Puştunistan — Əfqanıstanın,Pakistanın və İranın ərazilərinin bir hissəsini əhatə edən region. Regionda Puştun mədəniyyətinə və dilinə daha çox rast gəlinir. Region 4 hissəyə bölünür:Bəluc, Puştu, Pəncab, Sindi.
1893-cü ildə inzibati bölgü üçün Mortimer Durand, Əfqanıstan və İngilis Hindistanı arasındakı təsir sahələrini müəyyənləşdirərək Paştun ərazisinin yarısını İngilis hakimiyyəti altına qoyaraq Paştunistan üzərindən Durand xəttini çəkdi. Artıq bu Durand Xətti Əfqanıstan və Pakistan arasında beynəlxalq səviyyədə tanınan sərhədi təşkil edir. Təxminən, Puştun vətəni Əfqanıstandakı Amu çayının cənubundakı ərazilərdən Pakistanın Hind çayının qərbinə qədər, əsasən Əfqanıstanın cənub-qərb, şərq və bəzi şimal və qərb rayonlarından, Khyber Pakhtunkhwa və Pakistanın şimal Bəlucistan bölgələrindən ibarətdir.
16-cı əsr inqilabçı lideri Vəziristanlı Bəyazid Pir Roşan və 17-ci əsrdə "döyüşçü-şair" Xuşal xan Xattak bölgədəki Muğal İmperiyasına qarşı döyüşmək üçün Paştun ordularını topladılar. O dövrlərdə Paştunistanın şərq hissələrini Muğallar, qərb hissələrini Fars Səfəviləri idarə edirdilər. Pashtun bölgəsi ilk dəfə 1709-cu ildə Mirwais Hotak Loy Qəndəharda Səfəvilərə qarşı üsyan qaldıranda muxtar bir status qazandı. Paştunlar 1747-ci ildə Əfqanıstan İmperiyasını qurarkən Dürrani sülaləsinin banisi Əhməd Şah Durraninin rəhbərliyi ilə yenidən birlik əldə etdilər. Lakin 19-cu əsrdə Əfqanıstan İmperiyası şərq ərazilərinin böyük hissələrini Sıx və İngilislərə itirdi. İmperiyalar. İngilis Rac hakimiyyətinə qarşı məşhur paştun müstəqillik fəalları arasında Əbdül Qaffar Xan (Baça Xan), Əbdül Səməd xan Açakzai və Mirzəli xan (İpinin Fəqiri) var. Bacha xanın Khudai Khidmatgar hərəkatı Hindistanın bölünməsinə qəti şəkildə qarşı çıxdı.Hindistan Milli Konqresi Khudai Khidmatgar liderləri ilə məsləhətləşmədən bölmə planını qəbul etdiyini elan etdikdə, Bacha xan buna görə dərin xəyanət və inciklik hiss etdi.Bacha Xanın Khudai Khidmatgar hərəkatı, Paştunların əksəriyyətli Şimal-Qərb Sərhəd vilayətinin (NWFP) Paştunistanın müstəqil dövlətinə çevrilməsini tələb etdiyi Bannu qətnaməsinə baxmayaraq, NWFP 1947-ci il NWFP referendumu nəticəsində Pakistan Dominionuna qatıldı. Khudai Khidmatgar hərəkatı tərəfindən boykot edildi.Bacha xan və onun qardaşı, o vaxtkı baş nazir Xan Əbdül Cabbar Xan (doktor Xan Sahib), NWFP-nin müstəqil olmaq və ya Əfqanıstana qoşulma variantlarının olmadığını əsas gətirərək referendumu rədd etdi.Daha sonra Bacha xan, Əfqanıstanda olduğu müddətdə "Paştunistan heç vaxt reallığa çevrilmədi" dedi. Müstəqil Paştunistan ideyası heç vaxt paştunlara kömək etmədi və yalnız onlar üçün əziyyətə səbəb oldu. Daha sonra "Əfqanıstanın ardıcıl hökuməti bu fikri yalnız öz siyasi məqsədləri üçün istismar etdi" dedi.Digər tərəfdən, Mirzəli xan və ardıcılları Pakistanı tanımaqdan imtina etdilər və Pakistan hökumətinə qarşı Vəziristanın Gurwekdəki bazasından döyüşlərini davam etdirdilər. Paştunların Pakistan hökumətində getdikcə artan iştirakı, 1960-cı illərin sonlarına qədər separatçı Paştunistan hərəkatına dəstəyin silinməsi ilə nəticələndi.1969-cu ildə Suat, Dir, Çitral və Amb muxtar knyazlıq dövlətləri Khyber Pakhtunkhwa (əvvəllər NWFP olaraq bilinirdi) birləşdi. Əvvəllər Əfqanıstanla birlikdə tampon bölgə olan Pashtun əksəriyyətli Federativ İdarə olunan Qəbələ əraziləri də bölgələri Pakistanla uyğun şəkildə birləşdirən Xayber Paxtunxva əyalətinə birləşdirildi.
