Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Lev Davidoviç Trotski (rus. Лев Дави́дович Тро́цкий, əsl soyadı Bronşteyn; 26 oktyabr (7 noyabr) 1879, Bereslavka[d], Xerson quberniyası, Rusiya imperiyası – 21 avqust 1940, Koyoakan[d]) — Marksist inqilabçı və nəzəriyyəçi, Sovet siyasi xadimi, Qırmızı ordu qurucusu və ilk rəhbəri, trotskizm nəzəriyyəsinin banisi.
| Lev Trotski | |
|---|---|
| rus. Лев Давидович Троцкий | |
 | |
  | |
| 8 oktyabr 1917 – 8 noyabr 1918 | |
| Əvvəlki | Nikolay Semyonoviç Çxeidze |
| Sonrakı | Qriqori Yevseyviç Zinovyev |
| 8 noyabr 1918 – 13 mart 1918 | |
| Əvvəlki | vəzifə;Rusiya respublikasının xarici işlər naziri kimi Tereşenko Mixail İvanoviç |
| Sonrakı | Georgi Vasili Çiçerin |
| |
| 6 sentyabr 1918 – 26 yanvar 1925 | |
| Əvvəlki | vəzifə təsis edilmişdir |
| Sonrakı | Mixail Vasilyeviç Frunze |
| 12 noyabr, 1923 – 26 yanvar, 1925 | |
| Əvvəlki | vəzifə təsis edilmişdir |
| Sonrakı | Mixail Vasilyeviç Frunze |
RSFSR-ın hərbi işləri üzrə xalq komissarı | |
| 14 mart 1918 – 12 noyabr 1923 | |
| Əvvəlki | N.İ.Podvoyski |
| Sonrakı | vəzifə ləğv edildi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum adı | Лейб Давидович Бронштейн |
| Doğum tarixi | 26 oktyabr (7 noyabr) 1879 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 21 avqust 1940(60 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | beyin qansızması[d] |
| Partiya | Rusiya sosial-demokrat işçi partiyası (bolşeviklər), Rusiya kommunist partiyası, İsveçrənin sosial-demokrat partiyası |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, diplomat, avtobioqraf[d], filosof, inqilabçı, hərbi qulluqçu, tarixçi, jurnalist, yazıçı |
| Atası | David Leonti Bronşteyn |
| Anası | Anna Lvovna Bronşteyn |
| Həyat yoldaşı | Sokolovskaya Aleksandra |
| Uşaqları | oğlanları: Sedov Lev Nevelson Nina |
| Dini | Ateist |
| Hərbi xidmət | |
| Mənsubiyyəti | Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı |
| Qoşun növü | Qızıl Ordu |
| Döyüşlər | |
| Rütbəsi | general |
| | |
| Təltifləri | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Trotski əvvəlcə Rusiya Sosial Demokrat Fəhlə Partiyasının Menşevik İnternasionalist qanadını dəstəkləyirdi. O 1917-ci il Oktyabr İnqilabı baş verməmiş, tez bir zamanda Bolşeviklərə qoşulmuş və nəhayət Rusiya Sosial Demokrat Fəhlə (bolşeviklər) Partiyasında lider olmuşdur. RSFSR-in və SSRİ-nin ilk illərində o, Xarici İşlər üzrə Xalq Komissarı kimi və sonra Hərbi Dəniz İşləri üzrə Xalq Komissarı rütbəsi ilə Qırmızı Ordunun yaradıcısı və komandanı kimi xidmət etmişdir. 1920-ci illərdə Stalinin siyasəti və yüksəlişinə qarşı və Sovet İttifaqında bürokratiyanın artan roluna qarşı apardığı uğursuz mübarizədən sonra, Trotski hakimiyyətdən kənarlaşdırılmış (Oktyabr 1927), Kommunist Partiyasından xaric edilmiş (Noyabr 1927) və sonda, 1929-cu ildə Sovet İttifaqından sürgün olunmuşdur. Meksikada sürgündə olarkən, Trotski, IV İnternasionalın başçısı kimi, Sovet İttifaqındakı Stalin bürokratiyasına qarşı çıxmağa davam etmişdir. Avropa faşizminə qarşı Qırmızı Ordunun müdaxiləsinin ilk təbliğatçısı, Trostski, Stalinin Hitlerlə imzaladığı "qarşılıqlı toxunulmazlıq paktı"na qarşı çıxmışdır. 1940-cı ilin avqustunda Stalinin əmrilə Meksikada ispaniyalı Sovet agenti Ramon Merkader (Ramón Mercader) tərəfindən qətlə yetirilmişdir. Onun SSRİ-də qalan ailə üzvlərinin əksəriyyəti həbs olunmuş və edam edilmişdir.
