Şahtaxtinski Həmid bəy Xəlil ağa oğlu (12 mart 1880 – 3 fevral 1944) — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin dövlət xadimlərindən biri, parlamentin üzvü, maarifçi.
Həmid bəy Şahtaxtinski
Həmid bəy Xəlil ağa oğlu Şahtaxtinski
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Maarif və Dini Etiqad naziri
Həmid bəy Şahtaxtinski 1880-cı il martın 12-də Naxçıvan qəzasının Şahtaxtı kəndində anadan olmuşdur. İlk təhsilini mollaxanada almış, üçüncü dərəcəli şəhər məktəbində oxumuşdur.
Təhsili
1899-cu il iyunun 5-də İrəvan müəllimlər seminariyasının tam kursunu bitirərək 379 nömrəli attastat almışdır. O, 1899-cu il sentyabrın 1-də İrəvan rus-tatar məktəbinə müəllim təyin edilmişdir. Qafqaz tədis dairəsi Təhsil idarəsinin (Popeçitel) 27 oktyabr 1901-ci il tarixli təklifi ilə Həmid bəy Şaxtaxtinskiyə İrəvan Müəllimlər Seminariyasında türk dili dərslərini tədris etməsinə icazə verilmiş, Təhsil idarəsinin 9 aprel 1902-ci il təklifi ilə o, tutduğu vəzifəyə təsdiq olunmuşdur.İrəvan müəllimlər seminariyasında 5 ildən artıq bir müddətdə pedaqoji fəaliyyət göstərdikdən sonra 1907-ci il oktyabrın 23-də öz xahişi ilə vəzifəsindən azad edilmişdir.
1907-ci ildə H.Şahtaxtinski Odessa Universitetinin hüquq fakültəsinə daxil oldu, ikinci kursda oxuyarkən xəstələnib Bakıya qayıtdı. O, bir il burada qalaraq Bakı Alekseyevsk ali hazırlıq məktəbində müəllim işlədi, bir il sonra yenidən Odessaya gedib təhsilini davam etdirdi, 1912-ci ildə universiteti bitirdi və 1913-cü il mayın 30-da ikinci dərəcəli diploma layiq görülmüşdür.
Pedaqoji fəaliyyəti
Həmid bəy Şahtaxtinski 1912-ci ildə ali təhsilini başa vurduqdan sonra Bakıya – burada yaşayan ailəsinin yanına qayıtdı. 1913-cü ildən Bakı quberniyası Xalq məktəbləri direktorunun icazəsi ilə müəllimləri hazırlamaq üçün şəxsi kurslar açdı və eyni zamanda əvvəl Ramanada, sonra isə 1916-cı ilə qədər Alekseyevsk peşə məktəbində müəllim olaraq çalışdı. H.Şahtaxtinski 1916-cı ilin əvvəlində Qafqaz Təhsil dairəsi müdiri Rudolfun əmri ilə Yelizavetpol şəhərindəki Yelizavetpol Müəllimlər Seminariyasına riyaziyyat müəllimi təyin olunaraq, bir il sonra isə keçmiş Yelizavetpol quberniyasının Qazax və Nuxa qəzaları üzrə Xalq məktəblərinin təlimatçısı işlədi.
Siyasi fəaliyyəti
Tanınmış tədqiqatçı M.Əliyev "Odlar Yurdu" qəzetində çap etdirdiyi "Həmid bəy Şahtaxtinski" məqaləsində onun ali təhsilini başa vurduqdan sonra Yelizavetpol dairə məhkəməsində andlı müvəkkil köməkçisi olaraq iki ilə yaxın çalışdığını, sonra Bakıya köçüb dairə məhkəməsində eyni vəzifədə işlədiyini qeyd edir.
Fevral inqilabından (1917) sonra siyasi fəaliyyətə başlamışdır. 1917-ci ildən "İttihad" partiyasının üzvü idi. 1917-ci ildə Rusiyada baş verən inqilabından sonra H.Şahtaxtinski Tiflisdə keçirilən Müəllimlər qurultayında Müvəqqəti Zaqafqaziya Hökuməti tərəfindən Qafqaz Təhsil dairəsi komissarlığının üzvlüyünə seçildi. H.Şahtaxtinski 1918-ci ildə Zaqafqaziya Seymi formalaşdıqdan sonra Zaqafqaziya Hökumətinin Xalq Təhsl naziri vəzifəsində çalışdı.