Əhali
Paştunistanın yerli və yerli xalqları iranlı etnik qrup olan puştunlardır (həmçinin Paxtunlar, Pathanlar və tarixən etnik əfqanlar kimi tanınırlar). Bunlar Əfqanıstandakı ən böyük etnik qrupdur və Pakistanda ikinci böyükdür. Paştunlar əsasən Əfqanıstanın cənub və şərqində cəmləşir, eyni zamanda azlıq qrupu olaraq ölkənin şimal və qərb hissələrində mövcuddur. Pakistanda onlar əsasən Xayber Paxtunxva və şimal Bəlucistan bölgələrində qərb və şimal-qərbdə cəmləşirlər. Bundan əlavə, Puştunların icmalarına Pakistanın Sindh, Pəncab, Gilgit-Baltistan və ölkənin paytaxtı İslamabadda rast gəlinir. Belirtilen Pashtunistan bölgəsində danışan əsas dil, Balochi, Hindko, Gojri və Urdu kimi digərlərinin ardınca puştu dilidir.
Paştunlar Paştunların yerli mədəniyyətləri olan Paştunvali etiqadını tətbiq edirlər və bu İslamdan əvvəlki kimlik bir çox paştunlar üçün önəmli olaraq qalır və Paştunistan məsələsini canlı tutan amillərdən biridir. Paştunlar Pakistan və Əfqanıstan arasındakı Durand xətti ilə siyasi olaraq ayrılsalar da, FATA bölgəsindən və Əfqanıstanın qonşu bölgələrindən olan bir çox puştun tayfaları, toylara, ailə funksiyalarına və iştirak etmək üçün nisbi rahatlıqla sərhədləri görməməzlikdən gəlirlər və geri-irəli gedirlər. jirgas kimi tanınan ortaq qəbilə məclislərində iştirak etmək.Bu, terrorla müharibədən əvvəl çox yaygın olsa da, FATA-da bir neçə hərbi əməliyyat keçirildikdən sonra bu keçid sərhəd hərəkatı hərbi yolla yoxlanılır və keçmişlə müqayisədə çox az oldu.
Mənbədən asılı olaraq, Əfqanıstan əhalisinin 42-60% -ni etnik puştunlar təşkil edir.Qonşu Pakistanda onlar Pakistanın digər şəhər və əyalətlərində paştun diasporunu daxil etməyən 200 milyon əhalinin 15.42 faizini təşkil edir. Pakistanın Xayber Paxtunxva əyalətində 1998-ci ilədək puştu dilində danışanlar əhalinin 73 faizindən çoxunu təşkil edir.
İstinadlar
Avqust 15, 2021
puştunistan, əfqanıstanın, pakistanın, iranın, ərazilərinin, hissəsini, əhatə, edən, region, regionda, puştun, mədəniyyətinə, dilinə, daha, çox, rast, gəlinir, region, hissəyə, bölünür, bəluc, puştu, pəncab, sindi, چشتونستانölkə, əfqanıstan, iran, pakistantari. Pustunistan Efqanistanin Pakistanin ve Iranin erazilerinin bir hissesini ehate eden region Regionda Pustun medeniyyetine ve diline daha cox rast gelinir Region 4 hisseye bolunur Beluc Pustu Pencab Sindi PustunistanچشتونستانOlke Efqanistan Iran PakistanTarixi ve cografiyasiSaat qursagi UTC 04 30UTC 05 00EhalisiEhalisi texm 42 50 mln nefer 2012 Etnik terkib Farslar Pustunlar Ozbekler Tacikler Pencablilar HezaralarDini terkib Sunniler SielerResmi dili Pustu dili Pencab dili Fars dili Urdu dili Hind dili Umumi melumat Redakte1893 cu ilde inzibati bolgu ucun Mortimer Durand Efqanistan ve Ingilis Hindistani arasindaki tesir sahelerini mueyyenlesdirerek Pastun erazisinin yarisini Ingilis hakimiyyeti altina qoyaraq Pastunistan uzerinden Durand xettini cekdi Artiq bu Durand Xetti Efqanistan ve Pakistan arasinda beynelxalq seviyyede taninan serhedi teskil edir Texminen Pustun veteni Efqanistandaki Amu cayinin cenubundaki erazilerden Pakistanin Hind cayinin qerbine qeder esasen Efqanistanin cenub qerb serq ve bezi simal ve qerb rayonlarindan Khyber Pakhtunkhwa ve Pakistanin simal Belucistan bolgelerinden ibaretdir 16 ci esr inqilabci lideri Veziristanli Beyazid Pir Rosan ve 17 ci esrde doyuscu sair Xusal xan Xattak bolgedeki Mugal Imperiyasina qarsi doyusmek ucun Pastun ordularini topladilar O dovrlerde Pastunistanin serq hisselerini Mugallar qerb hisselerini Fars Sefevileri idare edirdiler Pashtun bolgesi ilk defe 1709 cu ilde Mirwais Hotak Loy Qendeharda Sefevilere qarsi usyan qaldiranda muxtar bir status qazandi Pastunlar 1747 ci ilde Efqanistan Imperiyasini qurarken Durrani sulalesinin banisi Ehmed Sah Durraninin rehberliyi ile yeniden birlik elde etdiler Lakin 19 cu esrde Efqanistan Imperiyasi serq erazilerinin boyuk hisselerini