Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Kuma çayı (kab.-çərk. Гум,qaraç.-balk. Къум, çeç. ГӀум-хи, qum. Кум) — Şimali Qafqazda çay. Uzunluğu 802 km, hövzəsi 33,5 min km²-dir. Kuma çayının əsas qolları: sağ qoları — Podkumok, Zolka, Darya; sol qolları — Surkul, Suxoy və Sulu Karamık, Tomuzlovka, Buyvola çaylarıdır.
| Kuma çayı | |
|---|---|
 | |
| Ölkə |  Rusiya |
| Region |
|
| Mənbəyi | Skalisti silsiləsinin şimal yamacı |
| Mənsəbi | Xəzər dənizi |
| Uzunluğu | 802 km |
| Su sərfi | 12 m³/san |
| Hövzəsinin sahəsi | 33500 km² |
| <div style="font-size:80%;line-height:1.2em;position:absolute;z-index:2;left:İfadə xətası: "{" punktuasiyasının tanınmayan simvolu.%;top:İfadə xətası: "{" punktuasiyasının tanınmayan simvolu.%">  mənsəbi | |
| [ru] | 07010000312108200001471 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Etimologiyası
Çayın adı əsasən türkcə "kum" sözündən("qum") əmələ gəlmişdir. Kuma çayı şağı axarlarında, həqiqətən də qumların arasından axır. XI–XIII əsrlərdə Kumanların ərazisi boyunca axırdı, buna görə də bəziləri çayın adını Kumanların öz adı ilə-"Kumanlar" ilə eyniləşdirirlər.
Xarakteristikası
Kuma, Qaraçay-Çərkəz Respublikasının Resp şərqində, Skalisti silsiləsinin şimal yamacından qaynaqlanır. Mineralnıye Vodıya qədər Kuma çayı bol sulu dağ çayıdır. Çay düzənliyə çıxmaqla bir çox yeriklə ilə sakit xarakter qazanır. Xəzər ovalığına girərkən Kuma çayı Neftekumsk şəhərində bir qayda olaraq, Xəzər dənizinə tökülənə qədər bir neçə qola bölünür.
Çay əsasən atmosfer yağıntıları ilə qidalanır. Suvorovskaya kəndi yaxınlığında çayın orta illik su sərfi 10–12 m³/s-dir. Kuma çayının suyu hədsiz çox bulanıqdır. Çayın suyundan Terek-Kum və Kum-Manıç kanalları vasitəsilə suvarmada çox geniş istifadə olunur. Orta və aşağı axınlardakı axın Otkaznenskoye su anbarı (Otkaznoe kəndi yaxınlığında) tərəfindən tənzimlənir. Çayın suyu yay aylarında azalır.
Çayın suyu noyabrın sonu — dekabrın əvvəlində donur, martın əvvəlinə qədər davam edir. Keçmişdə yüksək bahar daşqınları Kuma çayı üçün xarakterik idi. Nəticədə ətraf ərazilərə ciddi ziyan dəyirdi.
Ətrafındakı qəsəbələri
Qeyd olunan yaşayış məntəqələri: Suvorovskaya kəndi, Mineralnıye Vodı şəhəri, Aleksandriyskaya kəndi, Krasnokumskoye kəndi, Soldato-Aleksandrovskoye kəndi, Zelenokumsk şəhəri, kənd, Arxanqelskoye, Praskoveya kəndi, Budyonnovsk şəhəri, Levokumskoye kəndi, Neftekumsk şəhəri 10 mindən çox əhalisi olan Kumada yerləşir. Burada 350 mindən çox əhalisi olan bir neçə onlarla kiçik yaşayış məntəqəsi də vardır. Bu yaşayış məntəqələrini üzərindən ümumilikdə 50-yə yaxın körpü salınmışdır.
İstinadlar
- Хапаев С. А. Географические названия Карачая и Балкарии. 2013. 220. ISBN .
- Сулейманов, Ахмад Сулейманович. Топонимия Чечни (5000 nüs.). Грозный: ГУП "Книжное издательство". Ред. Т. И. Бураева. 2006. 362. ISBN .
