fbpx
Wikipedia

Oleandr çanaqlı yastıca

Avqust 09, 2021

Oleandr çanaqlı yastıca (lat. Aspidiotus nerii Bche.) — Buğumayaqlılar tipinin Bərabərqanadlılar dəstəsinin Yastıcalar fəsiləsinə aid olan növ.

?Oleandr çanaqlı yastıca
Aspidiotus nerii Bche.
Elmi təsnifat
Aləmi:Heyvanlar
Yarımaləm:Eumetazoylar
Bölmə:İkitərəflisimmetriyalılar
Yarımbölmə:İlkağızlılar
Ranqsız:Ecdysozoa
Tip:Buğumayaqlılar
növ: Oleandr çanaqlı yastıca
Elmi adı
Aspidiotus nerii Bche.

Şəkil
axtarışı
ITIS  200719
NCBI  337510
EOL  836151

Xarici quruluşu

Oleandr çanaqlı yastıcasının çanağı az və ya çox dərəcədə dəyirmidir, yastıdır, nazikdir. Cavan fərdlər də əksərən ağ rənglidir, yaşlılarda açıq qəhvəyi rənglidir, qıraqlar daha açıq rənglidir. Sürfə çanaqcığı sarıdır, çanağın mərkəzində yerləşir. Dişi fərdin çanaqdaxili bədəni açıq-sarı rənglidir. Bədən yumurtavaridir, qabıq zəif surətdə xitinləşmişdir. Erkəyin nimfal çanağı ovaldır, uzunsovdur, ağdır, sürfə çanaqcığı sarımtıl rənglidir..

Həyat tərzi

Çanaqlı yastıca polifaqdır. Palma, plyuş, şümşad, zeytun, yukka, asparaqus, legistrum, akasiya, oleandr, adi dəfnə bitkilərinin müxtəlif orqanları üzərində yaşadığı müəyyənləşdirilmişdir. Lənkəran zonasında sitrus bitkiləri üzərində yayılmışdır. Zərərverici istixana şəratində yetişdirilən və dekorativ məqsədlə istifadə olunan bitkilərə də çox böyük zərər vurur, bitkilərin dekorativliyi itir, zəif inkişaf edir, yarpaqlar tez tökülür, bəzən bitkini də vaxtından əvvəl qurudur. Zeytun ağaclarının üzərində yaşayan oleandr çanaqlı yastıcası zeytun meyvələrinə yapışaraq şırımlar yaradır, meyvələr normal inkişaf etmir və vaxtından əvvəl tökülür.. Çox böyük zərərvurma qabiliyyətinə baxmayaraq zərərverici çox zəif öyrənilmişdir. Azərbaycanda zərərvericini yalnız A.A.İmamquliyev Lənkəran zonasında tədqiq etmiş, onun biologiyasını öyrənmişdir. Zərərvericinin Xaçmaz və Abşeronda biologiyası öyrənilmişdir. Abşeronda zeytun ağacı üzərində 3 tam nəsil verir. Yalnız yetkin erkək fərdlər istisna olmaqla bu çanaqlı yastıcanın bütün inkişaf mərhələsindəki fərdləri zərər vurur.

Cavan, yetkin dişi fərdlər, I və II yaşlı sürfələr qışlayır. Zeytun bitkisi üzərində çanaqlı yastıcanın oyanması mart-apreldə başlayır. Aprelin II-III ongünlüyündə erkək fərdlərin uçuşu baş verir. Dişi fərdlərlə mayalandıqdan sonra erkək fərdlər məhv olur. Bu fərdlər ağız aparatına malik deyildir. 1-2 gün yaşadıqdan sonra məhv olurlar. Qanadlı fərdlərdir. Qanadlar çox yaxşı inkişaf etmişdir, kopulyativ aparat çox uzundur, yaxşı görünür. Təxminən 12-15 gündən sonra ilk yumurta qoyan dişilər yaranır. Oleandr çanaqlı yastıcasının yumurtalarının embrional inkişafı çox azdır, 2-3 gündür. Mayın əvvəllərində və II ongünlüyündə sürfələr yaranır. Kütləvi sürfə doğumu mayın II və III dekadasında baş verir. Sürfələr aktiv hərəkət edir, ətraflara, bığcığa malik olur. Çox qısa müddətli aktiv hərəkətdən sonra çanaqlı yastıcanın “avara sürfələri” bitkinin cavan zoğlarına, yarpaqlarına yapışır, ilkin ağımtıl çanaqla örtülür. Çanaq sürfələrin ifraz etdiyi mum saplardan yaranır.

