fbpx
Wikipedia

Nəqliyyatın intellektual idarəetmə sistemləri

Avqust 09, 2021

Nəqliyyatın intellektual idarəetmə sistemləri (İNS ing. Intelligent transportation system) — yol hərəkətinin idarə edilməsi, bütün nəqliyyat növlərinin (fərdi, ictimai, yük) işinin monitorinqi və idarə edilməsi, region ərazisində nəqliyyat xidmətinin təşkili haqqında vətəndaşların və müəssisələrin məlumatlandırılması məsələlərini həll edən qarşılıqlı əlaqəli avtomatlaşdırılmış sistemlər kompleksidir.

Macarıstan magistral şəbəkəsini və onun məlumat nöqtələrini göstərən qrafik istifadəçi interfeysi
Bakı şəhərində yerləşən Nəqliyyatı İntellektual İdarəetmə Mərkəzinin əsas iş zalı

Getdikcə meqapolisə çevrilən Bakı şəhərində Nəqliyyatın İntellektual İdarəetmə Sisteminin daha mütərəqqi və davamlı texnologiyalara əsaslanaraq inkişaf etdirilməsi istiqamətində mühüm işlər görülüb. Məqsəd, bu sahədə göstərilən xidmətin keyfiyyətini artırmaqdır.

Tarixi

Müasir şəhərin uğurlu və dinamik inkişafı üçün onun tələbatına uyğun nəqliyyat sisteminin olması vacibdir. Belə nəqliyyat sistemi şəhərin sərnişin və yük daşımaları tələbatından bir addım öndə olmalıdır. Beynəlxalq təcrübədə şəhər yollarının həddindən artıq yüklənməsi problemi yolların sıxlığını artırmadan yol hərəkətini və şəhər sərnişin nəqliyyatını müvafiq küçə-yol şəbəkəsində effektiv surətdə idarə edə bilən intellektual nəqliyyat sistemləri (İNS) texnologiyalarının tətbiqi hesabına həll olunur.

İNS – yol hərəkətinin idarə edilməsi, bütün nəqliyyat növlərinin (fərdi, ictimai, yük) işinin monitorinqi və idarə edilməsi, region ərazisində nəqliyyat xidmətinin təşkili haqqında vətəndaşların və müəssisələrin məlumatlandırılması məsələlərini həll edən qarşılıqlı əlaqəli avtomatlaşdırılmış sistemlər kompleksidir.

Nəqliyyatı intellektual idarəetmə sistemində informasiya axınlarının istiqamətləri:

  • GPS
  • Şəxsi nəqliyyat
  • Təhlükəsiz ictimai nəqliyyat
  • Piyada/sərnişin İstifadəedicisi
  • Nəqliyyat axının manitorinqi
  • Parketmə
  • Ağıllı dayanacaq
  • Ağıllı işıqfor

İNS-in tətbiqinin əsas məqsədi

  • yol hərəkətinin təhlükəsizliyinin artırılması;
  • küçə-yol şəbəkəsinin keçiricilik qabiliyyətinin artırılması;
  • yol hərəkəti iştirakçılarına xidmətin keyfiyyətinin artırılması;
  • ətraf mühitə nəqliyyat axınlarının zərərli təsirinin azaldılması;
  • nəqliyyatın fəaliyyətinin səmərəliliyinin artırılması;
  • şəhər ictimai sərnişin nəqliyyatının nüfuzunun artırılması;
  • şəhərin investisiya və turist cəlbediciliyinin artırılması;

İntellektual nəqliyyat texnologiyaları

İNS istifadə olunan texnologiyalarla fərqlənir: sadə avtomobil naviqasiya sistemləri, işıqforun idarəedilməsi, yük idarəetmə sistemləri, müxtəlif siqnal sistemləri (məlumat lövhələri daxil olmaqla), nömrə tanıma sistemləri və nəqliyyat vasitələrinin sürət qeydiyyatı sistemləri, video nəzarət sistemləri, həmçinin digər sistemlər, parklama idarəetməsi və məlumat sistemləri (PGI) sistemləri, hava xidmətləri, körpü açma sistemləri və digərləri kimi müxtəlif mənbələrdən məlumat və rəylərini özündə birləşdirir. Bundan əlavə, İNS, modelləşdirmə və əvvəllər yığılmış məlumatlara əsaslanan proqnozlaşdırma texnologiyalarından istifadə edə bilər.

