Nereis — Hələvi qurdlar tipinin, çoxqıllı həlqəvi qurdlar sinifinə daxildir. Çoxqıllı həqəvi qurdlar demək olar ki, sırf dəniz heyvanlarıdır. Əksəriyyəti suyun dibində sürünərək yaşayır, bir çoxu oturaq həyyat tərzi keçirir.
Nereis uzunsov bədənə malik olub, 6-12 sm, bəzən 20 sm olur. Bel tərəfi qarın hissəyə nisbətən qabarıqdır və tünd rəngdədir. Nereisin bədəni qonur-yaşil rəngdə olub metala çalandır. Bədəni buğumludur, baş, gövdə hissələrindən və quyruq buğumundan ibarətdir.Ön buğumlar başqa buğumlardan kəskin şəkildə fərqlənir və baş hissəni əmələ gətirir. Baş hissədə bir-birindən kəsgin fərqlənən iki hissədən ibarətdir. Onlardan biri prostomium, digəri isə periprostomium adlanır. Prostomium başın ön hissəsini təşkil edir, nisbətən kiçikdir və üçbucaq şəkillidir. Prostimumda müxtəlif çıxıntılar vardır. Bu çıxıntılar müxtəlif funksiyaları yerinə yetirirlər. Onlardan lamisə orqanı olan bir cüt antenna ,bir cüt palplar, iki cüt gözcük, onlardan dalda yerləşən və kimyəvi hiss orqanları olan iybilmə çökəkliyi vardır. Peristomium prostomiuma nisbətən iridir və ön hissəsində peristomium bığcıqları adlanan 8 ədəd çıxintısı vardır. Peristomiumun qarın tərərfində ağız dəliyi yerləşmişdir.
Bədənin gövdə hissəsinin hər bir buğumunun yan hissəsində parapodi adlanan orqan vardır. Parapodilər çoxqıllı qurdlar üçün çox səciyyəvi olub, hərəkət orqanoididir. Parapodilərin əsası(bazal hissə) bədənlə bütöv şəkildə birləşərək buğumlara ayrılmır. Hər bir parapodi iki əsas hissədən ibarətdir.Onlardan biri notopodi adlanaraq bel şaxəsinə, ikincisi isə nevropodi adlanıb, qarın şaxəsini əmələ gətirir. Hər iki şaxə buğumsuzdur və onların özlərində bir çox topaşəkilli kiçik qıllar vardır. Onların da içərisində asikul adlanan möhkəm qıllar vardır. Parapodilər əzələlərlə təchiz olunmuşdur və hərəkəti təmin edirlər. Parapodilərdə nəzərə çarpan iki çıxıntı da vardır. Onlardan biri bel bığcığı ikicisi isə qarın bığcığı adlanir. Bu çıxıntılar lamisə və iybilmə funksiyasına xidmət edirlər. Bədənin axrıncı buğumu anal və ya piqidium adlanır. Bu buğum oval formada olub, parapodiləri yoxdur və üzərində anal bığcıq adlanan iki uzun hiss orqanı vardır. Anal buğumun dal tərəfində anal dəliyi yerləşmişdir.
Nereisin bədənin üzəri nazik və möhkəm kitikula ilə örtülmüşdür.Onun altında isə birqatlı epiteli yerləşmişdir. Kitikula ilə epiteli birlikdə dəri adlanır.Dəridə çoxlu vəzilər vardır. Bu vəzilər şirə ifraz edərək dərini nəm saxlayır. Epitelinin arasında əzələlər yerləşmişdir. Əzələlər iki qatdan ibarət olub, üst hissəsində həlqəvi, onun altında isə uzununa əzələlərdir. Uzununa əzələlər yaxşı inkişaf etmişdir, və dörd əzələ zolağını əmələ gətirir. Onlardan ikisi bel tərəfdə, ikisi qarın tərəfdə yerləşmişdir. Beləliklə kitikula, epiteli və əzələlər birlikdə neresin dəri-əzələ kissəsini təşkil edirlər. Nereisdə dəri-əzələ kisəsi yaxşı inkişaf etmişdir. Bədən boşluğu selom adlanan ikinci bədən boluşundan ibarətdir. Selomu ilk bədən boşluğundan fərqləndirən cəhətlərdən biri onun xüsusi selomik və ya peritonial epiteli divarına malik olmasıdır. Uzununa əzələlər, bağırsaq və ya başqa orqanlar peritonial epiteli ilə örtülmüşdür. Selom bütov olmayıb selomik kissələrdən ibarətdir.
