Konservləşdirmə — qida məhsullarının saxlanmasına dair bir üsul (konservdən hazırlama), məhsulların mikroorqanizmlərinin həyati fəaliyyəti üçün ərzaqların texniki emalından ibarətdir. Həmçinin qida məhsullarının yararlılıq müddətinin artırılması üçün digər bir üsuldur.
Ev konservləşdirməsi
Tarixi
Sənaye miqyasında konservləşdirmə üsulu XIX əsrin əvvəllərinə aid kəşfdir. Əti saxlamaq üçün Nikolya Apperin 1809-cu ildə apardığı ilk təcrübələrdən biri belə olur: o, əti deşiyi olan metal qutuya qoyub qaynadır, bişəndən sonra deşiyi lehimləyir və əti qutu ilə birgə bir daha suda qaynadır. Beləliklə, ilk konserv məhsulu alınır. Bizim dövrdə də ev şəraitində ərzağın şüşə bankalarda konservləşdirilməsi o dövrün konservləşdirməsini xatırladır. Konservləşdirmənin sənaye miqyasında geniş tətbiqi cəmiyyətin yeyinti təsərrüfatında bir inqilabdır. Konservləşdirmə ərzaq ehtiyatı yaradılmasında insanlara böyük imkanlar verir. Yəni ərzaq ehtiyatı yarandıqca istehlakın tənzimlənməsi də mümkün olur, qida müxtəlifliyi artır və ərzağı uzaq yerlərə daha çox aparmaq olur və sairə. İlk konserv zavodu 1804-ci ildə Paris yaxınlığındakı əyalətlərin birində N.Apper tərəfindən açılır. 1810-cu ildə ingilis Peter Dürend nazik dəmir lövhələrdən konserv bankası hazırlamaq üsulu üçün patent alır. Kəşf nəticəsində konservləşdirmə sənaye miqyasına daxil olur və böyük əhəmiyyət kəsb edir. Müxtəlif xalqların ərzaq ehtiyatı yaratmağa dair özünəməxsus təcrübələri toplanmışdır. XX əsrin əvvəlinə aid bir məlumatda deyilir ki, Filippinin Lyuson adasında yaşayan «aeta» tayfası maraqlı konservləşdirmə üsulu kəşf etmişdir: əti zolaqlar şəklində doğrayır, şiddətli hisə verir, bambuk parçasının içinə doldurur, uclarından tıxayır və quru quma basdırırdılar. Oxşar qayda ilə bitki toxumlarını da günəş altında qurudub bambukun içində saxlamaqla konservləşdirirdilər. Şri-Lankada yaşayan «vedda» xalqının keçmişdə orijinal konservləşdirmə üsulları olmuşdur: əti tikələr şəklində doğrayardılar, hisə verib havada, qaxac olunca qurudardılar, sonra qabığa büküb arıların yaşadığı ağac oyuqlarına doldurardılar. Oyuğun ağzını gillə şirələrdilər. Belə konservləşdirilmiş əti yeyəndə insanlar onu əvvəlcə vəhşi arıların balına basırdılar. Maraqlı burasıdır ki, belə konservləşdirmə prosesində hisdən çıxmış və havada qurudulmuş ət tikələrini bəzən əvvəlcə bala batırardılar, sonra onu təkrarən qurudardılar, tikənin ətrafında baldan «qabıq» əmələ gələrdi, bu da, ərzağı qoruyardı. Amerika hinduları bizon və ya maral ətindən yüksək keyfiyyətli konservləşdirilmiş ərzaq - pemmikan hazırladırlar. Onun hazırlanma üsulu belə idi: Əvvəlcə əti nazik doğrayıb günəş altında və yaxud tonqalın tüstüsündə qurudurdular, qurumuş əti üyüdürdülər, ona ətin üçdə bir kütləsində əridilmiş piy və ya ədviyyat vururdular, dəri kisələrə doldurub sıxırdılar. Pemmikanı quru yerdə dörd-beş il saxlamaq mümkün olurdu. Pemmikanı süfrəyə hazırlarkən, ya ona yağ vurub qarışdırardılar, ya da ət yaymaları hazırlardılar. Hər iki halda pemmikandan ləzzətli yemək alınırdı. Azərbaycanda əti müəyyən müddət qorumaq üçün onu qovurardılar, iri küplərə doldurub saxlardılar. Bunu əhali qış qapını almamışdan əvvəl edərdi. XX əsrdə əti saxlamaq texnikasında əlamətdar hadisələr baş verdi. 1933-cü ildə Yeni Zelandiyadan İngiltərəyə ət gətirilir. Bu zaman ilk dəfə olaraq ətin nəqliyyatı zamanı onun qablaşdırıldığı mühitə 10 faiz karbon qazı (SO2) vururlar. Ət gəlib ünvanına çatarkən ingilislər təəccüblərini gizlədə bilmirlər, ətdə heç bir korlanma izləri müşahidə olunmur. 