Simsiz rabitə

İNS müxtəlif simsiz rabitə növlərindən istifadə edə bilər.

Məsələn, uzun (UHF) və qısa (VHF) məsafələrdəki radio rabitə istifadə edilə bilər. IEEE 802.11 (Wi-Fi) standartlarına uyğun olaraq simsiz rabitə, xüsusilə IEEE 802.11p (WAVE) standartı qısa məsafələrdə istifadə edilməsi mümkündür. Məsələn, ABŞ-da, DSRC standartı, Amerikanın ağıllı nəqliyyat üçün ictimai təşkilatı və ABŞ Nəqliyyat Nazirliyi tərəfindən təbliğ olunur. WiMAX, GSM, 3G, 4G və ya 5G texnologiyalarından da istifadə edilə bilər.

Hesablama texnologiyası

Gömülü sistemlərdə müasir yeniliklər süni zəka sahəsində inkişafları tətbiq etməyə imkan verən daha yüksək səviyyəli tətbiqetmələrin yanında real vaxt əməliyyat sistemlərinin istifadəsinə imkan verir. Yerləşdirilmiş sistemlərdə istifadə olunan prosessor gücünün artması və fərdi kompüterlərdəki prosessorlarla artan uyğunluq, kodların təkrar istifadəsinin artmasına və daha ağıllı xidmətlərin PC səviyyəsindən əlaqədar sistem səviyyəsinə ötürülməsinə səbəb olur.

Avropada

Milli İNS Mərkəzləri Şəbəkəsi milli İNS-lərin qrupudur. 2004-cü il oktyabrın 7-də Londonda rəsmi olaraq yaradılması elan edilmişdir. Bu qrupun rəsmi adı - "ERTICO - ITS Europe"dur. "ERTICO - ITS Europe" Ağıllı Nəqliyyat Sistemi (ITS) təşkilatıdır.

"ERTICO - ITS Europe" İNS-in inkişafını və yerləşdirilməsini təşviq edən bir dövlət / özəl tərəfdaşlığıdır. Qurum dövlət qurumlarını, infrastruktur operatorlarını, istifadəçiləri, milli İNS mərkəzlərini və digər təşkilatları bir-birinə bağlayır. ERTICO iş proqramı ətraf mühitə təsiri azaltmaq üçün tədbirlər nəzərə alınarkən nəqliyyat təhlükəsizliyi, təhlükəsizlik və şəbəkə səmərəliliyinin artırılması təşəbbüslərinə yönəlmişdir.

ABŞ-da

Amerika Birləşmiş Ştatlarında hər bir ştatda İNS texnologiyaları və ideyalarını tanıtmaq və nümayiş etdirmək üçün illik konfrans keçirən bir İNS mərkəzi fəaliyyət göstərir. Bu konfransa ştat daxilindəki hər Nəqliyyat Departamentindən (ştatlar, şəhərlər, qəsəbələr və bölgələr) nümayəndələr qatılır.

Azərbaycanda

2008-ci ildə Bakıda nəqliyyatı intellektual idarəetmə sisteminin tətbiqi ilə bağlı Cənubi Koreya Respublikasının “SK C&C” şirkəti ilə razılıq əldə olunmuş, yeni sistemin layihəsi hazırlanmış və icrasına başlanmışdır. 2009-cu il aprelin 6-da Prezident İlham Əliyevin iştirakı ilə mərkəzin təməlqoyma mərasimi keçirilmişdir. 2011-ci il dekabrın 29-da isə Bakıda Nəqliyyatı İntellektual İdarəetmə Mərkəzinin açılışı olmuşdur.

Mərkəzin yaradılmasında əsas məqsəd Bakıda nəqliyyat sisteminin təkmilləşdirilməsindən, nəqliyyat xidmətlərinin keyfiyyətinin yüksəldilməsindən, ictimai nəqliyyatın hərəkətinin tənzimlənməsindən və hərəkət marşrutlarının optimallaşdırılmasından ibarətdir.

