fbpx
Wikipedia

Kukeldaş mədrəsəsi (Buxara)

Dekabr 31, 2022

Kukeldaş mədrəsəsi
özb. Koʻkaldosh madrasasi
Ölkə Özbəkistan
Şəhər Buxara
Konfessiya islam
Memarlıq quruluşu Orta Asiya memarlığı
Tikilmə tarixi 1569
İnşası 1568—1569 illər
Status qorunur
YUNESKO-nun Ümumdünya irsi,
obyekt № 603
ing. • rus. • fr.
Sayt Rəsmi sayt
Kukeldaş mədrəsəsi Vikianbarda

Kukeldaş mədrəsəsi (özb. Koʻkaldosh madrasasi) — 1569-cu ildə Buxara xanlığının paytaxtı - Buxarada (indiki Özbəkistanın Buxara vilayətinin inzibati mərkəzi) qurulmuş iki mərtəbəli Orta Asiya mədrəsəsidir. Özbək hökmdarı II Abdulla xanın (1557-1598) dövründə himayədar qardaşı və yaxın yoldaşı - Qulbaba Kukeldaş hesabına inşa edilmişdir. Orta Asiyanın ən böyük mədrəsəsidir. Yan fasadlarında tağlı açıq eyvanların tikildiyi ilk mədrəsədir.

Əsas məqsəddən əlavə, mədrəsədə bəzən başqaları da olurdu: burada müəllimlər və ya tələbələrdən əlavə, yad insanlar da yaşaya bilərdi və aşağı mərtəbədəki xarici otaqları ticarət üçün istifadə edilmişdir. XVIII əsrdə mədrəsə binası hətta karvansara kimi istifadə olunurdu. Ancaq hər şeydən əvvəl, 1920-ci illərə qədər ali təhsil müəssisəsi olaraq qalmışdır.

Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra Mixail Frunzenin idarəsinə çevrildi, sonra müxtəlif dövrlərdə Buxara qədim abidələrin və sənət əşyalarının qorunması komissiyası Buxkomstaris, Buxara muzeyi və Regional Arxiv adı altında mövcud oldu.

Mədrəsə ənənəvi olaraq Ləbi hovuz memarlıq ansamblının ən qədim binasıdır. Hal-hazırda "Özbəkistanın Maddi Mədəni İrsinin Daşınmaz Əmlak obyektlərinin Milli siyahısı"na və UNESCO-nun Dünya Mədəniyyət Mirasları siyahısına daxil edilmişdir. Bura "Sədrəddin Ayni və Cəlol İkramın xatirə muzeyi" nin sənətkarlıq emalatxanaları və xalq sənətkarlığı mağazalarının fəaliyyət göstərdiyi turistik məkandır.

Tarixi

 
II Abdulla xanın portreti. Miniatur 1572-ci il.

1533-cü ildə Buxara yenidən bir neçə əsr boyunca Mavəraünnəhrin əsas şəhəri, mədəni qüvvələrin mərkəzində oldu. II Abdullah xanın hakimiyyəti dövründə (1557-1598) paytaxt demək olar ki yenidən quruldu: təxminən üçdə biri qədər böyüdüldü və on bir qapılı yeni divarlarla əhatə olundu; bir növ kult və sosial mərkəzlər kimi bazarların ərazisində memarlıq ansamblları meydana gəldi. İnşaatın əsas donoru, II Abdullah xanın özü ilə birlikdə Xan Qulbabanın ən nüfuzlu süd qardaşı Kukeldaş idi.

Qulbaba Kukeldaş dövrünün savadlı, şair və sənətin hamisi kimi tanınan bir insan idi. Buxara xanlığının mərkəzi və böyük şəhərlərində bir neçə mədrəsələrin, karvansaraların və şəxsi kitabxanaların (kitabxana) meydana çıxması onun adı ilə bağlıdır.

