Palo-Alto

Palo-Alto (ing. Palo Alto) — Kaliforniya ştatının Santa-Klara dairəsində yerləşən şəhər. O, Silikon vadisinin mərkəzində yerləşməsi ilə tanınır həmçinin texnologiya və innovasiya sahəsində dünya miqyasında əhəmiyyətə malikdir. Palo-Alto həm də Stenford Universitetinin yerləşdiyi şəhərdir və bir çox məşhur texnologiya şirkətlərinin yaranmasında mühüm rol oynamışdır.

Palo-Alto
Palo Alto
Bayraq^[d] Gerb
^HGYO
Ölkə	ABŞ
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub	1894
Sahəsi	66,750753 km² 66,786985 km² (2010)
Mərkəzin hündürlüyü	9,1 m
Saat qurşağı	Sakit okean vaxtı UTC−08:00 UTC−07:00
Əhalisi
Əhalisi	68.572 nəf. (2020)
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu	+1 650
Poçt indeksi	94301–94306, 94301, 94303
Digər
cityofpaloalto.org
Palo-Alto
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

Palo-Altonun tarixi Kaliforniyanın ümumi tarixindən, ispan kəşfiyyatçılarından, Meksika dövründən və sonradan ABŞ-a birləşdirilməsindən təsirlənmişdir. Şəhərin adı, San-Fransisko körfəzi sahilində yerləşən qədim sahil şamı ağacına — “El Palo Alto”ya istinadən verilmişdir. Bu ağac bu gün də San-Fransisko ilə San-Xose arasındakı dəmir yolunun yanında qorunub saxlanılır. 1769-cu ildə ispan kəşfiyyatçısı Qaspar de Portola bu ərazidən keçmiş və bu, bölgənin sənədləşdirilmiş ilk Avropa səfəri olmuşdur. Sonrakı illərdə Palo-Alto ərazisi regionuna daxil edilmiş və İspaniya Krallığı tərəfindən idarə olunmuşdur. 1821-ci ildə Meksikanın müstəqillik qazanmasından sonra bu torpaqlar Meksika hakimiyyətinə keçdi və müxtəlif torpaq qrantları əsasında yerli rançero ailələrinə verildi. Ərazi əsasən kənd təsərrüfatı və maldarlıqla məşğul olan ispan-meksikalı ailələrin nəzarətində idi.

1848-ci ildə sonra Kaliforniya ABŞ-ın ərazisinə daxil edildi. 1850-ci ildə Kaliforniya ştat statusu aldı və Palo-Alto ərazisi Santa-Klara dairəsinə birləşdirildi. XIX əsrin ikinci yarısında burada kiçik kəndlər, fermalar və dəmir yolu stansiyaları formalaşmağa başladı.

Palo-Altonun şəhər kimi təşəkkülündə ən mühüm mərhələ və həyat yoldaşı tərəfindən Stenford Universitetinin yaradılması ilə baş verdi. 1885-ci ildə övladlarının xatirəsinə universitet təsis edildi və 1891-ci ildə rəsmi olaraq fəaliyyətə başladı. Universitetin ətrafında formalaşan yaşayış zonaları və işgüzar məhəllələr 1894-cü ildə rəsmi olaraq “Palo-Alto” şəhəri kimi inkorporasiya olundu.

Şəhər, Stenford ailəsinin istəyi ilə spirtli içkilərin qadağan olduğu, dəmir yollarının keçmədiyi və qumarxanaların bağlandığı, sosial cəhətdən sabit bir icma kimi planlaşdırılmışdır. Bu planlaşdırılmış yanaşma şəhərin ilk günlərindən etibarən sabitlik və yüksək təhsil səviyyəsinə yönəlik inkişaf yolunu müəyyənləşdirdi.

1920–1940-cı illərdə Palo-Alto ABŞ-ın ümumi urbanizasiya prosesindən geri qalmadı. Şəhər daha çox təhsil, araşdırma və texniki yeniliklərə meyilli əhali cəlb etdi. II Dünya müharibəsi dövründə və sonrasında bölgədə sənaye, xüsusən də elektronika və aerokosmik sahələr inkişaf etməyə başladı.