İntellektual idarəetmə mərkəzinin zalında 600 rəqəmsal görüntünü əks etdirən, dünyada ən böyük – 120 kvadratmetr sahəsi olan monitor quraşdırılmışdır. Monitor vasitəsilə 150 yol kəsişməsində nəqliyyatın hərəkət vəziyyəti, eləcə də 2 min avtobusun idarə edilməsi ilə bağlı məlumatı 192 kamera vasitəsilə əldə etmək mümkündür.

Mərkəz cinayətkarlığın qarşısının alınmasında Daxili İşlər Nazirliyi ilə qarşılıqlı əməkdaşlıq şəraitində fəaliyyət göstərir. Nazirliyin 600 kamerasının qeydə aldığı görüntülərin də monitorinqi bu mərkəzdə aparılır.

Üç mərhələdən ibarət olan intellektual nəqliyyat sisteminin hazırda birinci mərhələsi Bakının əsas küçə və prospektlərini əhatə edir. Bu proses ikinci mərhələdə 2 min 200 kvadratkilometr sahədə Böyük Bakı və Abşeron ərazisini, üçüncü mərhələdə isə respublikanın bütün bölgələrində yerləşən nəqliyyat infrastrukturunu əhatə edəcəkdir. Birinci mərhələdə Bakıda intellektual nəqliyyat sistemi avadanlığının quraşdırılması artıq yekunlaşmışdır. İntellektual sistem üçün paytaxt ərazisində 450 kilometr müstəqil elektrik xətləri, 320 kilometr isə fiber-optik rabitə xətləri çəkilmişdir.

İntellektual nəqliyyat sisteminin əsas xüsusiyyətlərindən biri də müşahidə kameralarıdır. Yollardakı vəziyyətin müşahidəsi, hərəkət zamanı nasazlıq yaranan nəqliyyat vasitələrinin, baş vermiş qəza hallarının müəyyənləşdirilməsi, sıxlıq yaranan ərazilərdə monitorinqin aparılması üçün magistrallarda kameralar yerləşdirilmişdir. Yollarda vəziyyətin qrafik şəkildə sürücülərə ötürülməsi üçün isə elektron məlumat tabloları qurulmuşdur.

Hal-hazırda İntellektual nəqliyyat sistemi Bakı Nəqliyyat Agentliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərir.

İstinadlar

  1. ↑ Nəqliyyatın İntellektual İdarəetmə Sistemi təkmilləşdirilir
  2. . 2020-12-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-01-24.
  3. Концептуальная записка секретариата "Интеллектуальные транспортные системы" № ECE/TRANS/2016/10 от 15.12.2015. Экономический и Социальный Совет ООН. Европейская экономическая комиссия. Комитет по внутреннему транспорту. Семьдесят восьмая сессия. Женева, 23–26 февраля 2016 года. http://www.unece.org/fileadmin/DAM/trans/doc/2016/itc/ECE-TRANS-2016-10r.pdf
  4. "Introducing the Network of National ITS Associations!". Promotional web site. İstifadə tarixi: 10 November 2016.
  5. "European Road Transport Telematics Implementation Coordination Organisation-Intelligent Transport Systems & Services Europe". EU Transparency Register. November 18, 2009.
  6. ↑ İlham Əliyev Bakıda Nəqliyyatı İntellektual İdarəetmə Mərkəzinin açılışında iştirak etmişdir

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

  • ITS Handbook available for free download  (ing.)
  • U.S. Department of Transportation – Intelligent Transportation Systems Joint Program Office website (ing.)
  • Guide to Federal ITS Research – U.S. Department of Transportation  (ing.)
  • ITS Safety Applications Factsheet – U.S. Department of Transportation  (ing.)
  • SMART Highways Magazine (ing.)
  • ISO standardization of intelligent transport systems (ing.)
  • CEN standardization of intelligent transport systems (ing.)
  • Open Directory Project kataloqunda  (ing.)
  • Руководство по ИТС  (ing.)
  • [1] Railway Safety, Reliability, and Security: Technologies and Systems Engineering. Francesco Flammini (IEEE Computer Society, Italy)  (ing.)
  • [2][ölü keçid] Интеллектуальные транспортные системы на сайте ФЦП «Повышение безопасности дорожного движения в 2006—2012 годах»  (rus.)
  • [3] Иностранный опыт: Интеллектуальные транспортные системы  (rus.)
  • Интеллектуальная транспортная система Москвы (rus.)

