fbpx
Wikipedia

Livan tarixi

September 19, 2021

Livan tarixi — Livanın keçmiş dönəmi.

Qədim dövr

 
Misir mənbələrdə Xanaana sakinləri (e.ə. XIII əsr)

Müasir Livanın yerləşdiyi ərazinin əlverişli cografi mövqeyi, təbii coğrafi xüsusiyyətləri eramızdan çox-çox əvvəl burada əhalinin məskunlaşmasına səbəb olmuşdur. Eramızdan əvvəl IV-II minilliklərdə sahil düzənliyində və Livan dağlarının ətəklərində məskunlaşmış finikiyalılar bu ərazidə bir neçə quldar şəhər dövlətlər yaradırlar. Sonradan bu şəhər-dövlətlər regionda daha güclü feodal dövlətlər olan Assur, Babil və Əhəmənilər tərəfindən zəbt olundu.

  Əsas məqalə: Finikiya

Qədim Finikiya təxminən müasir Livan dövlətinə uyğun bir ölkə idi. Şərqi Aralıq dənizi sahilindən şərqə doğru uzanan ərazini Suriya, Finikiya və Fələstin tuturdu. Finikiyalılar semit dilli tayfalardan idi, onların dili yəhudilərin dilinə çox bənzəyirdi. Ölkə Aralıq dənizinin sahillərində yerləşdiyi üçün buranın əhalisi dənizçilik sahəsində böyük nailiyyətlər əldə edərək qədim dünyanın ilk ticarətçi xalqına çevrilmişdi. Çox da böyük olmayan bu xalq sonralar Avropa mədəniyyətinin formalaşmasına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərmişdi. Bu prosesə ticarət əlaqələri, həmçinin geniş şəkildə yayılmış müstəmləkələr kömək edirdi. Digər Asiya ölkələrindən fərqli olaraq, Finikiya şəhər-dövlətlərin (Tir, Sidon, Palmira və s.) federasiyasını təşkil edirdi. Bu şəhərlərin başında şah dururdu. Onların hakimiyyəti kahinlər, adlı-sanlı və zəngin tayfalar şurası xalq yığıncağı (veçe) tərəfindən məhdudlaşdırılırdı. Buna görə də, həmin şəhər-dövlətlərə aristokratiya və ya plutokratik (dövlət hakimiyyətinin varlı adamların əlində oldugu siyasi quruluş) respublika xarakterikdir. Şəhərlərdə köhnə və yeni vətəndaşlar, həmçinin şəhər və kəndlər arasında ziddiyyətlər mövcud idi: kəndlilər böyük mükəlləfiyyət daşıyır, qulların vəziyəti daha ağır idi. Ümumilikdə götürdükdə isə, finikiyalılar çox ciddi, zirək, tədbirli, inadkar və çox ideal olmasa da, praktik bir xalq idi.

Sonradan bu şəhər – dövlətlər regionda daha güclü feodal dövlətlər olan Assuriya, Babil və Əhəmənilər tərəfindən zəbt olunur.

Eramızın birinci yüzilliyində Livan, Finikiya ilə bərabər Roma imperiyasının tərkibinə daxil olur. Romalılar Finikiya şəhərləri və qalalarının yerində Roma üslubunda məbədlər, saraylar tikir, körpülər salır, yollar çəkir. Livanda bu günədək saxlanılan orijinal memarlıq nümunələrinin xarabalıqları Roma işğalı dövrünə aiddir.

Eramızın ilk yüzilliklərindən Livanda xristianlıq yayılmağa başlayır.

İslam tarixi

VII yüzillikdə Livan Yaxın Şərqdə get-gedə qüvvətlənən Ərəb xilafətinin tərkibinə qatılır. Yerli xalqların danışdığı aramey dili ərəb dili ilə əvəz olunur, əhalinin bir hissəsi İslam dinini qəbul edir, digərləri xüsusilə dağlıq bölgələrdə yaşayanlar isə İslama qədərki etiqadlarını (maronizmi) saxlayırlar.

XIII-XVI yüzilliklərdə Livan Misir məmlüklərinin əsarəti altına düşür.

Osmanlı dövrü

1516-cı ildə isə Osmanlı türklərinin əsarəti altına düşür. Türklər təqribən 400 il əvvəl Livanı öz təsiri altında saxlaya bilmişlər.