1918-ci ildə Azərbaycan Cümhuriyyəti yaradıldıqdan sonra H.Şahtaxtinski Hökumətin Təhsil işləri üzrə səlahiyyətli nümayəndəsi kimi Qafqaz Tədris Arxivinin Gürcüstan, Azərbaycan, Ermənistan arasında bölünməsi ilə bağlı bir müddət orada qaldı. 1918-ci ilin iyunun 6-da F.X.XoyskininGəncədə formalaşdırdığı ikinci Hökumət kabinetində H.Şahtaxtinski Xalq Maarifi və Dini Etiqad nazirinin (nazir N. Yusifbəyli idi) müavini oldu və 1918-ci ilin oktyabrına qədər orada qalaraq xalq müəllimlərinin təkmilləşdirilməsi üzrə kurslara rəhbərlik etdi. O, bu işləri başa çatdırdıqdan sonra 1918-ci ilin noyabrında Bakıya gəldi. 1918-ci ilin dekabrın 26-da F.X.Xoyskinin formalaşdırdığı üçüncü Hökumət kabinetində də o, Maarif və Dini Etiqad nazirinin müavini olaraq çalışdı.
1919-cu ilin martın 14-də N.Yusifbəylinin yaratdığı 1-ci (sayca 4-cü) Hökumət kabinetində H.Şahtaxtinski Maarif və Dini Etiqad nazirliyinin idarəedicisi kimi fəaliyyətə başladı. Lakin sonradan onun Baş Nazir N.Yusifbəyli ilə münasibətlərində fikir ayrılığı yarandığından özü və müavinləri (A. Əmirov və F. Rzayev/Rzabəyov) vəzifələrindən istefa verdilər, 7 ay yarım işsiz qaldı. 1919-cu ilin dekabrın 24-də N.Yusifbəylinin formalaşdırdığı ikinci (sayca 5-ci) Hökumət kabinetində H.Şahtaxtinski Maarif və Dini Etiqad naziri təyin olundu. O, bu vəzifəni 1920-ci ilin martın 5-nə qədər icra etdi. 1920-ci ilin martın 5-dən sonra isə bu vəzifə İttihad Partiyasının üzvü Mirzəməhəmməd Şahsuvarova tapşırıldı.
H.Şahtaxtinski Azərbaycan Cümhuriyyəti dövründə maarif sisteminin inkişafına böyük əmək sərf etdi. O, Azərbaycanın şəhər və kəndlərində ana dilində məktəb və seminariyaların açılmasında, Bakı Dövlət Universitetinin açılışının təşkilində önəmli rol oynamışdır, orada müəllim, prorektor (1919–25) kimi çalışmışdır. O, eyni zamanda Azərbaycan Cümhuriyyəti Hökumətinin tapşırığı ilə xalq təhslinin yaxşı mütəxəssisi kimi Ali Pedaqoji İnstitutun yaradılması layihəsini tərtib etməyə başlamış, bu işi Azərbaycan sovetləşəndən sonra axıra çatdıraraq, Xalq Komissarları Sovetinin Sədri N.Nərimanova təhvil vermişdir. Həmçinin Bakı Xalq Maarifi şöbəsi nəzdindəki ikiillik müəllimlər institutunda və Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunda (1930–1940) işləmişdir (1929-cu ildən professor). Tiflisdəki Zaqafqaziya Universitetinin tibb fakültəsini bitirmişdir (1928).
H.Şahtaxtinski məktəb islahatlarının aparılması ilə bağlı müəyyən təkliflər hazırlayıb Hökumətə təqdim etmək üçün Nazirlər Şurasının qərarı ilə 1919-cu ilin avqustun 20-dən sentyabrın 1-dək Bakıda keçirilmiş Azərbaycan müəllimlərinin III qurultayına rəhbərlik etdi. Onun həmin qurultayda geniş məruzəsi dinlənildi. Qurultayın təklifl əri əsasında məktəb islahatlarının aparılması, ümumi təhsilin məzmunca milliləşdirilməsi ilə bağlı proqram, dərslik üzrə Dövlət Proqramı hazırlanması üçün 1919-cu ilin noyabrın 7-də Xalq Maarif Nazirliyi yanında H. Şahtaxtinskinin sədrliyi ilə Hökumət komissiyası yaradılmışdı.
