fbpx
Wikipedia

Hindistan tarixi

Avqust 03, 2021

Hindistan tarixi— Hindistanın keçmişi.

Qədim Hindistan

Hindistan tarixi qədim zamanda

E.ə. IV minillikdə Mohenco-daro və Harappa şəhərləri meydana gəlmişdir.

  • ► Tunc və qızıldan müxtəlif əsyalar düzəldirdilər
  • ► Yazıdan istifadə edirdilər.

Qədim Hindistanın əhalisi:

  • Cəngəllikləri təmizləyərək tarlalar düzəldirdilər
  • Dəmiri emal edirdilər
  • Taxıl, səkər qamışı və pambıq yetişdirirdilər
  • Filləri ahilləşdirərək onlardan təsərrüfatda və döyüşlərdə istifadə edirdilər.

Hindistanda tayfa başçıları Racə adlanırdı. Tədricən racələr dövlət başçılarına cevrilməyə başladılar, e. ə. II minillikdə Ari tayfaları Hindistana кöç etdilər. Onlar yerli əhali ilə qarışaraq oturaq həyata kecdilər. E. ə. I minillikda Hindsitanda dövlət yarandı.

E. ə. VI əsrdə Hindistanın şimal-qərb hissəsi İran Əhəmənilər dövlətinin hücumuna məruz qaldı. e. ə. IV əsrin 20-ci illərində Makedoniyalı İskəndər Hindistanın şimal-qərbinə hücum etdi. Lakin geri cəkilməyə məcbur oldu.

E. ə. III əsrin II yansında Mauriya sülaləsinə mənsub Aşoka bütün Hindistanı vahid dövlətdə birləşdirdi. E.ə. 180-cı ildə Mauriya sulalasinə son qoyuldu.

Qeyd: Hindistanda quldar, kəndli və qullar («Düşməп» və «Yad») sinifləri mövcud idi.Hüquq və vəzifələri qəti müəyyənləşdirilməmiş insan qrupu kasta adlanır. Rəvayətə görə baş Allah Brahma insanları aşağıdakı kastalara bölmüsdür:

  • Brahmanlar — Bu kastaya din xadimləri daxil idi. Əfsanəyə görə Brahma bu kastanı öz dodaqlarından yaratmışdır
  • Döyüşçülər — Bu kastanı Brahma öz əl-lərindən yaratmışdır
  • İctimai kəndlilər — Bu kastanı Brahma öz budlarından yaratmışdır
  • Şudra — Bu kastanı Brahma palçığa bat-mıs ayaqlarından yaratmışdır. Şudra «nökər» kastası hesab olunurdu.

Qeyd: «Toxunulmazlar» heç bir kastaya daxil deyildi. Kastaya mənsubiyyət əbədi idi və kastalar arasında nikaha yol verilmirdi.

Qədim hind mədəniyyətinə aiddir:

  • Sıfır rəqəmindən istifadə
  • Riyazi rəqəmlərin tərtib edilməsi
  • Şahmatın ixtirası (şahmat «dörd növ qoşun» adlanırdı)
  • «Daşdan yonulmuş darvaza » (e. ə. I əsr)
  • «Mahabharata» və «Rатауапа» eposları
  • «Dord sir» heykəli (E.a. Ill asr)
  • Heykəltəraşlıq
  • Memarlıq
  • Təmsillər və poemalar

Qədim Hindistanlıların dini etiqadları və qanunları «Veda» adlı sənəddə toplanmısdır. e.ə. VI əsrdən başlayaraq Hindistanda Buddizm sürətlə yayilmağa başladı. Bu dinin banisi S.Qautama idi. Tərəfdarları onu Budda («Bilici», «Həqiqətlə işıqlanmış») adlandmrdılar. Buddizm kasta quruluşuna qarşı mubarizə aparırdı.

  1. Təbiəti. Qədim şəhər xarabalıqları. Himalay sıra dağları Hindistanı başqa ölkələrdən ayırdığına və şimal küləklərindən qoruduğuna görə burada havalar hətta qışda da isti keçir. Hindistan yarımadası yayladan ibarətdir. Yayla ilə Himalay sıra dağları arasında ovalıq yerləşir. Hindistan ovalığının qərbində Hind, Şərqində Qanq çayı axır. Bu çaylar başlanğıcını Himalay dağlarından götürür.