Həyatı
Lev Trotski, Lev Davidoviç Bronşteyn (rusca: Лев Давидович Бронштейн) 7 noyabr 1879-cu ildə, Rusiya İmperiyasinın (indiki Bereslavka (Береславка; 47°53′34″N 32°17′25″E) Bobrinets rayonu, Kirovoqrad oblastı, Ukrayna) Xerson quberniyasında, Yanovka (rusca: Яновка), yaxud Yanivka (ukraincə: Янівка) kəndində anadan olmuşdur. Yəhudi ata, David Leontyeviç Baronşteyn (1847–1922) ana Anna Baronşteynin (1850–1910) səkkiz uşağından beşincisi idi. Ailə yəhudi olsa da, deyilənlərə görə, dindar deyildi. Ailədə adətən Rus və Ukrayna dilləri istifadə olunmuşdur. Evdə işlədilən dil, Surjik kimi tanınan Rus və Ukrain dillərinin qarışığı idi. Trotskinin kiçik bacısı, Olqa, qabaqcıl Bolşevik, evlənmişdi.
9 yaşlı Lyova, Odessada Müqəddəs Pavel məktəbində oxumağa göndərilir. Trotski bioqrafiyasının müəllifi İsaac Deutscher (İzak Döytçer) yazır ki, Odessa o zamanki Rusiyanın bir çox şəhərindən fərqli olaraq, kozmopolit liman şəhəri idi. Bu mühit gənc oğlanın beynəlmiləlçi dünyagörüşünün inkişafına kömək etmişdir. 1889–1895 ci illər arasında oxuduğu Odessa şəhərində Trotski "Matezis" tipoqrafiya və elmi nəşriyyatın sahibləri Moissey Filipoviç Şpeçner və Fanni Solomonovnanın ailəsində yaşamışdır.
Odessadaki məktəbdən qovulan Trotski, təhsilini davam etdirmək üçün gəldiyi Nikolayev şəhərində inqilabçı fəaliyyətinə başlayır. İlk başda narodniklərə (inqilabçı populistlər) qoşulur. Daha sonra isə əvvəllər qarşısında olduğu Marksizm ideologiyasını mənimsəyir. Fizika-riyaziyyat fakultəsinə qəbul olunur ancaq bu təhsilini elə başlanğıcda buraxır. 1897-ci ilin başlanğıcında Cənub-Rus İşçiləri Birliyini (Южно́-ру́ccкий рабо́чий сою́з) qurmağa kömək edir. Lyova ləqəbini istifadə edərək siyasi vərəqələr, pamfletlər yazıb çap edir və sənayə işçiləri və inqilabçı tələbələr arasında yayır.
1896-cı ildən sosial-demokrat hərəkatına qoşulmuşdur. 1904-cü ildən bolşevik və birliyi fraksiyasında iştirak etmiş, 1905–1907-ci illərdə Petroqradda faktiki olaraq fəhlə deputatlar sovetinin lideri olmuşdur. Həmçinin peşəkar natiq olaraq təsiredici nitqi ilə seçilirdi. Həmin illərdə "İzvestiya" qəzetinin, 1908–1912-ci illərdə isə "Pravda" qəzetinin redaktoru olmuşdur. 1912-ci ildə bolşeviklər "Pravda" adlı yeni qəzet nəşrinə başladılar, bu böyük mübahisələrə səbəb oldu.
Oktyabr inqilabında sonra 1917–1918-ci illərdə sovet dövlətinin xarici məsələlərinə, 1918–1925-ci illərdə isə hərbi məsələlərinə başçılıq etmişdir. "Qızıl Ordu"nun yaradıcılarından biridir.
Trotskinin Stalinlə hakimiyyət uğrunda mübarizəsi 1924-cü ildə onun məğlubiyyəti ilə nəticələndi, 1927-ci ildə partiyadan çıxarılaraq Alma-Ataya göndərildi. 1929-cu ildə isə SSRİ-dən xaric edildi və Sovet vətəndaşlığı əlindən alındı.
Lakin Trotski, SSRİ-dən kənarda olsa belə Stalinə, qarşı fəaliyyətini davam etdirirdi və Stalinin əmrilə baş tutmuş əvvəlki bir neçə uğursuz cəhddən sonra 20 avqust 1940-cı ildə ispan mənşəli NKVD agenti Ramon Merkader tərəfindən Meksikada, yaşadığı mənzildə buz baltası ilə ağır yaralandı və növbəti gün vəfat etdi.
Əsərləri
Filmoqrafiya
- Trotskinin Bakıya səfəri (film, 1924) — sənədli film
- Trotski (teleserial, 2017) — teleserial
İstinadlar
- ТРОЦКИЙ // Большая российская энциклопедия. Электронная версия (rus.). Большая российская энциклопедия, 2016.
- The Fine Art Archive. 2003.