Həzm sistemi
Həzm sistemi ağız dəliyi ilə başlayır. Ağız dəliyi bukkal hissə adlanan ağız boşluğuna, o isə udlağa açılır. Udlaqla ağız boşluğunun arasında daxilə əyilmiş iki çənələr vardır. Bukkal hissə xaricə çevrilmək qabiliyyətinə malikdir. Odur ki, bu çevrilmə vaxtı çənələr açılır və qidanı tutur. Udlaq qida borusuna açılır. Göstərilən bu hissələr stomodeum adlanaraq ön bağırsaqı təşkil edir. Bundan sonra mezodeum adlanan orta bağırsaq başlanır. Orta bağırsaq eyni tiplidir və selomik kisələrdə nisbətən genişlənirlər. Qida orta bağırsaqda həzm olunub bədənə verilir. Həzm hüceyrədaxili olmur. Orta bağırsaqdan sonra proktodeum adlananqısa dal bağırsq uzanır. Bu da bədənin piqidumuna uyğun gəlib anal dəliyi ilə xaricə açılır.
Qan-damar sistemi
Qan-damar sistemi qapalı olub, əsasını bel və qarın qan damarları təşkil edir. Bel qan damarında nəbzlik xassəsi vardır və ona görə də qanın daldan önə doğru hərəkətini təmin edir. Qan bel tərəfdə daldan önə doğru, qarın hissədə isə öndən dala doğru hərəkət edir. Parapodilərə qanın daxil olması kapillyar tiplidir. Ümumiyyətlə, dəri, bağırsaq və başqa daxili orqanlar kapillyar qan damarları ilə təmin olunurlar. Nereisin qanı qırmızıdır. Parapodilərin və dərinin kapillyar damarlarla təchiz olunması nereisin tənəffüs prosesini təmin edir. Nereisdə başqa formalarda olduğu kimi xüsusi qəlsəmə çıxıntısı yoxdur.
Sinir sistemi
Sinir sisteminin əsasını bir cüt udalaqüstü, bir cüt udlaqaltı sinir düyünləri, ondan əmələ gəlmiş udlaqətrafı sinir həlqəsı və qarın sinir zənciri təşkil edir. Qarın sinir düyünləri hər buğumda təkrar olunur və qarın sinir zəncirini əmələ gətirir. Udlaqətrafı sinir həlqəsindən və qarın sinir zəncirindən sinirlər çıxaraq ümumi bədəni sinirləndirirlər.
Cinsi orqanların quruluşu
Cinsi orqanların quruluşuna görə nereis ayrı cinslidir. Cinsi vəzilər və ya qonadalar qarın tərəfdə selomik epitelidə əmələ gəlir. Cinsi hüceyrələr dal buğumda formalaşır. Cinsi hüceyrələrin əmələ gəlməsi ilə əlaqədar olaraq nereisin dal tərəfində böyük dəyişiklik baş verir.Belə ki, dal tərəfdəki buğumlar başqa forma alırlar. Bu hadisə epitogiya, cinsi hüceyrələr olan buğumlar isə epitok adlanır.Epitok buğumlar qırılaraq suya tökülür.