Buxara Qulbaba Kukeldaş mədrəsəsi 1568-1569-cu illərdə inşa edilmişdir. Gəlir gətirən vəqf torpaqları var idi.(məsələn, mədrəsənin əsas gəlir yeri Buxara karvansarası - Suxta idi. ) Orenburqda nəşr olunan Şuro jurnalına görə, XX əsrin əvvəllərində Kukeldaş mədrəsəsi şəhərdəki gəlir baxımından Cəfər-Xoca və Qaukuşan mədrəsələrindən sonra üçüncü sırada yerdə dururdu. Bu gəlirlər mədrəsə binalarının ölçüsü və əzəməti ilə deyil, ilkin töhfənin (vəqf) ölçüsü və bu mədrəsələrdə məskunlaşan müəllim adının xüsusi çəkisi (müdərris) ilə müəyyən edilirdi. Vəqf sənədləri Musa Yuldaşeviç Səidcanov tərəfindən araşdırılıb.

Qurucusunun planına görə onun mədrəsəsi paytaxt - Buxaradakı ən böyük məktəb olmalı idi. Pul və sahəyə qənaət etmək üçün həyətyanı eyvanların yerinə adi hücrələr (hücrələr) düzülmüşdü. Bina ənənəvi olaraq küçədən aşağı daş çıxıntı ilə düzəldildi - şəhərin əsas örtüklü ticarət və sənətkarlıq magistralı mədrəsənin əsas fasadı boyunca keçdiyindən, fasadın bütün uzunluğu boyunca çıxan bir sufa və birinci mərtəbənin xarici otaqları ticarət üçün istifadə edildi. Bu mədrəsədə ilk dəfə ümumiyyətlə ikinci mərtəbənin tağlı eyvanları ilə ucqar yan fasadlar açıldı. Bu, mədrəsənin ətrafında açıq bir yer buraxmaq üçün edildi.

1620-1622-ci illərdə Kukeldaş mədrəsəsinin cənubunda yerləşən meydanın yanlarında, yüksək rütbəli Özbəkistanlı Nadir divanbəyi bir istiqamətdə bir xanəgah, böyük bir hovuz və mədrəsə tikdirdi. Nəticədə Ləbi hovuz ansamblı yaradıldı.

Mədrəsə 1920 -ci illərə qədər fəaliyyət göstərib. Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra Mixail Frunzenin ofisinə çevrildi, sonra müxtəlif dövrlərdə Buxara qədim abidələrin və sənət əşyalarının qorunması komissiyası Buxkomstaris, Buxara muzeyi və Regional Arxiv adı altında mövcud oldu.

22 iyun 1927 -ci ildə B.P. Denikenin tövsiyəsi ilə mədrəsədə Buxara Muzeyi açıldı. Mədrəsənin açılışında Səmərqənd Muzeyinin rəhbəri V.L. Vyatkin, V.A. Şişkin və Özbəkistan SSR-nin digər tanınmış nümayəndələri iştirak etdilər..

 
Kukeldaş mədrəsəsinin həyətindəki Avropa tipli bina.

Abidə XX əsrin əvvəllərində deformasiyaya uğramışdır. 1920-ci illərdə bərpaçı K.S. Kryukov və A. Salomovun iştirakı ilə bərpa edildi: çökmüş hörgü gücləndirildi və peştakın (əsas portal) tağları, həyətin şərq tərəfindəki üst mərtəbənin bütün arkası yenidən quruldu. Daha sonra,həyət qapısı bərpa edildi. Əsaslı təmir 1968-ci ildə həyata keçirildi, sonra ətrafında ümumi bağ salındı. 1929-cu ildə mədrəsənin həyətində 2020-ci ildə öyrənilməsi və bərpası planlaşdırılan Avropa tipli kiçik bir bina tikildi.

1993 -cü ildə "Buxaranın Tarixi Mərkəzi" nin bir hissəsi olaraq, mədrəsə UNESCO -nun Dünya İrsi Siyahısına daxil edilmişdir. Çox sonra, "Özbəkistanın Maddi Mədəni İrsinin Daşınmaz Əmlak obyektlərinin Milli Siyahısı" na daxil edildi (2019-cu ildə tərtib edildi və təsdiq edildi)

Hal-hazırda mədrəsə turizm xidməti və nümayiş obyektidir. Binanın şimal hissəsində Sadriddin Ayninin və Cəlol İkraminin xatirə muzeyi yerləşir.

Memarlığı

Buxaranın abidəli binaları arasında mədrəsələr həm ölçüsünə, həm də sayına görə əhəmiyyətli yer tutur və şəhərin ümumi görünüşündə böyük rol oynayır.