İnsanlar Hindistanda qədim zamanlardan məskən salmışlar. Arxeoloqlar e.ə. III minillikdə salınmış Mohenco-Daro və Harappa şəhər xarabalıqlarını aşkar etmişlər. Qazıntı zamanı qala, onun içərisində saray, üçmərtəbəli evlər, tunc, qızıl əşyalar, hələ də oxunması mümkün olmayan yazılar tapılmışdır. E.ə. II minillikdə naməlum səbəbdən əhali şəhəri tərk etmişdir.

Hindistanın təsərrüfatı. Qədim dövlətlər. E.ə. II minilliyin sonunda Hindistana şimal-qərbdən köçəri ari tayfaları gəldilər. Bu tayfalara racələr başçılıq edirdi. Onlar oturaq həyata keçib yerli əhali ilə qaynayıb qarışdılar, birlikdə hind xalqını yaratdılar. Ari dili əsasında Hindistanda sanskrit ədəbi dili yarandı. Hindlilər eramızdan min il əvvəl dəmirdən istifadə etməyə başlamışdılar. Onlar cəngəllikləri qırıb dənli bitkilər becərir, hələ bir çox xalqlara məlum olmayan pambıq, şəkər qamışı, çəltik əkirdilər. Fili ilk dəfə hindlilər əhliləşdirmiş və ondan təsərrüfat işlərində istifadə etmişdilər. Əmək məhsuldarlığının artması nəticəsində Hindistanda bərabərsizlik yarandı. Adlı-sanlı adamlar kəndliləri və qulları istismar edirdilər. Qulları «yad», «düşmən» adlandırırdılar. Racələr padşaha çevrilirdi, onların hakimiyyətləri irsi idi. Hindistanda dövlət e.ə. I minillikdə meydana gəldi. Artıq e.ə. VI-IV əsrlərdə Hindistanın şimal-qərbində bir sıra xırda dövlət var idi. E.ə. VI əsrin sonunda Hindistan Əhəmənilər (İran) imperiyasına birləşdirildi və 20-ci satraplığa qatıldı. Mauriya imperiyası ərazisinin ən geniş vaxtındaE.ə. IV əsrin 20-ci illərində Makedoniyalı İskəndər Hindistanın şimal-qərbinə hücum etdi və yorulmuş əsgərlərinin tələbi ilə geri qayıtdı. E.ə. 317-ci ildə Mauriya sülaləsindən olan padşah Çandraqupta İskəndərin xələflərindən olan Selevkinin qızı ilə evləndi. Selevki onu Hindistanın padşahı kimi tanıdı, tutulmuş Hindistan ərazisini də ona qaytardı. E.ə. III əsrin II yarısında bütün Hindistan padşah Aşokanın (e.ə. 268-231) hakimiyyəti altında vahid dövlətdə birləşdi. Onun ölümündən sonra bu dövlət dağıldı. E.ə. 180-ci ildə Mauriya sülaləsinin hakimiyyətinə son qoyuldu.

Kastalar. Hindistanda bərabərsizlik dində də öz əksini tapmışdı. Tanrı Brahma dünyanın və insanın yaradıcısı hesab olunurdu. Hind kahinlərinə Brahman deyirdilər. Hind kahinləri allah Brahma tərəfindən müəyyən olunmuş qaydalar tərtib etmişlər. Guya Brahma insanları kastalara bölmüşdür. Qəti müəyyənləşdirilmiş hüquq və vəzifələri olan, bu hüquq və vəzifələri irsən keçən insan qrupu kasta adlanır. 1-ci - ən yüksək kastaya Brahmanlar daxil idi. Guya allah onları ağzından yaratmışdı və buna görə onların allah adından danışmağa ixtiyarı var idi. 2-ci kastaya brahmanın əlindən yaradılmış əsilzadələr və döyüşçülər, 3-cü kastaya brahmanın budlarından yaradılmış kəndlilər, sənətkarlar, tacirlər; 4-cü kastaya guya Brahmanın palçıqlı ayaqlarından yaradılmış şudralar (nökərlər) daxil idi. İnsan ömrü boyu mənsub olduğu kastada qalırdı. Kastalardan heç birinə daxil olmayanlara «toxunulmaz adamlar» deyir, onların özlərini və övladlarını doğulduğu gündən murdar sayırdılar. Onlar natəmiz yerləri təmizləyirdilər.

