Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kabarda-Balkar Respublikası 31 yanvar 1991-ci ildə qurulub.
Kabarda-Balkar Respublikası qurulmamışdan əvvəl bura: Kabarda, Balkariya, Pyatiqorsk rayonu, Nalçik rayonu (Tersk bölgəsi), Kabarda muxtar bölgəsi, Balkar milli dairəsi, Kabardino-Balkar Muxtar MSSR-dən ibarət idi.
Xronologiya
- XV-XVI əsrlər — gələcək Kabardiyalıların bir hissəsinin əsasını təşkil edən Adıqlar Tamandan və Azov dənizinin sahilindən mərkəzi Ön Qafqazın mərkəzi şərq hissəsinə köç edirlər.
- 1557 — Kabarda Rusiya ilə ittifaq bağlayır.
- 1739 — Rusiya və Türkiyə arasındas imzalanmış Belqrad sülh müqaviləsinə görə, "həm Kabardiyalılar, həm də Kabardian xalqı azad olmalı və ya bu və ya digər imperiyanın mülkiyyətində olmamalı, yalnız hər iki imperiya arasındakı daha bariyerli dövlətin arxasında xidmət etməlidirlər"...Eyni zamanda hər iki müqavilə tərəfi təhlükəsizliyini təmin etmək üçün "girov götürdülər" (əmanətlar).
- Rusiya imperiyasının uzurpator imperatriçası II Yekaterinanın 5 may 1785-ci ildə Saratov və Qafqaz general-qubernatoru general-leytenant Pavel Potyomkinə ünvanladığı yazı ilə Həştərxan vilayəti əvəzinə Qafqaz qubernatorluğu təşkil edildi. Yekaterinoqrad əyalət şəhəri olaraq göstərildi və Qafqaz əyalətinin rayonlarının bölünməsi ilə eyni adlı bölgə təyin edildi. Böyük və Kiçik Kabarda qovşağında uğursuz coğrafi mövqeyə görə şəhər tez-tez Kabardiyalılar tərəfindən mühasirəyə alınaraq şəhəri öz torpaqlarından sökməyi tələb edirdilər. 1790-cı ildə Yekaterinoqradın pis şəraiti səbəbindən qubernatorluğun mərkəzi Həştərxana köçürüldü.
- 1832-1860 — Malka çayının cənubundakı KBR ərazisi Qafqaz qubernatorluğunun bir hissəsi olaraq Qafqaz kordon xəttinin nəzarəti altındadır. Malkanın şimalındakı torpaqlar Stavropol vilayətinin bir hissəsi idi.
- 1860 — Terek vilayətinin bir hissəsi olaraq Kabardinski rayonunun (mərkəzi - Nalçik) yaradılması.
- 1865-186868 — Terek Kazak ordusunun torpaqları (Malkanın şimalındakı torpaqlar da daxil olmaqla) Terek vilayətinin bir hissəsi olur.
- 1871 — Terek vilayətinin daxili quruluşunun yenidən qurulması: gələcək KBR torpaqları Georgiyevski dairəsini təşkil edir.
- 1874 — Georgiyevski dairəsi bölündü: Malkanın şimalındakı torpaqlar Pyatiqorsk vilayətinə, cənubdakı torpaqlar - Nalçik rayonuna daxil edildi.
- 1917, noyabr - Malkın cənubundakı torpaqlar Dağlılar Respublikasının bir hissəsi oldu.
- 1918, mart - Terek Sovet Respublikası yaradıldı.
- 1921, 20 yanvar — Dağlılar MSSR RSFSR-in tərkibində yaradıldı.
- 1944 — Balkarların Orta Asiya və Qazaxıstana deportasiyası; Kabarda-Balkarya MSSR-in Kabarda MSSR-ə çevrilməsi.
- 1957 — Balkarların vətənlərinə qayıtması; Kabardiya MSSR-in Kabarda-Balkarya MSSR-ə çevrilməsi.
- 1991, 31 yanvar - KBSSR Ali Soveti KBSSR-in Dövlət Suverenliyi haqqında Bəyannamə qəbul etdi.
Arxeoloji yaşayış yerləri
- Sarı-Tala massivi bölgəsindəki Orta paleolit dövrünün Xumalan yeri Belaya Reçka kəndi yaxınlığında dəniz səviyyəsindən təxminən 1400 metr yüksəklikdə yerləşir və 120-70 min il əvvələ aiddir.