Kukeldaş mədrəsəsi Ləbi hovuz meydanında yerləşən binalar ansamblının bir hissəsidir. Yalnız Buxarada deyil, Orta Asiyada da ən böyük mədrəsə binasıdır (sahəsi 86x69 metr). Mədrəsədə iki eyvanlı həyətin ətrafı boyunca iki mərtəbədə yerləşən bir məscid, bir sinif otağı (dərsxana) və 160 böyük və kiçik hücrələr var.

Kukeldaş mədrəsəsinin memarlıq tərtibatı qurulmuş məcburi ənənəyə cavab verir, lakin onun formaları, detalları və dekorasiyası ən mümkün variantlarla hazırlanıb. Forması baxımından monumental və memarlıq bəzəkləri ilə zəngin olduğu iddia edilən II Abdullah xanın dövrünə aid tipik binadır.

Kompozisiya baxımından mədrəsə böyük maraq doğurur. Mədrəsənin inşası zamanı memarlar, ümumiyyətlə uc olan yan fasadların və xarici divarlarının kanonik izolyasiyasını pozdular, bu vəziyyətdə açıq eyvanları(lojikaları) var və onlar bəzəklərlə örtülmüşdür. Mədrəsənin qərb xarici fasadı bütün binanın ciddi simmetriyasını qismən pozur, ikinci mərtəbə səviyyəsində dərin arqumentlər mövzusunu davam etdirir.

Mədrəsənin bədii və dekorativ bəzəyi ümumiyyətlə sadədir: mədrəsənin əsas və həyət fasadlarının həlli stereotipikdir, majolika dekorasiyası rəng, motiv və bəzək baxımından azdır. Tağların timpanumundakı majolika emprenyeləri sərt kərpic fonunda önə çıxır. Həyət portalları (eyvanlar) divarlarında II Abdulla xan dövründən qalma bütün ənənəvi panellərin qorunduğu majolika və kərpic mozaikaları ilə xüsusilə bəzədilmişdir. Plitələrin dizaynlarını təşkil edən çiçəkli bəzəklər mavi, yaşıl və ağ rəngdə hazırlanmışdır.

Mədrəsənin cənub hissəsinin sxemi xüsusilə işlənmişdir, burada Lyabi-hauz meydanına baxan əsas fasad, vestibül (mionxana), keçmiş məscidin salonları və sinif otağı (dərsxana) yerləşir. Giriş portalı künc dayaqları ilə bağlanan iki qanadı - güldəstəni birləşdirir. Ön qapı xüsusilə diqqəti cəlb edir. Qapıları taxta əlavələrdən yığılıb, əlavələr incə oyulmuş heraldik bəzəklərlə örtülmüşdür.

Darvazanın arxasında yerləşən mionxananın dekorativ tonozları struktur baxımından maraqlıdır. Mionxana, həyətə girmək üçün dəhliz kimi xidmət edən qübbəli bölmələrdən ibarətdir. Mionxananın üstündəki tonozun aşağı bumunun, mürəkkəb mənzərəsi var.

Mədrəsənin memarlığının qorunub saxlandığı ən yaxşı iki əsas zal: keçmiş məscid və sinif otağıdır (dərsxana). XVI əsrin ikinci yarısında ortaya çıxan xüsusi monoxrom üslubda hazırlanmışdır. Qərb salonu mədrəsənin rəsmi məscidi idi və adi vaxtlarda, şərq zalı kimi, təhsil dərsxanası kimi xidmət göstərirdi. Məscid və dərsxana plan və həcmli tikinti baxımından ənənəvi tikililərdir. Günbəz strukturlarında "iraki" tipli gözəl tərtib edilmiş tonozlu stalaktit sistemləri diqqət çəkir. Salonların xarici günbəzləri dağıdılmışdır.

Mədrəsədə, künc auditoriyasının içi ən yaxşı qübbəli həllərdən birinə malikdir. Dörd kəsişən tağ ümumiyyətlə divarlara paralel uzanırdı; Kukeldaşda 45 dərəcə döndürülmüş tağlar, quruluşu əhatə edən bütün dekorativ tonozlarda dəyişikliyə səbəb oldu. Əlavə dekorasiyaya ehtiyac olmadan zəif,yüngül,üst-üstə düşmə bəzəklər alındı.

