Nyu-York ştatı — Amerika Birləşmiş Ştatlarının şimal-şərqində yerləşən ştatdır. Ştat əhalisinin sıxlığına görə üçüncüdür. Nyu-York cənubdan Nyu Cersi və Pensilvaniya, şərqdən isə Konnektikut, Vermont və Massaçusetts ştatları ilə əhatələnib. Şimaldan və qərbdən Kanada ilə sərhəddir. Ştatda yerləşən Nyu-York şəhəri 8 milyonluq əhalisi ilə Birləşmiş Ştatlardakı ən çox əhalisi olan şəhərdir. Ştat ən çox maliyyə və mədəniyyət mərkəzi, eyni zamanda immiqrantlar üçün qapı kimi tanınır. ABŞ Ticarət Nazirliyinin hesablamalarına görə Nyu-York turistlər tərəfindən ən çox üstünlük verilən ştatdır. Ştat İngiltərə hersoqu Yorkun şərəfinə Nyu-York adlandırılmışdır. Nyu-York yaranma tarixinə görə on birinci ştatdır. Mərkəzi Olbani şəhəridir.
Covanni Da Verrazzano 1524-cü ildə Nyu-York limanına səfər edib, Hudzon çayı isə 1609-cu ildə Henri Hudzon tərəfindən tədqiq edilib. Buna baxmayaraq Nyu-Yorkun ilk mühacirləri 1613-cü ildə buraya gəlmiş hollandiyalılar olmuşdur. Onlar buranı Yeni Niderland adlandırdılar. Təxminən otuz ailə Hudson və Delaver çayları sahilində ilk dəfə yerləşmişlər. Nyu-Yorkun paytaxtı Olbani şəhərinin əsası 1624-cü ildə qoyulub. Yeni Niderlandın hakimi olan Peter Minit 1625-ci ildə Manhettan adasını hindulardan satın aldı. Daha sonra Yeni Niderlanda indiki Nyu-York, Nyu-Cersi, Pensilvaniya, Konnektikut ştatı ərazilərini və Delaverdə əlavə edildi.
1664-cü ildə İngiltərə koloniyanı ələ keçirdi və hersoq Yorkun şərəfinə buranı Nyu-York (Yeni York) adlandırdı. 1683-cü ildə koloniya iyirmi hissəyə bölündü.
Bir əsrdən sonra Nyu-York Böyük Britaniyanının koloniyasına çevrildi. 1776-cı il iyulun 9-da, Federal birliyin 13 ştatından biri kimi öz müstəqilliyini elan etdi. 1777-ci il aprelin 20-də Nyu-Yorkun ilk konstitusiyası qəbul edildi. İlk qubernatoru isə Corc Klinton idi. O zaman paytaxt Olbani deyildi. Corc Vaşinqtonun prezident seçildiyi yer olan Nyu-York şəhəri ilk paytaxt oldu. Bundan sonra Nyu-York sürətli inkişaf yoluna qədəm qoydu. Hətta Nyu-York ləqəbə də sahib olmuşdu: İmperiya ştatı. 1825-ci ildə Olbanidən Bufaloya Eri kanalı çəkildi. Ardınca isə dəmir yolu çəkildi. Bütün bu hadisələr Nyu-Yorkda əhalinin sayının artmasına səbəb oldu.