1945-ci ildə Danimarkada əti vakuum şəraitində və donmuş halda soyutmaq üsulu - sublimasiya üsulu tətbiq edilir. 1960-cı ildə bu üsul İngiltərədə sənaye üsuluna çevrilir. Üsulun köməkliyi ilə soyudulmuş ət «bərpa» olunarkən təzə əti xatırladır, onun təbii rəngi özündə qalır. Yeganə çatışmayan cəhət ətin şirəsinin nisbətən azalması olur. Ət və balıq məhsullarını saxlamaq üsulları ilə yanaşı, meyvələrin də saxlanma üsulları tarixi inkişaf yolu keçmişdir. Katon yazır ki, əgər il boyu üzüm şirəsi içmək istəyirsənsə, onda şirəni amforaya doldur, tıxacını qatranla, hovuzun içinə burax və bir aydan sonra çıxar. Belə şirəni bir il saxlamaq olar. «Geoponika»da deyilir ki, üzümü su qatılmış şərabın içində, həmçinin balın içində saxlamaq olar. Belə məsləhətlərdən meyvələrin saxlanmasında da istifadə etmək olar. Məsələn, alma arpanın içərisində saxlanarsa çürüməz, narı təmiz isti suya basıb çıxarandan sonra onu xeyli müddət saxlamaq olar, gavalını təzə və ya şirin şərabın içində saxlamaqla uzun müddətə qorumaq olar, unun korlanmaması üçün zirə ilə duzu bərabər miqdarda qarışdırıb əzir, ondan xəmir yoğurur və unun içinə yerləşdirirlər və sairə. Gürcülər, azərbaycanlılar, ləzgilər və başqaları zoğal, göyəm, alça, alı kimi turş meyvələrdən lavaşana hazırlayır və müəyyən xörəkləri bişirəndə dadlı olsun deyə ona qatır, bəzən də xörəklərin yanında süfrəyə verirlər (məsələn, qutab, xingal, qovurma yeyəndə işlədirlər). Məlumdur ki, şərab uzun müddət nəzarətdən kənarda qalanda, onda sirkələşmə prosesi gedir. Bununla əlaqədar 1837-ci ildə bir kəşf edilmişdir. Tədqiqatçı Brakonno sulfat anhidridini şərabçılıq sənayesində konservləşdirici (qoruyucu) maddə kimi işlətməyi təklif edir. Təklif hamı tərəfindən bəyənilir və sonralar konservləşdirmə sənayesində geniş tətbiq edilməyə başlayır. İqlimi həddindən artıq isti olan ölkələrdə bəzən soyuduculardan istifadə etmək mümkün olmur. Belə olan hallarda südü saxlamaq üçün süd qoruyucu maddələrdən: hidrogen-peroksid və ketalaza fermentindən istifadə edirlər. Bu maddələri südə əlavə etməklə, südün saxlanma müddətini uzatmaq mümkün olur.
Консервы // Краткая энциклопедия домашнего хозяйства. — М.: Государственное Научное издательство «Большая Советская энциклопедия», 1959.
Консервирование с помощью стерилизации // Краткая энциклопедия домашнего хозяйства. — М.: Государственное Научное издательство «Большая Советская энциклопедия», 1959.
Marx de Salcedo, Anastacia (2015). Combat-ready Kitchen: How the U.S. military shapes the way you eat. New York: Current/Penguin. ISBN9781101601648.
Xarici keçidlər
VikianbardaKonservləşdirmə ilə əlaqəli mediafayllar var.
Konservləşdirmə | Ərzaqlar | Kayzen
"Способы стерилизации банок". (rus.)
"Рецепты, заготовки, консервирование". 2012-11-30 tarixində arxivləşdirilib. (rus.)
"Консервирование". 2012-11-30 tarixində arxivləşdirilib. (rus.)
"Консервирование в домашних условиях". 2012-11-30 tarixində arxivləşdirilib. (rus.)
Abakarov, Sushkov, Mascheroni. (PDF). International Journal of Food Studies. 2018-12-21 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-12. (ing.)
A ca. 1894 Gustav Hammer & Co. commercial cooking machinery catalogue. (ing.)
Preserving foods ~ from the Clemson Extension Home and Garden Information Center (ing.)
(ing.)
BBC News Online – US army food... just add urine (ing.)
Home Economics Archive: Tradition, Research, History (HEARTH) An e-book collection of over 1,000 classic books on home economics spanning 1850 to 1950, created by Cornell University's Mann Library. (ing.)