Budda. Qədim hindlilərin dini etiqadları və qanunları Veda adlı məcmuələrdə toplanmışdır. İnsanların kastalara bölünməsini ədalətsiz sayan adamlar da var idi. Buna görə də yeni din- budda dini yarandı. Onun banisi Siddahartha Qautama (e.ə.566-486) olmuşdur. Budda deyirdi: «Mənim etiqadım sevgi, yardım və şəfqət yoludur».

Mədəniyyət. Qədim hindlilər «Mahabharata» və «Ramayana» dastanlarını yaratmışlar. Onlar Finikiya əlifbası ilə tanış olmuş, özləri üçün yazı düzəltmişdilər. Rəqəmləri yaradan hindlilər sıfır rəqəmi tətbiq etməklə sadə və asan hesab qaydası müəyyən etmişdilər. Bu rəqəmləri əvvəlcə ərəblər qəbul etmiş, sonra isə avropalılar ərəblərdən götürdükləri bu rəqəmləri «ərəb rəqəmləri» adlandırmışlar. E.ə. I əsrdə daşdan yonulmuş darvaza gözəl incəsənət nümunəsidir. Bu darvazada bitki və heyvanat aləmi, hind əfsanələrinin qəhrəmanları və s. təsvir edilmişdir. Hindlilər mağara məbədlərdə sütunları şüşə kimi cilalayır, mağaranın divarlarını heyvan və müqəddəslərin şəkli ilə bəzəyirdilər. Hindistan şahmat oyununun vətənidir. Padşah Aşoka dövründə Hindistanda abidələr əsasən möhtəşəm sütunlardan ibarət idi. Daş sütunların yuxarısında heyvan, insan heykəlləri qoyulurdu. Aşoka dövründə möhtəşəm sütun üzərində 4 şir heykəli var idi, onların hərəsi bir tərəfə baxır. Bu təsvir indi Hindistan Respublikasının gerbidir.

