Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Malva Noevna Landa (rus. Ма́льва Но́евна Ла́нда; 4 avqust 1918, Odessa, Xerson quberniyası – 3 iyul 2019, Hayfa) — Sovet geoloqu, dissident və müharibə əleyhdarı fəal, yazıçı, bir sıra məqalələrin müəllifi. SSRİ-də insan haqları hərəkatının iştirakçısı, 1976-cı ildən Moskva Helsinki Qrupunun üzvüdür.
| Malva Landa | |
|---|---|
| rus. Ма́льва Ла́нда | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 3 iyul 2019 (100 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vətəndaşlığı |  SSRİ  Rusiya İsrail |
| Fəaliyyəti | insan hüquqları fəalı, geoloq |
| Mükafatları |  |
Həyatı
Malva Landa 14 avqust 1918-ci ildə Odessada orta məktəb müəllimi ailəsində anadan olub. Atası baytar Nua Viktoroviç Landa (1887-1938), Moskva Baytarlıq İnstitutunun dosenti, 1926-cı ildən professor və Saratov Baytarlıq İnstitutunun patoloji anatomiya kafedrasının müdiri idi. O, 1932-ci ilin payızında həbs edilərək Stalinqrad həbsxanasına göndərilib. İşgəncələrdən sağ çıxsa da, 1938-ci ildə güllələnib. Malva Landa orta məktəbi Saratovda bitirib.
1940-1945-ci illərdə Malva Landa Moskva Geoloji Kəşfiyyat İnstitutunda təhsil alıb. Serqo Orconikidze (indiki Rusiya Dövlət Geoloji Kəşfiyyat Universiteti). İxtisasca geoloqdur. 1950-ci illərdə Moskva Geoloji Kəşfiyyat İnstitutunun Karatau ekspedisiyasının geoloji kəşfiyyat qrupunun rəhbəri vəzifəsində çalışıb.
Hüquq müdafiəçisi kimi
1971-1980-ci illərdə Malva Landa "Mövcud hadisələrin xronikası"nın nömrələri üçün siyasi məhbuslar haqqında çoxlu sayda məqalələr yazıb.
SSRİ-də Helsinki Sazişlərinin həyata keçirilməsinə Yardım üzrə Moskva Qrupunun birinci tərkibinin üzvü (1976-cı ildən) olub. SSRİ Helsinki müqaviləsinə qoşulduqdan sonra xüsusi bəyanatla çıxış edib. O, bildirib ki, sovet sosialist sistemi şəraitində insan hüquqlarına hörmət və müvafiq olaraq Helsinki sazişlərinin müddəalarına (humanitar maddələr) riayət etmək mümkün deyil, ona görə də Landa qrupa “həyata keçirilməsini təşviq etmək” məqsədilə qoşulmur. SSRİ-də insan hüquqları ilə bağlı vəziyyəti daha da effektiv şəkildə ifşa etmək məqsədilə qoşulur. Qrupun bir hissəsi olaraq o, ilk növbədə siyasi məhbuslar məsələsi ilə məşğul olurdu. 1977-ci ilin fevralında Aleksandr Ginzburqun həbsindən bir gün sonra Malva Landa Kronid Lyubarski və Tatyana Xodoroviçlə birlikdə Aleksandr Soljenitsın tərəfindən yaradılmış Siyasi Məhbuslara Yardım Fondunun təbliğatçısı təyin edildi.
1977-ci ildə otağında baş verən yanğına görə o, “odla ehtiyatsız davranmaqda” günahlandırılaraq külli miqdarda təzminat ödəməyə və iki il sürgünə məhkum edildi. Proses siyasi motivli idi. Bu barədə xatirələrində danışarkən, Malva Landa məhkəmə prosesinin sübutsuz keçirildiyini bildirib: “1977-ci il may ayının ortalarında keçirilən məhkəmə prosesində mən öz vəkilim kimi çıxış etdim. Şahidlər hər cür cəfəngiyyat dedilər. Beləliklə, yanğın artıq söndürüldükdən sonra otağımdakı istilik radiatorlarını söndürən mexanik, "xarici dillərdə" çoxlu ədəbiyyatım olduğunu göstərdi. Sualım budur: o bunu qaranlıqda necə görə bilərdi? - cavab verdi: "Müstəntiq İliçev dedi." Salonda gülüş. Ümumiyyətlə, gülüş çox idi”..