Azərbaycanın ümumtəhsil məktəbləri üçün dərsliklərin, Azərbaycan dilində elmi terminologiyanın tərtibi üzrə komissiyaların sədri olmuş, yeni Azərbaycan əlifbasının yaradılmasında iştirak etmişdir.
Şahtaxtinski repressiyaya məruz qalmış, 1941-ci ildə həbs və sürgün edilmiş, 1944-cü il fevralın 3-də Arxangelsk vilayətində sürgündə həlak olmuşdur.
M. Əliyev. Həmid bəy Şahtaxtinski. "Odlar Yurdu" qəzeti, №16(447), avqust 1989.
Hüseyn Əhmədov. Azərbaycan məktəb və pedaqoji fikir tarixi. Bakı: Elm və təhsil, 2014. — səh. 337.
Azərbaycan Demokratik Respublikası. Azərbaycan hökuməti: 1918–1920. B., 1990, s. 86
Quliyev Musa(Rəhimoğlu).Şahtaxtinskilər tariximizdə və taleyimizdə. Naxçıvan,"Əcəmi",104səh
"Azərbaycan müəllimi" qəzeti. 20 may 2011-ci il.
Mənbə
Azərbaycan tarixi, 7 cilddə, c.5, B., 2001;
Əliyev M., Həmid bəy Şahtaxtinski "Azərbaycan Demokratik Respublikası. Azərbaycan hökuməti
(1918–1920)". Bakı: 1990;
Məmmədov X., Bir ərizə. "Azərbaycan gəncləri" qəzeti, 1967, 4 yanvar.
Avqust 09, 2021
həmid, bəy, şahtaxtinski, şahtaxtinski, həmid, bəy, xəlil, ağa, oğlu, mart, 1880, fevral, 1944, azərbaycan, xalq, cümhuriyyətinin, dövlət, xadimlərindən, biri, parlamentin, üzvü, maarifçi, həmid, bəy, xəlil, ağa, oğlu, şahtaxtinskiazərbaycan, xalq, cümhuriyyət. Sahtaxtinski Hemid bey Xelil aga oglu 12 mart 1880 3 fevral 1944 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin dovlet xadimlerinden biri parlamentin uzvu maarifci Hemid bey SahtaxtinskiHemid bey Xelil aga oglu SahtaxtinskiAzerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Maarif ve Dini Etiqad naziri24 dekabr 1919 5 mart 1920Selefi Resid xan QaplanovXelefi Nurmemmed bey SahsuvarovSexsi melumatlarTehsili Novorossiya Imperator Universiteti 1 Dogum tarixi 12 mart 1880Dogum yeri Sahtaxti Naxcivan qezasi Irevan quberniyasi Qafqaz canisinliyi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 3 fevral 1944 63 yasinda Vefat yeri Arxangelsk RSFSR SSRIVefat sebebi repressiya Mundericat 1 Heyati 2 Tehsili 3 Pedaqoji fealiyyeti 4 Siyasi fealiyyeti 5 AXC qurucularindan biri kimi 6 Istinadlar 7 MenbeHeyati RedakteHemid bey Sahtaxtinski 1880 ci il martin 12 de Naxcivan qezasinin Sahtaxti kendinde anadan olmusdur Ilk tehsilini mollaxanada almis ucuncu dereceli seher mektebinde oxumusdur Tehsili Redakte1899 cu il iyunun 5 de Irevan muellimler seminariyasinin tam kursunu bitirerek 379 nomreli attastat almisdir O 1899 cu il sentyabrin 1 de Irevan rus tatar mektebine muellim teyin edilmisdir Qafqaz tedis dairesi Tehsil idaresinin Popecitel 27 oktyabr 1901 ci il tarixli teklifi ile Hemid bey Saxtaxtinskiye Irevan Muellimler Seminariyasinda turk dili derslerini tedris etmesine icaze verilmis Tehsil idaresinin 9 aprel 1902 ci il teklifi ile o tutdugu vezifeye tesdiq olunmusdur Irevan muellimler seminariyasinda 5 ilden artiq bir muddetde pedaqoji fealiyyet gosterdikden sonra 1907 ci il oktyabrin 23 de oz xahisi ile vezifesinden azad edilmisdir 1907 ci ilde H