Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Messel karxanası (alm. Grube Messel) — Almaniyanın Frankfurt-Mayn şəhərindən təxminən 35 km cənub-şərqdə Messel kommunasının yaxınlığında yerləşən Eosen dövrünün (56-34 milyon il əvvəl) dəyərli fosillərinin tapıldığı yer. Şist qatlarında tapılmış erkən məməlilərin və digər canlı orqanizmlərin qalıqları çox sayda olması ilə yaxşı qorunub saxlanılır və xüsusi elmi dəyər kəsb edir. Bunun sayəsində 9 dekabr 1995-ci ildə Messel karxanası UNESCO-nun siyahısına salınmış Almaniyada yerləşən obyektlərinə daxil edilmişdi. Burada hələ də paleontologiya qazıntıları aparılır ki, bu da buraya bir çox turistləri cəlb edir.
| UNESCO-nun Ümumdünya irsi obyekti | |
|---|---|
| Messel karxanası | |
 | |
| Ölkə | |
| Tip | Təbii |
| (Kriteriya) | (viii)[d] |
| Keçid | 720 |
| Daxil edilməsi | (qeyri-məlum sessiya) |
  Messel karxanası | |
Tarixi
1859-cu ildən ərazi qəhvəyi kömür, sonra isə yanacaq şist hasilatı üçün karxana olaraq istifadə olunur. Paleontologiya baxımdan o, təxminən 1900-cü ildə məşhurlaşmışdı. Lakin burada tammiqyaslı elmi qazıntılar 1970-ci illərdə, sənaye inkişafı dayandırdıqdan sonra burada genişmiqyaslı elmi qazıntılar başladı. Daha sonra karxananın yerində bir zibil poliqonu qurmaq planlaşdırılsa da, bu planlar həyata keçirilmədi. 1991-ci ildə Hessen hökuməti bu ərazini elmi məqsədlər üçün satın aldı. Fövqəladə fosillər səbəbiylə, Messel karxanası 1995-ci ildə UNESCO-nun Dünya İrsi obyekti elan edildi. 1996-cı ildə burada əvvəllər tapılmış və şəxsi kolleksiyalarda saxlanılan qalıqların dövlət mülkiyyətinə qaytarılması üçün qanunvericilik tədbirləri görülmüşdür.
Geoloji xüsusiyyətləri
Təxminən 0.7 km² ərazini tutan karxananın səthi bitişik sahələrin səviyyəsindən 60 metr aşağıdadır. Şist süxurlarının ilkin uzanma dərinliyi 190 metrə çatırdı.
47 milyon il əvvəl eosen dövründə Messel yataqları formalaşdıqda bu sahə hazırkı vəziyyətdən 10 dərəcə cənubda idi. İqlim şəraiti subtropik idi, karxananın yerində müxtəlif həyat formaları olan cəngəlliklər ilə əhatə olunmuş bir göl var idi. Zaman keçdikcə sönmüş bitkilər gölün dibindəki palçıqla birlikdə praktiki olaraq oksigen ehtiva etməyən şistlər şəklində çöküntü süxurlar meydana gətirdi. Bu, qədim su anbarının dibinə düşən bioloji materialın, xəz, lələk, dəri izləri və ya mədənin tərkibindəki detallara qədər mükəmməl qorunmasına kömək etdi.
Fosil qalıqları
Messel karxanasında ümumilikdə 10 000-dən çox müxtəlif növ daşlaşmış balıq, minlərlə su və quru həşəratlar, bir çox quş, suda-quruda yaşayanlar və sürünənlər, gəmiricilər, primatlar, Cütdırnaqlılar, bitki fossilləri, o cümlədən yarpaqlar, meyvələr və s. daxil olmaqla, kiçik məməlilər də tapılmışdır.
Həşəratlar
Balıqlar
Sürünənlər
- Asiatosuchus, böyük timsah
- Diplocynodon, alliqator
- Hassiacosuchus, timsah
- Palaeopython, ilan
- Palaeoamyda messeliana, tısbağa
Quşlar
- Palaeotis, dəvəquşu
- Strigogyps sapea, seriemlər
- Messelornis, Günəş vağı
- Masillastega, sümsükquşular
- Messelasturidae, bayquş və Şahin arasında bir qarışqa kimi görünən sirli yırtıcı quş
- Palaeoglaux, bayquş
- Paraprefica
- Masillaraptor, şahin
- Parargornis, kolibrilər
- Messelirrisor, şanapipik
- Salmila robusta, seriemlər
- Selmes, siçanaoxşarlar
- Gastornis, uçmayan böyük yırtıcı quş
Məməlilər
- Darwinius masillae, Yarı meymunlar
- Kopidodon, nəsli kəsilmiş məməli
- Leptictidium
- Propalaeotherium, at
- Ailuravus, gəmirici
- Peradectes, kisəlilər
- Palaeochiropteryx, yarasa
- Lesmesodon
- Macrocranion
- Eomanis
- Eurotamandua
- Europolemur
- Paroodectes
- Pholidocercus, kirpi
- Masillamys, gəmirici
- Messelobunodon
- Godinotia
İstinadlar
- http://whc.unesco.org/en/list/720.