Avqust 01, 2021
konservləşdirmə, qida, məhsullarının, saxlanmasına, dair, üsul, konservdən, hazırlama, məhsulların, mikroorqanizmlərinin, həyati, fəaliyyəti, üçün, ərzaqların, texniki, emalından, ibarətdir, həmçinin, qida, məhsullarının, yararlılıq, müddətinin, artırılması, ü. Konservlesdirme qida mehsullarinin saxlanmasina dair bir usul konservden hazirlama mehsullarin mikroorqanizmlerinin heyati fealiyyeti ucun erzaqlarin texniki emalindan ibaretdir Hemcinin qida mehsullarinin yararliliq muddetinin artirilmasi ucun diger bir usuldur Ev konservlesdirmesi Mundericat 1 Tarixi 2 Novleri 3 Hemcinin bax 4 Edebiyyat 5 Xarici kecidlerTarixi RedakteSenaye miqyasinda konservlesdirme usulu XIX esrin evvellerine aid kesfdir Eti saxlamaq ucun Nikolya Apperin 1809 cu ilde apardigi ilk tecrubelerden biri bele olur o eti desiyi olan metal qutuya qoyub qaynadir bisenden sonra desiyi lehimleyir ve eti qutu ile birge bir daha suda qaynadir Belelikle ilk konserv mehsulu alinir Bizim dovrde de ev seraitinde erzagin suse bankalarda konservlesdirilmesi o dovrun konservlesdirmesini xatirladir Konservlesdirmenin senaye miqyasinda genis tetbiqi cemiyyetin yeyinti teserrufatinda bir inqilabdir Konservlesdirme erzaq ehtiyati yaradilmasinda insanlara boyuk imkanlar verir Yeni erzaq ehtiyati yarandiqca istehlakin tenzimlenmesi de mumkun olur qida muxtelifliyi artir ve erzagi uzaq yerlere daha cox aparmaq olur ve saire Ilk konserv zavodu 1804 ci ilde Paris yaxinligindaki eyaletlerin birinde N Apper terefinden acilir 1810 cu ilde ingilis Peter Durend nazik demir lovhelerden konserv bankasi hazirlamaq usulu ucun patent alir Kesf neticesinde konservlesdirme senaye miqyasina daxil olur ve boyuk ehemiyyet kesb edir Muxtelif xalqlarin erzaq ehtiyati yaratmaga dair ozunemexsus tecrubeleri toplanmisdir XX esrin evveline aid bir melumatda deyilir ki Filippinin Lyuson adasinda yasayan aeta tayfasi maraqli konservlesdirme usulu kesf etmisdir eti zolaqlar seklinde dograyir siddetli hise verir bambuk parcasinin icine doldurur uclarindan tixayir ve quru quma basdirirdilar Oxsar qayda ile bitki toxumlarini da gunes altinda qurudub bambukun icinde saxlamaqla konservlesdirirdiler Sri Lankada yasayan vedda xalqinin kecmisde orijinal konservlesdirme usullari olmusdur eti tikeler seklinde dograyardilar hise verib havada qaxac olunca qurudardilar sonra qabiga bukub arilarin yasadigi agac oyuqlarina doldurardilar Oyugun agzini gille sirelerdiler Bele konservlesdirilmis eti yeyende insanlar onu evvelce vehsi arilarin balina basirdilar Maraqli burasidir ki bele konservlesdirme prosesinde hisden cixmis ve havada qurudulmus et tikelerini bezen evvelce bala batirardilar sonra onu tekraren qurudardilar tikenin etrafinda baldan qabiq emele gelerdi bu da erzagi qoruyardi Amerika hindulari bizon ve ya maral etinden yuksek keyfiyyetli konservlesdirilmis erzaq pemmikan hazirladirlar Onun hazirlanma usulu bele idi Evvelce eti nazik dograyib gunes altinda ve yaxud tonqalin tustusunde qurudurdular qurumus eti uyudurduler ona etin ucde bir kutlesinde eridilmis piy ve ya edviyyat vururdular deri kiselere doldurub sixirdilar Pemmikani quru yerde dord bes il saxlamaq mumkun olurdu Pemmikani sufreye hazirlarken ya ona yag vurub qarisdirardilar ya da et yaymalari hazirlardilar Her iki halda pemmikandan lezzetli yemek alinirdi Azerbaycanda eti mueyyen muddet qorumaq ucun onu qovurardilar iri kuplere doldurub saxlardilar Bunu ehali qis qapini almamisdan evvel ederdi XX esrde eti saxlamaq texnikasinda elametdar hadiseler bas verdi 1933 cu ilde Yeni Zelandiyadan Ingiltereye et getirilir Bu zaman ilk defe olaraq etin neqliyyati zamani onun qablasdirildigi muhite 10 faiz karbon qazi SO2 vururlar Et gelib unvanina catarken ingilisler teeccublerini gizlede bilmirler etde hec bir korlanma izleri musahide olunmur 1945 ci ilde Danimarkada eti vakuum seraitinde ve donmus halda soyutmaq usulu sublimasiya usulu tetbiq edilir 1960 ci ilde bu usul Ingilterede senaye usuluna cevrilir