Kukeldaş mədrəsəsinin hücrələrinin içərisində kartuşlarla bağlanmış rəngli qançdan yazılar qorunub saxlanılmışdır.

İstinadlar

  1. ↑ Всеобщая история архитектуры в 12 томах, 1969. səh. 313
  2. Засыпкин, 1948. səh. 113
  3. Архитектурная эпиграфика Узбекистана, 2016. səh. 28
  4. "История Кукельдаша". Mytashkent.uz. 2019-08-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-08-24. (#parameter_ignored_suggest)
  5. Архитектурная эпиграфика Узбекистана, 2016. səh. 423
  6. Ремпель, 1981. səh. 49
  7. Общественные науки в Узбекистане, 1993. səh. 47—50
  8. ↑ Захидов, 1985. səh. 49—50
  9. ↑ Юсупова, 1997. səh. 97—108
  10. ↑ Ашуров, 1968. səh. 44—46
  11. Турдиев, 2012. səh. 25—26
  12. "Приложение №1 к Постановлению КМ РУз от 23.03.2010 г. N 49 «Государственная программа по исследованию, консервации, реставрации и приспособлению для современного использования объектов культурного наследия г. Бухары до 2020 года»". Nrm.uz. 2021-04-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-08-26. (#parameter_ignored_suggest)
  13. "Всемирное наследие ЮНЕСКО. Узбекистан". Photochronograph.ru. 2017-06-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-01-20. (#parameter_ignored_suggest)
  14. "Музей худжра Садриддина Айни и Джалола Икроми (Медресе Кукельташ XVI век)". Bukhara-museum.narod.ru. 2020-07-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-01. (#parameter_ignored_suggest)
  15. ↑ Засыпкин, 1948. səh. 124
  16. ↑ Бухара. Город и легенды, 2010. səh. 36
  17. ↑ Пугаченкова, 1968. səh. 170—174
  18. Засыпкин, 1948. səh. 117
  19. Архитектурная эпиграфика Узбекистана, 2016. səh. 544

Ədəbiyyat

  • Альмеев Р. В. Из истории создания и развития Бухарского музея-заповедника (Общественные науки в Узбекистане). 2000.
  • Ашуров Я. С. Бухара. Краткий справочник. Т.: Узбекистан. 1968.
  • Бухара // Архитектурная эпиграфика Узбекистана. Т.: Uzbekistan today. рук. проекта Абдухаликов Ф. Ф. 2016.
  • Засыпкин Б. Н. Архитектура Средней Азии // Очерки по истории архитектуры народов СССР. М.: Акад. архитектуры СССР. 1948.
  • Захидов П. Ш. Архитектурные памятники Зарафшанской долины. Т.: Узбекистан. 1985.
  • Бухара. Город и легенды. Т.: Davr nashriyoti. рук. проекта Каримова К. 2010.
  • Всеобщая история архитектуры в 12 томах: Архитектура стран Средиземноморья, Африки и Азии. VІ—XIX вв. 8. М.: Изд-во литературы по строительству. Отв. ред. Яралов Ю. С. 1969.
  • Об архиве М. Ю.Саиджанова (Общественные науки в Узбекистане). 1993.
  • Превезенцева Т. В. Бухара под Российским протекторатом (Общественные науки в Узбекистане). 1997.
  • Пугаченкова Г. А. Бухарскому краеведческому музею — 60 лет (Общественные науки в Узбекистане). 1983.
  • Пугаченкова Г. А. По древним памятникам Самарканда и Бухары. М.: Искусство. 1968.
  • Ремпель Л. И. Далекое и близкое. Бухарские записи. Т.: Из-во литературы и искусства им. Г. Гуляма. 1981.
  • Харшак А. А. Петр Евгеньевич Корнилов(1896–1981). Творческий путь. Служение (Новейшая история России). 2013.
  • Юсупова М. А. Эволюция зодчества Бухары XVI—начала XVII века (Общественные науки в Узбекистане). 1997.
  • Кўкалдош мадрасаси // Ўзбекистон миллий энциклопедияси (PDF). Т.: Ўзбекистон миллий энциклопедияси. 2000—2005.
  • Турдиев М. Бухоро буйлаб сайр. Б.: Бухоро. 2012.