- Информация об объекте Arxivləşdirilib 2014-03-25 at the Wayback Machine на сайте Encyclopedia of Earth.
- "Missing Link Found at Messel Pit?". 2009-05-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-19.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Messel karxanasi alm Grube Messel Almaniyanin Frankfurt Mayn seherinden texminen 35 km cenub serqde Messel kommunasinin yaxinliginda yerlesen Eosen dovrunun 56 34 milyon il evvel deyerli fosillerinin tapildigi yer Sist qatlarinda tapilmis erken memelilerin ve diger canli orqanizmlerin qaliqlari cox sayda olmasi ile yaxsi qorunub saxlanilir ve xususi elmi deyer kesb edir Bunun sayesinde 9 dekabr 1995 ci ilde Messel karxanasi UNESCO nun siyahisina salinmis Almaniyada yerlesen obyektlerine daxil edilmisdi Burada hele de paleontologiya qazintilari aparilir ki bu da buraya bir cox turistleri celb edir UNESCO nun Umumdunya irsi obyektiMessel karxanasiOlke Almaniya Federativ RespublikasiTip Tebii Kriteriya viii d Kecid 720Daxil edilmesi qeyri melum sessiya Messel karxanasiTarixi1859 cu ilden erazi qehveyi komur sonra ise yanacaq sist hasilati ucun karxana olaraq istifade olunur Paleontologiya baximdan o texminen 1900 cu ilde meshurlasmisdi Lakin burada tammiqyasli elmi qazintilar 1970 ci illerde senaye inkisafi dayandirdiqdan sonra burada genismiqyasli elmi qazintilar basladi Daha sonra karxananin yerinde bir zibil poliqonu qurmaq planlasdirilsa da bu planlar heyata kecirilmedi 1991 ci ilde Hessen hokumeti bu erazini elmi meqsedler ucun satin aldi Fovqelade fosiller sebebiyle Messel karxanasi 1995 ci ilde UNESCO nun Dunya Irsi obyekti elan edildi 1996 ci ilde burada evveller tapilmis ve sexsi kolleksiyalarda saxlanilan qaliqlarin dovlet mulkiyyetine qaytarilmasi ucun qanunvericilik tedbirleri gorulmusdur Geoloji xususiyyetleriTexminen 0 7 km erazini tutan karxananin sethi bitisik sahelerin seviyyesinden 60 metr asagidadir Sist suxurlarinin ilkin uzanma derinliyi 190 metre catirdi 47 milyon il evvel eosen dovrunde Messel yataqlari formalasdiqda bu sahe hazirki veziyyetden 10 derece cenubda idi Iqlim seraiti subtropik idi karxananin yerinde muxtelif heyat formalari olan cengellikler ile ehate olunmus bir gol var idi Zaman kecdikce sonmus bitkiler golun dibindeki palciqla birlikde praktiki olaraq oksigen ehtiva etmeyen sistler seklinde cokuntu suxurlar meydana getirdi Bu qedim su anbarinin dibine dusen bioloji materialin xez lelek deri izleri ve ya medenin terkibindeki detallara qeder mukemmel qorunmasina komek etdi Fosil qaliqlariMessel karxanasinda umumilikde 10 000 den cox muxtelif nov daslasmis baliq minlerle su ve quru heseratlar bir cox qus suda quruda yasayanlar ve surunenler gemiriciler primatlar Cutdirnaqlilar bitki fossilleri o cumleden yarpaqlar meyveler ve s daxil olmaqla kicik memeliler de tapilmisdir Heseratlar Qizilbocekler Maral bocekleriBaliqlar Uzunbeluzgec baliq Xani baligi Zirehli durnabaliqlari AngvilkimilerSurunenler Asiatosuchus boyuk timsah Diplocynodon alliqator Hassiacosuchus timsah Palaeopython ilan Palaeoamyda messeliana tisbagaQuslar Palaeotis devequsu Strigogyps sapea seriemler Messelornis Gunes vagi Masillastega sumsukqusular Messelasturidae bayqus ve Sahin arasinda bir qarisqa kimi gorunen sirli yirtici qus Palaeoglaux bayqus Paraprefica Masillaraptor sahin Parargornis kolibriler Messelirrisor sanapipik Salmila robusta seriemler Selmes sicanaoxsarlar Gastornis ucmayan boyuk yirtici qusMemeliler Darwinius masillae Yari meymunlar Kopidodon nesli kesilmis memeli Leptictidium Propalaeotherium at Ailuravus gemirici Peradectes kiseliler Palaeochiropteryx yarasa Lesmesodon Macrocranion Eomanis Eurotamandua Europolemur Paroodectes Pholidocercus kirpi Masillamys gemirici Messelobunodon GodinotiaIstinadlarhttp whc unesco org en list 720 Informaciya ob obekte Arxivlesdirilib 2014 03 25 at the Wayback Machine na sajte Encyclopedia of Earth Missing Link Found at Messel Pit 2009 05 21 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 10 19