Coğrafiyası
Nyu-York Birləşmiş Ştatların şimal-şərqində yerləşir. Ərazisi 141,300 km²-dir. Ərazisin ölçüsünə görə 27-ci ən böyük ştatdır. Böyük Apalaçi vadisi şərqi Nyu-Yorku, Şampleyn gölü isə şimali Nyu-Yorku əhatə edir. Hudson çayı da öz naşlanğıcını buradan götürərək Atlantik okeanına tökülür. Nyu-York cənubdan Pensilvaniya və Nyu Cersi, şərqdən Konnektikut, Rod Aylend və Vermotla, şimaldan Kanada ilə həmsərhəddir. Ştatın cənub şərqi Atlantik okeanına açılır. Ştatın qərbində İri gölü, şimal qərbində isə Ontario gölü yerləşir. Ştatın çay sistemi iki əsas hissəyə ayrılır. Birinci axın "Böyük göllərə" və Lavrens çayına tökülür, ikinci isə cənub istiqamətində axır. Nyu-York şəhərini çıxmaq şərtilə, ştatın böyük əksəriyyəti fermaların, meşələrin, çayların dağların və göllərin hakimiyyəti altındadır. Nyu-York Adirondak qoruğu ştatdakı ən böyük qoruqdur. Birləşmiş Ştatlardakı ilk qoruq 1885-ci yaradılmış Niaqara şəlaləsidir. Niaqara çayından Eri gölünə tökülən Niaqara şəlaləsi ən çox ziyarət edilən qoruqlardan biri sayılır.
İqlimi
Nyu-York rütubətli kontinental iqlimə malikdir, iki kontinental hava kütlələrinin təsiri altındadır: Cənub-qərbdən isti və rütubətli hava və şimal qərbdən gələn soyuq və quru hava kütlələri. Qış uzun və soyuq keçir. Yay iqlimi isə sərin olur. Əhalinin əsas yerləşdiyi yerlərdən olan Nyu-York Siti 13 °Clik illik orta temperatura malikdir. Ştatda qeydə alınmış ən yüksək hərarət iyul ayında 42 °C olmuşdur.
Nyu-York ştatında 62 şəhər var. Ən böyük və ən məşhur şəhəri Nyu-Yorkdur. Ştat əhalisinin beşdə ikisi bu şəhərdə yaşayır. Ştatın ən kiçik şəhəri Şerildir. Ştatın paytaxtı Olbanidir.
2006-cı ildə Nyu-York Texas və Kaliforniyadan sonra üçüncü ən çox əhalisi olan ştat idi. Əhalinin sayı 19 541 453 nəfər təşkil edirdi. İndi bu rəqəm 2,7 % yüksəlib. Əhalinin böyük əksəriyyəti (92%) şəhərlərdə yaşayır. Eyni zamanda çoxlu sayda immiqrantlar əsasən bu ştata üz tuturlar. Nyu-York əhalisi 65% ağlar, 17,6% ispan və ya latınlar, 15,9% Afrika amerikalıları, 7,3% asiyalılar, 3% digər irqlər, 0,6% yerli amerika hindularından ibarətdir. Katoliklər Nyu-York əhalisinin 40%-ni təşkil edir. 30% əhali protestant, 8,4% yəhudi, 3,5% müsəlman, 1% buddistdir. Yerdə qalanlar isə heç bir dinə sitayiş etmirlər.
. US Travel Weather. March 13, 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 24, 2010.