Sahtaxtinski Odessa Universitetinin huquq fakultesine daxil oldu ikinci kursda oxuyarken xestelenib Bakiya qayitdi O bir il burada qalaraq Baki Alekseyevsk ali hazirliq mektebinde muellim isledi bir il sonra yeniden Odessaya gedib tehsilini davam etdirdi 1912 ci ilde universiteti bitirdi ve 1913 cu il mayin 30 da ikinci dereceli diploma layiq gorulmusdur Pedaqoji fealiyyeti RedakteHemid bey Sahtaxtinski 1912 ci ilde ali tehsilini basa vurduqdan sonra Bakiya burada yasayan ailesinin yanina qayitdi 1913 cu ilden Baki quberniyasi Xalq mektebleri direktorunun icazesi ile muellimleri hazirlamaq ucun sexsi kurslar acdi ve eyni zamanda evvel Ramanada sonra ise 1916 ci ile qeder Alekseyevsk pese mektebinde muellim olaraq calisdi H Sahtaxtinski 1916 ci ilin evvelinde Qafqaz Tehsil dairesi mudiri Rudolfun emri ile Yelizavetpol seherindeki Yelizavetpol Muellimler Seminariyasina riyaziyyat muellimi teyin olunaraq bir il sonra ise kecmis Yelizavetpol quberniyasinin Qazax ve Nuxa qezalari uzre Xalq mekteblerinin telimatcisi isledi Siyasi fealiyyeti RedakteTaninmis tedqiqatci M Eliyev Odlar Yurdu qezetinde cap etdirdiyi Hemid bey Sahtaxtinski meqalesinde onun ali tehsilini basa vurduqdan sonra Yelizavetpol daire mehkemesinde andli muvekkil komekcisi olaraq iki ile yaxin calisdigini sonra Bakiya kocub daire mehkemesinde eyni vezifede islediyini qeyd edir 2 Fevral inqilabindan 1917 sonra siyasi fealiyyete baslamisdir 1917 ci ilden Ittihad partiyasinin uzvu idi 1917 ci ilde Rusiyada bas veren inqilabindan sonra H Sahtaxtinski Tiflisde kecirilen Muellimler qurultayinda Muveqqeti Zaqafqaziya Hokumeti terefinden Qafqaz Tehsil dairesi komissarliginin uzvluyune secildi H Sahtaxtinski 1918 ci ilde Zaqafqaziya Seymi formalasdiqdan sonra Zaqafqaziya Hokumetinin Xalq Tehsl naziri vezifesinde calisdi 1919 cu ilin iyul ayindan resmi olaraq Ittihad Partiyasinin uzvu olmusdur AXC qurucularindan biri kimi Redakte1918 ci ilde Azerbaycan Cumhuriyyeti yaradildiqdan sonra H Sahtaxtinski Hokumetin Tehsil isleri uzre selahiyyetli numayendesi kimi Qafqaz Tedris Arxivinin Gurcustan Azerbaycan Ermenistan arasinda bolunmesi ile bagli bir muddet orada qaldi 1918 ci ilin iyunun 6 da F X Xoyskinin Gencede formalasdirdigi ikinci Hokumet kabinetinde H Sahtaxtinski Xalq Maarifi ve Dini Etiqad nazirinin nazir N Yusifbeyli idi muavini oldu 3 ve 1918 ci ilin oktyabrina qeder orada qalaraq xalq muellimlerinin tekmillesdirilmesi uzre kurslara rehberlik etdi O bu isleri basa catdirdiqdan sonra 1918 ci ilin noyabrinda Bakiya geldi 1918 ci ilin dekabrin 26 da F X Xoyskinin formalasdirdigi ucuncu Hokumet kabinetinde de o Maarif ve Dini Etiqad nazirinin muavini olaraq calisdi 4 1919 cu ilin martin 14 de N Yusifbeylinin yaratdigi 1 ci sayca 4 cu Hokumet kabinetinde H Sahtaxtinski Maarif ve Dini Etiqad nazirliyinin idareedicisi kimi fealiyyete basladi Lakin sonradan onun Bas Nazir N Yusifbeyli ile munasibetlerinde fikir ayriligi yarandigindan ozu ve