Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Monqol-tatar boyunduruğu (rus. Монголо-татарское иго),orda hökmranlığı (rus. ордынское владычество),sovet tarixşünaslığında Monqol-tatar zülmü ((azərb-kiril.) Монгол-татар зүлмү) — Rusiyada monqol-tatar feodallarının XIII–XV əsrlərdə hakimiyyət sistemi.
Tarixi
Rusiyada qurulan bu sistem işğal olunmuş yerləri ağır vergilər və soyğunçu yürüşlər vasitəsilə müntəzəm istismar etmək məqsədini güdürdü. bilavasitə Monqol feodal imperiyasına daxil deyildi. Onlara baskaklar və monqol-tatar xanlarının digər nümayəndələri nəzarət edirdilər. Monqol-tatar boyunduruğu formal surətdə 1243-cü ildə, knyaz monqol xanından Böyük Vladimir knyazlığına yarlıq alması ilə bərqərar oldu. XIII əsrin 60-cı illərinədək rus torpaqları Böyük Monqol, sonra isə Qızıl Orda xanlarının hakimiyyəti altında idi. Monqol-tatarların vergi və mükəlləfiyyətlərinin 14 növü var idi. İşğalçılar üçün ruhanilərdən istifadə etməyə çalışırdılar və bu məqsədlə onları vergilərdən azad etmişdilər. Yığılan xəracın çox hissəsi Monqolustana – böyük xana göndərilirdi. Qızıl Orda xanları rus torpaqlarına tez-tez yürüşlər edirdilər. Lakin rus knyazları mübarizəni dayandırmırdı. Moskva knyazlığının güclənməsi ilə monqol-tatar boyunduruğu tədricən zəifləməyə başladı. Moskva knyazı Dmitri İvanoviç Donskoy xan yarlığına tabe olmadı və Böyük Vladimir knyazlığını zorla ələ keçirdi. 1382-ci ildə Toxtamış Moskvanı tutduqdan sonra rus knyazlıqları yenidən xərac verməyə və monqol-tatar hakimiyyətini tanımağa məcbur oldular. vaxtında monqol-tatar boyunduruğu nominal xarakter daşıyırdı. Yedigeyin 1408-ci ildə rus knyazlıqlarında hakimiyyəti bərpa etmək cəhdi müvəffəqiyyət qzanmadı. XV əsrdə monqol-tatarlar rus torpaqarına bir sıra yürüş keçirsələr də, hakimiyyətlərini bərpa edə bilmədilər. Rus torpaqlarının Moskva ətrafında birləşməsi monqol-tatar boyunduruğunu son qoymaq üçün əlverişli şərait yaratdı. Moskva böyük knyazı III İvan Vasiliyeviç 1476-cı ildə xərac verməkdən imtina etdi. 1480-ci ildə Böyük Orda xanı Əhmədin müvəffəqiyyətsiz yürüşlərindən sonra monqol-tatar boyunduruğu qəti ləğv olundu. Təqribən 240 il davam edən monqol-tatar boyunduruğu Rus torpaqlarının iqtisadi, siyasi və mədəni inkişafına mənfi təsir göstərmişdir.
İstinadlar
- Кучкин, В. А. Монголо-татарское иго // Осипов, Ю. С. (redaktor). Большая российская энциклопедия (rus). =20. М.: Большая российская энциклопедия,. 2017. 2022-06-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-23.
- "Из единого учебника истории исчезнет татаро-монгольское иго" (ru /deadlink=yes). 30 oktyabr 2013. 31 oktyabr 2013 tarixində . İstifadə tarixi: 23 avqust 2021.
- Историко-культурный стандарт и учебник истории, написанный на его основе: История России.6 класс. Учебник для общеобразовательных организаций. Ч2 / под ред. А. В. Торкунова. — М.: Просвещение, 2017. С.31–34
- Монгол-татар зүлмү // Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: [10 ҹилддә]. VII ҹилд: Мисир—Прадо. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1983. С. 44.
Əlavə ədəbiyyat
- Гальперин Ч. Глава 7.1 Внутренняя политика Улуса Джучи. Центральная власть и русские княжества // История татар с древнейших времен (в семи томах). Улус Джучи (Золотая Орда) XIII — середина XV в. — Казань: Академия Наук Республик Татарстан. Институт Истории им. Ш. Шарджани, 2009. — Т. 3. — 1055 с.
- Греков Б. Д., Якубовский А. Ю. Золотая Орда и её падение. — "Богородский печатник", 1998. — .
- Гумилёв Л.Н. Чёрная легенда. — М., 2005. — .
- Каргалов В. В. Освободительная борьба Руси против монголо-татарского ига // "Вопросы истории". — 1969. — № 2–4.
- Каргалов В. В. Феодальная Русь и кочевники. — М., 1967.
- Каргалов В. В. Монголо-татарское нашествие на Русь. — М., 1966.