İyunun II dekadasında I yaşlı sürfələr II yaşlı sürfələrə çevrilir. Erkək, dişi fərdlər bir-birindən fərqlənir. Erkək fərdlərin çanağı uzunsov, ağımtıl, dişi fərdlərin çanağı isə dəyirmi qismən tünd rəngli olur. Çanaq daxili bədən də bir-birindən fərqlənir. Erkəklərin bədəni uzunsov olub, qırmızı ləkələrlə örtülü olur. Dişi fərdlər dəyirmi sarımtıl bədənə malik olur. İyunun II-III dekadasında erkəklərin uçuşu baş verir. İyulun I və II dekadasında II nəslin yumurta qoyan dişiləri yaranır. Oleandr çanaqlı yastıcasının I yaz nəslinin tam inkişafı üçün 55-60 gün tələb olunur.

İyulun I və II dekadasında sürfələr yaranır. Temperatur göstəriciləri yaza nisbətən yüksək olduğu üçün çanaqlı yastıcanın II nəslinin tam inkişafı 50-55 günə tamamlanır. İyulun III, avqustun I ongünlüyündə I yaşlı sürfələr II yaşlı sürfələrə çevrilir. Erkəklərin uçuşu təxminən avqustun II və III dekadasında baş verir. III nəslin yumurta qoyan dişiləri sentyabrın II və III ongünlüyündə yaranır.

Oktyabrın I və II ongünlüyündə I yaşlı fərdələrin II yaşlı fərdlərə çevrilməsi baş verir. Oktyabrın sonunda, noyabrın əvvəllərində II yaşlı sürfələr cavan dişilərə çevrilir. Himfal çanağın altında I yaşlı erkəklər II yaşlı erkəklərə çevrilir. Xaçmaz rayonunda oleandr bitkisi üzərində çanaqlı yastıcanın biologiyası öyrənilmişdir. Bu rayonda oleandr çanaqlı yastıcası oleandr bitkisi üzərində 3 nəsil verir. Cavan, yetkin dişilər, I və II yaşlı sürfələr qışlayır.

Yayılması

Tropik mənşəlidir, hal-hazırda isə dünyanın hər yerində yayılmışdır. Keçmiş SSRİ məkanında, Qafqazda yayılmışdır. İstixana şəraitində isə demək olar ki, hər yerdə yayılmışdır. Müxtəlif istixana və otaq bitkilərinin olduqca ciddi zərərvericisidir. Orta Asiyada, Azərbaycanda, Qafqazın Qara dəniz sahillərində, Krım vilayətinin cənubunda istixanalarda geniş yayılaraq, bəzək bitkilərinə böyük zərər vurur.

Ədəbiyyat

  • Mustafayeva G.Ə. Azərbaycanın çanaqlı yastıcalarının (Homoptera, Diaspididae) növ tərkibi, yayılması və zərər vurduqları bitkilər. Azərbaycan Zooloqlar Cəmiyyətinin əsərləri, Bakı, 2013, səh.65-77.
  • Azərbayvcanın heyvanlar aləmi, II cild. Bakı, Elm, 2004
  • Azərbaycan Zooloqlar Cəmiyyətinin əsərləri, Bakı, 2013, səh.65-77.

İstinadlar

  1. ↑ Azərbayvcanın heyvanlar aləmi, II cild. Bakı, Elm, 2004
  2. Bənövşəyi çanaqlı yastıca
  3. Mustafayeva G.Ə. Fauna of scales
  4. Mustafayeva G.Ə. Azərbaycanın çanaqlı yastıcalarının (Homoptera, Diaspididae) növ tərkibi, yayılması və zərər vurduqları bitkilər. Azərbaycan Zooloqlar Cəmiyyətinin əsərləri, Bakı, 2013, səh.65-77.
  5. Azərbaycan Zooloqlar Cəmiyyətinin əsərləri, Bakı, 2013, səh.65-77.

