Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yumru qurdlar (lat. Nematoda) — heyvanlar aləminə aid heyvan tipi.
| Yumru qurdlar | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Ranqsız: Tipüstü: Klad: Tip: Yumru qurdlar | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
| ||||||||||||
Yumru qurdlar tipinin xarakter xüsusiyyətləri aşağıdakılardır:
- İlk bədən boşluğuna (prosel) malikdir;
- Bədən formaca uzunsov olub, buğumlara bölünməyib və eninə kəsiyi dairəvidir.
- Həzm sistemi ön, orta və arxa bağırsaqdan ibarət olub, anal dəliklə qurtarır.
- Ağız dəliyi bədənin ön hissəsində yerləşir.
- Dəri-əzələ kisəsi qismən reduksiya etmişdir (həlqəvi əzələ sistemi reduksiya edib).
- Tənəffüs və qan-damar sistemi yoxdur.
- Cinsi dimorfizmə malikdir.
- İfrazat sistemi bəzilərində protonefridial tipdə olub, xüsusi quruluşlu kanalcıqdan, bəzilərində dəri vəzilərinin şəkildəyişməsi kimi olur, bəzilərində isə heç yoxdur.
- Sinir sistemi tam və qeyri-tam udlaqətrafı sinir halqasından və ondan çıxan sinir sütunlarından ibarətdir.
Yumru qurdların sərbəst yaşayan formaları dənizlərdə, şirin sularda və torpaqda, parazit formaları isə əksər onurğasızlarda və bütün onurğalılarda, o cümlədən insanda parazitlik edir, bitkilərin müxtəlif vegetativ orqanlarında yaşayır. 80000-ə yaxın növü qeydə alınıb. Lakin növlərinin bundan qat-qat çox olması ehtimal edilir. Bu sinfə daxil olan nümayəndələrin müxtəlif ekoloji şəraitdə yayılmasına baxmayaraq hamısı eyni quruluş planına malikdir. İnsanda parazitlik edən nümayəndələrdən insan askaridi, uşaq bizquyruğu, tükbaş qurd, , və öyrənilməsi tibbi cəhətdən xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Yumru qurdların sərbəst yaşayan formasının böyüklüyü 0,3 mm-ə qədər olduğu halda, 8,0 mm, ən iri formalar isə insan və heyvanlarda təsadüf edilir. Onların uzunluğu 5-10 mm-dən (uşaq bizquyruğu) 8 m-ə kimi (məsələn, balinada təsadüf edilən Flacentonema gigantissima nematodu) ola bilər.
Onlardan Xəzər dənizində 52 növü qeyd edilmişdir. Nematodlar dənizdə, şirin sularda və torpaqlarda yaşayırlar. Xəzər dənizində yaşayan nematodların hamısı bentik heyvanlardır. Onlar qum, lil-qum, bəzən isə təmiz lildə yaşayırlar. Xəzər dənizində şirin su nematodlar vardır, lakin onlar Şimali Xəzərdə yaşayırlar. Xəzər dənizində nematodlar külli miqdarda inkişaf edir və balıqların qidasında mühüm rol oynayırlar. Bundan başqa, nematodlar suyun və qruntun çirklənməsinin indikatorlarıdır.
Təsnifatı
Tip iki sinif və 17 dəstəni əhatə edir.
- Yumru qurdlar tipi
- Chromadorea sinfi
- dəstəsi
- dəstəsi
- dəstəsi
- dəstəsi
- dəstəsi
- dəstəsi
- dəstəsi
- dəstəsi ( da daxildir)
- sinfi
- dəstəsi
- dəstəsi
- dəstəsi
- dəstəsi
- dəstəsi
- dəstəsi
- dəstəsi (bura trixinella (trixinelloz xəstəliyinin törədicisi) və daxildir)
- dəstəsi (dəqiqləşdirməli)
- Chromadorea sinfi
Nematodozlar
İnsan, heyvan və bitkilərdə nematodların törətdiyi parazitar xəstəliklər. Azərbaycanda askaridoz, enterebioz, trixosefalyoz və s. yayılmışdır. Yoluxmada tərəvəzin rolu böyükdür.
Nematosidlər
Ziyanlı nematodları (dəyirmi qurdları) məhv etmək üçün işlədilən (pestisidlər).