- Zayukovo kəndindən bir qədər aralıda, Saraj-Çuko və ya Sarajuko mağarasında Mustye dövrü alətləri 50-70 min il əvvəl tapılmışdır (Orta paleolit). Dərin 6-cı qatdan ilkin yaşı 120 ilə 70 min il əvvəl olan bir ocaq qalıqları təmizləndi. Saraj-Çuko mağarasından tapılan Obsidianı Neandertallar Krasnodar diyarının Apşeron rayonunun Mezmay mağarasının 250 km məsafəsindən əldə edirmişlər. Saraj-Çukodan olan Neandertalların alətləri, istehsal texnologiyasında Şərqi və Cənubi Qafqazda və müasir İran ərazisində yaşayan Neandertalların alətlərinə bənzəyir.
- Fanduko çayının dərəsindəki Psituaje çardağı, Pleistosen və Holosen sərhədinə aiddir (11-12 min il əvvəl).
- Sosruko mağarasından və Badinoko kanopundan daş alətlər kolleksiyaları, Qubski (Borisovski) dərəsindən (Krasnodar diyarı) qərbdə, Çiqay sığınacağından (Qubski 5) və Dvoinaya mağarası yerləşir. Eyni zamanda, Qubs çayı hövzəsində olmayan Baksan dərəsində obsidianın tək dənəcikləri aşkar edilmişdir. Pleystosen epoxasının sonuna aid Sosruko mağarasında (12–10 min il əvvəl), iri heyvanlar ovlayan (Qafqaz turu və maral) üçün ovçular düşərgəsi vardır; tapılan yanan ocaq qalığının ətrafında Helix ilbizlərinin qabıq dəstələri tapılmışdır. Belling-Alleroda istiləşməsi (təxminən 15 ka BP) ilə tarixlənmiş 7-ci təbəqə, daş xammalının parçalanmasının mikro-laylı texnikası ilə xarakterizə olunur.
- Erkən Tunc dövrünün Dolinski yaşayış yeri eramızdan əvvəl III və II minilliyin əvvəllərinə təsadüf edir.
- Zayukovo3 məzarlığı Kuban (Son Tunc və Erkən Dəmir Əsrləri), Sarmatiya (Gündelen) və Alan dövrlərini əhatə edir. Məzarlıq eramızdan əvvəl VIII əsrə aiddir. Sarmatiya dövrünün Gündələn qəsəbəsində, I - II əsrin əvvəllərində yaşamış dörd nəfər 174 saylı məzarda dəfn edilmişdi. Zayukovo-3 qəbiristanlığından Kuban mədəniyyətinin nümayəndəsi, mitokondriyal haplogroup HV və Y-xromosomlu haplogroup D1a2a1-ə malikdir.
Əhalisi
Kabardiyalılar
Kabardalılar (şərq Adıqlar və ya Çərkəzlər) — əvvəllər Şimali -Qərbi Qafqazda bir subetnos olaraq formalaşan adıq mənşəli Qafqaz xalqları, XV əsrə qədər bütün Adıqların (Kabardalılar da daxil olmaqla) bir ortaq tarixi var idi.
Strabon e.ə.I əsrdə özünün "Coğrafiya" əsərində adıqları "Zixi" adlandırırdı.
Daha sonra, ruslar tarixi arenaya çıxanda, onların salnaməçiləri 965-ci ildə Kabardalıları — "Kosoqi" adlandırmağa başladılar.
XIV əsrin sonlarından başlayaraq XVI əsrə qədər Orta Asiya fatehi Əmir Teymur qoşunları tərəfindən törədilən dəhşətlərdən sonra demək olar ki, məskunlaşan Adıqların (Kabardalıların) bir hissəsinin Mərkəzi Qafqaz düzlərinə kütləvi və sülh yolu ilə köçürülməsi daxildir.
Ruslar
Qafqaz müharibəsindən sonra ruslar Kabarda-Balkariyada ikinci ən böyük etnik qrup oldu. Kabardalılarla ruslar arasında yaxınlaşma XV əsrdə başladı, eyni zamanda Şimali Qafqazın ruslar və kazaklar tərəfindən məskunlaşması başladı və Terek kazak ordusu yaradıldı.