Xarici keçidlər

  • COLEOPTERA, COCCINELLIDAE
  • Mustafayeva G.Ə. Fauna of scales
  • Oleandr çanaqlı yastıca

Avqust 09, 2021
oleandr, çanaqlı, yastıca, aspidiotus, nerii, bche, buğumayaqlılar, tipinin, bərabərqanadlılar, dəstəsinin, yastıcalar, fəsiləsinə, olan, növ, aspidiotus, nerii, bche, elmi, təsnifataləmi, heyvanlaryarımaləm, eumetazoylarbölmə, ikitərəflisimmetriyalılaryarımbö. Oleandr canaqli yastica lat Aspidiotus nerii Bche Bugumayaqlilar tipinin Beraberqanadlilar destesinin Yasticalar fesilesine aid olan nov Oleandr canaqli yasticaAspidiotus nerii Bche Elmi tesnifatAlemi HeyvanlarYarimalem EumetazoylarBolme IkitereflisimmetriyalilarYarimbolme IlkagizlilarRanqsiz EcdysozoaTip Bugumayaqlilarnov Oleandr canaqli yasticaElmi adiAspidiotus nerii Bche SekilaxtarisiITIS 200719NCBI 337510EOL 836151 Mundericat 1 Xarici qurulusu 2 Heyat terzi 3 Yayilmasi 4 Edebiyyat 5 Istinadlar 6 Xarici kecidlerXarici qurulusu RedakteOleandr canaqli yasticasinin canagi az ve ya cox derecede deyirmidir yastidir nazikdir Cavan ferdler de ekseren ag renglidir yaslilarda aciq qehveyi renglidir qiraqlar daha aciq renglidir Surfe canaqcigi saridir canagin merkezinde yerlesir Disi ferdin canaqdaxili bedeni aciq sari renglidir Beden yumurtavaridir qabiq zeif suretde xitinlesmisdir Erkeyin nimfal canagi ovaldir uzunsovdur agdir surfe canaqcigi sarimtil renglidir 1 2 Heyat terzi RedakteCanaqli yastica polifaqdir Palma plyus sumsad zeytun yukka asparaqus legistrum akasiya oleandr adi defne bitkilerinin muxtelif orqanlari uzerinde yasadigi mueyyenlesdirilmisdir Lenkeran zonasinda sitrus bitkileri uzerinde yayilmisdir Zererverici istixana seratinde yetisdirilen ve dekorativ meqsedle istifade olunan bitkilere de cox boyuk zerer vurur bitkilerin dekorativliyi itir zeif inkisaf edir yarpaqlar tez tokulur bezen bitkini de vaxtindan evvel qurudur Zeytun agaclarinin uzerinde yasayan oleandr canaqli yasticasi zeytun meyvelerine yapisaraq sirimlar yaradir meyveler normal inkisaf etmir ve vaxtindan evvel tokulur 3 Cox boyuk zerervurma qabiliyyetine baxmayaraq zererverici cox zeif oyrenilmisdir Azerbaycanda zerervericini yalniz A A Imamquliyev Lenkeran zonasinda tedqiq etmis onun biologiyasini oyrenmisdir Zerervericinin Xacmaz ve Abseronda biologiyasi oyrenilmisdir Abseronda zeytun agaci uzerinde 3 tam nesil verir Yalniz yetkin erkek ferdler istisna olmaqla bu canaqli yasticanin butun inkisaf merhelesindeki ferdleri zerer vurur Cavan yetkin disi ferdler I ve II yasli surfeler qislayir Zeytun bitkisi uzerinde canaqli yasticanin oyanmasi mart aprelde baslayir Aprelin II III ongunluyunde erkek ferdlerin ucusu bas verir Disi ferdlerle mayalandiqdan sonra erkek ferdler mehv olur Bu ferdler agiz aparatina malik deyildir 1 2 gun yasadiqdan sonra mehv olurlar Qanadli ferdlerdir Qanadlar cox yaxsi inkisaf etmisdir kopulyativ aparat cox uzundur yaxsi gorunur Texminen 12 15 gunden sonra ilk yumurta qoyan disiler yaranir Oleandr canaqli yasticasinin yumurtalarinin embrional inkisafi cox azdir 2 3 gundur Mayin evvellerinde ve II ongunluyunde surfeler yaranir Kutlevi surfe