fbpx
Wikipedia

Mikroskop

Avqust 22, 2021

Mikroskop (yun. μικρός — kiçik və σκοπέω — baxıram) — baxılan obyektin təsvirinin böyüdülməsi, həmçinin gözlə görünə bilinməyən hissənin ölçülməsi üçün cihaz. Linzaların xüsusi prinsiplə qurulması nəticəsində yaranır

Mikposkop. 1876-cı il

Mikroskopların hazırlanması texnologiyası və praktiki istifadəsi mikroskopiya adlanır.

Tarixi

Əyri səthlərin bir sıra optik xüsusiyyətlərə malik olması hələ çox qədim zamanlardan Evklid (miladdan əvvəl 300-cü il) və Ptolomeyə (miladdan əvvəl 127-151-ci illər) də məlum idi. Ancaq mikroskopun ixtirası XVI-XVII əsrlərdə optikanın sürətli inkişafından sonra mümkün oldu. XVI əsrdə Leonardo da Vinçi kiçik obyektləri xüsusi böyüdücünün köməyi ilə daha yaxşı görmək mümkün olması ideyasını irəli sürdü. İlk mikroskopu isə 1590-cı ildə hollandiyalı Zaxari Yansen icad etdi. Bu cihaz borunun içərisinə yerləşdirilmiş iki linzadan ibarət idi. Onlardan biri obyekti böyüdür, digəri isə böyüdülmüş obyekti yenidən böyüdürdü. Zaxariya Yanssenin mikroskopu 3 dəfədən 10 dəfəyə qədər böyütmək qabiliyyətinə malik idi. Ancaq "Yanssen mikroskopu"nun təkmilləşdirilməsində Qalileo Qaliley, Leonard Eyler, Ernst Abbe kimi məşhur alimlərin də böyük rolu oldu. 1674-cü ildə isə məşhur ingilis alimi Robert Huk (1635-1703) daha güclü bir mikroskop icad etdi. O, öz mikroskopu ilə mantar kəsiyinə baxanda onun arı pətəyinə oxşar ayrı-ayrı gözcüklərdən ibarət olduğunu gördü və Robert Huk bu gözcükləri "hüceyrə" adlandırdı.

Mikroskopun tarixində ən böyük addımı isə hollandiyalı Anton van Levenhuk (1632-1723) atdı. Levenhuk atası və babası kimi yun ticarəti ilə məşğul idi və yəqin ki, onun elmi axtarışları olmasaydı, bu gün adi bir yun tacirini heç kim yada salmayacaqdı.

Levenhuk hər gün boş vaxtlarında yaşadığı evin arxa otağında oturur və burada böyüdücü şüşələri - linzaları cilalayaraq onların köməyi ilə ağac qabıqlarına, bitki yarpaqlarına baxırdı. Bir gün qabarıq linzanın altında gölməçədən götürülmüş bir yağış damcısına baxanda onun qarşısında bütöv bir canlı aləm açıldı. Burada külli miqdarda kiçik "heyvanlar" var idi. Levenhuk gördüklərinin hamısını təkcə dəqiq təsvir etmədi, həm də dəqiq şəklini çəkdi.

Levenhuk insanlara məlum olmayan, ancaq təbiətdə (hətta insan həyatında da) mühüm rol oynayan canlı aləmi - mikroorqanizmləri kəşf etdi. Hollandiyalı bir yun ticarətçisinin bu kəşfi Avropanın məşhur alimlərinin də böyük marağına səbəb oldu. Əvvəllər də gözlə görünməyən və təhlükəli yoluxucu xəstəliklərə səbəb olan kiçik varlıqların mövcudluğu barədə fikirlər var idi. Ancaq Levenhuk mikrobları gözlə görən ilk alim idi. Əlbəttə bu, hələ mikroskop deyildi və bir neçə linzadan ibarət olan mürəkkəb cihazlar - mikroskoplar sonralar kəşf edildi. Levenhukun "Mikroskopu" isə əslində 300 dəfə böyüdə bilən çox güclü bir böyüdücü idi. 1933-cü ildə isə alman alimləri Maks Knoll və Ernst Ruska elektron mikroskopu icad etdilər. Bu mikroskopun köməyi ilə ən kiçik zərrəcikləri belə görmək mümkün oldu.Virusların bəziləri nəhəng,bəziləri isə çox kiçikdir.