1940–1950-ci illərdə rəhbərliyi ilə Stenford Universiteti gənc mühəndisləri və tələbələri kommersiya əsaslı texnoloji layihələrə cəlb etməyə başladı. Bu yanaşma Palo-Altonun və ümumiyyətlə Silikon vadisinin formalaşmasında həlledici rol oynadı.

1939-cu ildə iki gənc mühəndis – və Devid Pakkard – Palo-Alto şəhərindəki qarajda ilk məhsullarını yaratdılar. Bu hadisə sonradan “Silikon vadisinin doğum yeri” kimi simvolik əhəmiyyət qazandı. Bu qaraj bu gün tarixi abidə kimi qorunur.

1950-ci illərdən başlayaraq Palo-Alto və ətraf ərazilər texnoloji inkubatora çevrildi. Şəhər innovasiya mərkəzi statusu qazandı. (Palo Alto Research Center), , Intel, Sun Microsystems, Google,Facebook, , kimi texnoloji nəhənglər birbaşa və ya dolayı yolla Palo-Alto ilə əlaqələndirilir.

XXI əsrdə Palo-Alto yüksək texnologiya, startap mədəniyyəti, yüksək həyat səviyyəsi və təhsil imkanları ilə tanınmağa davam edir. Eyni zamanda, şəhər artan daşınmaz əmlak qiymətləri, gentrifikasiya və sosial bərabərsizlik kimi müasir urbanistik problemlərlə də qarşılaşır.

Palo-Alto bu gün Silikon vadisinin rəmzi şəhərlərindən biri kimi qəbul olunur — elm, təhsil və texnologiyanın qovuşduğu bir qlobal mərkəzdir.

İqtisadiyyatı

Palo-Alto ABŞ-ın texnoloji və innovasiya baxımından ən güclü iqtisadi mərkəzlərindən biridir. Şəhərin iqtisadiyyatı əsasən Silikon vadisində yerləşən yüksək texnologiya şirkətləri və onların ətrafında formalaşmış xidmət, maliyyə və təhsil sahələrinə əsaslanır. Palo-Alto-nun iqtisadi nüfuzu XX əsrin ortalarından başlayaraq Hewlett-Packard şirkətinin burada yaradılması ilə artmağa başlamışdır. Ardınca Tesla,VMware, , kimi nəhəng texnologiya firmaları və yüzlərlə startap şəhərdə və ya onun yaxınlığında yerləşir.

Stenford Universiteti Palo-Alto iqtisadiyyatının əsas hərəkətverici qüvvələrindən biridir. Universitetin innovasiya ekosistemi sahibkarlıq mühitinə güclü təsir göstərmiş, elm və sənaye arasında körpü yaratmışdır.

Şəhər yüksək gəlirli mütəxəssislər üçün cazibə mərkəzidir. Əsas işəgötürənlər arasında texnoloji startaplar, hüquq və məsləhət firmaları, akademik tədqiqat institutları və səhiyyə müəssisələri yer alır. Palo-Alto ABŞ-ın ən varlı şəhərlərindən biridir. Orta ailə gəliri 170,000 ABŞ dollarını keçə bilər.

Eyni zamanda şəhərdə daşınmaz əmlak qiymətləri də olduqca yüksəkdir və bu, orta və aşağı gəlirli ailələr üçün yaşayış xərclərini artırmışdır.

Demoqrafiyası

Palo-Alto-nun əhalisi çoxmədəniyyətli və yüksək təhsil səviyyəsinə malikdir. Əhali strukturunda texnoloji mütəxəssislər, elm adamları, sahibkarlar və tələbələr üstünlük təşkil edir.

2020-ci il siyahıyaalmasına əsasən, şəhərin əhalisi təxminən 68,000 nəfərdir. Etnik bölgü təxminən aşağıdakı kimidir:

• Ağdərililər – 60%
• Asiyalılar – 30% (əsasən Çin və Hindistan mənşəli)
• İspan və latın amerikalılar – 7%
• Afrikalı-amerikalılar – 2%
• Digər və qarışıq etnik qruplar – 1%

Şəhər əhalisinin böyük əksəriyyəti ali təhsilli və yüksək ixtisaslıdır.