Avqust 09, 2021
nəqliyyatın, intellektual, idarəetmə, sistemləri, intelligent, transportation, system, hərəkətinin, idarə, edilməsi, bütün, nəqliyyat, növlərinin, fərdi, ictimai, yük, işinin, monitorinqi, idarə, edilməsi, region, ərazisində, nəqliyyat, xidmətinin, təşkili, ha. Neqliyyatin intellektual idareetme sistemleri INS ing Intelligent transportation system yol hereketinin idare edilmesi butun neqliyyat novlerinin ferdi ictimai yuk isinin monitorinqi ve idare edilmesi region erazisinde neqliyyat xidmetinin teskili haqqinda vetendaslarin ve muessiselerin melumatlandirilmasi meselelerini hell eden qarsiliqli elaqeli avtomatlasdirilmis sistemler kompleksidir Macaristan magistral sebekesini ve onun melumat noqtelerini gosteren qrafik istifadeci interfeysi Baki seherinde yerlesen Neqliyyati Intellektual Idareetme Merkezinin esas is zali Getdikce meqapolise cevrilen Baki seherinde Neqliyyatin Intellektual Idareetme Sisteminin daha mutereqqi ve davamli texnologiyalara esaslanaraq inkisaf etdirilmesi istiqametinde muhum isler gorulub Meqsed bu sahede gosterilen xidmetin keyfiyyetini artirmaqdir 1 Mundericat 1 Tarixi 1 1 INS in tetbiqinin esas meqsedi 2 Intellektual neqliyyat texnologiyalari 2 1 Simsiz rabite 2 2 Hesablama texnologiyasi 3 Avropada 4 ABS da 5 Azerbaycanda 6 Istinadlar 7 Hemcinin bax 8 Xarici kecidlerTarixi RedakteMuasir seherin ugurlu ve dinamik inkisafi ucun onun telebatina uygun neqliyyat sisteminin olmasi vacibdir Bele neqliyyat sistemi seherin sernisin ve yuk dasimalari telebatindan bir addim onde olmalidir Beynelxalq tecrubede seher yollarinin heddinden artiq yuklenmesi problemi yollarin sixligini artirmadan yol hereketini ve seher sernisin neqliyyatini muvafiq kuce yol sebekesinde effektiv suretde idare ede bilen intellektual neqliyyat sistemleri INS texnologiyalarinin tetbiqi hesabina hell olunur INS yol hereketinin idare edilmesi butun neqliyyat novlerinin ferdi ictimai yuk isinin monitorinqi ve idare edilmesi region erazisinde neqliyyat xidmetinin teskili haqqinda vetendaslarin ve muessiselerin melumatlandirilmasi meselelerini hell eden qarsiliqli elaqeli avtomatlasdirilmis sistemler kompleksidir Neqliyyati intellektual idareetme sisteminde informasiya axinlarinin istiqametleri GPS Sexsi neqliyyat Tehlukesiz ictimai neqliyyat Piyada sernisin Istifadeedicisi Neqliyyat axinin manitorinqi Parketme Agilli dayanacaq Agilli isiqforINS in tetbiqinin esas meqsedi Redakte yol hereketinin tehlukesizliyinin artirilmasi kuce yol sebekesinin keciricilik qabiliyyetinin artirilmasi yol hereketi istirakcilarina xidmetin keyfiyyetinin artirilmasi etraf muhite neqliyyat axinlarinin zererli tesirinin azaldilmasi neqliyyatin fealiyyetinin semereliliyinin artirilmasi seher ictimai sernisin neqliyyatinin nufuzunun artirilmasi seherin investisiya ve turist celbediciliyinin artirilmasi 2 Intellektual neqliyyat texnologiyalari RedakteINS istifade olunan texnologiyalarla ferqlenir sade avtomobil naviqasiya sistemleri isiqforun idareedilmesi yuk idareetme sistemleri muxtelif siqnal sistemleri melumat lovheleri daxil olmaqla nomre tanima sistemleri ve neqliyyat vasitelerinin suret qeydiyyati sistemleri video nezaret sistemleri hemcinin diger sistemler parklama idareetmesi ve melumat sistemleri PGI sistemleri hava xidmetleri korpu acma sistemleri ve digerleri