Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Məhəmməd xan Bəluc üsyanı — Nadir xan Əfşara qarşı Samarra döyüşündən sonra meydana çıxmış üsyan. Üsyan elə onun sərkərdələrindən biri olan tərəfindən başladılmışdır.
| Məhəmməd xan Bəluc üsyanı | |||
|---|---|---|---|
 Cənubi İranda XVIII əsrdə tikilmiş qala | |||
| Tarix | 1733–1734 | ||
| Yeri | Cənubi İran | ||
| Səbəbi | Nadir xana qarşı üsyanı | ||
| Nəticəsi | Nadir xan Əfşarın qələbəsi. | ||
| Ərazi dəyişikliyi | Üsyanı dəstəkləmiş bölgələrdə Nadir xanın hakimiyyəti yenidən bərpa edildi. | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
Üsyanın başlaması
Nadir xanın Osmanlı İraqında Samarra döyüşündə məğlub olmasından sonra bu yürüş zamanı Bağdadı mühasirəyə almış 12 minlik dəstənin komandanı olan Məhəmməd xan Bəluc Mesopotamiyadan qaçaraq İranın cənubuna gəldi. O, Nadirin Topal Osman Paşa qarşısında fəaliyyəti boyunca ilk və sonuncu dəfə məğlubiyyətə uğramasından sonra Məhəmməd xan Bəluc onun nüfuzunun sasıldığı qənaətinə gərələrək üsyan qaldırdı. Onun üsyanı İran körfəzi bölgəsində cərəyan edən Şeyx Əhməd Mədani üsyanı ilə ittifaq halında idi.
Nadir xan Şiraz valisini üsyanı yatırmaq üçün Meqasetsə göndərdi. Lakin oraya çatdıqdan sonra o da Nadir xana qarşı üsyan qaldırdı və İsfahana yürüşə edə bilmək üçün ordu toplamağa başladı. Bu əsnada Məhəmməd xan Bəluc döyüşçü toplamaq üçün Bəndərə yollandı və orada ona qoşulmaq istəməyən bəzi sakinləri qətlə yetirdi. Razılaşanları orduya topladıqdan sonra Şiraza getdi və buradan İsfahan yürüşlərinə hazırlaşmağa başladı.
Nadir xanın məktubu
Nadirin məktubunda bunlar yazılmışdı:
 | Sən nə edirsən? Sən mənim sadiq xidmətçim idin və ancaq yaxşı işlər görürdün. Mən səni ucaltdım və sən mənim ən yaxşı generalım idin, indi niyə mənə silah qaldırırsan? Tövbə et və seçdiyin yoldan qayıt. Allah sənin gözlərinin bir də qarışmasını qadağan edər! |  |
Məhəmməd xan Bəluc Nadir xanın təklifini rədd etdi və bu məktubu belə cavabladı:
| | Mən seçdiyim yolda özümü fəda etmək fikrində qətiyəm. Qoy Allah sənə də, mənə də istədiyini versin. Ya mən sənin əlindən öləcəm, ya da sən mənim əlimdən öləcəksən. Bunu bil! | |
Döyüş
Nadir bu cavabı öyrəndikdən dərhal sonra danışıqları dayandırdı və Şiraza doğru hərəkətə başladı. Nadirin şəhərə yaxınlaşmasından xəbər tutan Məhəmməd xan şəhəri tərk etdi və onunla düzənlik bir ərazidə qarşılaşdı. Döyüşdə üsyançı ordu darmadağın edildi və Məhəmməd xan döyüşdən qaçaraq canını qurtara bildi. Məhəmməd xan Bəndər yaxınlığındakı bir qalada gizləndi.