Qeydlər

  1. 1720-21 -ci illərdə karvansaray yenidən quruldu və Noqay adı ilə məşhur oldu.
  2. Buxarada qurulmuş nizama görə, Kukeldaş mədrəsəsinin müdərrisi eyni zamanda oxund titulunu daşıyan baş müfti idi.
  3. Rəngli qanç, XX əsrin 19-20-ci illərində Buxara mədrəsələrinin və məscidlərin hücrələrinin təmirində istifadə edilmişdir.

Dekabr 31, 2022
kukeldaş, mədrəsəsi, buxara, kukeldaş, mədrəsəsi, özb, koʻkaldosh, madrasasiölkə, özbəkistanşəhər, buxarakonfessiya, islammemarlıq, quruluşu, orta, asiya, memarlığıtikilmə, tarixi, 1569inşası, 1568, 1569, illərstatus, qorunuryunesko, ümumdünya, irsi, obyekt, s. Kukeldas medresesi ozb Koʻkaldosh madrasasiOlke OzbekistanSeher BuxaraKonfessiya islamMemarliq qurulusu Orta Asiya memarligiTikilme tarixi 1569Insasi 1568 1569 illerStatus qorunurYUNESKO nun Umumdunya irsi obyekt 603 ing rus fr Sayt Resmi saytKukeldas medresesi VikianbardaKukeldas medresesi ozb Koʻkaldosh madrasasi 1569 cu ilde Buxara xanliginin paytaxti Buxarada indiki Ozbekistanin Buxara vilayetinin inzibati merkezi qurulmus iki mertebeli Orta Asiya medresesidir Ozbek hokmdari II Abdulla xanin 1557 1598 dovrunde himayedar qardasi ve yaxin yoldasi Qulbaba Kukeldas hesabina insa edilmisdir Orta Asiyanin en boyuk medresesidir Yan fasadlarinda tagli aciq eyvanlarin tikildiyi ilk medresedir Esas meqsedden elave medresede bezen basqalari da olurdu burada muellimler ve ya telebelerden elave yad insanlar da yasaya bilerdi ve asagi mertebedeki xarici otaqlari ticaret ucun istifade edilmisdir XVIII esrde medrese binasi hetta karvansara kimi istifade olunurdu Ancaq her seyden evvel 1920 ci illere qeder ali tehsil muessisesi olaraq qalmisdir Sovet hakimiyyeti qurulduqdan sonra Mixail Frunzenin idaresine cevrildi sonra muxtelif dovrlerde Buxara qedim abidelerin ve senet esyalarinin qorunmasi komissiyasi Buxkomstaris Buxara muzeyi ve Regional Arxiv adi altinda movcud oldu Medrese enenevi olaraq Lebi hovuz memarliq ansamblinin en qedim binasidir Hal hazirda Ozbekistanin Maddi Medeni Irsinin Dasinmaz Emlak obyektlerinin Milli siyahisi na ve UNESCO nun Dunya Medeniyyet Miraslari siyahisina daxil edilmisdir Bura Sedreddin Ayni ve Celol Ikramin xatire muzeyi nin senetkarliq emalatxanalari ve xalq senetkarligi magazalarinin fealiyyet gosterdiyi turistik mekandir Mundericat 1 Tarixi 2 Memarligi 3 Istinadlar 4 Edebiyyat 5 QeydlerTarixi Redakte II Abdulla xanin portreti Miniatur 1572 ci il 1533 cu ilde Buxara yeniden bir nece esr boyunca Maveraunnehrin esas seheri medeni quvvelerin merkezinde oldu II Abdullah xanin hakimiyyeti dovrunde 1557 1598 paytaxt demek olar ki yeniden quruldu texminen ucde biri qeder boyuduldu ve on bir qapili yeni divarlarla ehate olundu 1 2 bir nov kult ve sosial merkezler kimi bazarlarin erazisinde memarliq ansambllari meydana geldi Insaatin esas donoru II Abdullah xanin ozu ile birlikde Xan Qulbabanin en nufuzlu sud qardasi Kukeldas idi 3 Qulbaba Kukeldas dovrunun savadli sair ve senetin hamisi kimi taninan bir insan idi Buxara xanliginin merkezi ve boyuk seherlerinde bir nece medreselerin karvansaralarin ve sexsi kitabxanalarin kitabxana meydana cixmasi onun adi ile baglidir 4 Buxara Qulbaba Kukeldas medresesi 