Tələb olunan ölçüdən asılı olaraq mikroskopun əsas növləri isə aşağıdakılardır:

Mikroskopun quruluşu

Mikroskpoun əsas kütləsini ştativ təşkil edir. Ştativə tubus, əşya kürsüsü, kremalyer adlı dişli çarx və oturacaq birləşmişdir. Tubusun yuxarı hissəsində okulyar, aşağı hissəsində revolver və obyektivlər yerləşir. Əşya kürsüsünə əşya masası, onun altında kondensor, onun da altında apertur diafraqması, ən altda isə çıxarılıb-qoyula bilən güzgü yerləşir. Kremalyer dişli çarxı 2 vintdən - makrovint və mikrovintdən ibarətdir. Vintlərlə əşya masası arasında onları əlaqələndirən mikrometrik mexanzimli qurğu yerləşir. Mikroskopun ən aşağı hissəsini oturacaq təşkil edir. Oturacağın üstündə, çıxarılıb-qoyula bilən güzgünün aşağı hisəsində hərəkətedici güzgü yerləşir.

Okulyar

Okulyar tubusun yuxarı hissəsində yerləşir. Biz mikroskopda əşyanı izlədiyimiz zaman gözümüzü okulyara söykəyirik. Okulyarın vəzifəsi insanın gözünə dayaq olub mikroskopda alınan xəyalı ona göstərməkdir. Okulyar sözü "okulus" sözündən gəlib "göz" mənasını verir. Okulyar 2 linzadan və onları saxlayan çərçivədən ibarətdir. Bu linzalardan tubusa daha uzaq olanı yuxarı linza və ya "göz linzası", digəri isə aşağı linza adlanır. Okulyar mikroskopun əsas böyüdücü iki hissəsindən biri olub lupa funksiyasını yerinə yetirir.

Obyektiv

Mikroskopun əsas iki böyüdücü hissəsindən biri də obyektivdir. "Obyektiv" sözü "obyektum" sözündən götürülüb "əşya" mənasını verir. Çünki obyektiv böyüdülmüş xəyalını almaq istədiyimiz əşyaya tərəf yönəlib onu böyüdür. Mikroskopa 2-4 (əsasən 3) ədəd obyektiv olur.Hər obyektiv müəyyən böyütmə dərəcəsinə malik olub bir neçə linzadan ibarətdir. Bu linzalardan tədqiq olunan əşyaya ən yaxın olanının vəzifəsi əşyanın xəyalını böyütmək, digərlərinin vəzifəsi isə əvvəlki linzanın nöqsanlarını aradan qaldırmaqdır. Obyektivlər revolverin fırlanan aşağı səthində yerləşir.

Revolver

Revolver mikroskopda tubusun aşağı hissəsində, obyektivlərdən yuxarıda yerləşir. Revolverin obyektiv səthi fırlanmaq qabiliyyətinə malikdir. Əsas vəzifəsi də obyektivi hərəkət etdirib lazım olan yerə gətirməkdir. Revolverin daxilində yay var ki, obyektiv əşyanı görmək üçün uyğun yerə gəldiyində yay açılaraq obyektivə daxil olur. Beləliklə, obyektivin tərpənməsinin qarşısını alır.

Tubus

Okulyarla revolver arasında tubus və ya baxış borusu yerləşir. Tubus istiqamətləndirici funksiyasını daşıyır. Başqa sözlə, xəyaldan gələn işıq dalğalarını gözə doğru istiqamətləndirir. Obyektiv ilə okulyar arasındakı məsafə tubusun optik uzunluğu adlanır.

Əşya masası

Əşya masası mikroskopun üstünə preparat qoyulub tədqiq edilən hissəsidir. Onun üzərində bərkidici yaylar yerləşir. Bu bərkidici yaylar elastiki olub, tədqiq olunan cismi əşya masasına sıxır. Əşya masası mikroskopun mexaniki hissəsinə daxildir.