muavinleri A Emirov ve F Rzayev Rzabeyov vezifelerinden istefa verdiler 7 ay yarim issiz qaldi 1919 cu ilin dekabrin 24 de N Yusifbeylinin formalasdirdigi ikinci sayca 5 ci Hokumet kabinetinde H Sahtaxtinski Maarif ve Dini Etiqad naziri teyin olundu O bu vezifeni 1920 ci ilin martin 5 ne qeder icra etdi 5 1920 ci ilin martin 5 den sonra ise bu vezife Ittihad Partiyasinin uzvu Mirzemehemmed Sahsuvarova tapsirildi H Sahtaxtinski Azerbaycan Cumhuriyyeti dovrunde maarif sisteminin inkisafina boyuk emek serf etdi O Azerbaycanin seher ve kendlerinde ana dilinde mekteb ve seminariyalarin acilmasinda Baki Dovlet Universitetinin acilisinin teskilinde onemli rol oynamisdir orada muellim prorektor 1919 25 kimi calismisdir O eyni zamanda Azerbaycan Cumhuriyyeti Hokumetinin tapsirigi ile xalq tehslinin yaxsi mutexessisi kimi Ali Pedaqoji Institutun yaradilmasi layihesini tertib etmeye baslamis bu isi Azerbaycan sovetlesenden sonra axira catdiraraq Xalq Komissarlari Sovetinin Sedri N Nerimanova tehvil vermisdir Hemcinin Baki Xalq Maarifi sobesi nezdindeki ikiillik muellimler institutunda ve Azerbaycan Dovlet Tibb Institutunda 1930 1940 islemisdir 1929 cu ilden professor Tiflisdeki Zaqafqaziya Universitetinin tibb fakultesini bitirmisdir 1928 H Sahtaxtinski mekteb islahatlarinin aparilmasi ile bagli mueyyen teklifler hazirlayib Hokumete teqdim etmek ucun Nazirler Surasinin qerari ile 1919 cu ilin avqustun 20 den sentyabrin 1 dek Bakida kecirilmis Azerbaycan muellimlerinin III qurultayina rehberlik etdi Onun hemin qurultayda genis meruzesi dinlenildi Qurultayin teklifl eri esasinda mekteb islahatlarinin aparilmasi umumi tehsilin mezmunca millilesdirilmesi ile bagli proqram derslik uzre Dovlet Proqrami hazirlanmasi ucun 1919 cu ilin noyabrin 7 de Xalq Maarif Nazirliyi yaninda H Sahtaxtinskinin sedrliyi ile Hokumet komissiyasi yaradilmisdi 6 Azerbaycanin umumtehsil mektebleri ucun dersliklerin Azerbaycan dilinde elmi terminologiyanin tertibi uzre komissiyalarin sedri olmus yeni Azerbaycan elifbasinin yaradilmasinda istirak etmisdir Sahtaxtinski repressiyaya meruz qalmis 1941 ci ilde hebs ve surgun edilmis 1944 cu il fevralin 3 de Arxangelsk vilayetinde surgunde helak olmusdur Istinadlar Redakte 1 M Eliyev Hemid bey Sahtaxtinski Odlar Yurdu qezeti 16 447 avqust 1989 Huseyn Ehmedov Azerbaycan mekteb ve pedaqoji fikir tarixi Baki Elm ve tehsil 2014 seh 337 Azerbaycan Demokratik Respublikasi Azerbaycan hokumeti 1918 1920 B 1990 s 86 Quliyev Musa Rehimoglu Sahtaxtinskiler tariximizde ve taleyimizde Naxcivan Ecemi 104seh Azerbaycan muellimi qezeti 20 may 2011 ci il Menbe RedakteAzerbaycan tarixi 7 cildde c 5 B 2001 Eliyev M Hemid bey Sahtaxtinski Azerbaycan Demokratik Respublikasi Azerbaycan hokumeti 1918 1920 Baki 1990 Memmedov X Bir erize Azerbaycan gencleri qezeti 1967 4 yanvar Menbe https az wikipedia org w index php title Hemid bey Sahtaxtinski amp oldid 6021529, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