- Krugosvet (rus.). 2000.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- ТРОЦКИЙ Лев Давидович 2007-08-22 at the Wayback Machine
- Троцкий Лев Давидович
- ТРОЦКИЙ, ЛЕВ ДАВИДОВИЧ
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Trotski bura istiqametlendirir Diger istifade formalari ucun Trotski deqiqlesdirme sehifesine baxin Lev Davidovic Trotski rus Lev Davi dovich Tro ckij esl soyadi Bronsteyn 26 oktyabr 7 noyabr 1879 Bereslavka d Xerson quberniyasi Rusiya imperiyasi 21 avqust 1940 Koyoakan d Marksist inqilabci ve nezeriyyeci Sovet siyasi xadimi Qirmizi ordu qurucusu ve ilk rehberi trotskizm nezeriyyesinin banisi Lev Trotskirus Lev Davidovich TrockijPetroqrad Fehle ve Esger Deputatlari Soveti Icraiyye Komitesinin sedri8 oktyabr 1917 8 noyabr 1918EvvelkiNikolay Semyonovic CxeidzeSonrakiQriqori Yevseyvic Zinovyev8 noyabr 1918 13 mart 1918Evvelkivezife Rusiya respublikasinin xarici isler naziri kimi Teresenko Mixail IvanovicSonrakiGeorgi Vasili CicerinRSFSR in Inqilabci herbi surasinin sedri6 sentyabr 1918 26 yanvar 1925Evvelkivezife tesis edilmisdirSonrakiMixail Vasilyevic FrunzeSSRI Herbi ve Deniz isleri uzre Xalq Komissari12 noyabr 1923 26 yanvar 1925Evvelkivezife tesis edilmisdirSonrakiMixail Vasilyevic FrunzeRSFSR in herbi isleri uzre xalq komissari14 mart 1918 12 noyabr 1923EvvelkiN I PodvoyskiSonrakivezife legv edildiSexsi melumatlarDogum adi Lejb Davidovich BronshtejnDogum tarixi 26 oktyabr 7 noyabr 1879Dogum yeri Bereslavka d Xerson quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 21 avqust 1940 1940 08 21 60 yasinda Vefat yeri Koyoakan d Mexiko MeksikaVefat sebebi beyin qansizmasi d Partiya Rusiya sosial demokrat isci partiyasi bolsevikler Rusiya kommunist partiyasi Isvecrenin sosial demokrat partiyasiTehsili Odessa UniversitetiFealiyyeti siyasetci diplomat avtobioqraf d filosof inqilabci herbi qulluqcu tarixci jurnalist yaziciAtasi David Leonti BronsteynAnasi Anna Lvovna BronsteynHeyat yoldasi Sokolovskaya AleksandraUsaqlari oglanlari Sedov Lev Sedov Sergey qizlari Volkova Zinaida Nevelson NinaDini AteistHerbi xidmetMensubiyyeti Sovet Sosialist Respublikalari IttifaqiQosun novu Qizil OrduDoyusler Rusiyada vetendas muharibesi Rusiya inqilabi Oktyabr inqilabi Polsa Sovet muharibesiRutbesi generalTeltifleri Vikianbarda elaqeli mediafayllar Trotski evvelce Rusiya Sosial Demokrat Fehle Partiyasinin Mensevik Internasionalist qanadini destekleyirdi O 1917 ci il Oktyabr Inqilabi bas vermemis tez bir zamanda Bolseviklere qosulmus ve nehayet Rusiya Sosial Demokrat Fehle bolsevikler Partiyasinda lider olmusdur RSFSR in ve SSRI nin ilk illerinde o Xarici Isler uzre Xalq Komissari kimi ve sonra Herbi Deniz Isleri uzre Xalq Komissari rutbesi ile Qirmizi Ordunun yaradicisi ve komandani kimi xidmet etmisdir 1920 ci illerde Stalinin siyaseti ve yukselisine qarsi ve Sovet Ittifaqinda burokratiyanin artan roluna qarsi apardigi ugursuz mubarizeden sonra Trotski hakimiyyetden kenarlasdirilmis Oktyabr 1927 Kommunist Partiyasindan xaric edilmis Noyabr 1927 ve sonda 1929 cu ilde Sovet Ittifaqindan surgun olunmusdur Meksikada surgunde olarken Trotski IV Internasionalin bascisi kimi Sovet Ittifaqindaki Stalin burokratiyasina qarsi cixmaga davam etmisdir Avropa fasizmine qarsi Qirmizi Ordunun mudaxilesinin ilk tebligatcisi Trostski Stalinin Hitlerle imzaladigi qarsiliqli toxunulmazliq pakti na qarsi cixmisdir 1940 ci ilin avqustunda Stalinin emrile Meksikada ispaniyali Sovet agenti Ramon Merkader Ramon Mercader terefinden qetle yetirilmisdir Onun SSRI de qalan aile uzvlerinin ekseriyyeti