Kapillyarlar (lat.capillaris — tükvari) insan və digər canlıların orqanizmində mövcud olan ən nazik damarlardır. Kapillyarlar arteriya və venalar arasında rabitə rolunu oynayaraq toxumaların qidalanmasında, maddələr mübadiləsində mühüm və başlıca rola malikdirlər. Kapillyarların divarı bir qatdan endoteldən və nazik birləşdirici toxuma təbəqəsindən (lat.adventitia capillaris) təşkil olunmuşdur. Endotel təbəqəni təşkil edən bir qatlı nüvəli hüceyrələr yapışqan verən maddə və hüceyrəarası körpücüklər vasitəsilə bir-birilə rabitədədirlər. Endotel o qədər zərif və incə quruluşa malikdir ki, onun malik olduğu lat.stiqmata adlanan kişik və lat.stomata adlanan bıyük məsamələrindən su, oksigen və lipid və s. molekullar keçə bilir. Kapillyarlar arteriyalar kimi yığılmağa və pulsasiya etməyə qadirdirlər. Bu xüsusiyyət birləşdirici toxumada olan saya əzələ lifləri ilə izah olunur. Kapillyarların diametri müxtəlifdirÇ orta hesabla 10 mikrona bərabərdir: ən geniş kapillyar (12-20 mikron) qaraciyərdə, sümük iliyində, diş özəyində, əndar kapillyar (5-6 mikron) əzələlərdə və gözün torlu qişasında təsadüf olunur. Kapillyar sisteminin ümumi diametri 1185 sm² və böyüklərdə miqdarı dırd milyarda yaxındır. Kapillyarlarda qanın təzyiqi azaldığı üçüç orada qan yavaş-yavaş axır; bunun artıq dərəcədə fizioloji əhəmiyyəti var; qanın yavaş axması maddələr mübadiləsinə imkan verir. Kapillyarlar bir tərəfdən arteriyalarla və digər tərəfdən venalarla rabitədə olduqları üçün iki qismə bölünürlər:
arterial kapilyarlar;
venoz kapillyarlar.
Kapillyar torunun sxemi
Üzvlərdəki kapillyarların şəkli və quruluşu üzvlərin quruluşuna müvafiq olaraq müxtəlifdir.
Sadə və mürəkkəb ilgək dəri məməciklərində və bağırsaq xivlarında təsadüf olunur.
İlgəkli tor - yenə bağırsaqların xovlarında olub bir çox sadə ilgəyin anastomozlaşmasından əmələ gəlir.
Yumaqcıq - lat.glomerulus böyrəklərdə təsadüf olunur və arteriyanın birdən-birə, fırça kimi bir çox şaxələrə bılünməsindən əmələ gəlir. Əgər başqa kapillyarların toplaşmasından vena əmələ gələrsə, yumaqcığı təşkil edən kapillyarlardan isə yenə arteriya hasil olur.
Tor - kapillyarların bir səthdə anastomozlaşmasından əmələ gəlir.
Sahələr - göl kimi genəlmiş kapillyarlardı; bunların quruluşu adi kapillyarlardan ayrılır. Özləri də bəzi üzvlərdə, məsələn, penisin mağaralı cisimlərində və sidik kanalının süngəri hissəsində, dalaqda və ciftdə təsadüf olunur. Keçmişdə bunu nəzərdə tutaraq qan-damar sistemini açıq hesab edirdilər; lakin bunlar genəlmiş kapillyar deyə qəbul olunmamışdır. Bu sahələrə bir tərəfdən arteriya açılır və digər tərəfdən həmin sahələrdən vena başlazır və özləri də yuxarıda göstərilən üzvlərdə müxtəlif vəzifə ifa edirlər. Qan kapillyarları bir çox nahiyələrdə limfa yolları ilə rabitədədir, belə ki, onlar perivaskulyar limfa sahələrilə əhatə olunmuşlar. Kapillyarların divarları həll olunmuş qazları, duzları, kolloid maddələri, suyu və qan cisimciklərini özündən keçirməyə qabildirlər.Endotel hüceyrələrinin içərisində kaveol adlı vezikullar vardır bu kaveollar xolesterin sfinqomielin və kaveolin proteinlərindən yaranmişdır.tam olaraq funksiyaları məlum olmasada güman edilirki makromolekullarin endositoz və transsitozunda iştirak edir.bəziləri isə endotel hüceyrəsi boyunca yerləşərək vezikul kanalları yaradırlar.