kimi muxtelif menbelerden melumat ve reylerini ozunde birlesdirir Bundan elave INS modellesdirme ve evveller yigilmis melumatlara esaslanan proqnozlasdirma texnologiyalarindan istifade ede biler 3 Simsiz rabite Redakte INS muxtelif simsiz rabite novlerinden istifade ede biler Meselen uzun UHF ve qisa VHF mesafelerdeki radio rabite istifade edile biler IEEE 802 11 Wi Fi standartlarina uygun olaraq simsiz rabite xususile IEEE 802 11p WAVE standarti qisa mesafelerde istifade edilmesi mumkundur Meselen ABS da DSRC standarti Amerikanin agilli neqliyyat ucun ictimai teskilati ve ABS Neqliyyat Nazirliyi terefinden teblig olunur WiMAX GSM 3G 4G ve ya 5G texnologiyalarindan da istifade edile biler Hesablama texnologiyasi Redakte Gomulu sistemlerde muasir yenilikler suni zeka sahesinde inkisaflari tetbiq etmeye imkan veren daha yuksek seviyyeli tetbiqetmelerin yaninda real vaxt emeliyyat sistemlerinin istifadesine imkan verir Yerlesdirilmis sistemlerde istifade olunan prosessor gucunun artmasi ve ferdi komputerlerdeki prosessorlarla artan uygunluq kodlarin tekrar istifadesinin artmasina ve daha agilli xidmetlerin PC seviyyesinden elaqedar sistem seviyyesine oturulmesine sebeb olur Avropada RedakteMilli INS Merkezleri Sebekesi milli INS lerin qrupudur 2004 cu il oktyabrin 7 de Londonda resmi olaraq yaradilmasi elan edilmisdir 4 Bu qrupun resmi adi ERTICO ITS Europe dur ERTICO ITS Europe Agilli Neqliyyat Sistemi ITS teskilatidir 5 ERTICO ITS Europe INS in inkisafini ve yerlesdirilmesini tesviq eden bir dovlet ozel terefdasligidir Qurum dovlet qurumlarini infrastruktur operatorlarini istifadecileri milli INS merkezlerini ve diger teskilatlari bir birine baglayir ERTICO is proqrami etraf muhite tesiri azaltmaq ucun tedbirler nezere alinarken neqliyyat tehlukesizliyi tehlukesizlik ve sebeke semereliliyinin artirilmasi tesebbuslerine yonelmisdir ABS da RedakteAmerika Birlesmis Statlarinda her bir statda INS texnologiyalari ve ideyalarini tanitmaq ve numayis etdirmek ucun illik konfrans keciren bir INS merkezi fealiyyet gosterir Bu konfransa stat daxilindeki her Neqliyyat Departamentinden statlar seherler qesebeler ve bolgeler numayendeler qatilir Azerbaycanda Redakte2008 ci ilde Bakida neqliyyati intellektual idareetme sisteminin tetbiqi ile bagli Cenubi Koreya Respublikasinin SK C amp C sirketi ile raziliq elde olunmus yeni sistemin layihesi hazirlanmis ve icrasina baslanmisdir 2009 cu il aprelin 6 da Prezident Ilham Eliyevin istiraki ile merkezin temelqoyma merasimi kecirilmisdir 2011 ci il dekabrin 29 da ise Bakida Neqliyyati Intellektual Idareetme Merkezinin acilisi olmusdur 6 Merkezin yaradilmasinda esas meqsed Bakida neqliyyat sisteminin tekmillesdirilmesinden neqliyyat xidmetlerinin keyfiyyetinin yukseldilmesinden ictimai neqliyyatin hereketinin tenzimlenmesinden ve hereket marsrutlarinin optimallasdirilmasindan ibaretdir Intellektual idareetme merkezinin zalinda 600 reqemsal goruntunu eks etdiren dunyada en boyuk 120 kvadratmetr sahesi olan monitor qurasdirilmisdir Monitor vasitesile 150 yol kesismesinde neqliyyatin hereket veziyyeti elece de 2 min avtobusun idare edilmesi ile bagli melumati 192 kamera vasitesile elde etmek mumkundur 6 Merkez cinayetkarligin qarsisinin alinmasinda Daxili Isler Nazirliyi ile qarsiliqli emekdasliq seraitinde fealiyyet gosterir Nazirliyin 