Həmçinin bax
Amerika Birləşmiş Ştatları ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır.Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Avqust 09, 2021
york, ştatı, adın, digər, istifadə, formaları, üçün, york, dəqiqləşdirmə, amerika, birləşmiş, ştatlarının, şimal, şərqində, yerləşən, ştatdır, ştat, əhalisinin, sıxlığına, görə, üçüncüdür, york, cənubdan, cersi, pensilvaniya, şərqdən, isə, konnektikut, vermont. Bu adin diger istifade formalari ucun bax Nyu York deqiqlesdirme Nyu York stati Amerika Birlesmis Statlarinin simal serqinde yerlesen statdir Stat ehalisinin sixligina gore ucuncudur Nyu York cenubdan Nyu Cersi ve Pensilvaniya serqden ise Konnektikut Vermont ve Massacusetts statlari ile ehatelenib Simaldan ve qerbden Kanada ile serheddir Statda yerlesen Nyu York seheri 8 milyonluq ehalisi ile Birlesmis Statlardaki en cox ehalisi olan seherdir Stat en cox maliyye ve medeniyyet merkezi eyni zamanda immiqrantlar ucun qapi kimi taninir ABS Ticaret Nazirliyinin hesablamalarina gore Nyu York turistler terefinden en cox ustunluk verilen statdir Stat Ingiltere hersoqu Yorkun serefine Nyu York adlandirilmisdir Nyu York yaranma tarixine gore on birinci statdir Merkezi Olbani seheridir Nyu York statiing State of New YorkBayraq d Gerb43 sm e 75 q u Olke ABS 1 Inzibati merkez AlbaniTarixi ve cografiyasiYaradilib 26 iyul 1788Sahesi 141 300 km Hundurluk 305 mSaat qursagi Serqi vaxt zonasiUTC 05 00EhalisiEhalisi 19 795 791 nef 2015 2 Reqemsal identifikatorlarISO kodu US NYResmi sayt ing Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Tarixi 2 Cografiyasi 3 Iqlimi 4 Seherler 5 Ehali ve din sayi 6 Istinadlar 7 Hemcinin baxTarixi RedakteCovanni Da Verrazzano 1524 cu ilde Nyu York limanina sefer edib Hudzon cayi ise 1609 cu ilde Henri Hudzon terefinden tedqiq edilib Buna baxmayaraq Nyu Yorkun ilk muhacirleri 1613 cu ilde buraya gelmis hollandiyalilar olmusdur Onlar burani Yeni Niderland adlandirdilar Texminen otuz aile Hudson ve Delaver caylari sahilinde ilk defe yerlesmisler Nyu Yorkun paytaxti Olbani seherinin esasi 1624 cu ilde qoyulub Yeni Niderlandin hakimi olan Peter Minit 1625 ci ilde Manhettan adasini hindulardan satin aldi Daha sonra Yeni Niderlanda indiki Nyu York Nyu Cersi Pensilvaniya Konnektikut stati erazilerini ve Delaverde elave edildi 1664 cu ilde Ingiltere koloniyani ele kecirdi ve hersoq Yorkun serefine burani Nyu York Yeni York adlandirdi 1683 cu ilde koloniya iyirmi hisseye bolundu Bir esrden sonra Nyu York Boyuk Britaniyaninin koloniyasina cevrildi 1776 ci il iyulun 9 da Federal birliyin 13 statindan biri kimi oz musteqilliyini elan etdi 1777 ci il aprelin 20 de Nyu Yorkun ilk konstitusiyasi qebul edildi Ilk qubernatoru ise Corc Klinton idi O zaman paytaxt Olbani deyildi Corc Vasinqtonun prezident secildiyi yer olan Nyu York seheri ilk paytaxt oldu Bundan sonra Nyu York suretli inkisaf yoluna qedem qoydu Hetta Nyu York leqebe de sahib olmusdu Imperiya stati 1825 ci ilde Olbaniden Bufaloya Eri kanali cekildi Ardinca ise demir yolu cekildi Butun bu hadiseler Nyu Yorkda ehalinin sayinin artmasina sebeb oldu Cografiyasi RedakteNyu York Birlesmis Statlarin simal serqinde yerlesir Erazisi 141 300 km dir Erazisin olcusune gore 27 ci en boyuk statdir Boyuk Apalaci vadisi serqi Nyu Yorku Sampleyn golu ise simali Nyu Yorku ehate edir Hudson cayi da oz naslangicini buradan goturerek Atlantik okeanina tokulur Nyu York cenubdan