fbpx
Wikipedia

Müjdə xristian incəsənətində

Müjdə xristian incəsənətində ən çox müraciət olunan mövzulardan biridir. Müjdə mövzusu hələ erkən xristianlıq dövründən məşhur olmuş və bu mövzuda məlum olan erkən dənət nümunəsi Romadakı Prisilla katakombasındakı IV əsrə aid freskodur.

Leonardo da Vinçi - Müjdə, təxm. 1472, Uffitsi qalereyası

Orta əsrlər və intibah

Orta əsrlər və intibah dövründə məşhur olan Müjdə mövzusuna həmin dövrlərin ən məşhur və nüfuzlu sənətkarları müraciət etmişlər. Bakirə Məryəm və arxangel Cəbrayıl Roma-Katolik Marian incəsənətinin ən sevilən mövzularından biri olmuşdur. Sandro Botiçelli, Leonardo da Vinçi, Karavacco, Duçço di Buininsenya, Yan van Eyk, Bartolome Esteban Murillo və başqa minlərlə ustad sənətkarlar bu mövzuya müraciət etmişlər. Romadakı Santa Mariya in Trastevere (1291) kilsəsində Pyetro Kavallini, Padovadakı Skroveni kapellasında (1303) Cotto, Florensiyadakı Santa Mariya Novella kilsəsində (1486) Domeniko Girlandayo tərəfindən işlənmiş mozaikalar, Florensiyadakı Santa Kroçe bazilikasında (1435) Donatellonun qızıl suyuna çəkilmiş heykəli bu mövzuya həsr edilmiş məşhur sənət əsərləridir.

Müjdə səhnələrinin təsvir kompozisiyası adətən bir-birinə oxşar idi; Məryəmin solunda dayanmış Cəbrayıl ona müjdəli xəbəri verərkən Məryəm oturmuş, daha sonrakı təsvirlərdə isə diz çökmüş halda göstərilirdi. Tipik olaraq Cəbrayıl daha yaxından, Məryəm isə bir qədər onun fonunda verilir. Orta əsrlər incəsənətində bir qayda olaraq Məryəm qapalı məkan və ya dəhlizdə göstərilirsə, intibah incəsənətində o, bağda və ya ağacların əhatəsində verilir. Təsvirlərdə göstərilən bina bəzən Bakirənin evi, bəzən də Yerusəlim məbədi hesab edilir. Orta əsr əfsanələrində savadlı olması qeyd edildiyinə görə bakirə bəzən kitab oxuyarkən və ya tikmə işi ilə məşğul olarkən göstərilir ki, bu da, Məryəmin Yerusəlim məbədinin pərdələrini tikən bakirələrdən biri olması haqqında başqa bir əfsanəyə əsaslanır. Son orta əsrlər şərhçiləri Məryəmin Cəbrayılın qəfil peyda olmasına reaksiyası və yeni xəbəri qəbul etməsini bir qədər fərqli şərh edirdilər. Həmin şərhlər Məryəmin duruşunda və üz ifadələrində öz əksini tapmışdır.

Son orta əsrlər və erkən intibah təsvirlərində bir qayda olaraq Məryəmin üstünə günəş şüalarını xatırladan şüalar düşür ki, bu da bakirənin hamilə qalması nəzəriyyəsini ifadə edir. Bəzən səmada günəş mənbəyi kimi Tanrı ata və ya Müqəddəs ruhun simvolu olan kiçik göyərçin də göstərilir. Şimali Avropa rəssamlarının əsərlərində Cəbrayıl dyakon vestmenti və kappa maqna ilə təsvir edilir. Xüsusilə Erkən Niderland təsvirlərində çox mürəkkəb kompozisiyaların qurulmasına, liturgik əhəmiyyəti olan obyektlərin ətrafda yerləşdirilməsinə üstünlük verilirdi. Bu cür sənət əsərlərinin ən gözəl nümunələri kimi Rober Kampinin “Merode altarı” və Yan van Eykin “Müjdə” tablosudur.

Şərq Ortodoks

Orta əsrlər Şərq Ortodoks ikonaları Qərb kilsəsinin rəsmlərindən fərqli olaraq daha ardıcıl və sadə olurdular. Bir qayda olaraq həmin ikonalarda Məryəm sağ tərəfdə, ayaq üstə və ya binanın (altarın) qarşısında qoyulmuş taxtda oturmuş vəziyyətdə təsvir edilir; Cəbrayılın arxasında da həmişə bina görünür. Bu stil qərbdə də uzun müddət təkrarlanmış, XIII əsrdən başlayaraq isə, müxtəlif dini məzmunlu mürəkkəb kompozisiyaların qurulmasına başlanmışdır.