İstinadlar
- Ruggiero M. A., Gordon D. P., Orrell T. M., Bailly N., Bourgoin T., Brusca R. C., Cavalier-Smith T., Guiry M. D., Kirk P. M. A Higher Level Classification of All Living Organisms (ing.). // PLOS ONE / PLOS ONE Editors PLoS, 2015. Vol. 10, Iss. 4. P. e0119248. ISSN 1932-6203 doi:10.1371/JOURNAL.PONE.0119248 PMID:25923521
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yumru qurdlar lat Nematoda heyvanlar alemine aid heyvan tipi Yumru qurdlarElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Ranqsiz IlkagizlilarTipustu TuleyenlerKlad Tip Yumru qurdlarBeynelxalq elmi adiNematoda Rudolphi 1808Sekil axtarisiITIS 59490NCBI 6231EOL 2715FW 6998 Yumru qurdlar tipinin xarakter xususiyyetleri asagidakilardir Ilk beden bosluguna prosel malikdir Beden formaca uzunsov olub bugumlara bolunmeyib ve enine kesiyi dairevidir Hezm sistemi on orta ve arxa bagirsaqdan ibaret olub anal delikle qurtarir Agiz deliyi bedenin on hissesinde yerlesir Deri ezele kisesi qismen reduksiya etmisdir helqevi ezele sistemi reduksiya edib Teneffus ve qan damar sistemi yoxdur Cinsi dimorfizme malikdir Ifrazat sistemi bezilerinde protonefridial tipde olub xususi quruluslu kanalciqdan bezilerinde deri vezilerinin sekildeyismesi kimi olur bezilerinde ise hec yoxdur Sinir sistemi tam ve qeyri tam udlaqetrafi sinir halqasindan ve ondan cixan sinir sutunlarindan ibaretdir Yumru qurdlarin serbest yasayan formalari denizlerde sirin sularda ve torpaqda parazit formalari ise ekser onurgasizlarda ve butun onurgalilarda o cumleden insanda parazitlik edir bitkilerin muxtelif vegetativ orqanlarinda yasayir 80000 e yaxin novu qeyde alinib Lakin novlerinin bundan qat qat cox olmasi ehtimal edilir Bu sinfe daxil olan numayendelerin muxtelif ekoloji seraitde yayilmasina baxmayaraq hamisi eyni qurulus planina malikdir Insanda parazitlik eden numayendelerden insan askaridi usaq bizquyrugu tukbas qurd ve oyrenilmesi tibbi cehetden xususi ehemiyyet kesb edir Yumru qurdlarin serbest yasayan formasinin boyukluyu 0 3 mm e qeder oldugu halda 8 0 mm en iri formalar ise insan ve heyvanlarda tesaduf edilir Onlarin uzunlugu 5 10 mm den usaq bizquyrugu 8 m e kimi meselen balinada tesaduf edilen Flacentonema gigantissima nematodu ola biler Onlardan Xezer denizinde 52 novu qeyd edilmisdir Nematodlar denizde sirin sularda ve torpaqlarda yasayirlar Xezer denizinde yasayan nematodlarin hamisi bentik heyvanlardir Onlar qum lil qum bezen ise temiz lilde yasayirlar Xezer denizinde sirin su nematodlar vardir lakin onlar Simali Xezerde yasayirlar Xezer denizinde nematodlar kulli miqdarda inkisaf edir ve baliqlarin qidasinda muhum rol oynayirlar Bundan basqa nematodlar suyun ve qruntun cirklenmesinin indikatorlaridir TesnifatiTip iki sinif ve 17 desteni ehate edir Yumru qurdlar tipi Chromadorea sinfi destesi destesi destesi destesi destesi destesi destesi destesi da daxildir sinfi destesi destesi destesi destesi destesi destesi destesi bura trixinella trixinelloz xesteliyinin toredicisi ve daxildir destesi deqiqlesdirmeli NematodozlarInsan heyvan ve bitkilerde nematodlarin toretdiyi parazitar xestelikler Azerbaycanda askaridoz enterebioz trixosefalyoz ve s yayilmisdir Yoluxmada terevezin rolu boyukdur NematosidlerZiyanli nematodlari deyirmi qurdlari mehv etmek ucun isledilen pestisidler IstinadlarRuggiero M A Gordon D P Orrell T M Bailly N Bourgoin T Brusca R C Cavalier Smith T Guiry M D Kirk P M A Higher Level Classification of All Living Organisms ing PLOS ONE PLOS ONE Editors PLoS 2015 Vol 10 Iss 4 P e0119248 ISSN 1932 6203 doi 10 1371 JOURNAL PONE 0119248 PMID 25923521Hemcinin baxEucoleus annulatus