Orta əsrlər tarixi

Hindistan IV-XI əsrlərdə

Feodalizmin ilkin əlamətləri IV-V əsrlərdə Hindistanda meydana gəlməyə başladı. V əsrin ortalarında Qupta İmperiyasının dağılması quldarlıqdan feodalizmə keçid hesab edilir. Bu dövlətin ərazisində 70-ə qədər knyazlıq yarandı. Hind knyazları racə adlanırdı. Erkən feodalizm dövründə də hind kəndliləri icma halında yaşayırdılar. İcma parçalanır, icma üzvləri asdı vəziyyətə düşür və bərabərsizlik yaranırdı. IV-VI əsrlərdə əkinçilikdə bir sıra yeniliklər yarandı. Xam torpaqlardan istifadə edildi, dəmir kotan hazırlandı, kəndlilər çaylardan kanal çəkdilər, torpaqları suvardılar, ildə 2-3 dəfə məhsul götürürdülər. Əsasən çəltik, pambıq, şəkər qamışı, ədviyyat bitkiləri əkilir, portağal və s. sitrus bitkiləri yetişdirilirdi. Hindistanda feodalizmin səciyyəvi xüsusiyyəti kasta quruluşu­nun daha ciddi şəkil alması idi. Kastalara ağsaqqallar şurası başçılıq edirdi. Kastalar istehsal təcrübəsinin artırılması və istehsal edilən məhsulun keyfiyyətinin yaxşılaşmasına şərait yaradırdı. Hind kəndliləri erkən orta əsrlərdə əsas töycü vergisi ödəyir, mükəlləfiyyətlər (biyar) yerinə yetirir, yəni yollar çəkir,təmir edir, kanallar qazır, qalalar və s. tikirdilər. Harşa dövləti (500-648). VI əsrin əvvəllərində yaradılmış Ağ hun (eftalitlər) dövləti Hindistana hücum etdi. Qupta dövləti onların hücumunun qarşısını çətinliklə aldı. Lakin Ağ hunların sonrakı hücumu zamanı hind racələri Ağ hunlarla birləşdilər. 500-cü ildə Hindistanın əksər ərazisi tutuldu və Qupta dövlətinin əlində ancaq Kəşmir və şimal-şərqi Hindistan qaldı. Ağ hunların hücumuna davam gətirməyən Qupta dövləti süqut etdi, Xarşa dövləti yarandı. VI əsrin sonunda Camna çayının şimalında yerləşən Stxaneşvar knyazlığı güclənməyə başladı. Xarşa keçmiş Qupta imperiyasının bütün torpaqlarını öz hakimiyyəti altında birləşdirdi və böyük hərbi-feodal dövləti yarandı. Xarşa dövləti kiçik knyazlıqlardan ibarət idi. Knyazlar öz qoşunu ilə hərbi səfərlərdə iştirak edirdilər. Hərbi yolla qurulan Xarşa dövləti 648-ci ildə parçalandı. Hindistanda VII əsrdə feodal dağınıqlığı başlandı. Hinduizm dualist dini təlimdir çoxallahlıq etiqadıdır. Bu dinə görə, insanların taleyini üç allah, yəni Brahma,Vişna və Şiva müəyyən edir. Şəhərin və təsərrüfatın inkişafı. Knyazlıqların mərkəzləri, dəniz sahilində olan şəhərlər sənətkarlıq mərkəzinə çevrildi. Feodallar sənətkarları şəhərlərə köçürür, şəhərlər böyüyürdü. Sənətkarlar zərif pambıq və ipək parça, qızıl və gümüşdən zərgərlik məmulatı, fil sümüyü və qiymətli ağaclardan heykəlciklər düzəldirdilər. Toxucular hörümçək toru kimi zərif parçalar toxuyurdular. Sənətkarlar peşələr üzrə, yəni toxuculuq, zərgərlik, çəkməçi, silah qayıran və s. üzrə kastalara bölünürdülər. Sənətkarlıq kastalarına ağsaqqallar şurası başçılıq edirdi. Hindistanın qərb sahillərində çoxlu liman şəhərləri var idi. Limanlara Çindən, Afrikadan, Ərəbistandan tacirlər gəlirdilər. Onlar ədviyyat, parça, zərgərlik məmulatı və s. alırdılar. VIIəsrdə Hind tacirləri Çin və Yaponiya bazarlarına çıxırdılar. Ərəb tacirləri vasitəsilə Hindistanın ticarəti genişlənməyə başladı. Sənətkarlığın inkişafı ilə atçılıq inkişaf etdi. At ticarəti İran və Ərəb tacirlərinin əlində idi.

Ərəblərin Hindistana yürüşləri. Hindistanda feodal dağınıqlığı 6 əsr (VI-XII əsrlər) davam etdi. VIII əsrin əvvəllərində ərəblər Hindistana hücum etdilər. Feodal dağınıqlığı, ara müharibələri, sürətlə hərəkət edən ərəb süvariləri Hindistanın işğalını asanlaşdırdı. VIII əsrin əvvəllərində ərəb sərkərdəsi Məhəmməd ibn Qasimin qoşunu Sind vilayətini, Hind çayının sahillərini tutdu. Ərəblər Qərbi Hindistanı işğal etdilər. Burada iki ərəb əmirliyi yarandı: Mənsurə (Sindin cənubunda) və Multan əmirlikləri. Qərbi Hindistanda VIII əsrdə islam dini yayıldı. Yerli əhalinin islam dinini qəbul etməsi Hindistanda mədəniyyətin inkişafına təkan verdi. Hindistanda feodal ara müharibələri genişləndi. Bu dövrdə döyüşçülərin xüsusi hərbi təşkilatı olan racəlit kastası yaranmışdı. «Racəlit» racələrin uşaqları deməkdir. Bu kastaya racə başçılıq edirdi. Feodal ara müharibələri dövründə var-yoxdan çıxmış kəndlilər VIIIəsrin ortalarında Benqaliyada üsyana başladılar. Racələr üsyanı yatırtmaq üçün birləşdilər.

