Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Adi susamuru (lat. Lutra lutra) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin dələlər fəsiləsinin susamuru cinsinə aid heyvan növü.
| Adi susamuru | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Sinifüstü: Klad: Klad: Sinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Yarımsinif: Klad: İnfrasinif: Maqndəstə: Dəstəüstü: Klad: Qranddəstə: Mirdəstə: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Yarımdəstə: İnfradəstə: Fəsiləüstü: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Adi susamuru | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Qısa təsviri
Böyük fərdin bədəninin uzunluğu 60–90 sm, quyruğunun uzunluğu 50 sm, çəkisi isə 6–10 kq-dır. Dişi fərdlər erkəkdən daha kiçikdir. Bədənin quruluşu uzunsov, elastik və hərəkətlidir. Başı böyük deyil, yuxarıdan aşağıya doğru yastı formalı və yumrudur. Boyun hissəsi qısa, qulaqları girdə və zəif görünür. Gözləri iridir. İri olmayan dırnaqlara və barmaqlararası bağları sıx olan qısa ayaqlara malikdir. Tük örtüyü tünd qəhvəyi rəngdədir, çox sıx və bədən boyunca bərabər yayılmışdır. Qarın hissəsində olan xəzin rəngi bel hissəsindən bir qədər açıqdır.
Yayılması
Avropa, Asiya (Ərəbistan yarımadası və Uzaq Şimaldan başqa), Amerika, Şimali Afrikada geniş yayılmışdır. Yayılmanın yuxarı həddi dəniz səviyyəsindən 2000 m hündürlükdədir.
Azərbaycanda ən sıx yayıldığı ərazilər Lənkəran Təbii Vilayəti və Qanıxçay (Alazançay) vadisidir. Böyük və Kiçik Qafqazın ətəklərində, Kür və Araz çayları boyunca da rast gəlinir.
Yaşayış yeri və həyat tərzi
Su ətrafında yaşayan heyvandır. Əsas yaşayış yerləri – orta dağ çayları, insanların az rast gəldiyi və balıq resursları zəngin olan yerlərdir. Təmiz, şəffaf və soyuq olan nohurlara (girdabı, dəhnəsi olan iti axınlı çaylar, sıx otluqla örtülmüş hissələr, çətin gedilə bilən sahillər, kifayət qədər qida bazası və gizli yerləri olan göllər və ya limanlar) üstünlük verir. Alatoran və gecə vaxtları fəal olurlar. Qida mənbələrinə — çəkikimilər (Cyprinidae), qızılbalıqkimilər (Salmanidae), (Gasterosteidae), (Percidae) fəsilələrindən olan balıqlar, azsayda qurbağalar, su-bataqlıq quşlarının və çay ördəklərinin balaları, su siçovulu, həşərat və böcəklərin sürfələri, şirinsu xərçəngləri və molyuskalar daxildir. Ən çox cütləşmə dövrü fevral-aprel aylarında baş verir. Yetkinlik dövrü 3 yaşına təsadüf edir.
Sayı
1980-ci ildə təxmin olunan sayı 1500-ü təşkil edirdi. Hazırda aşkar olunmuş populyasiya sayı 1000-ə yaxındır.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Sahilyanı təbii biotopların zəifləməsi, çaylarda hidroloji rejimin pisləşməsi, kənd təsərrüfatıda suya tələbatın artması, çayların su rejiminin dəyişməsi, su anbarlarının çirklənməsi nəticəsində balıqların sayının azalması, brakonyerlik, çaylar və göllər boyu ağaclar və kol bitkilərinin yox edilməsi, çaylaqlarda mal-qaranın otarılması əsas məhdudlaşdırıcı amillərdir. Son illərdə yenotların geniş şəkildə yayılması ciddi məhdudlaşdırıcı amil kimi göstərilə bilər. Belə ki, yenotlar çay samurlarının əsas rəqibdir.
Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər
İUCN siyahısına salınmışdır. Biotoplarını əhatə edən bütün qoruqlar və eləcə də yasaqlıqlarda mühafizə olunur.
Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər
Çaylardan meliorativ baxımdan düzgün istifadə edilməsi, çay və göllərin sahili boyunca meşələrin qırılmasına nəzarət vacibdir.
