlar
| ]Həmçinin bax
| ]wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Qafqaz suseniElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad Ali bitkilerKlad Coxsporlu bitkilerKlad Borulu bitkilerKlad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad BirlepelilerDeste QulancarciceklilerFesile SusenkimilerYarimfesile Triba Cins SusenNov Qafqaz suseniBeynelxalq elmi adiIris caucasica Hoffm 1808Sekil axtarisiNCBI 292549EOL 2879865 Qafqaz suseni lat Iris caucasica bitkiler aleminin qulancarcicekliler destesinin susenkimiler fesilesinin susen cinsine aid bitki novu IUCN Qirmizi Siyahisina gore novun kateqoriyasi ve statusu Tehlukeli hedde yaxin olanlar kateqoriyasina aiddir NT Azerbaycanin nadir Qafqazin endemik novudur Qisa morfoloji tesviri span Coxillik ot bitkisidir soganagi yumurtasekilli ve ya uzunsov 2 2 5 3 5 sm eninde tund qehveyi tutqun perdevari qinla ortulmusdur Govde 7 15 20 sm hundurlukde 1 3 ciceklidir Yarpaqlar boz yasil goyumtul qilincvari tedricen sivrilesmis oraqvari eyilmis kenarlari ag xetle hasiyelenmis six qisa kirpikciklidir cicekyanliginin borucugu 4 5 defe yumurtaliqdan uzundur Cicekyanligi 3 5 4 5 5 sm uzunlugunda yasilimtil ve ya maviteher sari qolgun qifvari xarici hisseden enli uzunsovdur sutuncugun hisseleri cicekyanliginin xarici hisselerinden bir qeder qisa enli kutdur qutucuq 3 sm uzunlugunda silindrik uzunsov qisa buruncuqludur Bioloji ekoloji ve fitosenoloji xususiyyetleri span Cicekleme meyve emele getirme dovru aprelin ikinci yarisi may aylaridir Mezokserofit isiqsevendir Kokumsovlarla ve toxumla coxalir Muxtelifotlu qruplasmalar emele getirir Asagi ve orta dag qursaqlarinda dasli ve otlu yamaclarda bitir Dekorativ bitkidir Yayilmasi span Boyuk Qafqazin Quba hissesi Qobustan Kur Araz ovaligi Bozqir yaylasi Kicik Qafqazin simal ve merkezi hisseleri Naxcivanin dagliq hissesi ve duzenliyi Sahbuz rayonu Batbat kendi Culfa rayonu Qizilca kendinin etrafi Sayi ve tendensiyasi span Genis yayilma erazilerinin movcudluguna baxmayaraq ehali terefinden intensiv toplanilmasi gelecekde azalma tehlukseni ehtimal etmeye esas verir Mehdudlasdirici amiller span Antropogen amiller dekorativ bitki kimi ehali terefinden yigilmasi otarilma Muhafize tedbirleri span Yayildigi saheler hemcinin tebii populyasiyalarla muhafize olunmasi ucun xususi tedbirleri aparilmir antropogen tesiri azaltmaq meqsedile yayilma yerlerinde yasaqliqlarin teskili yeni yayilma yerlerinin axtarilmasi toxumlarinin toxum bankinda saxlanilmasi vacibdir Istinadlar span Hemcinin bax span Takson eynilesdirmeleriWikidata Q12217305 Wikispecies Iris caucasica BOLD 426440 EoL 2879865 GBIF 5298389 GRIN 20270 iNaturalist 451857 IPNI 438465 1 NCBI 292549 Plant List kew 321678 POWO urn lsid ipni org names 438465 1 Tropicos 16602585 Kateqoriya SusenGizli kateqoriyalar Vikipediya Kartockasinda yanlis alem gosterilen biologiya meqaleleriVikinovlere istinadi olmayan meqalelerUTMX siz biologiya meqaleleriTakson sablonu istifade olunan meqalelerTaksonbarda from parametri daxil edilmemis meqaleler