O, Çita vilayətindəki Verşina Şaxtama adlı kiçik mədən kəndində sürgün olundu. Səkkiz aydan sonra amnistiyaya düşdü. Lakin Moskvaya qayıda bilmədi və Vladimir vilayətinin Petuşki şəhərində məskunlaşdı.
Malva Landa azadlığa çıxandan sonra o, insan hüquqları işinə qayıdıb, xüsusən də SSRİ-də dini azlıqların təqibini sənədləşdirməklə məşğul olub.
1979-cu ilin yazında “Azadlıq” radiosu 1977-ci ildə Moskvada törədilən silsilə terror aktları ilə bağlı apardığı jurnalist araşdırmasının nəticəsi olan Malva Landanın məqaləsinin səsləndirildiyi proqram yayımladı.
Malva Landa sovet hakimiyyətinin təklif etdiyi İsrailə mühacirətdən imtina etdi.
7 mart 1980-ci ildə həbs olundu və martın 26-da RSFSR Cinayət Məcəlləsinin 1901-ci (Sovet dövlətini və ictimai sistemini gözdən salan qəsdən yalan uydurmaların yayılması) maddəsi ilə beş il sürgünə məhkum edildi. O, cəzasını Qazaxıstanın Cezqazqan vilayətinin Cezdı kəndində çəkdi. 1982-ci ildə kütləvi həbslər səbəbindən Moskva Helsinki Qrupunun ləğvi elan edilsə də, o, özünü qurumun üzvü hesab etməkdə davam etdiyini hakimiyyətə bəyan etmişdi. Malva Landa 1984-cü ildə sürgündən qayıtdı.
Malva Landa, xüsusən də Çeçenistandakı müharibəni tənqid edərək, insan haqları və siyasi fəaliyyətlərdə iştirak etməyə davam etdi. 1995-ci ildən “Human Rights Defender” jurnalında rubrikaya rəhbərlik edirdi.
Malva Landa 2015-ci ildə İsrailə köçmüş və oğlu ilə birlikdə Hayfada yaşamışdı.
Ailəsi
- Həyat yoldaşı - Aleksey Germanov, geologiya elmləri doktoru, professor. Oğulları balaca olanda ayrılıblar.
- Oğlu - Aleksey Germanov (8 mart 1941-ci il təvəllüdlü), dağ xizəyi və snoubord üzrə məşqçi.
Mükafatları
- Vitis Xaçı Ordeninin zabiti (Litva, 8 yanvar 2003).
İstinadlar
- "Воспоминания о Гулаге". 2018-11-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-08-16.
- "Хроника текущих событий. Выпуск 44 от 16 марта 1977 г." 2017-05-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2007-10-28.
- Сахаров А.Д. Воспоминания. 2. М.,: Время. 2006. 316. ISBN .
- Из воспоминаний Мальвы Ланды Arxivləşdirilib 2007-08-17 at the Wayback Machine // Сайт МХГ
- "геолог, публицист, правозащитник". 2017-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-08-16.
- 97-year-old is oldest person to make aliyah this year Arxivləşdirilib 2015-12-30 at the Wayback Machine // Ynetnews, 30.12.2015. (ing.)
- Декрет Президента Литовской Республики от 8 января 2003 года № 2007 Информация на официальном сайте Президента Литвы Arxivləşdirilib 2009-09-16 at the Wayback Machine (lit.)