Palo-Alto-da yaş ortalaması 40 yaş civarındadır. Əhalinin 20%-ə yaxını 18 yaşdan aşağı, 15%-dən çoxu isə 65 yaşdan yuxarı şəxslərdir. Ailələrin çoxu ikili gəlirli, akademik və ya texnoloji peşələrə sahib valideynlərdən ibarətdir.

Nəqliyyat

Palo-Alto-nun nəqliyyat sistemi inkişaf etmiş və müxtəlif variantlara malikdir. Şəhər həm şəxsi avtomobillər, həm də ictimai nəqliyyat baxımından yüksək infrastrukturla təmin olunmuşdur. Şəhərdə dəmir yolu stansiyası fəaliyyət göstərir və San-Fransisko – San-Xose marşrutları üzrə gündəlik minlərlə sərnişinə xidmət göstərir. Caltrain vasitəsilə Stenford Universiteti, San-Fransisko hava limanı və digər regional mərkəzlərə asan çatmaq mümkündür.

Bundan əlavə, Palo-Alto Santa-Klara Vadisi Nəqliyyat İdarəsi (VTA) və tərəfindən idarə olunan avtobus xətləri ilə də yaxşı təmin olunmuşdur.

Şəhər və avtomobil yolları ilə əhatələnmişdir. Bu yollar vasitəsilə sürətli regional əlaqələr təmin olunur. Eyni zamanda, şəhərdə elektrikli nəqliyyat vasitələri üçün şarj stansiyaları geniş yayılıb. Palo-Alto ABŞ-ın ən “velosiped-dostu” şəhərlərindən biri kimi tanınır. Şəhər daxilində geniş velosiped yolları, təhlükəsiz keçidlər və ictimai velosiped paylaşım sistemləri mövcuddur. Piyada yolları da müasir şəhərsalma standartlarına uyğundur.

Şəhər rəhbərliyi karbon emissiyasını azaltmaq və ekoloji dayanıqlılığı təmin etmək üçün ictimai nəqliyyatın və alternativ nəqliyyat vasitələrinin istifadəsini təşviq edir. Bəzi məhəllələrdə avtomobilsiz zonalar və yaşıl nəqliyyat koridorları yaradılmışdır.