dogumu mayin II ve III dekadasinda bas verir Surfeler aktiv hereket edir etraflara bigciga malik olur Cox qisa muddetli aktiv hereketden sonra canaqli yasticanin avara surfeleri bitkinin cavan zoglarina yarpaqlarina yapisir ilkin agimtil canaqla ortulur Canaq surfelerin ifraz etdiyi mum saplardan yaranir Iyunun II dekadasinda I yasli surfeler II yasli surfelere cevrilir Erkek disi ferdler bir birinden ferqlenir Erkek ferdlerin canagi uzunsov agimtil disi ferdlerin canagi ise deyirmi qismen tund rengli olur Canaq daxili beden de bir birinden ferqlenir Erkeklerin bedeni uzunsov olub qirmizi lekelerle ortulu olur Disi ferdler deyirmi sarimtil bedene malik olur Iyunun II III dekadasinda erkeklerin ucusu bas verir Iyulun I ve II dekadasinda II neslin yumurta qoyan disileri yaranir Oleandr canaqli yasticasinin I yaz neslinin tam inkisafi ucun 55 60 gun teleb olunur Iyulun I ve II dekadasinda surfeler yaranir Temperatur gostericileri yaza nisbeten yuksek oldugu ucun canaqli yasticanin II neslinin tam inkisafi 50 55 gune tamamlanir Iyulun III avqustun I ongunluyunde I yasli surfeler II yasli surfelere cevrilir Erkeklerin ucusu texminen avqustun II ve III dekadasinda bas verir III neslin yumurta qoyan disileri sentyabrin II ve III ongunluyunde yaranir 4 Oktyabrin I ve II ongunluyunde I yasli ferdelerin II yasli ferdlere cevrilmesi bas verir Oktyabrin sonunda noyabrin evvellerinde II yasli surfeler cavan disilere cevrilir Himfal canagin altinda I yasli erkekler II yasli erkeklere cevrilir Xacmaz rayonunda oleandr bitkisi uzerinde canaqli yasticanin biologiyasi oyrenilmisdir Bu rayonda oleandr canaqli yasticasi oleandr bitkisi uzerinde 3 nesil verir Cavan yetkin disiler I ve II yasli surfeler qislayir 1 Yayilmasi RedakteTropik menselidir hal hazirda ise dunyanin her yerinde yayilmisdir Kecmis SSRI mekaninda Qafqazda yayilmisdir Istixana seraitinde ise demek olar ki her yerde yayilmisdir Muxtelif istixana ve otaq bitkilerinin olduqca ciddi zerervericisidir Orta Asiyada Azerbaycanda Qafqazin Qara deniz sahillerinde Krim vilayetinin cenubunda istixanalarda genis yayilaraq bezek bitkilerine boyuk zerer vurur 5 Edebiyyat RedakteMustafayeva G E Azerbaycanin canaqli yasticalarinin Homoptera Diaspididae nov terkibi yayilmasi ve zerer vurduqlari bitkiler Azerbaycan Zooloqlar Cemiyyetinin eserleri Baki 2013 seh 65 77 Azerbayvcanin heyvanlar alemi II cild Baki Elm 2004 Azerbaycan Zooloqlar Cemiyyetinin eserleri Baki 2013 seh 65 77 Istinadlar Redakte 1 2 Azerbayvcanin heyvanlar alemi II cild Baki Elm 2004 Benovseyi canaqli yastica Mustafayeva G E Fauna of scales Mustafayeva G E Azerbaycanin canaqli yasticalarinin Homoptera Diaspididae nov terkibi yayilmasi ve zerer vurduqlari bitkiler Azerbaycan Zooloqlar Cemiyyetinin eserleri Baki 2013 seh 65 77 Azerbaycan Zooloqlar Cemiyyetinin eserleri Baki 2013 seh 65 77 Xarici kecidler RedakteCOLEOPTERA COCCINELLIDAE Mustafayeva G E Fauna of scales Oleandr canaqli yasticaMenbe https az wikipedia org w index php title Oleandr canaqli yastica amp oldid 5330723, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.