Xarici keçidlər
- Воспоминания Мальвы Ланда
- У правозащитного движения женское лицо
- Мальва Ланда. Праведники железного века (радиокомпозиция)
- На сайте центра Сахарова
- Незаметна и незаменима. Памяти Мальвы Ланды
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Malva Noevna Landa rus Ma lva No evna La nda 4 avqust 1918 Odessa Xerson quberniyasi 3 iyul 2019 Hayfa Sovet geoloqu dissident ve muharibe eleyhdari feal yazici bir sira meqalelerin muellifi SSRI de insan haqlari herekatinin istirakcisi 1976 ci ilden Moskva Helsinki Qrupunun uzvudur Malva Landarus Ma lva La nda Dogum tarixi 14 avqust 1918 106 yas Dogum yeri Odessa Odessa qezasi d Xerson quberniyasi Ukrayna Dovleti Vefat tarixi 3 iyul 2019 2019 07 03 100 yasinda Vefat yeri Hayfa Hayfa dairesi Vetendasligi SSRI Rusiya Israil Fealiyyeti insan huquqlari feali geoloq Mukafatlari Mundericat 1 Heyati 2 Huquq mudafiecisi kimi 3 Ailesi 4 Mukafatlari 5 Istinadlar 6 Xarici kecidlerHeyatiredakteMalva Landa 14 avqust 1918 ci ilde Odessada orta mekteb muellimi ailesinde anadan olub Atasi baytar Nua Viktorovic Landa 1887 1938 Moskva Baytarliq Institutunun dosenti 1926 ci ilden professor ve Saratov Baytarliq Institutunun patoloji anatomiya kafedrasinin mudiri idi O 1932 ci ilin payizinda hebs edilerek Stalinqrad hebsxanasina gonderilib Isgencelerden sag cixsa da 1938 ci ilde gullelenib Malva Landa orta mektebi Saratovda bitirib 1 1940 1945 ci illerde Malva Landa Moskva Geoloji Kesfiyyat Institutunda tehsil alib Serqo Orconikidze indiki Rusiya Dovlet Geoloji Kesfiyyat Universiteti Ixtisasca geoloqdur 1950 ci illerde Moskva Geoloji Kesfiyyat Institutunun Karatau ekspedisiyasinin geoloji kesfiyyat qrupunun rehberi vezifesinde calisib Huquq mudafiecisi kimiredakte1971 1980 ci illerde Malva Landa Movcud hadiselerin xronikasi nin nomreleri ucun siyasi mehbuslar haqqinda coxlu sayda meqaleler yazib SSRI de Helsinki Sazislerinin heyata kecirilmesine Yardim uzre Moskva Qrupunun birinci terkibinin uzvu 1976 ci ilden olub SSRI Helsinki muqavilesine qosulduqdan sonra xususi beyanatla cixis edib O bildirib ki sovet sosialist sistemi seraitinde insan huquqlarina hormet ve muvafiq olaraq Helsinki sazislerinin muddealarina humanitar maddeler riayet etmek mumkun deyil ona gore de Landa qrupa heyata kecirilmesini tesviq etmek meqsedile qosulmur SSRI de insan huquqlari ile bagli veziyyeti daha da effektiv sekilde ifsa etmek meqsedile qosulur Qrupun bir hissesi olaraq o ilk novbede siyasi mehbuslar meselesi ile mesgul olurdu 1977 ci ilin fevralinda Aleksandr Ginzburqun hebsinden bir gun sonra Malva Landa Kronid Lyubarski ve Tatyana Xodorovicle birlikde Aleksandr Soljenitsin terefinden yaradilmis Siyasi Mehbuslara Yardim Fondunun tebligatcisi teyin edildi 2 1977 ci ilde otaginda bas veren yangina gore o odla ehtiyatsiz davranmaqda gunahlandirilaraq kulli miqdarda tezminat odemeye ve iki il surgune mehkum edildi Proses siyasi motivli idi Bu barede xatirelerinde danisarken Malva Landa mehkeme prosesinin subutsuz kecirildiyini bildirib 1977 ci il may ayinin ortalarinda kecirilen mehkeme prosesinde men oz