XIX əsrin sonunda kazak kəndləri çiçəkləndi, Nalçik qalasının yaxınlığında bir qəsəbə meydana gəldi. XIX əsrin sonunda dəmiryolunun tikintisindən və sənaye sahələrinin inkişafından sonra bölgədəki rus əhalisinin payı xeyli artdı. Böyük Vətən müharibəsindən sonra sosialist dövlətinin ucqar bölgələri sənayeləşdirmək siyasəti çərçivəsində bir çox rusiyalı mütəxəssis Kabarda-Balkariyaya gəldi. Rus dili Kabarda-Balkar xalqlarının millətlərarası ünsiyyət dilidir.
Balkarlar
Şimali Qafqazda yaşayan və qumuqlar, qaraçaylılar ilə birlikdə türk xalqları ailəsinin qıpçaq qoluna aid xalq. Özlərini malkarlar adlandırılar.
Balkarlar xüsusi ilə qaraçaylılara çox yaxındırlar. Bəzi araşdırıcılar qaraçaylılarla balkarları eyni xalq hesab edirlər. Belə ki yaylaq-qışlaq maldarlığı ilə məşğul olan bu xalqın bir hissəsi Şimali Qafqazın düzənliyində (qışlaqda) daim məskunlaşaraq qaraçay, dağlarda (yaylaqda) qalanlar isə balkar və yaxud malkar adlanmağa başlayıb. Bununla əlaqədar olaraq balkarlar özlərini davlular (dağlılar) da adlandırırlar. Dindarları müsəlman sünnülərdir. Kabarda-Balkar respublikasında ikinci böyük yerli xalqdırlar. Ümumi sayları 170 mindir. Əsas hissəsi, təxminən 110 mini, tarixi vətənləri olan Kabarda-Balkarda yaşayır. Eləcə də Türkiyə, Suriya və Misirdə mühacir adı ilə böyük diasporaları tarixən mövcud olub. Ənənəvi məşğuliyyətləri sürü maldarlığı (yaylaq-qışlaq), eləcə də əkinçilik, arıçılıq və sənətkarlıq olub. 1944-cü ildə kişilər cəbhədə vuruşarkən, onların ailələri repressiyalara məruz qalaraq elliklə Qazaxıstana deportasiya olunub. 1957-ci ildə onların hüquqları qismən bərpa olunub, məhdud halda dövlətçilikləri yaradılıb.
İstinadlar
- Академия наук СССР, Кабардино-Балкарский научно-исследовательский институт. Кабардино-русские отношения в XVI-XVIII вв. Изд-во Академии наук СССР. 1957-01-01.
- "Указ Президиума ВС СССР от 8.04.1944 о переселении балкарцев, проживающих в Кабардино-Балкарской АССР ... — Викитека" (rus). ru.wikisource.org. 2017-09-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-04.
- "Указ Президиума ВС СССР от 08.04.1944". www.libussr.ru. 2016-08-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-04-04.
- . www.memorial.krsk.ru. 2021-12-31 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-04.
- . www.memorial.krsk.ru. 2021-12-31 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-04.
- "Декларация о государственном суверенитете Кабардино-Балкарской Советской Социалистической Республики (1991)". studepedia.org. 2021-10-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-04-04.
- В Кабардино-Балкарии нашли высокогорную стоянку эпохи неандертальцев 2021-06-17 at the Wayback Machine, 16 июня 2021
- "Неандертальцы из Заюково". 2021-01-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-07.
- Doronicheva E. V.; və b. The first laminar Mousterian obsidian industry in the north-central Caucasus, Russia (preliminary results of a multi-disciplinary research at Saradj-Chuko Grotto) // Журнал «Archaeological Research in Asia». 2019. 82—99. (#explicit_et_al)
- "Находки в пещере Сарадж-Чуко рассказали о жизни кавказских неандертальцев". Газета.ru. 19.04.2019. 2021-01-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-07.
- Ekaterina V.Doronicheva et al. The first laminar Mousterian obsidian industry in the north-central Caucasus, Russia (preliminary results of a multi-disciplinary research at Saradj-Chuko Grotto) 2019-04-21 at the Wayback Machine, 18 March 2019
- . 2019-04-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-07.
- "Археологи исследовали древнюю охотничью стоянку в Приэльбрусье". 2020-01-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-07.
- Новые памятники каменного века в Губском ущелье 2019-11-04 at the Wayback Machine // Институт археологии РАН. Новые полевые исследования 2006—2009.