Mikroskopların göstərmə imkanları

Mikroskopların göstərmə imkanları а - mikroskopların iki yaxın nöqtədə yerləşən obyektlərin ayrı-ayrı dəqiq təsvirlə göstərə bilməsidir.

Mikrodünyaya giriş cihazın göstərmə imkanlarından asılıdır. Bu xarakteristika mikroskopda istifadə edilən şüanın uzunluğundan asılıdır. Məhdudiyyət ondadır ki, heç vaxt şüanın uzunluğundan kiçik obyektin təsvirini almaq olmur.

Ona görə də mikrodünyanın təsvirini ancaq daha kiçik ölçülü şüalar vasitəsilə etmək olur.

Mikroskopların növləri

Tələb olunan ölçüdən asılı olaraq mikroskoplar aşağıdakı növlərə bölünürlər:

Optik mikroskop
  • yaxınölçülü optik mikroskop
Elektron mikroskop
  • İşıqlandıran elektron mikroskop
  • Rastrov elektron mikroskop
Köçürən zond mikroskopu
  • Köçürən atom-güc mikroskopu
  • Köçürən tunel mikroskopu
Rentgen mikroskopu
  • Rentgen əksetdirən mikroskopu
  • Rentgen proyeksiya mikroskopu
    • Lazer rentgen mikroskopu (XFEL)
Differensial interferension-kontrast mikroskop

Mikroskop qalereyası

  • Laboratory microscope

  • Binocular laboratory microscope

  • Microscope binoviewers

  • Stereo-microscope

  • Modern stereomicroscope optical design

  • Microscope objectives

  • Microscope objectives

  • Microscope objectives

  • Microscope eyepieces

  • Microscope measuring eyepiece

  • Stereo-microscope eyepiece

  • Microscope eyepiece

  • Microscope eyepiece

Mikroskopun mexaniki hissələri

Həmçinin bax

Mənbə

  • БСЭ. Статья "Микроскоп" (оптический прибор) 2009-03-01 at the Wayback Machine

İstinadlar

  • Видеть невидимое — всё о микроскопах
  • Обзор стереоскопических микроскопов ST60