XIX əsrdə

1860-cı ildə müsəlman-xristian münaqişəsindən bəhanə kimi istifadə edən Fransa, xristianları müdafiə etmək məqsədilə Livanı işğal edir. Bir ildən sonra İngiltərə və Türkiyənin təzyiqi ilə Fransa öz qoşunlarını Livandan çıxarır. Fransa, İngiltərə, Avstriya, Prussiya, Rusiya və Türkiyə nümayəndələrindən ibarət Beynəlxalq Komissiya ölkəyə muxtariyyət verir və ölkə rəsmi olaraq Livan adlanır.

Livanda kəndli üsyanı baş vermişdi.

Livan XX əsrdə

1918-ci ilin payızında ingilis-fransız qoşunları Livanı yenidən işğal edir. 1920-ci ildə İngiltərə ilə Fransa arasında gizli sövdələşməyə əsasən Livan Fransanın mandatlığı altında idarə olunan dövlətə çevrilir. 1926-cı ilin mayında Livan respublika şəklində idarə olunan dövlət kimi tanınmağa başlasa da konstitusiyaya görə ölkənin xarici siyasəti, milli ordu və müdafiə məsələləri Fransa tərəfindən tənzim olunurdu. Ölkənin müstəqilliyini məhdudlaşdıran konstitusiya maddəsi ləğv olunduqdan sonra 1943-cü il noyabrın 22-də Livan rəsmi olaraq müstəqil respublika elan olunur. O vaxtdan 22 noyabr günü – ölkənin milli bayramı kimi qeyd olunur. Lakin Fransa öz qoşunlarını ölkədən 1946-cı il dekabrın 31-də çıxarır.

XX yüzilliyin ikinci yarısından başlayaraq müstəqil Livanın siyasi həyatında ziddiyətlər daha da kəskinləşir. İstiqlaliyyət qazandığı ilk illərdə Livan hökumətinin yeritdiyi siyasət 1958-ci ildə xalq üsyanına səbəb olur. Üsyanı yatırmaq məqsədilə Livan prezidenti ABŞ-dan kömək istəyir. Bu isə ABŞ-ın Livanın daxili işlərinə qarışmasına və ölkəyə qarşı təcavüzünə səbəb olur. 1958-ci ildə rəhbərliyə gələn yeni hökumət ölkənin daxili və xarici siyasətində müstəqil istiqamət seçir və İsrail təcavüzünə məruz qalan ərəb ölkələri ilə həmrəy olduğunu bildirir.

1968-ci ildən Livan ərazisində Fələstin müqavimət hərəkatının (FMH) fəaliyyət göstərməsi İsrailin Livana basqını üçün bəhanə olur.

1969-cu ildən 1982-ci ilədək Livanda Fələstin Azadlıq Təşkilatının (FAT) rəhbər orqanları və ordu hissələri yerləşmişdi. 1975-ci ilin aprelində fələstinlilər ilə Livanın sağ xristian qüvvələri arasında baş verən vətəndaş müharibəsi ölkədə kəskin siyasi böhrana səbəb olur.

Böyük insan təlafatı və iqtisadi dağıntılarla nəticələnən və 19 ay davam edən hərbi əməliyyatlar, əsasını Suriya qoşunları təşkil edən ərəb ölkələri birgə qüvvələrinin Livana daxil edilməsindən sonra dayandırılır.

1978-ci ilin martında İsrail Livanın cənub rayonlarını işğal edir. Dünya ictimaiyyətinin təzyiqi ilə İsrail qoşunları həmin ilin iyulunda ölkədən çıxarılır və Livanın cənub bölgələrinə, yəni İsrail ilə sərhəd bölgələrinə BMT qoşunu yeridilir. 1982-ci ilin yayında İsrail yenidən Livana qoşun çıxarır və 1985-ci ilə qədər ordu hissələrini Livanda saxlayır. Eni 10 km-ə qədər olan cənub bölgə İsrailin təsiri altında qalır. 1983-cü il mayın 17-də Qərb dövlətləri Livanı İsrail ilə «sülh müqaviləsi» bağlamağa məcbur edir. Bir ildən sonra isə bu müqavilə qüvvədən düşür.