nereis, hələvi, qurdlar, tipinin, çoxqıllı, həlqəvi, qurdlar, sinifinə, daxildir, çoxqıllı, həqəvi, qurdlar, demək, olar, sırf, dəniz, heyvanlarıdır, əksəriyyəti, suyun, dibində, sürünərək, yaşayır, çoxu, oturaq, həyyat, tərzi, keçirir, 1758, elmi, təsnifatalə. Nereis Helevi qurdlar tipinin coxqilli helqevi qurdlar sinifine daxildir Coxqilli heqevi qurdlar demek olar ki sirf deniz heyvanlaridir Ekseriyyeti suyun dibinde surunerek yasayir bir coxu oturaq heyyat terzi kecirir 2 NereisNereis L 1758 1 Elmi tesnifatAlemi HeyvanlarTip Helqevi qurdlarSinif PolychaetaDeste PhyllodocidaFesile NereididaeCins NereisElmi adiNereis L 1758 1 SekilaxtarisiITIS 65902NCBI 6351EOL 50748 Mundericat 1 Qurulusu 2 Hezm sistemi 3 Qan damar sistemi 4 Sinir sistemi 5 Cinsi orqanlarin qurulusu 6 IstinadlarQurulusu RedakteNereis uzunsov bedene malik olub 6 12 sm bezen 20 sm olur Bel terefi qarin hisseye nisbeten qabariqdir ve tund rengdedir Nereisin bedeni qonur yasil rengde olub metala calandir Bedeni bugumludur bas govde hisselerinden ve quyruq bugumundan ibaretdir On bugumlar basqa bugumlardan keskin sekilde ferqlenir ve bas hisseni emele getirir Bas hissede bir birinden kesgin ferqlenen iki hisseden ibaretdir Onlardan biri prostomium digeri ise periprostomium adlanir Prostomium basin on hissesini teskil edir nisbeten kicikdir ve ucbucaq sekillidir Prostimumda muxtelif cixintilar vardir Bu cixintilar muxtelif funksiyalari yerine yetirirler Onlardan lamise orqani olan bir cut antenna bir cut palplar iki cut gozcuk onlardan dalda yerlesen ve kimyevi hiss orqanlari olan iybilme cokekliyi vardir Peristomium prostomiuma nisbeten iridir ve on hissesinde peristomium bigciqlari adlanan 8 eded cixintisi vardir Peristomiumun qarin tererfinde agiz deliyi yerlesmisdir Bedenin govde hissesinin her bir bugumunun yan hissesinde parapodi adlanan orqan vardir Parapodiler coxqilli qurdlar ucun cox seciyyevi olub hereket orqanoididir Parapodilerin esasi bazal hisse bedenle butov sekilde birleserek bugumlara ayrilmir Her bir parapodi iki esas hisseden ibaretdir Onlardan biri notopodi adlanaraq bel saxesine ikincisi ise nevropodi adlanib qarin saxesini emele getirir Her iki saxe bugumsuzdur ve onlarin ozlerinde bir cox topasekilli kicik qillar vardir Onlarin da icerisinde asikul adlanan mohkem qillar vardir Parapodiler ezelelerle techiz olunmusdur ve hereketi temin edirler Parapodilerde nezere carpan iki cixinti da vardir Onlardan biri bel bigcigi ikicisi ise qarin bigcigi adlanir Bu cixintilar lamise ve iybilme funksiyasina xidmet edirler Bedenin axrinci bugumu anal ve ya piqidium adlanir Bu bugum oval formada olub parapodileri yoxdur ve uzerinde anal bigciq adlanan iki uzun hiss orqani vardir Anal bugumun dal terefinde anal deliyi yerlesmisdir Nereisin bedenin uzeri nazik ve mohkem kitikula ile ortulmusdur Onun altinda ise birqatli epiteli yerlesmisdir Kitikula ile epiteli birlikde deri adlanir Deride coxlu veziler vardir Bu veziler sire ifraz ederek derini nem saxlayir Epitelinin arasinda ezeleler yerlesmisdir Ezeleler iki qatdan ibaret olub ust hissesinde helqevi onun altinda ise uzununa ezelelerdir Uzununa ezeleler yaxsi inkisaf etmisdir ve dord ezele