1568 1569 cu illerde insa edilmisdir Gelir getiren veqf torpaqlari var idi meselen medresenin esas gelir yeri Buxara karvansarasi Suxta idi qeyd 1 5 Orenburqda nesr olunan Suro jurnalina gore XX esrin evvellerinde Kukeldas medresesi seherdeki gelir baximindan Cefer Xoca ve Qaukusan medreselerinden sonra ucuncu sirada yerde dururdu Bu gelirler medrese binalarinin olcusu ve ezemeti ile deyil ilkin tohfenin veqf olcusu ve bu medreselerde meskunlasan muellim adinin xususi cekisi muderris qeyd 2 ile mueyyen edilirdi 6 Veqf senedleri Musa Yuldasevic Seidcanov terefinden arasdirilib 7 Qurucusunun planina gore onun medresesi paytaxt Buxaradaki en boyuk mekteb olmali idi Pul ve saheye qenaet etmek ucun heyetyani eyvanlarin yerine adi hucreler hucreler duzulmusdu 8 Bina enenevi olaraq kuceden asagi das cixinti ile duzeldildi seherin esas ortuklu ticaret ve senetkarliq magistrali medresenin esas fasadi boyunca kecdiyinden 9 fasadin butun uzunlugu boyunca cixan bir sufa ve birinci mertebenin xarici otaqlari ticaret ucun istifade edildi Bu medresede ilk defe umumiyyetle ikinci mertebenin tagli eyvanlari ile ucqar yan fasadlar acildi 9 Bu medresenin etrafinda aciq bir yer buraxmaq ucun edildi 10 1620 1622 ci illerde Kukeldas medresesinin cenubunda yerlesen meydanin yanlarinda yuksek rutbeli Ozbekistanli Nadir divanbeyi bir istiqametde bir xanegah boyuk bir hovuz ve medrese tikdirdi Neticede Lebi hovuz ansambli yaradildi 9 Medrese 1920 ci illere qeder fealiyyet gosterib 11 Sovet hakimiyyeti qurulduqdan sonra Mixail Frunzenin ofisine cevrildi sonra muxtelif dovrlerde Buxara qedim abidelerin ve senet esyalarinin qorunmasi komissiyasi Buxkomstaris Buxara muzeyi ve Regional Arxiv adi altinda movcud oldu 10 22 iyun 1927 ci ilde B P Denikenin tovsiyesi ile medresede Buxara Muzeyi acildi Medresenin acilisinda Semerqend Muzeyinin rehberi V L Vyatkin V A Siskin ve Ozbekistan SSR nin diger taninmis numayendeleri istirak etdiler 10 Kukeldas medresesinin heyetindeki Avropa tipli bina Abide XX esrin evvellerinde deformasiyaya ugramisdir 1920 ci illerde berpaci K S Kryukov ve A Salomovun istiraki ile berpa edildi cokmus horgu guclendirildi ve pestakin esas portal taglari heyetin serq terefindeki ust mertebenin butun arkasi yeniden quruldu Daha sonra heyet qapisi berpa edildi 12 Esasli temir 1968 ci ilde heyata kecirildi sonra etrafinda umumi bag salindi 1929 cu ilde medresenin heyetinde 2020 ci ilde oyrenilmesi ve berpasi planlasdirilan Avropa tipli kicik bir bina tikildi 1993 cu ilde Buxaranin Tarixi Merkezi nin bir hissesi olaraq medrese UNESCO nun Dunya Irsi Siyahisina daxil edilmisdir 13 Cox sonra Ozbekistanin Maddi Medeni Irsinin Dasinmaz Emlak obyektlerinin Milli Siyahisi na daxil edildi 2019 cu ilde tertib edildi ve tesdiq edildi Hal hazirda medrese turizm xidmeti ve numayis obyektidir Binanin simal hissesinde Sadriddin Ayninin ve Celol Ikraminin xatire muzeyi yerlesir 14 Memarligi RedakteBuxaranin abideli binalari arasinda medreseler hem olcusune hem de sayina gore ehemiyyetli yer tutur ve seherin umumi gorunusunde boyuk rol oynayir 15 Kukeldas medresesi Lebi hovuz meydaninda yerlesen binalar ansamblinin bir hissesidir Yalniz Buxarada