Livan XXI əsrdə

2006-cı ilədək ölkənin cənub ərazilərində sabitlik yaratmaq mümkün olmamışdır. Həmin ərazilərə mərkəzi hökumət nəzarət edə bilmir. Məhz Fələstin muxtariyyətində İsrailin və onun tərəfdarlarının terrorçu təşkilat hesab etdikləri «Hizbulla»nın muxtariyyətinin parlament seçkilərində qalib gəlməsi və Livanın cənubundakı hakim mövqeyi İsraili 2006-cı ilin iyul ayında yenidən Livana hücum etməyə sövq edir.

Təqribən 35 gün ərzində ölkənin böyük şəhərləri və «Hizbulla» təşkilatının bütün məntəqələri dağıdılır. BMT-nin sülh məramlı qüvvələrinin Livanın cənub bölgələrində yerləşdirilməsi ilə əlaqədar İsrail – Livan münaqişəsinin qarşısı alınır.

İstinadlar

  1. http://militera.lib.ru/common/show/01_22.html Livan tarixi  (rus.)
  2. ↑ Исса М. Религиозно-этнические общности маронитов и друзов в политической истории Сирии и Ливана (до 1861 г.). / Дис. канд. ист. наук, —М., 1990.
  3. Александров И.А. Ливан: пора суровых испытаний. — М., 1980.
  4. Смилянская И.М. Крестьянское движение в Ливане в первой половине XIX в. —М., 1965.
  5. Салиби К. Очерки по истории Ливана. — М., 1969.
  6. Стоклицкий С.Л. Ливан: тревоги и надежды. — М., 1988.
  7. Вольнов Л.Л Ливан: Эхо агоессии. —М., 1984.1
  8. Савичева Е.М. Ливан: место в истории, роль в политике, ситуация в стране. — М., 2009.

Mənbə

  • Густерин П. В. Города Арабского Востока. — М.: Восток—Запад, 2007. — 352 с. — (Энциклопедический справочник). — 2000 экз. — ISBN 978-5-478-00729-4.
  • John C. Rolland. Lebanon: Current Issues and Background. — Nova Publishers, 2003. — 235 p. — ISBN 1590338715, 9781590338711.

Xarici keçidlər

  • Электронный путеводитель по Ливану 2013-11-10 at the Wayback Machine
  • Путешествие по Ливану. Рассказ и фотографии.
  • DMOZ-da Livan tarixi
  • Статья в журнале «Вокруг света»
  • Хронология политических и военных событий в Ливане (1920—2004), Дов Конторер, 21.06.2006 2011-07-13 at the Wayback Machine