Pensilvaniya ve Nyu Cersi serqden Konnektikut Rod Aylend ve Vermotla simaldan Kanada ile hemserheddir Statin cenub serqi Atlantik okeanina acilir Statin qerbinde Iri golu simal qerbinde ise Ontario golu yerlesir Statin cay sistemi iki esas hisseye ayrilir Birinci axin Boyuk gollere ve Lavrens cayina tokulur ikinci ise cenub istiqametinde axir Nyu York seherini cixmaq sertile statin boyuk ekseriyyeti fermalarin meselerin caylarin daglarin ve gollerin hakimiyyeti altindadir Nyu York Adirondak qorugu statdaki en boyuk qoruqdur Birlesmis Statlardaki ilk qoruq 1885 ci yaradilmis Niaqara selalesidir Niaqara cayindan Eri golune tokulen Niaqara selalesi en cox ziyaret edilen qoruqlardan biri sayilir Iqlimi RedakteNyu York rutubetli kontinental iqlime malikdir iki kontinental hava kutlelerinin tesiri altindadir Cenub qerbden isti ve rutubetli hava ve simal qerbden gelen soyuq ve quru hava kutleleri Qis uzun ve soyuq kecir Yay iqlimi ise serin olur Ehalinin esas yerlesdiyi yerlerden olan Nyu York Siti 13 Clik illik orta temperatura malikdir Statda qeyde alinmis en yuksek heraret iyul ayinda 42 C olmusdur Ayliq temperatur cedveli 3 Selsi Seher Yan Fev Mar Apr May Iyn Iyl Avq Sen Okt Noy Dek Olbani makmin 1 11 1 9 7 4 142 218 2623 2816 2714 2210 164 9 1 2 7Bingemton makmin 2 9 1 8 5 4 122 198 2312 2615 2414 2010 144 7 1 1 6Baffalo makmin 1 8 1 7 6 3 122 199 2714 2717 2616 2112 156 81 2 4Lonq Aylend makmin 4 5 4 4 9 1 144 219 2516 2819 2818 2414 187 122 7 2Nyu York makmin 3 3 5 2 102 716 2212 2617 2921 2820 2416 1810 125 60Rocester makmin 1 8 1 8 6 4 132 208 2513 2716 2615 2211 165 81 2 5Sirakuz makmin 1 10 1 9 6 4 132 208 2513 2816 2715 2211 164 80 2 6Seherler RedakteNyu York statinda 62 seher var En boyuk ve en meshur seheri Nyu Yorkdur Stat ehalisinin besde ikisi bu seherde yasayir Statin en kicik seheri Serildir Statin paytaxti Olbanidir Nyu York 8 175 133 Baffalo 261 310 Rocester 210 565 Yonkers 195 976 Sirakuz 145 170 Olbani 97 856 Nyu Rosel 77 062 Mount Vernon 67 292 Skenektadi 66 135 Utika 62 235 Ehali ve din sayi Redakte2006 ci ilde Nyu York Texas ve Kaliforniyadan sonra ucuncu en cox ehalisi olan stat idi Ehalinin sayi 19 541 453 nefer teskil edirdi Indi bu reqem 2 7 yukselib Ehalinin boyuk ekseriyyeti 92 seherlerde yasayir Eyni zamanda coxlu sayda immiqrantlar esasen bu stata uz tuturlar Nyu York ehalisi 65 aglar 17 6 ispan ve ya latinlar 15 9 Afrika amerikalilari 7 3 asiyalilar 3 diger irqler 0 6 yerli amerika hindularindan ibaretdir Katolikler Nyu York ehalisinin 40 ni teskil edir 30 ehali protestant 8 4 yehudi 3 5 muselman 1 buddistdir Yerde qalanlar ise hec bir dine sitayis etmirler Istinadlar Redakte archINFORM 1994 lt a href https wikidata org wiki Track P5383 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P5604 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q265049 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P5573 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P5508 gt lt a gt Population Estimates Program lt a href https wikidata org wiki Track Q7229779 gt lt a gt Typical High and Low Temperatures For Various New York Cities US Travel Weather March 13 2010 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi March 24 2010 Hemcinin bax Redakte Amerika Birlesmis Statlari ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Nyu York stati amp oldid 5939688, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