deyil Orta Asiyada da en boyuk medrese binasidir sahesi 86x69 metr 1 Medresede iki eyvanli heyetin etrafi boyunca iki mertebede yerlesen bir mescid bir sinif otagi dersxana ve 160 boyuk ve kicik hucreler var 16 8 Kukeldas medresesinin memarliq tertibati qurulmus mecburi eneneye cavab verir lakin onun formalari detallari ve dekorasiyasi en mumkun variantlarla hazirlanib 15 Formasi baximindan monumental ve memarliq bezekleri ile zengin oldugu iddia edilen II Abdullah xanin dovrune aid tipik binadir 17 17 Kompozisiya baximindan medrese boyuk maraq dogurur Medresenin insasi zamani memarlar umumiyyetle uc olan yan fasadlarin ve xarici divarlarinin kanonik izolyasiyasini pozdular bu veziyyetde aciq eyvanlari lojikalari var ve onlar bezeklerle ortulmusdur 10 Medresenin qerb xarici fasadi butun binanin ciddi simmetriyasini qismen pozur ikinci mertebe seviyyesinde derin arqumentler movzusunu davam etdirir 8 Medresenin bedii ve dekorativ bezeyi umumiyyetle sadedir medresenin esas ve heyet fasadlarinin helli stereotipikdir majolika dekorasiyasi reng motiv ve bezek baximindan azdir Taglarin timpanumundaki majolika emprenyeleri sert kerpic fonunda one cixir Heyet portallari eyvanlar divarlarinda II Abdulla xan dovrunden qalma butun enenevi panellerin qorundugu majolika ve kerpic mozaikalari ile xususile bezedilmisdir Plitelerin dizaynlarini teskil eden cicekli bezekler mavi yasil ve ag rengde hazirlanmisdir 10 17 Medresenin cenub hissesinin sxemi xususile islenmisdir burada Lyabi hauz meydanina baxan esas fasad vestibul mionxana 17 kecmis mescidin salonlari ve sinif otagi dersxana yerlesir Giris portali kunc dayaqlari ile baglanan iki qanadi guldesteni birlesdirir On qapi xususile diqqeti celb edir Qapilari taxta elavelerden yigilib elaveler ince oyulmus heraldik bezeklerle ortulmusdur 9 17 Darvazanin arxasinda yerlesen mionxananin dekorativ tonozlari struktur baximindan maraqlidir Mionxana heyete girmek ucun dehliz kimi xidmet eden qubbeli bolmelerden ibaretdir Mionxananin ustundeki tonozun asagi bumunun murekkeb menzeresi var Medresenin memarliginin qorunub saxlandigi en yaxsi iki esas zal kecmis mescid ve sinif otagidir dersxana XVI esrin ikinci yarisinda ortaya cixan xususi monoxrom uslubda hazirlanmisdir Qerb salonu medresenin resmi mescidi idi ve adi vaxtlarda serq zali kimi tehsil dersxanasi kimi xidmet gosterirdi Mescid ve dersxana plan ve hecmli tikinti baximindan enenevi tikililerdir 17 Gunbez strukturlarinda iraki 8 tipli gozel tertib edilmis tonozlu stalaktit sistemleri diqqet cekir Salonlarin xarici gunbezleri dagidilmisdir 16 Medresede kunc auditoriyasinin ici en yaxsi qubbeli hellerden birine malikdir Dord kesisen tag umumiyyetle divarlara paralel uzanirdi Kukeldasda 45 derece dondurulmus taglar qurulusu ehate eden butun dekorativ tonozlarda deyisikliye sebeb oldu Elave dekorasiyaya ehtiyac olmadan zeif yungul ust uste dusme bezekler alindi 18 Kukeldas medresesinin hucrelerinin icerisinde kartuslarla baglanmis rengli qancdan yazilar qorunub saxlanilmisdir qeyd 3 19 Istinadlar Redakte 1 2 Vseobshaya istoriya arhitektury v 12 tomah 1969 seh 313 Zasypkin 1948 seh 113 Arhitekturnaya epigrafika Uzbekistana 2016 seh 28 Istoriya