September 19, 2021
livan, tarixi, livanın, keçmiş, dönəmi, mündəricat, qədim, dövr, islam, tarixi, osmanlı, dövrü, əsrdə, livan, əsrdə, livan, əsrdə, istinadlar, mənbə, xarici, keçidlərqədim, dövr, redaktə, misir, mənbələrdə, xanaana, sakinləri, xiii, əsr, müasir, livanın, yerlə. Livan tarixi Livanin kecmis donemi Mundericat 1 Qedim dovr 2 Islam tarixi 3 Osmanli dovru 4 XIX esrde 5 Livan XX esrde 6 Livan XXI esrde 7 Istinadlar 8 Menbe 9 Xarici kecidlerQedim dovr Redakte Misir menbelerde Xanaana sakinleri e e XIII esr Muasir Livanin yerlesdiyi erazinin elverisli cografi movqeyi tebii cografi xususiyyetleri eramizdan cox cox evvel burada ehalinin meskunlasmasina sebeb olmusdur Eramizdan evvel IV II minilliklerde sahil duzenliyinde ve Livan daglarinin eteklerinde meskunlasmis finikiyalilar bu erazide bir nece quldar seher dovletler yaradirlar 1 Sonradan bu seher dovletler regionda daha guclu feodal dovletler olan Assur Babil ve Ehemeniler terefinden zebt olundu Esas meqale FinikiyaQedim Finikiya texminen muasir Livan dovletine uygun bir olke idi Serqi Araliq denizi sahilinden serqe dogru uzanan erazini Suriya Finikiya ve Felestin tuturdu Finikiyalilar semit dilli tayfalardan idi onlarin dili yehudilerin diline cox benzeyirdi Olke Araliq denizinin sahillerinde yerlesdiyi ucun buranin ehalisi denizcilik sahesinde boyuk nailiyyetler elde ederek qedim dunyanin ilk ticaretci xalqina cevrilmisdi Cox da boyuk olmayan bu xalq sonralar Avropa medeniyyetinin formalasmasina ehemiyyetli derecede tesir gostermisdi Bu prosese ticaret elaqeleri hemcinin genis sekilde yayilmis mustemlekeler komek edirdi Diger Asiya olkelerinden ferqli olaraq Finikiya seher dovletlerin Tir Sidon Palmira ve s federasiyasini teskil edirdi Bu seherlerin basinda sah dururdu Onlarin hakimiyyeti kahinler adli sanli ve zengin tayfalar surasi xalq yigincagi vece terefinden mehdudlasdirilirdi Buna gore de hemin seher dovletlere aristokratiya ve ya plutokratik dovlet hakimiyyetinin varli adamlarin elinde oldugu siyasi qurulus respublika xarakterikdir Seherlerde kohne ve yeni vetendaslar hemcinin seher ve kendler arasinda ziddiyyetler movcud idi kendliler boyuk mukellefiyyet dasiyir qullarin veziyeti daha agir idi Umumilikde goturdukde ise finikiyalilar cox ciddi zirek tedbirli inadkar ve cox ideal olmasa da praktik bir xalq idi Sonradan bu seher dovletler regionda daha guclu feodal dovletler olan Assuriya Babil ve Ehemeniler terefinden zebt olunur Eramizin birinci yuzilliyinde Livan Finikiya ile beraber Roma imperiyasinin terkibine daxil olur Romalilar Finikiya seherleri ve qalalarinin yerinde Roma uslubunda mebedler saraylar tikir korpuler salir yollar cekir Livanda bu gunedek saxlanilan orijinal memarliq numunelerinin xarabaliqlari Roma isgali dovrune aiddir Eramizin ilk yuzilliklerinden Livanda xristianliq yayilmaga baslayir 2 Islam tarixi RedakteVII yuzillikde Livan Yaxin Serqde get gede quvvetlenen Ereb xilafetinin terkibine qatilir Yerli xalqlarin danisdigi aramey dili ereb dili ile evez olunur ehalinin bir hissesi Islam dinini qebul edir digerleri xususile dagliq bolgelerde yasayanlar ise Islama qederki etiqadlarini maronizmi saxlayirlar 2 XIII XVI yuzilliklerde Livan Misir memluklerinin esareti altina dusur Osmanli dovru Redakte1516 ci ilde ise Osmanli turklerinin esareti altina dusur Turkler teqriben 400 il evvel Livani oz tesiri altinda saxlaya bilmisler XIX esrde Redakte1860 ci ilde muselman xristian munaqisesinden behane kimi istifade eden Fransa xristianlari mudafie etmek meqsedile Livani isgal edir Bir ilden sonra Ingiltere ve Turkiyenin tezyiqi ile Fransa oz qosunlarini Livandan cixarir Fransa Ingiltere Avstriya Prussiya Rusiya ve Turkiye numayendelerinden ibaret Beynelxalq Komissiya olkeye muxtariyyet verir ve olke resmi olaraq Livan adlanir 3 Livanda kendli usyani bas vermisdi 4 Livan XX esrde Redakte1918 ci ilin payizinda ingilis fransiz qosunlari Livani yeniden isgal edir 1920 ci ilde Ingiltere ile Fransa arasinda gizli sovdelesmeye esasen Livan Fransanin mandatligi altinda idare olunan dovlete cevrilir 5 1926 ci ilin mayinda Livan respublika seklinde idare