Six ve Ingilislere itirdi Imperiyalar Ingilis Rac hakimiyyetine qarsi meshur pastun musteqillik feallari arasinda Ebdul Qaffar Xan Baca Xan Ebdul Semed xan Acakzai ve Mirzeli xan Ipinin Feqiri var Bacha xanin Khudai Khidmatgar herekati Hindistanin bolunmesine qeti sekilde qarsi cixdi Hindistan Milli Konqresi Khudai Khidmatgar liderleri ile meslehetlesmeden bolme planini qebul etdiyini elan etdikde Bacha xan buna gore derin xeyanet ve inciklik hiss etdi Bacha Xanin Khudai Khidmatgar herekati Pastunlarin ekseriyyetli Simal Qerb Serhed vilayetinin NWFP Pastunistanin musteqil dovletine cevrilmesini teleb etdiyi Bannu qetnamesine baxmayaraq NWFP 1947 ci il NWFP referendumu neticesinde Pakistan Dominionuna qatildi Khudai Khidmatgar herekati terefinden boykot edildi Bacha xan ve onun qardasi o vaxtki bas nazir Xan Ebdul Cabbar Xan doktor Xan Sahib NWFP nin musteqil olmaq ve ya Efqanistana qosulma variantlarinin olmadigini esas getirerek referendumu redd etdi Daha sonra Bacha xan Efqanistanda oldugu muddetde Pastunistan hec vaxt realliga cevrilmedi dedi Musteqil Pastunistan ideyasi hec vaxt pastunlara komek etmedi ve yalniz onlar ucun eziyyete sebeb oldu Daha sonra Efqanistanin ardicil hokumeti bu fikri yalniz oz siyasi meqsedleri ucun istismar etdi dedi Diger terefden Mirzeli xan ve ardicillari Pakistani tanimaqdan imtina etdiler ve Pakistan hokumetine qarsi Veziristanin Gurwekdeki bazasindan doyuslerini davam etdirdiler Pastunlarin Pakistan hokumetinde getdikce artan istiraki 1960 ci illerin sonlarina qeder separatci Pastunistan herekatina desteyin silinmesi ile neticelendi 1969 cu ilde Suat Dir Citral ve Amb muxtar knyazliq dovletleri Khyber Pakhtunkhwa evveller NWFP olaraq bilinirdi birlesdi Evveller Efqanistanla birlikde tampon bolge olan Pashtun ekseriyyetli Federativ Idare olunan Qebele erazileri de bolgeleri Pakistanla uygun sekilde birlesdiren Xayber Paxtunxva eyaletine birlesdirildi Ehali RedaktePastunistanin yerli ve yerli xalqlari iranli etnik qrup olan pustunlardir hemcinin Paxtunlar Pathanlar ve tarixen etnik efqanlar kimi taninirlar Bunlar Efqanistandaki en boyuk etnik qrupdur ve Pakistanda ikinci boyukdur Pastunlar esasen Efqanistanin cenub ve serqinde cemlesir eyni zamanda azliq qrupu olaraq olkenin simal ve qerb hisselerinde movcuddur Pakistanda onlar esasen Xayber Paxtunxva ve simal Belucistan bolgelerinde qerb ve simal qerbde cemlesirler Bundan elave Pustunlarin icmalarina Pakistanin Sindh Pencab Gilgit Baltistan ve olkenin paytaxti Islamabadda rast gelinir Belirtilen Pashtunistan bolgesinde danisan esas dil Balochi Hindko Gojri ve Urdu kimi digerlerinin ardinca pustu dilidir Pastunlar Pastunlarin yerli medeniyyetleri olan Pastunvali etiqadini tetbiq edirler ve bu Islamdan evvelki kimlik bir cox pastunlar ucun onemli olaraq qalir ve Pastunistan meselesini canli tutan amillerden biridir Pastunlar Pakistan ve Efqanistan arasindaki Durand xetti ile siyasi olaraq ayrilsalar da FATA bolgesinden ve Efqanistanin qonsu bolgelerinden olan bir cox pustun tayfalari toylara aile funksiyalarina ve istirak etmek ucun nisbi rahatliqla serhedleri gormemezlikden gelirler ve geri ireli gedirler jirgas kimi taninan ortaq qebile meclislerinde istirak etmek Bu terrorla muharibeden evvel cox yaygin olsa da FATA da bir nece herbi emeliyyat kecirildikden sonra bu kecid serhed herekati herbi yolla yoxlanilir ve kecmisle muqayisede cox az oldu Menbeden asili olaraq Efqanistan ehalisinin 42 60 ni etnik pustunlar teskil edir Qonsu Pakistanda onlar Pakistanin diger seher ve eyaletlerinde pastun diasporunu daxil etmeyen 200 milyon ehalinin 15 42 faizini teskil edir Pakistanin Xayber Paxtunxva eyaletinde 1998 ci iledek pustu dilinde danisanlar ehalinin 73 faizinden coxunu teskil edir Istinadlar RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Pustunistan amp oldid 5028270, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