600 kamerasinin qeyde aldigi goruntulerin de monitorinqi bu merkezde aparilir Uc merheleden ibaret olan intellektual neqliyyat sisteminin hazirda birinci merhelesi Bakinin esas kuce ve prospektlerini ehate edir Bu proses ikinci merhelede 2 min 200 kvadratkilometr sahede Boyuk Baki ve Abseron erazisini ucuncu merhelede ise respublikanin butun bolgelerinde yerlesen neqliyyat infrastrukturunu ehate edecekdir Birinci merhelede Bakida intellektual neqliyyat sistemi avadanliginin qurasdirilmasi artiq yekunlasmisdir Intellektual sistem ucun paytaxt erazisinde 450 kilometr musteqil elektrik xetleri 320 kilometr ise fiber optik rabite xetleri cekilmisdir 6 Intellektual neqliyyat sisteminin esas xususiyyetlerinden biri de musahide kameralaridir Yollardaki veziyyetin musahidesi hereket zamani nasazliq yaranan neqliyyat vasitelerinin bas vermis qeza hallarinin mueyyenlesdirilmesi sixliq yaranan erazilerde monitorinqin aparilmasi ucun magistrallarda kameralar yerlesdirilmisdir Yollarda veziyyetin qrafik sekilde suruculere oturulmesi ucun ise elektron melumat tablolari qurulmusdur 6 Hal hazirda Intellektual neqliyyat sistemi Baki Neqliyyat Agentliyinin tabeliyinde fealiyyet gosterir 1 Istinadlar Redakte 1 2 Neqliyyatin Intellektual Idareetme Sistemi tekmillesdirilir Neqliyyatin intellektual idareetme sistemleri 2020 12 01 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 01 24 Konceptualnaya zapiska sekretariata Intellektualnye transportnye sistemy ECE TRANS 2016 10 ot 15 12 2015 Ekonomicheskij i Socialnyj Sovet OON Evropejskaya ekonomicheskaya komissiya Komitet po vnutrennemu transportu Semdesyat vosmaya sessiya Zheneva 23 26 fevralya 2016 goda http www unece org fileadmin DAM trans doc 2016 itc ECE TRANS 2016 10r pdf direktive 2010 40 EU of 7 July 2010 Introducing the Network of National ITS Associations Promotional web site Istifade tarixi 10 November 2016 European Road Transport Telematics Implementation Coordination Organisation Intelligent Transport Systems amp Services Europe EU Transparency Register November 18 2009 1 2 3 4 Ilham Eliyev Bakida Neqliyyati Intellektual Idareetme Merkezinin acilisinda istirak etmisdirHemcinin bax RedakteNeqliyyati Intellektual Idareetme Merkezi Azerbaycanda neqliyyat Baki Neqliyyat AgentliyiXarici kecidler RedakteITS Handbook available for free download ing U S Department of Transportation Intelligent Transportation Systems Joint Program Office website ing Guide to Federal ITS Research U S Department of Transportation ing ITS Safety Applications Factsheet U S Department of Transportation ing SMART Highways Magazine ing ISO standardization of intelligent transport systems ing CEN standardization of intelligent transport systems ing NIIS Open Directory Project kataloqunda ing Rukovodstvo po ITS ing 1 Railway Safety Reliability and Security Technologies and Systems Engineering Francesco Flammini IEEE Computer Society Italy ing 2 olu kecid Intellektualnye transportnye sistemy na sajte FCP Povyshenie bezopasnosti dorozhnogo dvizheniya v 2006 2012 godah rus 3 Inostrannyj opyt Intellektualnye transportnye sistemy rus Intellektualnaya transportnaya sistema Moskvy rus Menbe https az wikipedia org w index php title Neqliyyatin intellektual idareetme sistemleri amp oldid 5910652, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.