Yarımnövləri
- Qafqaz susamuru (Lutra lutra meridionalis)
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Adi susamuru lat Lutra lutra heyvanlar aleminin xordalilar tipinin memeliler sinfinin yirticilar destesinin deleler fesilesinin susamuru cinsine aid heyvan novu Adi susamuruElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarKlad Yarimtip OnurgalilarInfratip AgizcenelilerKlad Klad Klad Klad XoanlarKlad Klad Klad Klad Klad Sinifustu DordayaqlilarKlad Klad Sinif MemelilerKlad Klad Klad Klad Klad Klad Klad Yarimsinif Vehsi heyvanlarKlad EuteriyalarInfrasinif PlasentalilarMaqndeste Desteustu LavrazioterilerKlad Qranddeste Mirdeste FeraeKlad Klad Klad YirticikimilerDeste YirticilarYarimdeste ItkimilerInfradeste Fesileustu Fesile DelelerYarimfesile SusamurlariCins SusamuruNov Adi susamuruBeynelxalq elmi adiLutra lutra L 1758 Sekil axtarisiITIS 621916NCBI 9657FW 157463Qisa tesviriBoyuk ferdin bedeninin uzunlugu 60 90 sm quyrugunun uzunlugu 50 sm cekisi ise 6 10 kq dir Disi ferdler erkekden daha kicikdir Bedenin qurulusu uzunsov elastik ve hereketlidir Basi boyuk deyil yuxaridan asagiya dogru yasti formali ve yumrudur Boyun hissesi qisa qulaqlari girde ve zeif gorunur Gozleri iridir Iri olmayan dirnaqlara ve barmaqlararasi baglari six olan qisa ayaqlara malikdir Tuk ortuyu tund qehveyi rengdedir cox six ve beden boyunca beraber yayilmisdir Qarin hissesinde olan xezin rengi bel hissesinden bir qeder aciqdir YayilmasiAvropa Asiya Erebistan yarimadasi ve Uzaq Simaldan basqa Amerika Simali Afrikada genis yayilmisdir Yayilmanin yuxari heddi deniz seviyyesinden 2000 m hundurlukdedir Azerbaycanda en six yayildigi eraziler Lenkeran Tebii Vilayeti ve Qanixcay Alazancay vadisidir Boyuk ve Kicik Qafqazin eteklerinde Kur ve Araz caylari boyunca da rast gelinir Yasayis yeri ve heyat terziSu etrafinda yasayan heyvandir Esas yasayis yerleri orta dag caylari insanlarin az rast geldiyi ve baliq resurslari zengin olan yerlerdir Temiz seffaf ve soyuq olan nohurlara girdabi dehnesi olan iti axinli caylar six otluqla ortulmus hisseler cetin gedile bilen sahiller kifayet qeder qida bazasi ve gizli yerleri olan goller ve ya limanlar ustunluk verir Alatoran ve gece vaxtlari feal olurlar Qida menbelerine cekikimiler Cyprinidae qizilbaliqkimiler Salmanidae Gasterosteidae Percidae fesilelerinden olan baliqlar azsayda qurbagalar su bataqliq quslarinin ve cay ordeklerinin balalari su sicovulu heserat ve boceklerin surfeleri sirinsu xercengleri ve molyuskalar daxildir En cox cutlesme dovru fevral aprel aylarinda bas verir Yetkinlik dovru 3 yasina tesaduf edir Sayi1980 ci ilde texmin olunan sayi 1500 u teskil edirdi Hazirda askar olunmus populyasiya sayi 1000 e yaxindir Mehdudlasdirici amillerSahilyani tebii biotoplarin zeiflemesi caylarda hidroloji rejimin pislesmesi kend teserrufatida suya telebatin artmasi caylarin su rejiminin deyismesi su anbarlarinin cirklenmesi neticesinde baliqlarin sayinin azalmasi brakonyerlik caylar ve goller boyu agaclar ve kol bitkilerinin yox edilmesi caylaqlarda mal qaranin otarilmasi esas mehdudlasdirici amillerdir Son illerde yenotlarin genis sekilde yayilmasi ciddi mehdudlasdirici amil kimi gosterile biler Bele ki yenotlar cay samurlarinin esas reqibdir Qorunmasi ucun qebul edilmis tedbirlerIUCN siyahisina salinmisdir Biotoplarini ehate eden butun qoruqlar ve elece de yasaqliqlarda muhafize olunur Qorunmasi ucun meslehet gorulmus tedbirlerCaylardan meliorativ baximdan duzgun istifade edilmesi cay ve gollerin sahili boyunca meselerin qirilmasina nezaret vacibdir YarimnovleriQafqaz susamuru Lutra lutra meridionalis IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 2003 Mammal Species of the World ing A Taxonomic and Geographic Reference D E Wilson D M Reeder 3 Baltimore JHU Press 2005 35 2142 p ISBN 978 0 8018 8221 0Hemcinin bax