Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qafqaz süsəni (lat. Iris caucasica) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin süsənkimilər fəsiləsinin süsən cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Təhlükəli həddə yaxın olanlar" kateqoriyasına aiddir –NT. Azərbaycanın nadir, Qafqazın endemik növüdür.
| Qafqaz süsəni | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Qafqaz süsəni | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
Qısa morfoloji təsviri
Çoxillik ot bitkisidir, soğanağı yumurtaşəkilli və ya uzunsov, 2-2,5 (3,5) sm enində, tünd-qəhvəyi, tutqun pərdəvari qınla örtülmüşdür. Gövdə 7-15 (20) sm hündürlükdə, 1-3 çiçəklidir. Yarpaqlar boz-yaşıl, göyümtül, qılıncvari, tədricən sivriləşmiş, oraqvari əyilmiş, kənarları ağ xətlə haşiyələnmiş, sıx, qısa kirpikciklidir, çiçəkyanlığının borucuğu 4-5 dəfə yumurtalıqdan uzundur. Çiçəkyanlığı 3,5 -4,5 (5) sm uzunluğunda, yaşılımtıl və ya mavitəhər sarı, qolğun, qıfvari, xarici hissədən enli, uzunsovdur, sütuncuğun hissələri çiçəkyanlığının xarici hissələrindən bir qədər qısa, enli, kütdür, qutucuq 3 sm uzunluğunda, silindrik, uzunsov, qısa buruncuqludur.
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri
Çiçəkləmə, meyvə əmələ gətirmə dövrü aprelin ikinci yarısı - may aylarıdır.Mezokserofit, işıqsevəndir. Kökümsovlarla və toxumla çoxalır. Müxtəlifotlu qruplaşmalar əmələ gətirir. Aşağı və orta dağ qurşaqlarında daşlı və otlu yamaclarda bitir. Dekorativ bitkidir.
Yayılması
Böyük Qafqazın Quba hissəsi, Qobustan, Kür-Araz ovalığı, Bozqır yaylası, Kiçik Qafqazın şimal və mərkəzi hissələri, Naxçıvanın dağlıq hissəsi və düzənliyi (Şahbuz rayonu, Batbat kəndi, Culfa rayonu, Qızılca kəndinin ətrafı).
Sayı və tendensiyası
Geniş yayılma ərazilərinin mövcudluğuna baxmayaraq, əhali tərəfindən intensiv toplanılması gələcəkdə azalma təhlüksəni ehtimal etməyə əsas verir.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Antropogen amillər (dekorativ bitki kimi əhali tərəfindən yığılması, otarılma).
Mühafizə tədbirləri
Yayıldığı sahələr, həmçinin təbii populyasiyalarla mühafizə olunması üçün xüsusi tədbirləri aparılmır, antropogen təsiri azaltmaq məqsədilə yayılma yerlərində yasaqlıqların təşkili, yeni yayılma yerlərinin axtarılması, toxumlarının toxum bankında saxlanılması vacibdir.
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qafqaz suseni lat Iris caucasica bitkiler aleminin qulancarcicekliler destesinin susenkimiler fesilesinin susen cinsine aid bitki novu IUCN Qirmizi Siyahisina gore novun kateqoriyasi ve statusu Tehlukeli hedde yaxin olanlar kateqoriyasina aiddir NT Azerbaycanin nadir Qafqazin endemik novudur Qafqaz suseni Elmi tesnifat Domen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad Ali bitkilerKlad Coxsporlu bitkilerKlad Borulu bitkilerKlad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad BirlepelilerDeste QulancarciceklilerFesile SusenkimilerYarimfesile IridoideaeTriba IrideaeCins SusenNov Qafqaz suseni Beynelxalq elmi adi Iris caucasica Hoffm 1808Sekil axtarisiNCBI 292549EOL 2879865 Mundericat 1 Qisa morfoloji tesviri 2 Bioloji ekoloji ve fitosenoloji xususiyyetleri 3 Yayilmasi 4 Sayi ve tendensiyasi 5 Mehdudlasdirici amiller 6 Muhafize tedbirleri 7 Istinadlar 8 Hemcinin baxQisa morfoloji tesviriredakteCoxillik ot bitkisidir soganagi yumurtasekilli ve ya uzunsov 2 2 5 3 5 sm eninde tund qehveyi tutqun perdevari qinla ortulmusdur Govde 7 15 20 sm hundurlukde 1 3 ciceklidir Yarpaqlar boz yasil goyumtul qilincvari tedricen sivrilesmis oraqvari eyilmis kenarlari ag xetle hasiyelenmis six qisa kirpikciklidir cicekyanliginin borucugu 4 5 defe yumurtaliqdan uzundur Cicekyanligi 3 5 4 5 5 sm uzunlugunda yasilimtil ve ya maviteher sari qolgun qifvari xarici hisseden enli uzunsovdur sutuncugun hisseleri cicekyanliginin xarici hisselerinden bir qeder qisa enli kutdur qutucuq 3 sm uzunlugunda silindrik uzunsov qisa buruncuqludur Bioloji ekoloji ve fitosenoloji xususiyyetleriredakteCicekleme meyve emele getirme dovru aprelin ikinci yarisi may aylaridir Mezokserofit isiqsevendir Kokumsovlarla ve toxumla coxalir Muxtelifotlu qruplasmalar emele getirir Asagi ve orta dag qursaqlarinda dasli ve otlu yamaclarda bitir Dekorativ bitkidir YayilmasiredakteBoyuk Qafqazin Quba hissesi Qobustan Kur Araz ovaligi Bozqir yaylasi Kicik Qafqazin simal ve merkezi hisseleri Naxcivanin dagliq hissesi ve duzenliyi Sahbuz rayonu Batbat kendi Culfa rayonu Qizilca kendinin etrafi Sayi ve tendensiyasiredakteGenis yayilma erazilerinin movcudluguna baxmayaraq ehali terefinden intensiv toplanilmasi gelecekde azalma tehlukseni ehtimal etmeye esas verir Mehdudlasdirici amillerredakteAntropogen amiller dekorativ bitki kimi ehali terefinden yigilmasi otarilma Muhafize tedbirleriredakteYayildigi saheler hemcinin tebii populyasiyalarla muhafize olunmasi ucun xususi tedbirleri aparilmir antropogen tesiri azaltmaq meqsedile yayilma yerlerinde yasaqliqlarin teskili yeni yayilma yerlerinin axtarilmasi toxumlarinin toxum bankinda saxlanilmasi vacibdir IstinadlarredakteHemcinin baxredakte Menbe https az wikipedia org w index php title Qafqaz suseni amp oldid 7218412