- Liubov V. Golovanova, Vladimir B. Doronichev, Ekaterina V. Doronicheva et al. Dynamique du climat et du peuplement du Caucase Nord-Central au tournant du Pléistocène et de l’HolocèneDynamics of environment and human occupation of the north-central Caucasus at the edge of the Pleistocene and Holocene 2021-10-07 at the Wayback Machine, May–September 2020
- "Археологи реконструировали жизнь людей эпипалеолита на Кавказе". 2020-11-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-07.
- Доказано родство представителей кобанской культуры с древними и современными народами Северного Кавказа 2020-07-25 at the Wayback Machine, 22 апреля 2020 г.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kabarda Balkar Respublikasi 31 yanvar 1991 ci ilde qurulub Kabarda Balkar Respublikasi qurulmamisdan evvel bura Kabarda Balkariya Pyatiqorsk rayonu Nalcik rayonu Tersk bolgesi Kabarda muxtar bolgesi Balkar milli dairesi Kabardino Balkar Muxtar MSSR den ibaret idi XronologiyaXV XVI esrler gelecek Kabardiyalilarin bir hissesinin esasini teskil eden Adiqlar Tamandan ve Azov denizinin sahilinden merkezi On Qafqazin merkezi serq hissesine koc edirler 1557 Kabarda Rusiya ile ittifaq baglayir 1739 Rusiya ve Turkiye arasindas imzalanmis Belqrad sulh muqavilesine gore hem Kabardiyalilar hem de Kabardian xalqi azad olmali ve ya bu ve ya diger imperiyanin mulkiyyetinde olmamali yalniz her iki imperiya arasindaki daha bariyerli dovletin arxasinda xidmet etmelidirler Eyni zamanda her iki muqavile terefi tehlukesizliyini temin etmek ucun girov goturduler emanetlar Rusiya imperiyasinin uzurpator imperatricasi II Yekaterinanin 5 may 1785 ci ilde Saratov ve Qafqaz general qubernatoru general leytenant Pavel Potyomkine unvanladigi yazi ile Hesterxan vilayeti evezine Qafqaz qubernatorlugu teskil edildi Yekaterinoqrad eyalet seheri olaraq gosterildi ve Qafqaz eyaletinin rayonlarinin bolunmesi ile eyni adli bolge teyin edildi Boyuk ve Kicik Kabarda qovsaginda ugursuz cografi movqeye gore seher tez tez Kabardiyalilar terefinden muhasireye alinaraq seheri oz torpaqlarindan sokmeyi teleb edirdiler 1790 ci ilde Yekaterinoqradin pis seraiti sebebinden qubernatorlugun merkezi Hesterxana kocuruldu 1832 1860 Malka cayinin cenubundaki KBR erazisi Qafqaz qubernatorlugunun bir hissesi olaraq Qafqaz kordon xettinin nezareti altindadir Malkanin simalindaki torpaqlar Stavropol vilayetinin bir hissesi idi 1860 Terek vilayetinin bir hissesi olaraq Kabardinski rayonunun merkezi Nalcik yaradilmasi 1865 186868 Terek Kazak ordusunun torpaqlari Malkanin simalindaki torpaqlar da daxil olmaqla Terek vilayetinin bir hissesi olur 1871 Terek vilayetinin daxili qurulusunun yeniden qurulmasi gelecek KBR torpaqlari Georgiyevski dairesini teskil edir 1874 Georgiyevski dairesi bolundu Malkanin simalindaki torpaqlar Pyatiqorsk vilayetine cenubdaki torpaqlar Nalcik rayonuna daxil edildi 1917 noyabr Malkin cenubundaki torpaqlar Daglilar Respublikasinin bir hissesi oldu 1918 mart Terek Sovet Respublikasi yaradildi 1921 20 yanvar Daglilar MSSR RSFSR in terkibinde yaradildi 1944 Balkarlarin Orta Asiya ve Qazaxistana deportasiyasi Kabarda Balkarya MSSR in Kabarda MSSR e cevrilmesi 1957 Balkarlarin vetenlerine qayitmasi Kabardiya MSSR in Kabarda Balkarya MSSR e cevrilmesi 1991 31 yanvar KBSSR Ali Soveti KBSSR in Dovlet Suverenliyi haqqinda Beyanname qebul etdi Arxeoloji yasayis yerleriSari Tala massivi bolgesindeki Orta paleolit dovrunun Xumalan yeri Belaya Recka kendi yaxinliginda deniz seviyyesinden texminen 1400 metr yukseklikde