Usulun komekliyi ile soyudulmus et berpa olunarken teze eti xatirladir onun tebii rengi ozunde qalir Yegane catismayan cehet etin siresinin nisbeten azalmasi olur Et ve baliq mehsullarini saxlamaq usullari ile yanasi meyvelerin de saxlanma usullari tarixi inkisaf yolu kecmisdir Katon yazir ki eger il boyu uzum siresi icmek isteyirsense onda sireni amforaya doldur tixacini qatranla hovuzun icine burax ve bir aydan sonra cixar Bele sireni bir il saxlamaq olar Geoponika da deyilir ki uzumu su qatilmis serabin icinde hemcinin balin icinde saxlamaq olar Bele meslehetlerden meyvelerin saxlanmasinda da istifade etmek olar Meselen alma arpanin icerisinde saxlanarsa curumez nari temiz isti suya basib cixarandan sonra onu xeyli muddet saxlamaq olar gavalini teze ve ya sirin serabin icinde saxlamaqla uzun muddete qorumaq olar unun korlanmamasi ucun zire ile duzu beraber miqdarda qarisdirib ezir ondan xemir yogurur ve unun icine yerlesdirirler ve saire Gurculer azerbaycanlilar lezgiler ve basqalari zogal goyem alca ali kimi turs meyvelerden lavasana hazirlayir ve mueyyen xorekleri bisirende dadli olsun deye ona qatir bezen de xoreklerin yaninda sufreye verirler meselen qutab xingal qovurma yeyende isledirler Melumdur ki serab uzun muddet nezaretden kenarda qalanda onda sirkelesme prosesi gedir Bununla elaqedar 1837 ci ilde bir kesf edilmisdir Tedqiqatci Brakonno sulfat anhidridini serabciliq senayesinde konservlesdirici qoruyucu madde kimi isletmeyi teklif edir Teklif hami terefinden beyenilir ve sonralar konservlesdirme senayesinde genis tetbiq edilmeye baslayir Iqlimi heddinden artiq isti olan olkelerde bezen soyuduculardan istifade etmek mumkun olmur Bele olan hallarda sudu saxlamaq ucun sud qoruyucu maddelerden hidrogen peroksid ve ketalaza fermentinden istifade edirler Bu maddeleri sude elave etmekle sudun saxlanma muddetini uzatmaq mumkun olur Novleri RedakteDuza qoyma duzlama Tursutma Marinada qoyma tursuya qoyma Hemcinin bax RedakteKonservEdebiyyat RedakteKonservnoe proizvodstvo Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona v 86 t 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Konservy Kratkaya enciklopediya domashnego hozyajstva M Gosudarstvennoe Nauchnoe izdatelstvo Bolshaya Sovetskaya enciklopediya 1959 Konservirovanie s pomoshyu sterilizacii Kratkaya enciklopediya domashnego hozyajstva M Gosudarstvennoe Nauchnoe izdatelstvo Bolshaya Sovetskaya enciklopediya 1959 Marx de Salcedo Anastacia 2015 Combat ready Kitchen How the U S military shapes the way you eat New York Current Penguin ISBN 9781101601648 Xarici kecidler Redakte Vikianbarda Konservlesdirme ile elaqeli mediafayllar var Konservlesdirme Erzaqlar Kayzen Sposoby sterilizacii banok rus Recepty zagotovki konservirovanie 2012 11 30 tarixinde arxivlesdirilib rus Konservirovanie 2012 11 30 tarixinde arxivlesdirilib rus Konservirovanie v domashnih usloviyah 2012 11 30 tarixinde arxivlesdirilib rus Riddervold Astri Food Conservation ISBN 978 0 907325 40 6 ing Abakarov Nunes Thermal food processing optimization algorithms and software PDF Food Engineering 2014 02 21 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 02 09 ing Abakarov Sushkov Mascheroni Multi criteria optimization and decision making approach for improving of food engineering processes PDF International Journal of Food Studies 2018 12 21 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 06 12 ing A ca 1894 Gustav Hammer amp Co commercial cooking machinery catalogue ing Preserving foods from the Clemson Extension Home and Garden Information Center ing National Center for Home Food Preservation ing BBC News Online US army food just add urine ing Home Economics Archive Tradition Research History HEARTH An e book collection of over 1 000 classic books on home economics spanning 1850 to 1950 created by Cornell University s Mann Library ing Menbe https az wikipedia org w index php title Konservlesdirme amp oldid 5988651, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