Kompozisiyada iki fiqur nəzərdə tutulduğuna görə Müjdə ikonaları adətən diptix formasında olurdu. Şərq Ortodoks Kilsələrində Müjdə təsvirləri ilə adətən Müqəddəs qapılar (nefdən müqəddəs yerə aparan qapı) bəzədilirdi, Qərbdə isə bu iki fiqur poliptixlərin xarici panellərinin bəzədilməsi, skiniyaların qapılarının dekorasiyası, illüminasiyalı əlyazmalarda və müxtəlif altar rəsmlərində istifadə olunurdu.

Roma-Katolik kilsəsinin Marian incəsənətində müjdə təsvirləri Məryəmin daimi bakirəliyi nəzəriyyəsinin göstərilməsi üçün də istifadə edilirdi. Bakirənin həyatını təsvir edən rəsmlər siklinə daxil olan Müjdə mövzusu həm də İsanın həyatının erkən dövrünü əks etdirən rəsmlər sırasına daxil edilirdi. Müjdə mövzusunu əks etdirən sənət əsərləri əsrlər boyunca ən müxtəlif sənətkarlar tərəfindən vitrajdan mozaikaya, relyefdən heykələ, yağlı boya rəsmlərindən freskoya kimi müxtəlif janrlarda hazırlanmışdır.

İstinadlar

  1. The Oxford Companion to Christian Art and Architecture by Peter Murray and Linda Murray 1996 ISBN 0198661657 page 23
  2. Images of the Mother of God: by Maria Vassilaki 2005 ISBN 0754636038 pages 158-159
  3. The Annunciation To Mary by Eugene LaVerdiere 2007 ISBN 1568545576 page 29
  4. Annunciation Art, Phaidon Press, 2004, ISBN 0-7148-4447-0

Xarici keçidlər

  • Müjdə ikonları (əsasən Rusiya)