Anatomiya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Avqust 12, 2021
kapillyar, capillaris, tükvari, insan, digər, canlıların, orqanizmində, mövcud, olan, nazik, damarlardır, arteriya, venalar, arasında, rabitə, rolunu, oynayaraq, toxumaların, qidalanmasında, maddələr, mübadiləsində, mühüm, başlıca, rola, malikdirlər, ların, di. Kapillyarlar lat capillaris tukvari insan ve diger canlilarin orqanizminde movcud olan en nazik damarlardir Kapillyarlar arteriya ve venalar arasinda rabite rolunu oynayaraq toxumalarin qidalanmasinda maddeler mubadilesinde muhum ve baslica rola malikdirler Kapillyarlarin divari bir qatdan endotelden ve nazik birlesdirici toxuma tebeqesinden lat adventitia capillaris teskil olunmusdur Endotel tebeqeni teskil eden bir qatli nuveli huceyreler yapisqan veren madde ve huceyrearasi korpucukler vasitesile bir birile rabitededirler Endotel o qeder zerif ve ince qurulusa malikdir ki onun malik oldugu lat stiqmata adlanan kisik ve lat stomata adlanan biyuk mesamelerinden su oksigen ve lipid ve s molekullar kece bilir Kapillyarlar arteriyalar kimi yigilmaga ve pulsasiya etmeye qadirdirler Bu xususiyyet birlesdirici toxumada olan saya ezele lifleri ile izah olunur Kapillyarlarin diametri muxtelifdirC orta hesabla 10 mikrona beraberdir en genis kapillyar 12 20 mikron qaraciyerde sumuk iliyinde dis ozeyinde endar kapillyar 5 6 mikron ezelelerde ve gozun torlu qisasinda tesaduf olunur Kapillyar sisteminin umumi diametri 1185 sm ve boyuklerde miqdari dird milyarda yaxindir Kapillyarlarda qanin tezyiqi azaldigi ucuc orada qan yavas yavas axir bunun artiq derecede fizioloji ehemiyyeti var qanin yavas axmasi maddeler mubadilesine imkan verir Kapillyarlar bir terefden arteriyalarla ve diger terefden venalarla rabitede olduqlari ucun iki qisme bolunurler arterial kapilyarlar venoz kapillyarlar Kapillyar torunun sxemi Uzvlerdeki kapillyarlarin sekli ve qurulusu uzvlerin qurulusuna muvafiq olaraq muxtelifdir Sade ve murekkeb ilgek deri memeciklerinde ve bagirsaq xivlarinda tesaduf olunur Ilgekli tor yene bagirsaqlarin xovlarinda olub bir cox sade ilgeyin anastomozlasmasindan emele gelir Yumaqciq lat glomerulus boyreklerde tesaduf olunur ve arteriyanin birden bire firca kimi bir cox saxelere bilunmesinden emele gelir Eger basqa kapillyarlarin toplasmasindan vena emele gelerse yumaqcigi teskil eden kapillyarlardan ise yene arteriya hasil olur Tor kapillyarlarin bir sethde anastomozlasmasindan emele gelir Saheler gol kimi genelmis kapillyarlardi bunlarin qurulusu adi kapillyarlardan ayrilir Ozleri de bezi uzvlerde meselen penisin magarali cisimlerinde ve sidik kanalinin sungeri hissesinde dalaqda ve ciftde tesaduf olunur Kecmisde bunu nezerde tutaraq qan damar sistemini aciq hesab edirdiler lakin bunlar genelmis kapillyar deye qebul olunmamisdir Bu sahelere bir terefden arteriya acilir ve diger terefden hemin sahelerden vena baslazir ve ozleri de yuxarida gosterilen uzvlerde muxtelif vezife ifa edirler Qan kapillyarlari bir cox nahiyelerde limfa yollari ile rabitededir bele ki onlar perivaskulyar limfa sahelerile ehate olunmuslar Kapillyarlarin divarlari hell olunmus qazlari duzlari kolloid maddeleri suyu ve qan cisimciklerini ozunden kecirmeye qabildirler Endotel huceyrelerinin icerisinde kaveol adli vezikullar vardir bu kaveollar xolesterin sfinqomielin ve kaveolin proteinlerinden yaranmisdir tam olaraq funksiyalari melum olmasada guman edilirki makromolekullarin endositoz ve transsitozunda istirak edir bezileri ise endotel huceyresi boyunca yerleserek vezikul kanallari yaradirlar Anatomiya ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Kapillyar amp oldid 5312955, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