Məhəmməd xan Bəlucun öldürülməsi
Məhəmməd xan Bəluc Şiraza gələrək Fars körfəzindəki quldurların da yardımı ilə adalardan birinə qaçmaq istəyirdi. Lakin o bunu bacarmadı və həbs edilərək Nadir xanın hüzuruna gətirildi. Nadir onun gözlərinin çıxarılmasını əmr etdi. Həmçinin Nadirin əmrinə görə üsyana qarışmış tayfalar uzaq şərqə sürgün edildilər. Üsyanı dəstəkləmiş şəhər əhalisinə qarşı cəzalandırma tədbirləri həyata keçirildi. Gözünün çıxarılması zamanı aldığı yaralara görə vəfat etdi.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Axworthy, 2009. səh. 139
- Axworthy, 2009. səh. 140
- Axworthy, 2009. səh. 141
- Axworthy, 2009. səh. 143
Mənbə
- Michael Axworthy. The Sword of Persia: Nader Shah, from tribal warrior to conquering tyrant. I. B. Tauris. 2009. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mehemmed xan Beluc usyani Nadir xan Efsara qarsi Samarra doyusunden sonra meydana cixmis usyan Usyan ele onun serkerdelerinden biri olan terefinden basladilmisdir Mehemmed xan Beluc usyaniCenubi Iranda XVIII esrde tikilmis qalaTarix 1733 1734Yeri Cenubi IranSebebi Nadir xana qarsi usyaniNeticesi Nadir xan Efsarin qelebesi Erazi deyisikliyi Usyani desteklemis bolgelerde Nadir xanin hakimiyyeti yeniden berpa edildi Munaqise terefleriSefeviler Usyanci Mehemmed xan Beluc terefdarlariKomandan lar Nadir xan Efsar Tehmasib xan Celayir Kerim xan Qirxli Ehmed xan Mehemmed xan BelucTereflerin quvvesi 5 000 Ehmed xan 12 000 Kerim xan Qirxli 12 000 Tehmasib xan Celayir BilinmirItkiler10 min doyuscu BilinmirUsyanin baslamasiNadir xanin Osmanli Iraqinda Samarra doyusunde meglub olmasindan sonra bu yurus zamani Bagdadi muhasireye almis 12 minlik destenin komandani olan Mehemmed xan Beluc Mesopotamiyadan qacaraq Iranin cenubuna geldi O Nadirin Topal Osman Pasa qarsisinda fealiyyeti boyunca ilk ve sonuncu defe meglubiyyete ugramasindan sonra Mehemmed xan Beluc onun nufuzunun sasildigi qenaetine gerelerek usyan qaldirdi Onun usyani Iran korfezi bolgesinde cereyan eden Seyx Ehmed Medani usyani ile ittifaq halinda idi Nadir xan Siraz valisini usyani yatirmaq ucun Meqasetse gonderdi Lakin oraya catdiqdan sonra o da Nadir xana qarsi usyan qaldirdi ve Isfahana yuruse ede bilmek ucun ordu toplamaga basladi Bu esnada Mehemmed xan Beluc doyuscu toplamaq ucun Bendere yollandi ve orada ona qosulmaq istemeyen bezi sakinleri qetle yetirdi Razilasanlari orduya topladiqdan sonra Siraza getdi ve buradan Isfahan yuruslerine hazirlasmaga basladi Nadir xanin mektubuNadirin mektubunda bunlar yazilmisdi Sen ne edirsen Sen menim sadiq xidmetcim idin ve ancaq yaxsi isler gorurdun Men seni ucaltdim ve sen menim en yaxsi generalim idin indi niye mene silah qaldirirsan Tovbe et ve secdiyin yoldan qayit Allah senin gozlerinin bir de qarismasini qadagan eder Mehemmed xan Beluc Nadir xanin teklifini redd etdi ve bu mektubu bele cavabladi Men secdiyim yolda ozumu feda etmek fikrinde qetiyem Qoy Allah sene de mene de istediyini versin Ya men senin elinden olecem ya da sen menim elimden oleceksen Bunu bil DoyusNadir bu cavabi oyrendikden derhal sonra danisiqlari dayandirdi ve Siraza dogru herekete basladi Nadirin sehere yaxinlasmasindan xeber tutan Mehemmed xan seheri terk etdi ve onunla duzenlik bir erazide qarsilasdi Doyusde usyanci ordu darmadagin edildi ve Mehemmed xan doyusden qacaraq canini qurtara bildi Mehemmed xan Bender yaxinligindaki bir qalada gizlendi Mehemmed xan Belucun oldurulmesiMehemmed xan Beluc Siraza gelerek Fars korfezindeki quldurlarin da yardimi ile adalardan birine qacmaq isteyirdi Lakin o bunu bacarmadi ve hebs edilerek Nadir xanin huzuruna getirildi Nadir onun gozlerinin cixarilmasini emr etdi Hemcinin Nadirin emrine gore usyana qarismis tayfalar uzaq serqe surgun edildiler Usyani desteklemis seher ehalisine qarsi cezalandirma tedbirleri heyata kecirildi Gozunun cixarilmasi zamani aldigi yaralara gore vefat etdi Hemcinin baxNadirin yurusleriIstinadlarAxworthy 2009 seh 139 Axworthy 2009 seh 140 Axworthy 2009 seh 141 Axworthy 2009 seh 143MenbeMichael Axworthy The Sword of Persia Nader Shah from tribal warrior to conquering tyrant I B Tauris 2009 ISBN 978 1 84511 982 9