müjdə, xristian, incəsənətində, çox, müraciət, olunan, mövzulardan, biridir, müjdə, mövzusu, hələ, erkən, xristianlıq, dövründən, məşhur, olmuş, mövzuda, məlum, olan, erkən, dənət, nümunəsi, romadakı, prisilla, katakombasındakı, əsrə, freskodur, leonardo, vinç. Mujde xristian incesenetinde en cox muraciet olunan movzulardan biridir 1 2 Mujde movzusu hele erken xristianliq dovrunden meshur olmus ve bu movzuda melum olan erken denet numunesi Romadaki Prisilla katakombasindaki IV esre aid freskodur 3 Leonardo da Vinci Mujde texm 1472 Uffitsi qalereyasi Mundericat 1 Orta esrler ve intibah 2 Serq Ortodoks 3 Istinadlar 4 Xarici kecidlerOrta esrler ve intibah RedakteOrta esrler ve intibah dovrunde meshur olan Mujde movzusuna hemin dovrlerin en meshur ve nufuzlu senetkarlari muraciet etmisler Bakire Meryem ve arxangel Cebrayil Roma Katolik Marian incesenetinin en sevilen movzularindan biri olmusdur Sandro Boticelli Leonardo da Vinci Karavacco Ducco di Buininsenya Yan van Eyk Bartolome Esteban Murillo ve basqa minlerle ustad senetkarlar bu movzuya muraciet etmisler Romadaki Santa Mariya in Trastevere 1291 kilsesinde Pyetro Kavallini Padovadaki Skroveni kapellasinda 1303 Cotto Florensiyadaki Santa Mariya Novella kilsesinde 1486 Domeniko Girlandayo terefinden islenmis mozaikalar Florensiyadaki Santa Kroce bazilikasinda 1435 Donatellonun qizil suyuna cekilmis heykeli bu movzuya hesr edilmis meshur senet eserleridir Mujde sehnelerinin tesvir kompozisiyasi adeten bir birine oxsar idi Meryemin solunda dayanmis Cebrayil ona mujdeli xeberi vererken Meryem oturmus daha sonraki tesvirlerde ise diz cokmus halda gosterilirdi Tipik olaraq Cebrayil daha yaxindan Meryem ise bir qeder onun fonunda verilir Orta esrler incesenetinde bir qayda olaraq Meryem qapali mekan ve ya dehlizde gosterilirse intibah incesenetinde o bagda ve ya agaclarin ehatesinde verilir Tesvirlerde gosterilen bina bezen Bakirenin evi bezen de Yeruselim mebedi hesab edilir Orta esr efsanelerinde savadli olmasi qeyd edildiyine gore bakire bezen kitab oxuyarken ve ya tikme isi ile mesgul olarken gosterilir ki bu da Meryemin Yeruselim mebedinin perdelerini tiken bakirelerden biri olmasi haqqinda basqa bir efsaneye esaslanir Son orta esrler serhcileri Meryemin Cebrayilin qefil peyda olmasina reaksiyasi ve yeni xeberi qebul etmesini bir qeder ferqli serh edirdiler Hemin serhler Meryemin durusunda ve uz ifadelerinde oz eksini tapmisdir Son orta esrler ve erken intibah tesvirlerinde bir qayda olaraq Meryemin ustune gunes sualarini xatirladan sualar dusur ki bu da bakirenin hamile qalmasi nezeriyyesini ifade edir Bezen semada gunes menbeyi kimi Tanri ata ve ya Muqeddes ruhun simvolu olan kicik goyercin de gosterilir Simali Avropa ressamlarinin eserlerinde Cebrayil dyakon vestmenti ve kappa maqna ile tesvir edilir Xususile Erken Niderland tesvirlerinde cox murekkeb kompozisiyalarin qurulmasina liturgik ehemiyyeti olan obyektlerin etrafda yerlesdirilmesine ustunluk verilirdi Bu cur senet eserlerinin en gozel numuneleri kimi Rober Kampinin Merode altari ve Yan van Eykin Mujde tablosudur Fra Ancelika texm 1450 ci iller San Marko kilsesi Florensiya Filipp de Sampan 1644 Metropoliten muzeyi Nyu York Salomon Konink 1655 Hallvil muzeyi Stokholm Francesko Albani XVII esrin I yarisi Ermitaj Sankt Peterburq Karavacco 1608 1610 Nansi Incesenet Muzeyi Nansi Serq Ortodoks RedakteOrta esrler Serq Ortodoks ikonalari Qerb kilsesinin resmlerinden ferqli olaraq daha ardicil ve sade olurdular Bir qayda olaraq hemin ikonalarda Meryem sag terefde ayaq uste ve ya binanin altarin qarsisinda qoyulmus taxtda oturmus veziyyetde tesvir edilir Cebrayilin arxasinda da hemise bina gorunur Bu stil qerbde de uzun muddet tekrarlanmis XIII esrden baslayaraq ise muxtelif dini mezmunlu murekkeb kompozisiyalarin qurulmasina baslanmisdir Kompozisiyada iki fiqur nezerde tutulduguna gore Mujde ikonalari adeten diptix formasinda olurdu Serq Ortodoks Kilselerinde Mujde tesvirleri ile adeten Muqeddes qapilar nefden muqeddes yere aparan qapi bezedilirdi Qerbde ise bu iki fiqur poliptixlerin xarici panellerinin bezedilmesi skiniyalarin qapilarinin dekorasiyasi illuminasiyali elyazmalarda ve muxtelif altar resmlerinde istifade olunurdu Roma Katolik kilsesinin Marian incesenetinde mujde tesvirleri Meryemin daimi bakireliyi nezeriyyesinin gosterilmesi ucun de istifade edilirdi Bakirenin heyatini tesvir eden resmler sikline daxil olan Mujde movzusu hem de Isanin heyatinin erken dovrunu eks etdiren resmler sirasina daxil edilirdi Mujde movzusunu eks etdiren senet eserleri esrler boyunca en muxtelif senetkarlar terefinden vitrajdan mozaikaya relyefden heykele yagli boya resmlerinden freskoya kimi muxtelif janrlarda hazirlanmisdir 4 Ustyuq mujdesi XII esr Tretyakov qalereyasi Moskva Bizans mujde ikonasi XIII esr Muqeddes Yekaterina monastiri XVI esre aid Bizans ikonasi Muqeddes Klement kilsesi Ohrid Makedoniya Mixail Nesterov XIX esr Moskva V L Borovikovski XIX esrin evvelleri Andrey Rublev adina Merkezi Qedim Rus Medeniyyeti ve Inceseneti Muzeyi Moskva Istinadlar Redakte The Oxford Companion to Christian Art and Architecture by Peter Murray and Linda Murray 1996 ISBN 0198661657 page 23 Images of the Mother of God by Maria Vassilaki 2005 ISBN 0754636038 pages 158 159 The Annunciation To Mary by Eugene LaVerdiere 2007 ISBN 1568545576 page 29 Annunciation Art Phaidon Press 2004 ISBN 0 7148 4447 0Xarici kecidler RedakteMujde ikonlari esasen Rusiya Menbe https az wikipedia org w index php title Mujde xristian incesenetinde amp oldid 3258463, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.