Perm başqırdları (başq. Пермь башҡорттары)— Perm diyarının ərazisində yaşayan başqırdların etnik qrupu. Onlar bölgənin yerli xalqlarından biridir. Bu etnik qrup nümayəndələrinin dili Başqırd dilinin şimal-qərb dialektinə aiddir.
Tarixi
Antropologiyanın mövcud məlumatlarına görə, Samoed qəbilələri Başqırdların fiziki tipinin formalaşmasında böyük rol oynamışdır. Tulva çayının toponimiyası Başqırdıstanın şimal-qərbi ilə paraleldir. Burada yerləşən Xarin tayfaları Samoed substratını təhdid etdikdən sonra Kuşnarenkov və Çili tərəfindən möhkəmləndirildi. Bu proses bölgənin hidronimlərindəki izlənilə bilər. Məsələn Samoyed sözü "bu" ("su") və Bui çayı adı, habelə hidronimlər XVIII-XIX əsrin sənədlərində saxlanılır. Bəzi alimlərin fikrincə, türk tayfaları bu bölgələrə 9-cu əsrin əvvəllərində daxil olmamışdır. Qaynininlilərin qonşuları başqırd tayfaları olan Uran və Tanıp idi.
Ədəbiyyat
- Асфандияров А. З. История башкирских сёл Пермской и Свердловской областей. Уфа, 1999. Т8.
- Асфандияров А. 3. Кантонное управление в Башкирии (1798—1865 гг.). Уфа: Китап, 2005.
- Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. Уфа: Китап, 2009.
- Башкиры. История, культура, этнография. Атлас. 2007.
- Башкиры-гайнинцы: история и современность. — Уфа: Китап, 2012. — 264 с. ISBN 978-5-295-05131-9
- Кузеев Р. Г. Происхождение башкирского народа: Этнический состав, история расселения. М., 1974.
- Кульбахтин Н. М. Из истории гайнинских башкир. Уфа, 1996.
- Тулвинские татары и башкиры: этнографические очерки и тексты. Пермь, 2004.
- Хотинец В. Ю. Этнопсихологический анализ особенностей развития гайнинских башкир. Барда, 1999.
- Шумилов Е. Н. Гайнинские (Бардымские) башкиры Пермской области // Ватандаш, № 9, 2004.
- Шумилов Е. Н. Татары и башкиры Западного Урала. Пермь, 2008.
- Юсупов Р. М. Антропологическая характеристика современных башкир-гайнинцев // Урал-Алтай: через века в будущее. Уфа, 2008. Т. 2.
Demoqrafiya
Başqırdlar regiondakı sayı illər üzrə | |||||
1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002 | 2010 |
---|---|---|---|---|---|
39 577 | 47 812 | 48 752 | 52 326 | 40 740 | 32 730 |
İstinadlar
- Черных А. В., Шитова С. Н., Юсупов Р. М. Пермские башкиры.// Башкирская энциклопедия. В 7 т. Т. 5. П—С. — Уфа, 2009. — 576 с.
- "Демоскоп. Всесоюзная перепись населения 1959 года. Национальный состав населения по регионам России: Пермская область". 2017-08-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-20.
- "Демоскоп. Всесоюзная перепись населения 1970 года. Национальный состав населения по регионам России: Пермская область". 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-20.
- "Демоскоп. Всесоюзная перепись населения 1979 года. Национальный состав населения по регионам России: Пермская область". 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-20.
- "Демоскоп. Всесоюзная перепись населения 1989 года. Национальный состав населения по регионам России: Пермская область". 2017-08-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-20.
- Всероссийская перепись населения 2002 года Arxivləşdirilib 2013-04-21 at the Wayback Machine: Население по национальности и владению русским языком по субъектам РФ Arxivləşdirilib 2006-11-04 at the Wayback Machine
- "Официальный сайт Всероссийской переписи населения 2010 года. Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года". 2020-04-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-20.
- Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Пермскому краю: Итоги Всероссийской переписи населения 2010 года по Пермскому краю Arxivləşdirilib 2012-04-14 at the Wayback Machine: Население Пермского края по национальности и владению русским языком по данным Всероссийской переписи населения 2010 года[ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Perm basqirdlari basq Perm bashҡorttary Perm diyarinin erazisinde yasayan basqirdlarin etnik qrupu Onlar bolgenin yerli xalqlarindan biridir Bu etnik qrup numayendelerinin dili Basqird dilinin simal qerb dialektine aiddir 1 Mundericat 1 Tarixi 2 Edebiyyat 3 Demoqrafiya 4 IstinadlarTarixiredakteAntropologiyanin movcud melumatlarina gore Samoed qebileleri Basqirdlarin fiziki tipinin formalasmasinda boyuk rol oynamisdir Tulva cayinin toponimiyasi Basqirdistanin simal qerbi ile paraleldir Burada yerlesen Xarin tayfalari Samoed substratini tehdid etdikden sonra Kusnarenkov ve Cili terefinden mohkemlendirildi Bu proses bolgenin hidronimlerindeki izlenile biler Meselen Samoyed sozu bu su ve Bui cayi adi habele hidronimler XVIII XIX esrin senedlerinde saxlanilir Bezi alimlerin fikrince turk tayfalari bu bolgelere 9 cu esrin evvellerinde daxil olmamisdir Qaynininlilerin qonsulari basqird tayfalari olan Uran ve Tanip idi EdebiyyatredakteAsfandiyarov A Z Istoriya bashkirskih syol Permskoj i Sverdlovskoj oblastej Ufa 1999 T8 Asfandiyarov A 3 Kantonnoe upravlenie v Bashkirii 1798 1865 gg Ufa Kitap 2005 Asfandiyarov A Z Istoriya sel i dereven Bashkortostana i sopredelnyh territorij Ufa Kitap 2009 Bashkiry Istoriya kultura etnografiya Atlas 2007 Bashkiry gajnincy istoriya i sovremennost Ufa Kitap 2012 264 s ISBN 978 5 295 05131 9 Kuzeev R G Proishozhdenie bashkirskogo naroda Etnicheskij sostav istoriya rasseleniya M 1974 Kulbahtin N M Iz istorii gajninskih bashkir Ufa 1996 Tulvinskie tatary i bashkiry etnograficheskie ocherki i teksty Perm 2004 Hotinec V Yu Etnopsihologicheskij analiz osobennostej razvitiya gajninskih bashkir Barda 1999 Shumilov E N Gajninskie Bardymskie bashkiry Permskoj oblasti Vatandash 9 2004 Shumilov E N Tatary i bashkiry Zapadnogo Urala Perm 2008 Yusupov R M Antropologicheskaya harakteristika sovremennyh bashkir gajnincev Ural Altaj cherez veka v budushee Ufa 2008 T 2 DemoqrafiyaredakteBasqirdlar regiondaki sayi iller uzre 1959 2 1970 3 1979 4 1989 5 2002 6 2010 7 8 39 577 47 812 48 752 52 326 40 740 32 730Istinadlarredakte Chernyh A V Shitova S N Yusupov R M Permskie bashkiry Bashkirskaya enciklopediya V 7 t T 5 P S Ufa 2009 576 s ISBN 978 5 88185 072 2 Demoskop Vsesoyuznaya perepis naseleniya 1959 goda Nacionalnyj sostav naseleniya po regionam Rossii Permskaya oblast 2017 08 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 09 20 Demoskop Vsesoyuznaya perepis naseleniya 1970 goda Nacionalnyj sostav naseleniya po regionam Rossii Permskaya oblast 2016 03 04 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 09 20 Demoskop Vsesoyuznaya perepis naseleniya 1979 goda Nacionalnyj sostav naseleniya po regionam Rossii Permskaya oblast 2016 03 04 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 09 20 Demoskop Vsesoyuznaya perepis naseleniya 1989 goda Nacionalnyj sostav naseleniya po regionam Rossii Permskaya oblast 2017 08 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 09 20 Vserossijskaya perepis naseleniya 2002 goda Arxivlesdirilib 2013 04 21 at the Wayback Machine Naselenie po nacionalnosti i vladeniyu russkim yazykom po subektam RF Arxivlesdirilib 2006 11 04 at the Wayback Machine Oficialnyj sajt Vserossijskoj perepisi naseleniya 2010 goda Informacionnye materialy ob okonchatelnyh itogah Vserossijskoj perepisi naseleniya 2010 goda 2020 04 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 09 20 Territorialnyj organ Federalnoj sluzhby gosudarstvennoj statistiki po Permskomu krayu Itogi Vserossijskoj perepisi naseleniya 2010 goda po Permskomu krayu Arxivlesdirilib 2012 04 14 at the Wayback Machine Naselenie Permskogo kraya po nacionalnosti i vladeniyu russkim yazykom po dannym Vserossijskoj perepisi naseleniya 2010 goda olu kecid Menbe https az wikipedia org w index php title Perm basqirdlari amp oldid 7070165