İstinadlar

1. ArchINFORM (alm.). 1994.
2. United States. Bureau of the Census Geographical census data for regions in the United States (ing.). Washington, D.C.: U.S. Census Bureau, 2016.
3. United States Census 2010.
4. 2020 United States Census. / red. ABŞ əhalinin siyahıya alınması bürosu
5. "Palo Alto (city) QuickFacts". United States Census Bureau. İstifadə tarixi: November 26, 2021.
6. Scheinin, Richard. "Palo Alto, Atherton crack top 10 priciest ZIP codes in U.S." San Jose Mercury News. March 29, 2016.
7. White, Martha C. "America's Most Outrageously Expensive Places to Live". Time. January 5, 2015.
8. "CDC releases preliminary findings on Palo Alto suicide clusters". The Stanford Daily. July 21, 2016. İstifadə tarixi: February 21, 2022.
9. "Apple – 1 operation manual, 1976" (PDF). S3data.computerhistory.org. İstifadə tarixi: February 21, 2022.
10. "Ford Opens New Silicon Valley Research Center to Drive Innovation in Connectivity, Mobility, Autonomous Vehicles | Ford Media Center". media.ford.com. İstifadə tarixi: February 6, 2023.
11. "Advanced Technology Center". Lockheed Martin. August 4, 2021.
12. Rolle, Andrew. California: A History (4th). Arlington Heights, IL: Harlan Davidson. 1987. səh. 52. ISBN . OCLC 13333829.
13. "Early History". National Park Service. İstifadə tarixi: June 22, 2023.
14. "Spanishtown Site". Nps.gov. July 4, 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: February 21, 2022.
15. "Plat of the Rancho Rincon de San Francisquito, finally confirmed to Teodoro and Secundino Robles : [Santa Clara Co., Calif.] / as located by the U.S. Surveyor General". Cdlib.org. August 23, 1863.
16. Graham, Doug. "Barron Park History". Barron Park Association Newsletter. Summer 2003. İstifadə tarixi: July 22, 2017.
17. Ward Winslow, redaktorNeighboring Mayfield // Palo Alto: A Centennial History. Palo Alto, California: Palo Alto Historical Association. 1993. 23–43. ISBN .
18. "The San Jose Railroad". Daily Alta California. October 18, 1863. İstifadə tarixi: August 8, 2017.
19. "Early Milestones". Caltrain.com. January 11, 2021 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: August 8, 2017.
20. Holloway, Christy. "A Brief Human and Natural History of Stanford's Dish Open Space". Sandstone and Tile. Spring–Summer 2011: 15–20. İstifadə tarixi: March 25, 2012.
21. Green, Jason. "Google Buys Nearly 15 acres in Palo Alto". San Jose Mercury-News. July 17, 2013. İstifadə tarixi: January 25, 2015.
22. "Logitech History" (PDF). Logitech.com. March 2007. March 4, 2016 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: February 21, 2022.
23. "Palo Alto Business Facts". August 4, 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: February 21, 2022.
24. Margaret O'Mara. The Code: Silicon Valley and the Remaking of America. Penguin Publishing Group. 2019. 17. ISBN .
25. Lora Kolodny. "Tesla moves headquarters from California to Texas". CNBC. October 7, 2021. İstifadə tarixi: January 2, 2022.
26. Margaret O'Mara. The Code: Silicon Valley and the Remaking of America. Penguin Publishing Group. 2019. 30. ISBN .
27. Slice of cheese pizza at Tresidder Union: $2.75 Econ 1 textbook: $123.56 Undergraduate tuition: $29,847 Bloomingdale's across the street Priceless Arxivləşdirilib fevral 12, 2012, at the Wayback Machine By Jesse Oxfeld, (July/August 2004) Feature Story, STANFORD Magazine, accessed August 18, 2006
28. "Palo Alto city, California; DP1: Profile of General Population and Housing Characteristics - 2020 Census of Population and Housing". US Census Bureau. İstifadə tarixi: June 30, 2025.
29. "Palo Alto city, California; P16: Household Type - 2020 Census of Population and Housing". US Census Bureau. İstifadə tarixi: June 30, 2025.
30. "City of Palo Alto, CA – Parking". Cityofpaloalto.org (ingilis). August 6, 2020 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: April 23, 2018.
31. Sheyner, Gennady. "Commission pans parking meter plan". Palo Alto Weekly (ingilis). October 12, 2017. İstifadə tarixi: April 23, 2018.
32. "Caltrain This station was the primary station for Mayfield before it was annexed. Timetable". Caltrain.com. September 3, 2014 tarixində arxivləşdirilib.
33. Sheyner, Gennady. "Palo Alto launches downtown parking-permit program". www.paloaltoonline.com (ingilis). December 3, 2014. İstifadə tarixi: July 22, 2023.
34. Sheyner, Gennady. "Caltrain plans for 4-track segments complicate Palo Alto's effort to redesign rail crossings". Palo Alto Weekly (ingilis). November 24, 2023. İstifadə tarixi: November 25, 2023.

Ədəbiyyat

• A description of high-tech life in Palo Alto around 1995 is found in the novel by Douglas Coupland, Microserfs.
• Tarnoff, Ben, "Better, Faster, Stronger" (review of John Tinnell, The Philosopher of Palo Alto: Mark Weisner, Xerox PARC, and the Original Internet of Things, University of Chicago Press, 347 pp.; and Malcolm Harris, Palo Alto: A History of California, Capitalism, and the World, Little, Brown, 708 pp.), The New York Review of Books, vol. LXX, no. 14 (September 21, 2023), pp. 38–40. "[Palo Alto is] a place where the [United States'] contradictions are sharpened to their finest points, above all the defining and enduring contradictions between democratic principle and antidemocratic practice. There is nothing as American as celebrating equality while subverting it. Or as Californian." (p. 40.)
• Bowling, Matt, and Betty Gerard. Palo Alto Remembered: Stories from a City’s Past. Palo Alto, California: Palo Alto Historical Association, 2012.
• Harris, Malcolm. Palo Alto: A History of California, Capitalism, and the World. First edition. New York: Little, Brown and Company, 2023.

Xarici keçidlər

• cityofpaloalto.org — rəsmi saytı
• Palo Alto neighborhood map
• Palo Alto Chamber of Commerce
• Palo Alto History.Org: The History of Palo Alto
• Palo Alto Historical Association