olunan dovlet kimi taninmaga baslasa da konstitusiyaya gore olkenin xarici siyaseti milli ordu ve mudafie meseleleri Fransa terefinden tenzim olunurdu Olkenin musteqilliyini mehdudlasdiran konstitusiya maddesi legv olunduqdan sonra 1943 cu il noyabrin 22 de Livan resmi olaraq musteqil respublika elan olunur O vaxtdan 22 noyabr gunu olkenin milli bayrami kimi qeyd olunur Lakin Fransa oz qosunlarini olkeden 1946 ci il dekabrin 31 de cixarir 6 XX yuzilliyin ikinci yarisindan baslayaraq musteqil Livanin siyasi heyatinda ziddiyetler daha da keskinlesir Istiqlaliyyet qazandigi ilk illerde Livan hokumetinin yeritdiyi siyaset 1958 ci ilde xalq usyanina sebeb olur Usyani yatirmaq meqsedile Livan prezidenti ABS dan komek isteyir Bu ise ABS in Livanin daxili islerine qarismasina ve olkeye qarsi tecavuzune sebeb olur 1958 ci ilde rehberliye gelen yeni hokumet olkenin daxili ve xarici siyasetinde musteqil istiqamet secir ve Israil tecavuzune meruz qalan ereb olkeleri ile hemrey oldugunu bildirir 1968 ci ilden Livan erazisinde Felestin muqavimet herekatinin FMH fealiyyet gostermesi Israilin Livana basqini ucun behane olur 7 1969 cu ilden 1982 ci iledek Livanda Felestin Azadliq Teskilatinin FAT rehber orqanlari ve ordu hisseleri yerlesmisdi 1975 ci ilin aprelinde felestinliler ile Livanin sag xristian quvveleri arasinda bas veren vetendas muharibesi olkede keskin siyasi bohrana sebeb olur Boyuk insan telafati ve iqtisadi dagintilarla neticelenen ve 19 ay davam eden herbi emeliyyatlar esasini Suriya qosunlari teskil eden ereb olkeleri birge quvvelerinin Livana daxil edilmesinden sonra dayandirilir 1978 ci ilin martinda Israil Livanin cenub rayonlarini isgal edir Dunya ictimaiyyetinin tezyiqi ile Israil qosunlari hemin ilin iyulunda olkeden cixarilir ve Livanin cenub bolgelerine yeni Israil ile serhed bolgelerine BMT qosunu yeridilir 1982 ci ilin yayinda Israil yeniden Livana qosun cixarir ve 1985 ci ile qeder ordu hisselerini Livanda saxlayir Eni 10 km e qeder olan cenub bolge Israilin tesiri altinda qalir 1983 cu il mayin 17 de Qerb dovletleri Livani Israil ile sulh muqavilesi baglamaga mecbur edir Bir ilden sonra ise bu muqavile quvveden dusur Livan XXI esrde Redakte2006 ci iledek olkenin cenub erazilerinde sabitlik yaratmaq mumkun olmamisdir Hemin erazilere merkezi hokumet nezaret ede bilmir Mehz Felestin muxtariyyetinde Israilin ve onun terefdarlarinin terrorcu teskilat hesab etdikleri Hizbulla nin muxtariyyetinin parlament seckilerinde qalib gelmesi ve Livanin cenubundaki hakim movqeyi Israili 2006 ci ilin iyul ayinda yeniden Livana hucum etmeye sovq edir 8 Teqriben 35 gun erzinde olkenin boyuk seherleri ve Hizbulla teskilatinin butun menteqeleri dagidilir BMT nin sulh meramli quvvelerinin Livanin cenub bolgelerinde yerlesdirilmesi ile elaqedar Israil Livan munaqisesinin qarsisi alinir Istinadlar Redakte http militera lib ru common show 01 22 html Livan tarixi rus 1 2 Issa M Religiozno etnicheskie obshnosti maronitov i druzov v politicheskoj istorii Sirii i Livana do 1861 g Dis kand ist nauk M 1990 Aleksandrov I A Livan pora surovyh ispytanij M 1980 Smilyanskaya I M Krestyanskoe dvizhenie v Livane v pervoj polovine XIX v M 1965 Salibi K Ocherki po istorii Livana M 1969 Stoklickij S L Livan trevogi i nadezhdy M 1988 Volnov L L Livan Eho agoessii M 1984 1 Savicheva E M Livan mesto v istorii rol v politike situaciya v strane M 2009 Menbe RedakteGusterin P V Goroda Arabskogo Vostoka M Vostok Zapad 2007 352 s Enciklopedicheskij spravochnik 2000 ekz ISBN 978 5 478 00729 4 John C Rolland Lebanon Current Issues and Background Nova Publishers 2003 235 p ISBN 1590338715 9781590338711 Xarici kecidler RedakteElektronnyj putevoditel po Livanu Arxivlesdirilib 2013 11 10 at the Wayback Machine Puteshestvie po Livanu Rasskaz i fotografii DMOZ da Livan tarixi Statya v zhurnale Vokrug sveta Hronologiya politicheskih i voennyh sobytij v Livane 1920 2004 Dov Kontorer 21 06 2006 Arxivlesdirilib 2011 07 13 at the Wayback MachineMenbe https az wikipedia org w index php title Livan tarixi amp oldid 6065589, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.