yerlesir ve 120 70 min il evvele aiddir Zayukovo kendinden bir qeder aralida Saraj Cuko ve ya Sarajuko magarasinda Mustye dovru aletleri 50 70 min il evvel tapilmisdir Orta paleolit Derin 6 ci qatdan ilkin yasi 120 ile 70 min il evvel olan bir ocaq qaliqlari temizlendi Saraj Cuko magarasindan tapilan Obsidiani Neandertallar Krasnodar diyarinin Apseron rayonunun Mezmay magarasinin 250 km mesafesinden elde edirmisler Saraj Cukodan olan Neandertallarin aletleri istehsal texnologiyasinda Serqi ve Cenubi Qafqazda ve muasir Iran erazisinde yasayan Neandertallarin aletlerine benzeyir Fanduko cayinin deresindeki Psituaje cardagi Pleistosen ve Holosen serhedine aiddir 11 12 min il evvel Sosruko magarasindan ve Badinoko kanopundan das aletler kolleksiyalari Qubski Borisovski deresinden Krasnodar diyari qerbde Ciqay siginacagindan Qubski 5 ve Dvoinaya magarasi yerlesir Eyni zamanda Qubs cayi hovzesinde olmayan Baksan deresinde obsidianin tek denecikleri askar edilmisdir Pleystosen epoxasinin sonuna aid Sosruko magarasinda 12 10 min il evvel iri heyvanlar ovlayan Qafqaz turu ve maral ucun ovcular dusergesi vardir tapilan yanan ocaq qaliginin etrafinda Helix ilbizlerinin qabiq desteleri tapilmisdir Belling Alleroda istilesmesi texminen 15 ka BP ile tarixlenmis 7 ci tebeqe das xammalinin parcalanmasinin mikro layli texnikasi ile xarakterize olunur Erken Tunc dovrunun Dolinski yasayis yeri eramizdan evvel III ve II minilliyin evvellerine tesaduf edir Zayukovo3 mezarligi Kuban Son Tunc ve Erken Demir Esrleri Sarmatiya Gundelen ve Alan dovrlerini ehate edir Mezarliq eramizdan evvel VIII esre aiddir Sarmatiya dovrunun Gundelen qesebesinde I II esrin evvellerinde yasamis dord nefer 174 sayli mezarda defn edilmisdi Zayukovo 3 qebiristanligindan Kuban medeniyyetinin numayendesi mitokondriyal haplogroup HV ve Y xromosomlu haplogroup D1a2a1 e malikdir EhalisiKabardiyalilar Kabardalilar serq Adiqlar ve ya Cerkezler evveller Simali Qerbi Qafqazda bir subetnos olaraq formalasan adiq menseli Qafqaz xalqlari XV esre qeder butun Adiqlarin Kabardalilar da daxil olmaqla bir ortaq tarixi var idi Strabon e e I esrde ozunun Cografiya eserinde adiqlari Zixi adlandirirdi Daha sonra ruslar tarixi arenaya cixanda onlarin salnamecileri 965 ci ilde Kabardalilari Kosoqi adlandirmaga basladilar XIV esrin sonlarindan baslayaraq XVI esre qeder Orta Asiya fatehi Emir Teymur qosunlari terefinden toredilen dehsetlerden sonra demek olar ki meskunlasan Adiqlarin Kabardalilarin bir hissesinin Merkezi Qafqaz duzlerine kutlevi ve sulh yolu ile kocurulmesi daxildir Ruslar Qafqaz muharibesinden sonra ruslar Kabarda Balkariyada ikinci en boyuk etnik qrup oldu Kabardalilarla ruslar arasinda yaxinlasma XV esrde basladi eyni zamanda Simali Qafqazin ruslar ve kazaklar terefinden meskunlasmasi basladi ve Terek kazak ordusu yaradildi XIX esrin sonunda kazak kendleri ciceklendi Nalcik qalasinin yaxinliginda bir qesebe meydana geldi XIX esrin sonunda demiryolunun tikintisinden ve senaye sahelerinin inkisafindan sonra bolgedeki rus ehalisinin payi xeyli artdi Boyuk Veten muharibesinden sonra sosialist dovletinin ucqar bolgeleri senayelesdirmek siyaseti cercivesinde bir cox rusiyali mutexessis Kabarda Balkariyaya geldi Rus dili Kabarda Balkar xalqlarinin milletlerarasi unsiyyet dilidir Balkarlar Simali Qafqazda yasayan ve qumuqlar qaracaylilar ile birlikde turk xalqlari ailesinin qipcaq qoluna aid xalq Ozlerini malkarlar adlandirilar Balkarlar xususi ile qaracaylilara cox yaxindirlar Bezi arasdiricilar qaracaylilarla