- Каргалов В. В. Конец ордынского ига / Отв. ред. д-р ист. наук В. И. Буганов. — М.: Наука, 1980. — 152 с. — (Страницы истории нашей Родины). — 200 000 экз. (обл.)
- Насонов А. Н. Монголы и Русь. — М. — Л., 1940.
- Петрушевский И. П. Поход монгольских войск в Ср. Азию в 1219–1224 гг. и его последствия. Татаро-монголы в Азии и Европе. — "Наука", 1977. — .
- Похлёбкин В. В. Татары и Русь. — М.: Международные отношения, 2005. — .
- Селезнев Ю.В. Русско-ордынские конфликты XIII–XV веков. Справочник. — М.: Квадрига, 2010. — 224 с.
- Селезнев Ю.В. Батыева заповедь: картины ордынского плена. — Воронеж: Воронежский Государственный Университет. Исторический Факультет, 2013. — 336 с.
- Трепавлов В. Введение // Золотая Орда в мировой истории (коллективная монография). — Казань: Институт истории им. Ш.Марджани Академии Наук Республики Татарстан, 2016. — 968 с.
- Фроянов И. Я. Нашествие на русскую историю. — СПб. : Русская коллекция, 2020. — 1088 с. — 300 экз.— .
- Большая советская энциклопедия
- Полное собрание русских летописей. — 2001. — .
Xarici keçidlər
- // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
- Левашов Павел Артемьевич. "Картина или описание всех нашествий на Россию Татар и Турков, и их тут браней, грабительств и опустошений, начавшихся в половине десятого века и почти беспрерывно через восемьсот лет продолжавшихся"
- Карпини, Гийом де Рубрук, История Монголов / Путешествие в восточные страны на сайте "Руниверс"
- Бережков Михаил Николаевич, Русские пленники и невольники в Крыму на сайте "Руниверс"
- Вернадский Г. В. Монгольское иго в русской истории.
- Завоевание Руси татаро-монголами\\Интерактивная карта
- Интервью с Л. Н. Гумилёвым и Д. М. Балашовым об истории России в целом и, в частности о монголо-татарском иге
- Гумилёв Л. Н. Древняя Русь и Великая Степь
- Песков Д. Н. Железный век
- Татаро-монголы в Азии и Европе. Сборник статей 2008-09-25 at the Wayback Machine
- Русь и Орда: союз или иго? (видео)
- Нашествие Орды на Киевскую Русь
- Волынец А. Сколько Русь платила Орде?
- Кучкин В. А.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Monqol tatar boyundurugu rus Mongolo tatarskoe igo orda hokmranligi rus ordynskoe vladychestvo sovet tarixsunasliginda Monqol tatar zulmu azerb kiril Mongol tatar zүlmү Rusiyada monqol tatar feodallarinin XIII XV esrlerde hakimiyyet sistemi Kulikovo doyusu Adolf Ivon 1849 cu il TarixiRusiyada qurulan bu sistem isgal olunmus yerleri agir vergiler ve soyguncu yurusler vasitesile muntezem istismar etmek meqsedini gudurdu bilavasite Monqol feodal imperiyasina daxil deyildi Onlara baskaklar ve monqol tatar xanlarinin diger numayendeleri nezaret edirdiler Monqol tatar boyundurugu formal suretde 1243 cu ilde knyaz monqol xanindan Boyuk Vladimir knyazligina yarliq almasi ile berqerar oldu XIII esrin 60 ci illerinedek rus torpaqlari Boyuk Monqol sonra ise Qizil Orda xanlarinin hakimiyyeti altinda idi Monqol tatarlarin vergi ve mukellefiyyetlerinin 14 novu var idi Isgalcilar ucun ruhanilerden istifade etmeye calisirdilar ve bu meqsedle onlari vergilerden azad etmisdiler Yigilan xeracin cox hissesi Monqolustana boyuk xana gonderilirdi Qizil Orda xanlari rus torpaqlarina tez tez yurusler edirdiler Lakin rus knyazlari mubarizeni dayandirmirdi Moskva knyazliginin guclenmesi ile monqol tatar boyundurugu tedricen zeiflemeye basladi Moskva knyazi Dmitri Ivanovic Donskoy xan yarligina tabe olmadi ve Boyuk Vladimir knyazligini zorla ele kecirdi 1382 ci ilde Toxtamis Moskvani tutduqdan sonra rus knyazliqlari yeniden xerac vermeye ve monqol tatar hakimiyyetini tanimaga mecbur oldular vaxtinda monqol tatar boyundurugu nominal xarakter dasiyirdi Yedigeyin 1408 ci ilde rus knyazliqlarinda hakimiyyeti berpa etmek cehdi muveffeqiyyet qzanmadi XV esrde monqol tatarlar rus torpaqarina bir sira yurus kecirseler de hakimiyyetlerini berpa ede