zolagini emele getirir Onlardan ikisi bel terefde ikisi qarin terefde yerlesmisdir Belelikle kitikula epiteli ve ezeleler birlikde neresin deri ezele kissesini teskil edirler Nereisde deri ezele kisesi yaxsi inkisaf etmisdir Beden boslugu selom adlanan ikinci beden bolusundan ibaretdir Selomu ilk beden boslugundan ferqlendiren cehetlerden biri onun xususi selomik ve ya peritonial epiteli divarina malik olmasidir Uzununa ezeleler bagirsaq ve ya basqa orqanlar peritonial epiteli ile ortulmusdur Selom butov olmayib selomik kisselerden ibaretdir 2 Hezm sistemi RedakteHezm sistemi agiz deliyi ile baslayir Agiz deliyi bukkal hisse adlanan agiz bosluguna o ise udlaga acilir Udlaqla agiz boslugunun arasinda daxile eyilmis iki ceneler vardir Bukkal hisse xarice cevrilmek qabiliyyetine malikdir Odur ki bu cevrilme vaxti ceneler acilir ve qidani tutur Udlaq qida borusuna acilir Gosterilen bu hisseler stomodeum adlanaraq on bagirsaqi teskil edir Bundan sonra mezodeum adlanan orta bagirsaq baslanir Orta bagirsaq eyni tiplidir ve selomik kiselerde nisbeten genislenirler Qida orta bagirsaqda hezm olunub bedene verilir Hezm huceyredaxili olmur Orta bagirsaqdan sonra proktodeum adlananqisa dal bagirsq uzanir Bu da bedenin piqidumuna uygun gelib anal deliyi ile xarice acilir 2 Qan damar sistemi RedakteQan damar sistemi qapali olub esasini bel ve qarin qan damarlari teskil edir Bel qan damarinda nebzlik xassesi vardir ve ona gore de qanin daldan one dogru hereketini temin edir Qan bel terefde daldan one dogru qarin hissede ise onden dala dogru hereket edir Parapodilere qanin daxil olmasi kapillyar tiplidir Umumiyyetle deri bagirsaq ve basqa daxili orqanlar kapillyar qan damarlari ile temin olunurlar Nereisin qani qirmizidir Parapodilerin ve derinin kapillyar damarlarla techiz olunmasi nereisin teneffus prosesini temin edir Nereisde basqa formalarda oldugu kimi xususi qelseme cixintisi yoxdur 2 Sinir sistemi RedakteSinir sisteminin esasini bir cut udalaqustu bir cut udlaqalti sinir duyunleri ondan emele gelmis udlaqetrafi sinir helqesi ve qarin sinir zenciri teskil edir Qarin sinir duyunleri her bugumda tekrar olunur ve qarin sinir zencirini emele getirir Udlaqetrafi sinir helqesinden ve qarin sinir zencirinden sinirler cixaraq umumi bedeni sinirlendirirler 2 Cinsi orqanlarin qurulusu RedakteCinsi orqanlarin qurulusuna gore nereis ayri cinslidir Cinsi veziler ve ya qonadalar qarin terefde selomik epitelide emele gelir Cinsi huceyreler dal bugumda formalasir Cinsi huceyrelerin emele gelmesi ile elaqedar olaraq nereisin dal terefinde boyuk deyisiklik bas verir Bele ki dal terefdeki bugumlar basqa forma alirlar Bu hadise epitogiya cinsi huceyreler olan bugumlar ise epitok adlanir Epitok bugumlar qirilaraq suya tokulur 2 Istinadlar Redakte 1 2 3 Integrated Taxonomic Information System 1997 lt a href https wikidata org wiki Track Q82575 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P815 gt lt a gt 1 2 3 4 5 6 Agayev Behlul 2004 Onurgasizlar zoologiyasindan laboratoriya mesgeleleri Baki ADPU seh 122 125 Menbe https az wikipedia org w index php title Nereis amp oldid 5700460, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