- "ArcticRIMS — La Kouma à Boudennovsk". 2015-02-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-19.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kuma cayi kab cerk Gum qarac balk Kum cec GӀum hi qum Kum Simali Qafqazda cay Uzunlugu 802 km hovzesi 33 5 min km dir Kuma cayinin esas qollari sag qolari Podkumok Zolka Darya sol qollari Surkul Suxoy ve Sulu Karamik Tomuzlovka Buyvola caylaridir Kuma cayiOlke RusiyaRegion Qaracay Cerkez Stravropol diyari Kalmikiya DagistanMenbeyi Skalisti silsilesinin simal yamaciMensebi Xezer deniziUzunlugu 802 kmSu serfi 12 m sanHovzesinin sahesi 33500 km lt div style font size 80 line height 1 2em position absolute z index 2 left Ifade xetasi punktuasiyasinin taninmayan simvolu top Ifade xetasi punktuasiyasinin taninmayan simvolu gt menbeyi lt div style font size 80 line height 1 2em position absolute z index 2 left Ifade xetasi punktuasiyasinin taninmayan simvolu top Ifade xetasi punktuasiyasinin taninmayan simvolu gt mensebiKuma Qafqazin fiziki xeritesinde 43 27 sm e 42 22 s u 44 06 sm e 46 26 s u ru 07010000312108200001471 Vikianbarda elaqeli mediafayllarEtimologiyasiCayin adi esasen turkce kum sozunden qum emele gelmisdir Kuma cayi sagi axarlarinda heqiqeten de qumlarin arasindan axir XI XIII esrlerde Kumanlarin erazisi boyunca axirdi buna gore de bezileri cayin adini Kumanlarin oz adi ile Kumanlar ile eynilesdirirler XarakteristikasiKuma Qaracay Cerkez Respublikasinin Resp serqinde Skalisti silsilesinin simal yamacindan qaynaqlanir Mineralniye Vodiya qeder Kuma cayi bol sulu dag cayidir Cay duzenliye cixmaqla bir cox yerikle ile sakit xarakter qazanir Xezer ovaligina girerken Kuma cayi Neftekumsk seherinde bir qayda olaraq Xezer denizine tokulene qeder bir nece qola bolunur Cay esasen atmosfer yagintilari ile qidalanir Suvorovskaya kendi yaxinliginda cayin orta illik su serfi 10 12 m s dir Kuma cayinin suyu hedsiz cox bulaniqdir Cayin suyundan Terek Kum ve Kum Manic kanallari vasitesile suvarmada cox genis istifade olunur Orta ve asagi axinlardaki axin Otkaznenskoye su anbari Otkaznoe kendi yaxinliginda terefinden tenzimlenir Cayin suyu yay aylarinda azalir Cayin suyu noyabrin sonu dekabrin evvelinde donur martin evveline qeder davam edir Kecmisde yuksek bahar dasqinlari Kuma cayi ucun xarakterik idi Neticede etraf erazilere ciddi ziyan deyirdi Etrafindaki qesebeleriQeyd olunan yasayis menteqeleri Suvorovskaya kendi Mineralniye Vodi seheri Aleksandriyskaya kendi Krasnokumskoye kendi Soldato Aleksandrovskoye kendi Zelenokumsk seheri kend Arxanqelskoye Praskoveya kendi Budyonnovsk seheri Levokumskoye kendi Neftekumsk seheri 10 minden cox ehalisi olan Kumada yerlesir Burada 350 minden cox ehalisi olan bir nece onlarla kicik yasayis menteqesi de vardir Bu yasayis menteqelerini uzerinden umumilikde 50 ye yaxin korpu salinmisdir IstinadlarHapaev S A Geograficheskie nazvaniya Karachaya i Balkarii 2013 220 ISBN 978 5 91075 015 3 Sulejmanov Ahmad Sulejmanovich Toponimiya Chechni 5000 nus Groznyj GUP Knizhnoe izdatelstvo Red T I Buraeva 2006 362 ISBN 5 98896 002 2 ArcticRIMS La Kouma a Boudennovsk 2015 02 04 tarixinde Istifade tarixi 2021 10 19