vekilim kimi cixis etdim Sahidler her cur cefengiyyat dediler Belelikle yangin artiq sonduruldukden sonra otagimdaki istilik radiatorlarini sonduren mexanik xarici dillerde coxlu edebiyyatim oldugunu gosterdi Sualim budur o bunu qaranliqda nece gore bilerdi cavab verdi Mustentiq Ilicev dedi Salonda gulus Umumiyyetle gulus cox idi 3 O Cita vilayetindeki Versina Saxtama adli kicik meden kendinde surgun olundu Sekkiz aydan sonra amnistiyaya dusdu Lakin Moskvaya qayida bilmedi ve Vladimir vilayetinin Petuski seherinde meskunlasdi Malva Landa azadliga cixandan sonra o insan huquqlari isine qayidib xususen de SSRI de dini azliqlarin teqibini senedlesdirmekle mesgul olub 1979 cu ilin yazinda Azadliq radiosu 1977 ci ilde Moskvada toredilen silsile terror aktlari ile bagli apardigi jurnalist arasdirmasinin neticesi olan Malva Landanin meqalesinin seslendirildiyi proqram yayimladi 4 Malva Landa sovet hakimiyyetinin teklif etdiyi Israile muhaciretden imtina etdi 7 mart 1980 ci ilde hebs olundu ve martin 26 da RSFSR Cinayet Mecellesinin 1901 ci Sovet dovletini ve ictimai sistemini gozden salan qesden yalan uydurmalarin yayilmasi maddesi ile bes il surgune mehkum edildi O cezasini Qazaxistanin Cezqazqan vilayetinin Cezdi kendinde cekdi 1982 ci ilde kutlevi hebsler sebebinden Moskva Helsinki Qrupunun legvi elan edilse de o ozunu qurumun uzvu hesab etmekde davam etdiyini hakimiyyete beyan etmisdi Malva Landa 1984 cu ilde surgunden qayitdi Malva Landa xususen de Cecenistandaki muharibeni tenqid ederek insan haqlari ve siyasi fealiyyetlerde istirak etmeye davam etdi 1995 ci ilden Human Rights Defender jurnalinda rubrikaya rehberlik edirdi 5 Malva Landa 2015 ci ilde Israile kocmus ve oglu ile birlikde Hayfada yasamisdi 6 AilesiredakteHeyat yoldasi Aleksey Germanov geologiya elmleri doktoru professor Ogullari balaca olanda ayriliblar Oglu Aleksey Germanov 8 mart 1941 ci il tevelludlu dag xizeyi ve snoubord uzre mesqci MukafatlariredakteVitis Xaci Ordeninin zabiti Litva 8 yanvar 2003 7 Istinadlarredakte Vospominaniya o Gulage 2018 11 26 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 08 16 Hronika tekushih sobytij Vypusk 44 ot 16 marta 1977 g 2017 05 13 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2007 10 28 Saharov A D Vospominaniya 2 M Vremya 2006 316 ISBN 5 94117 163 3 Iz vospominanij Malvy Landy Arxivlesdirilib 2007 08 17 at the Wayback Machine Sajt MHG geolog publicist pravozashitnik 2017 03 05 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 08 16 97 year old is oldest person to make aliyah this year Arxivlesdirilib 2015 12 30 at the Wayback Machine Ynetnews 30 12 2015 ing Dekret Prezidenta Litovskoj Respubliki ot 8 yanvarya 2003 goda 2007 Informaciya na oficialnom sajte Prezidenta Litvy Arxivlesdirilib 2009 09 16 at the Wayback Machine lit Xarici kecidlerredakteVospominaniya Malvy Landa U pravozashitnogo dvizheniya zhenskoe lico Malva Landa Pravedniki zheleznogo veka radiokompoziciya Na sajte centra Saharova Nezametna i nezamenima Pamyati Malvy Landy Menbe https az wikipedia org w index php title Malva Landa amp oldid 8147513