hebs olunmus ve edam edilmisdir HeyatiLev Trotski Lev Davidovic Bronsteyn rusca Lev Davidovich Bronshtejn 7 noyabr 1879 cu ilde Rusiya Imperiyasinin indiki Bereslavka Bereslavka 47 53 34 N 32 17 25 E Bobrinets rayonu Kirovoqrad oblasti Ukrayna Xerson quberniyasinda Yanovka rusca Yanovka yaxud Yanivka ukraince Yanivka kendinde anadan olmusdur Yehudi ata David Leontyevic Baronsteyn 1847 1922 ana Anna Baronsteynin 1850 1910 sekkiz usagindan besincisi idi Aile yehudi olsa da deyilenlere gore dindar deyildi Ailede adeten Rus ve Ukrayna dilleri istifade olunmusdur Evde isledilen dil Surjik kimi taninan Rus ve Ukrain dillerinin qarisigi idi Trotskinin kicik bacisi Olqa qabaqcil Bolsevik evlenmisdi 9 yasli Lyova Odessada Muqeddes Pavel mektebinde oxumaga gonderilir Trotski bioqrafiyasinin muellifi Isaac Deutscher Izak Doytcer yazir ki Odessa o zamanki Rusiyanin bir cox seherinden ferqli olaraq kozmopolit liman seheri idi Bu muhit genc oglanin beynelmilelci dunyagorusunun inkisafina komek etmisdir 1889 1895 ci iller arasinda oxudugu Odessa seherinde Trotski Matezis tipoqrafiya ve elmi nesriyyatin sahibleri Moissey Filipovic Specner ve Fanni Solomonovnanin ailesinde yasamisdir Odessadaki mektebden qovulan Trotski tehsilini davam etdirmek ucun geldiyi Nikolayev seherinde inqilabci fealiyyetine baslayir Ilk basda narodniklere inqilabci populistler qosulur Daha sonra ise evveller qarsisinda oldugu Marksizm ideologiyasini menimseyir Fizika riyaziyyat fakultesine qebul olunur ancaq bu tehsilini ele baslangicda buraxir 1897 ci ilin baslangicinda Cenub Rus Iscileri Birliyini Yuzhno ru cckij rabo chij soyu z qurmaga komek edir Lyova leqebini istifade ederek siyasi vereqeler pamfletler yazib cap edir ve senaye iscileri ve inqilabci telebeler arasinda yayir 1896 ci ilden sosial demokrat herekatina qosulmusdur 1904 cu ilden bolsevik ve birliyi fraksiyasinda istirak etmis 1905 1907 ci illerde Petroqradda faktiki olaraq fehle deputatlar sovetinin lideri olmusdur Hemcinin pesekar natiq olaraq tesiredici nitqi ile secilirdi Hemin illerde Izvestiya qezetinin 1908 1912 ci illerde ise Pravda qezetinin redaktoru olmusdur 1912 ci ilde bolsevikler Pravda adli yeni qezet nesrine basladilar bu boyuk mubahiselere sebeb oldu Oktyabr inqilabinda sonra 1917 1918 ci illerde sovet dovletinin xarici meselelerine 1918 1925 ci illerde ise herbi meselelerine basciliq etmisdir Qizil Ordu nun yaradicilarindan biridir Trotskinin Stalinle hakimiyyet ugrunda mubarizesi 1924 cu ilde onun meglubiyyeti ile neticelendi 1927 ci ilde partiyadan cixarilaraq Alma Ataya gonderildi 1929 cu ilde ise SSRI den xaric edildi ve Sovet vetendasligi elinden alindi Lakin Trotski SSRI den kenarda olsa bele Staline qarsi fealiyyetini davam etdirirdi ve Stalinin emrile bas tutmus evvelki bir nece ugursuz cehdden sonra 20 avqust 1940 ci ilde ispan menseli NKVD agenti Ramon Merkader terefinden Meksikada yasadigi menzilde buz baltasi ile agir yaralandi ve novbeti gun vefat etdi EserleriMenim heyatim avtobioqrafik kitab 1905 Permanent inqilab Xeyanete ugramis inqilab Stalin Yeni kurs Bizim inqilabimizFilmoqrafiyaTrotskinin Bakiya seferi film 1924 senedli film Trotski teleserial 2017 teleserialIstinadlarTROCKIJ Bolshaya rossijskaya enciklopediya Elektronnaya versiya rus Bolshaya rossijskaya enciklopediya 2016 The Fine Art Archive 2003 Krugosvet rus 2000 Hemcinin baxTrotskizm Lev Trotskinin ev muzeyiXarici kecidlerVikianbarda Lev Trotski ile elaqeli mediafayllar var TROCKIJ Lev Davidovich 2007 08 22 at the Wayback Machine Trockij Lev Davidovich TROCKIJ LEV DAVIDOVICh