balkarlari eyni xalq hesab edirler Bele ki yaylaq qislaq maldarligi ile mesgul olan bu xalqin bir hissesi Simali Qafqazin duzenliyinde qislaqda daim meskunlasaraq qaracay daglarda yaylaqda qalanlar ise balkar ve yaxud malkar adlanmaga baslayib Bununla elaqedar olaraq balkarlar ozlerini davlular daglilar da adlandirirlar Dindarlari muselman sunnulerdir Kabarda Balkar respublikasinda ikinci boyuk yerli xalqdirlar Umumi saylari 170 mindir Esas hissesi texminen 110 mini tarixi vetenleri olan Kabarda Balkarda yasayir Elece de Turkiye Suriya ve Misirde muhacir adi ile boyuk diasporalari tarixen movcud olub Enenevi mesguliyyetleri suru maldarligi yaylaq qislaq elece de ekincilik ariciliq ve senetkarliq olub 1944 cu ilde kisiler cebhede vurusarken onlarin aileleri repressiyalara meruz qalaraq ellikle Qazaxistana deportasiya olunub 1957 ci ilde onlarin huquqlari qismen berpa olunub mehdud halda dovletcilikleri yaradilib IstinadlarAkademiya nauk SSSR Kabardino Balkarskij nauchno issledovatelskij institut Kabardino russkie otnosheniya v XVI XVIII vv Izd vo Akademii nauk SSSR 1957 01 01 Ukaz Prezidiuma VS SSSR ot 8 04 1944 o pereselenii balkarcev prozhivayushih v Kabardino Balkarskoj ASSR Vikiteka rus ru wikisource org 2017 09 26 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 04 04 Ukaz Prezidiuma VS SSSR ot 08 04 1944 www libussr ru 2016 08 27 tarixinde Istifade tarixi 2017 04 04 www memorial krsk ru 2021 12 31 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 04 04 www memorial krsk ru 2021 12 31 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 04 04 Deklaraciya o gosudarstvennom suverenitete Kabardino Balkarskoj Sovetskoj Socialisticheskoj Respubliki 1991 studepedia org 2021 10 08 tarixinde Istifade tarixi 2017 04 04 V Kabardino Balkarii nashli vysokogornuyu stoyanku epohi neandertalcev 2021 06 17 at the Wayback Machine 16 iyunya 2021 Neandertalcy iz Zayukovo 2021 01 22 tarixinde Istifade tarixi 2021 10 07 Doronicheva E V ve b The first laminar Mousterian obsidian industry in the north central Caucasus Russia preliminary results of a multi disciplinary research at Saradj Chuko Grotto Zhurnal Archaeological Research in Asia 2019 82 99 explicit et al Nahodki v peshere Saradzh Chuko rasskazali o zhizni kavkazskih neandertalcev Gazeta ru 19 04 2019 2021 01 22 tarixinde Istifade tarixi 2021 10 07 Ekaterina V Doronicheva et al The first laminar Mousterian obsidian industry in the north central Caucasus Russia preliminary results of a multi disciplinary research at Saradj Chuko Grotto 2019 04 21 at the Wayback Machine 18 March 2019 2019 04 20 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 10 07 Arheologi issledovali drevnyuyu ohotnichyu stoyanku v Prielbruse 2020 01 26 tarixinde Istifade tarixi 2021 10 07 Novye pamyatniki kamennogo veka v Gubskom ushele 2019 11 04 at the Wayback Machine Institut arheologii RAN Novye polevye issledovaniya 2006 2009 Liubov V Golovanova Vladimir B Doronichev Ekaterina V Doronicheva et al Dynamique du climat et du peuplement du Caucase Nord Central au tournant du Pleistocene et de l HoloceneDynamics of environment and human occupation of the north central Caucasus at the edge of the Pleistocene and Holocene 2021 10 07 at the Wayback Machine May September 2020 Arheologi rekonstruirovali zhizn lyudej epipaleolita na Kavkaze 2020 11 10 tarixinde Istifade tarixi 2021 10 07 Dokazano rodstvo predstavitelej kobanskoj kultury s drevnimi i sovremennymi narodami Severnogo Kavkaza 2020 07 25 at the Wayback Machine 22 aprelya 2020 g