Avqust 22, 2021
mikroskop, μικρός, kiçik, σκοπέω, baxıram, baxılan, obyektin, təsvirinin, böyüdülməsi, həmçinin, gözlə, görünə, bilinməyən, hissənin, ölçülməsi, üçün, cihaz, linzaların, xüsusi, prinsiplə, qurulması, nəticəsində, yaranırmikposkop, 1876, ların, hazırlanması, te. Mikroskop yun mikros kicik ve skopew baxiram baxilan obyektin tesvirinin boyudulmesi hemcinin gozle gorune bilinmeyen hissenin olculmesi ucun cihaz Linzalarin xususi prinsiple qurulmasi neticesinde yaranirMikposkop 1876 ci il Mikroskoplarin hazirlanmasi texnologiyasi ve praktiki istifadesi mikroskopiya adlanir Mundericat 1 Tarixi 2 Mikroskopun qurulusu 2 1 Okulyar 2 2 Obyektiv 2 3 Revolver 2 4 Tubus 2 5 Esya masasi 3 Mikroskoplarin gosterme imkanlari 4 Mikroskoplarin novleri 5 Mikroskop qalereyasi 6 Mikroskopun mexaniki hisseleri 7 Hemcinin bax 8 Menbe 9 IstinadlarTarixi RedakteEyri sethlerin bir sira optik xususiyyetlere malik olmasi hele cox qedim zamanlardan Evklid miladdan evvel 300 cu il ve Ptolomeye miladdan evvel 127 151 ci iller de melum idi Ancaq mikroskopun ixtirasi XVI XVII esrlerde optikanin suretli inkisafindan sonra mumkun oldu XVI esrde Leonardo da Vinci kicik obyektleri xususi boyuducunun komeyi ile daha yaxsi gormek mumkun olmasi ideyasini ireli surdu Ilk mikroskopu ise 1590 ci ilde hollandiyali Zaxari Yansen icad etdi Bu cihaz borunun icerisine yerlesdirilmis iki linzadan ibaret idi Onlardan biri obyekti boyudur digeri ise boyudulmus obyekti yeniden boyudurdu Zaxariya Yanssenin mikroskopu 3 defeden 10 defeye qeder boyutmek qabiliyyetine malik idi Ancaq Yanssen mikroskopu nun tekmillesdirilmesinde Qalileo Qaliley Leonard Eyler Ernst Abbe kimi meshur alimlerin de boyuk rolu oldu 1674 cu ilde ise meshur ingilis alimi Robert Huk 1635 1703 daha guclu bir mikroskop icad etdi O oz mikroskopu ile mantar kesiyine baxanda onun ari peteyine oxsar ayri ayri gozcuklerden ibaret oldugunu gordu ve Robert Huk bu gozcukleri huceyre adlandirdi Mikroskopun tarixinde en boyuk addimi ise hollandiyali Anton van Levenhuk 1632 1723 atdi Levenhuk atasi ve babasi kimi yun ticareti ile mesgul idi ve yeqin ki onun elmi axtarislari olmasaydi bu gun adi bir yun tacirini hec kim yada salmayacaqdi Levenhuk her gun bos vaxtlarinda yasadigi evin arxa otaginda oturur ve burada boyuducu suseleri linzalari cilalayaraq onlarin komeyi ile agac qabiqlarina bitki yarpaqlarina baxirdi Bir gun qabariq linzanin altinda golmeceden goturulmus bir yagis damcisina baxanda onun qarsisinda butov bir canli alem acildi Burada kulli miqdarda kicik heyvanlar var idi Levenhuk gorduklerinin hamisini tekce deqiq tesvir etmedi hem de deqiq seklini cekdi Levenhuk insanlara melum olmayan ancaq tebietde hetta insan heyatinda da muhum rol oynayan canli alemi mikroorqanizmleri kesf etdi Hollandiyali bir yun ticaretcisinin bu kesfi Avropanin meshur alimlerinin de boyuk maragina sebeb oldu Evveller de gozle gorunmeyen ve tehlukeli yoluxucu xesteliklere sebeb olan kicik varliqlarin movcudlugu barede fikirler var idi Ancaq Levenhuk mikroblari gozle goren ilk alim idi Elbette bu hele mikroskop deyildi ve bir nece linzadan ibaret olan murekkeb cihazlar mikroskoplar sonralar kesf edildi Levenhukun Mikroskopu ise eslinde 300 defe boyude bilen cox guclu bir boyuducu idi 1933 cu ilde ise alman alimleri Maks Knoll ve Ernst Ruska elektron mikroskopu icad etdiler Bu mikroskopun komeyi ile en kicik zerrecikleri bele gormek mumkun oldu Viruslarin bezileri neheng bezileri ise cox kicikdir Teleb olunan olcuden asili olaraq mikroskopun esas novleri ise asagidakilardir Optik mikroskoplar Elektron mikroskoplar Zond mikroskoplari Rentgen mikroskoplari Lazer rentgen mikroskoplari ve s Mikroskopun qurulusu RedakteMikroskpoun esas kutlesini stativ teskil edir Stative tubus esya kursusu kremalyer adli disli carx ve oturacaq birlesmisdir Tubusun yuxari hissesinde okulyar asagi hissesinde revolver ve obyektivler yerlesir Esya kursusune esya masasi onun altinda kondensor onun da altinda apertur diafraqmasi en altda ise cixarilib qoyula bilen guzgu yerlesir Kremalyer disli