Kukeldasha Mytashkent uz 2019 08 24 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 08 24 parameter ignored suggest Arhitekturnaya epigrafika Uzbekistana 2016 seh 423 Rempel 1981 seh 49 Obshestvennye nauki v Uzbekistane 1993 seh 47 50 1 2 3 4 Zahidov 1985 seh 49 50 1 2 3 4 Yusupova 1997 seh 97 108 1 2 3 4 5 Ashurov 1968 seh 44 46 Turdiev 2012 seh 25 26 Prilozhenie 1 k Postanovleniyu KM RUz ot 23 03 2010 g N 49 Gosudarstvennaya programma po issledovaniyu konservacii restavracii i prisposobleniyu dlya sovremennogo ispolzovaniya obektov kulturnogo naslediya g Buhary do 2020 goda Nrm uz 2021 04 09 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 08 26 parameter ignored suggest Vsemirnoe nasledie YuNESKO Uzbekistan Photochronograph ru 2017 06 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 01 20 parameter ignored suggest Muzej hudzhra Sadriddina Ajni i Dzhalola Ikromi Medrese Kukeltash XVI vek Bukhara museum narod ru 2020 07 16 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 05 01 parameter ignored suggest 1 2 Zasypkin 1948 seh 124 1 2 Buhara Gorod i legendy 2010 seh 36 1 2 3 4 5 6 Pugachenkova 1968 seh 170 174 Zasypkin 1948 seh 117 Arhitekturnaya epigrafika Uzbekistana 2016 seh 544Edebiyyat RedakteAlmeev R V Iz istorii sozdaniya i razvitiya Buharskogo muzeya zapovednika Obshestvennye nauki v Uzbekistane 2000 Ashurov Ya S Buhara Kratkij spravochnik T Uzbekistan 1968 Buhara Arhitekturnaya epigrafika Uzbekistana T Uzbekistan today ruk proekta Abduhalikov F F 2016 Zasypkin B N Arhitektura Srednej Azii Ocherki po istorii arhitektury narodov SSSR M Akad arhitektury SSSR 1948 Zahidov P Sh Arhitekturnye pamyatniki Zarafshanskoj doliny T Uzbekistan 1985 Buhara Gorod i legendy T Davr nashriyoti ruk proekta Karimova K 2010 Vseobshaya istoriya arhitektury v 12 tomah Arhitektura stran Sredizemnomorya Afriki i Azii VI XIX vv 8 M Izd vo literatury po stroitelstvu Otv red Yaralov Yu S 1969 Ob arhive M Yu Saidzhanova Obshestvennye nauki v Uzbekistane 1993 Prevezenceva T V Buhara pod Rossijskim protektoratom Obshestvennye nauki v Uzbekistane 1997 Pugachenkova G A Buharskomu kraevedcheskomu muzeyu 60 let Obshestvennye nauki v Uzbekistane 1983 Pugachenkova G A Po drevnim pamyatnikam Samarkanda i Buhary M Iskusstvo 1968 Rempel L I Dalekoe i blizkoe Buharskie zapisi T Iz vo literatury i iskusstva im G Gulyama 1981 Harshak A A Petr Evgenevich Kornilov 1896 1981 Tvorcheskij put Sluzhenie Novejshaya istoriya Rossii 2013 Yusupova M A Evolyuciya zodchestva Buhary XVI nachala XVII veka Obshestvennye nauki v Uzbekistane 1997 Kykaldosh madrasasi Ўzbekiston millij enciklopediyasi PDF T Ўzbekiston millij enciklopediyasi 2000 2005 Turdiev M Buhoro bujlab sajr B Buhoro 2012 Qeydler Redakte 1720 21 ci illerde karvansaray yeniden quruldu ve Noqay adi ile meshur oldu Buxarada qurulmus nizama gore Kukeldas medresesinin muderrisi eyni zamanda oxund titulunu dasiyan bas mufti idi Rengli qanc XX esrin 19 20 ci illerinde Buxara medreselerinin ve mescidlerin hucrelerinin temirinde istifade edilmisdir Menbe https az wikipedia org w index php title Kukeldas medresesi Buxara amp oldid 6665261, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.