bilmediler Rus torpaqlarinin Moskva etrafinda birlesmesi monqol tatar boyundurugunu son qoymaq ucun elverisli serait yaratdi Moskva boyuk knyazi III Ivan Vasiliyevic 1476 ci ilde xerac vermekden imtina etdi 1480 ci ilde Boyuk Orda xani Ehmedin muveffeqiyyetsiz yuruslerinden sonra monqol tatar boyundurugu qeti legv olundu Teqriben 240 il davam eden monqol tatar boyundurugu Rus torpaqlarinin iqtisadi siyasi ve medeni inkisafina menfi tesir gostermisdir IstinadlarKuchkin V A Mongolo tatarskoe igo Osipov Yu S redaktor Bolshaya rossijskaya enciklopediya rus 20 M Bolshaya rossijskaya enciklopediya 2017 2022 06 15 tarixinde Istifade tarixi 2021 08 23 Iz edinogo uchebnika istorii ischeznet tataro mongolskoe igo ru deadlink yes 30 oktyabr 2013 31 oktyabr 2013 tarixinde Istifade tarixi 23 avqust 2021 Istoriko kulturnyj standart i uchebnik istorii napisannyj na ego osnove Istoriya Rossii 6 klass Uchebnik dlya obsheobrazovatelnyh organizacij Ch2 pod red A V Torkunova M Prosveshenie 2017 S 31 34 Mongol tatar zүlmү Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi 10 ҹilddә VII ҹild Misir Prado Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1983 S 44 Elave edebiyyatGalperin Ch Glava 7 1 Vnutrennyaya politika Ulusa Dzhuchi Centralnaya vlast i russkie knyazhestva Istoriya tatar s drevnejshih vremen v semi tomah Ulus Dzhuchi Zolotaya Orda XIII seredina XV v Kazan Akademiya Nauk Respublik Tatarstan Institut Istorii im Sh Shardzhani 2009 T 3 1055 s Grekov B D Yakubovskij A Yu Zolotaya Orda i eyo padenie Bogorodskij pechatnik 1998 ISBN 5 89589 005 9 Gumilyov L N Chyornaya legenda M 2005 ISBN 5 8112 1276 3 Kargalov V V Osvoboditelnaya borba Rusi protiv mongolo tatarskogo iga Voprosy istorii 1969 2 4 Kargalov V V Feodalnaya Rus i kochevniki M 1967 Kargalov V V Mongolo tatarskoe nashestvie na Rus M 1966 Kargalov V V Konec ordynskogo iga Otv red d r ist nauk V I Buganov M Nauka 1980 152 s Stranicy istorii nashej Rodiny 200 000 ekz obl Nasonov A N Mongoly i Rus M L 1940 Petrushevskij I P Pohod mongolskih vojsk v Sr Aziyu v 1219 1224 gg i ego posledstviya Tataro mongoly v Azii i Evrope Nauka 1977 ISBN 5 85220 101 4 Pohlyobkin V V Tatary i Rus M Mezhdunarodnye otnosheniya 2005 ISBN 5 7133 1008 6 Seleznev Yu V Russko ordynskie konflikty XIII XV vekov Spravochnik M Kvadriga 2010 224 s Seleznev Yu V Batyeva zapoved kartiny ordynskogo plena Voronezh Voronezhskij Gosudarstvennyj Universitet Istoricheskij Fakultet 2013 336 s Trepavlov V Vvedenie Zolotaya Orda v mirovoj istorii kollektivnaya monografiya Kazan Institut istorii im Sh Mardzhani Akademii Nauk Respubliki Tatarstan 2016 968 s Froyanov I Ya Nashestvie na russkuyu istoriyu SPb Russkaya kollekciya 2020 1088 s 300 ekz ISBN 978 5 00067 019 4 Bolshaya sovetskaya enciklopediya Polnoe sobranie russkih letopisej 2001 ISBN 5 94457 011 3 Xarici kecidlerVikianbarda Monqol tatar boyundurugu ile elaqeli mediafayllar var Zolotaya orda Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Levashov Pavel Artemevich Kartina ili opisanie vseh nashestvij na Rossiyu Tatar i Turkov i ih tut branej grabitelstv i opustoshenij nachavshihsya v polovine desyatogo veka i pochti bespreryvno cherez vosemsot let prodolzhavshihsya Karpini Gijom de Rubruk Istoriya Mongolov Puteshestvie v vostochnye strany na sajte Runivers Berezhkov Mihail Nikolaevich Russkie plenniki i nevolniki v Krymu na sajte Runivers Vernadskij G V Mongolskoe igo v russkoj istorii Zavoevanie Rusi tataro mongolami Interaktivnaya karta Intervyu s L N Gumilyovym i D M Balashovym ob istorii Rossii v celom i v chastnosti o mongolo tatarskom ige Gumilyov L N Drevnyaya Rus i Velikaya Step Peskov D N Zheleznyj vek Tataro mongoly v Azii i Evrope Sbornik statej 2008 09 25 at the Wayback Machine Rus i Orda soyuz ili igo video Nashestvie Ordy na Kievskuyu Rus Volynec A Skolko Rus platila Orde Kuchkin V A