carxi 2 vintden makrovint ve mikrovintden ibaretdir Vintlerle esya masasi arasinda onlari elaqelendiren mikrometrik mexanzimli qurgu yerlesir Mikroskopun en asagi hissesini oturacaq teskil edir Oturacagin ustunde cixarilib qoyula bilen guzgunun asagi hisesinde hereketedici guzgu yerlesir Okulyar Redakte Okulyar tubusun yuxari hissesinde yerlesir Biz mikroskopda esyani izlediyimiz zaman gozumuzu okulyara soykeyirik Okulyarin vezifesi insanin gozune dayaq olub mikroskopda alinan xeyali ona gostermekdir Okulyar sozu okulus sozunden gelib goz menasini verir Okulyar 2 linzadan ve onlari saxlayan cerciveden ibaretdir Bu linzalardan tubusa daha uzaq olani yuxari linza ve ya goz linzasi digeri ise asagi linza adlanir Okulyar mikroskopun esas boyuducu iki hissesinden biri olub lupa funksiyasini yerine yetirir Obyektiv Redakte Mikroskopun esas iki boyuducu hissesinden biri de obyektivdir Obyektiv sozu obyektum sozunden goturulub esya menasini verir Cunki obyektiv boyudulmus xeyalini almaq istediyimiz esyaya teref yonelib onu boyudur Mikroskopa 2 4 esasen 3 eded obyektiv olur Her obyektiv mueyyen boyutme derecesine malik olub bir nece linzadan ibaretdir Bu linzalardan tedqiq olunan esyaya en yaxin olaninin vezifesi esyanin xeyalini boyutmek digerlerinin vezifesi ise evvelki linzanin noqsanlarini aradan qaldirmaqdir Obyektivler revolverin firlanan asagi sethinde yerlesir Revolver Redakte Revolver mikroskopda tubusun asagi hissesinde obyektivlerden yuxarida yerlesir Revolverin obyektiv sethi firlanmaq qabiliyyetine malikdir Esas vezifesi de obyektivi hereket etdirib lazim olan yere getirmekdir Revolverin daxilinde yay var ki obyektiv esyani gormek ucun uygun yere geldiyinde yay acilaraq obyektive daxil olur Belelikle obyektivin terpenmesinin qarsisini alir Tubus Redakte Okulyarla revolver arasinda tubus ve ya baxis borusu yerlesir Tubus istiqametlendirici funksiyasini dasiyir Basqa sozle xeyaldan gelen isiq dalgalarini goze dogru istiqametlendirir Obyektiv ile okulyar arasindaki mesafe tubusun optik uzunlugu adlanir Esya masasi Redakte Esya masasi mikroskopun ustune preparat qoyulub tedqiq edilen hissesidir Onun uzerinde berkidici yaylar yerlesir Bu berkidici yaylar elastiki olub tedqiq olunan cismi esya masasina sixir Esya masasi mikroskopun mexaniki hissesine daxildir Mikroskoplarin gosterme imkanlari RedakteMikroskoplarin gosterme imkanlari a mikroskoplarin iki yaxin noqtede yerlesen obyektlerin ayri ayri deqiq tesvirle gostere bilmesidir Mikrodunyaya giris cihazin gosterme imkanlarindan asilidir Bu xarakteristika mikroskopda istifade edilen suanin uzunlugundan asilidir Mehdudiyyet ondadir ki hec vaxt suanin uzunlugundan kicik obyektin tesvirini almaq olmur Ona gore de mikrodunyanin tesvirini ancaq daha kicik olculu sualar vasitesile etmek olur Mikroskoplarin novleri Redakte Teleb olunan olcuden asili olaraq mikroskoplar asagidaki novlere bolunurler Optik mikroskop yaxinolculu optik mikroskopElektron mikroskop Isiqlandiran elektron mikroskop Rastrov elektron mikroskopKocuren zond mikroskopu Kocuren atom guc mikroskopu Kocuren tunel mikroskopuRentgen mikroskopu Rentgen eksetdiren mikroskopu Rentgen proyeksiya mikroskopu Lazer rentgen mikroskopu XFEL Differensial interferension kontrast mikroskopMikroskop qalereyasi Redakte Laboratory microscope Binocular laboratory microscope Microscope binoviewers Stereo microscope Modern stereomicroscope optical design Microscope objectives Microscope objectives Microscope objectives Microscope eyepieces Microscope measuring eyepiece Stereo microscope eyepiece Microscope eyepiece Microscope eyepieceMikroskopun mexaniki hisseleri Redakte Hemcinin bax RedakteFizika Optika Optik mikroskop Kocuren zond mikroskopu Elektron mikroskopMenbe RedakteBSE Statya Mikroskop opticheskij pribor Arxivlesdirilib 2009 03 01 at the Wayback MachineIstinadlar RedakteVidet nevidimoe vsyo o mikroskopah Obzor stereoskopicheskih mikroskopov ST60Menbe https az wikipedia org w index php title Mikroskop amp oldid 5882127, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.