Şimali Hindistanın Qəznəvi dövlətinə qatılması. Ara müharibələri nəticəsində Hindistan ən zəif ölkəyə çevrilirdi. Qəznəvi dövlətinin sultanı Mahmud Qəznəvi 1002- 1026- cı illərdə Hindistana 17 dəfə hücum etdi, Pəncab və Sind əyalətlərini Qəznəvi dövlətinə qatdı. Bu yürüş nəticəsində Hindistanın şimalında türk-müsəlman əhalisinin məskunlaşması və bu yerlərdə İslam dininin yayılması gücləndi. Türk tayfalarının Şimali Hindistanda yerləşməsi və bu ərazinin türk dövlətinə daxil edilməsi burada təsərrüfatın və mədəniyyətin inkişafını sürətləndirdi.

Hindistan mədəniyyəti. Buddizm. Buddizm erkən orta əsrlərdə feodalizmin meydana gəlməsi ilə əlaqədar hinduizmə qarşı etiraz olaraq yaranmışdır. Buddizm kasta sisteminə qarşı çıxır, hamının bərabərliyini elan edirdi. Bu din müqaviməti inkar etdiyinə görə hakim feodal zümrəsinin mənafeyini də ifadə edirdi. Buddizmə görə, insan həyatı şər və əzabdan ibarətdir.İnsan məqsədinə çatmaq üçün arzularından, dünya nemətlərindən imtina etməli, itaətkar, müti, sakit olmalıdır, belə olarsa. Insan rahatlığa tez çatar. Budda mədəniyyəti memarlığın, heykəltəraşlığın, rəssamlığın və s.-nin əsasında yarandı.

Çarvaklar məktəbi. Hindistanın mədəni həyatında çarvaklar məktəbi əhəmiyyətli rol oynayırdı. «Çarvak» sözü "car", (dörd) və vak (söz) sözlərindən əmələ gəlmiş və "dörd söz" deməkdir. Çarvaklara görə, dünya torpaqdan, sudan, havadan, oddanibarətdir; bunların birləşməsindən canlı və cansız aləmin cisim və hadisələriyaranır. Çarvaklar dünyanın əbədiliyini qəbul edir, Allahı kainatın yaradıcısı kimi rədd edir. Elm. Erkən orta əsrlərdə Hindistanda elm yüksək inkişaf səviyyəsinə çatdı. Riyaziyyat sahəsində onluq say sistemininyaradılması elmin inkişafına təkan verdi. Hindistan riyaziyyatçıları kəsrlərlə mürəkkəb əməliyyatlar aparır, fiqurların sahəsini və cismin həcmini dəqiqliklə hesablayırdılar. V-VI əsrlərdə Hindistanda astronomiya inkişaf etmiş, böyük şəhərlərin hamısında rəsədxanalar yaranmışdı. Paslanmayan metal emalınınmükəmməl texnologiyası hazırlanmışdı. Dehlidəki paslanmayan metaldan hazırlanmış (Vəsr) tökmə dəmir qüllə indi də qalır. Hindistanda tibb elmiyüksək inkişaf etmişdir. Ölkədə həkimlər mürəkkəb cərrahiyyə əməliyyatları aparır, bu zaman 2000-ə yaxın cərrahlıq alətindən və ağrıkəsən dərmanlardan istifadə edirdilər.

Ədəbiyyat və incəsənət. Erkən orta əsrlərdə hind ədəbiyyatının ən görkəmli nümayəndəsi Kalidas idi. Hindistanda islam dininin yayılması ilə əlaqədar olaraq fars və ərəb dillərində ədəbiyyat yaranmışdı. VI-VII əsrlərdə Hindistanda cənub və şimal məbəd tipləri mövcud olmuşdu. Cənub tipli məbədlərin üzərində pilləvarı ehram tikilir və onlar günbəzvari örtüklə tamamlanırdı. Hindistanda əvvəllər məbədləri qayalarda və daş mağaralarda oyurdular.Mərkəzi Hindistanda Acanta mağarası 9 əsr ərzində yaradılmışdır. Qayalarda oyulmuş 29 mağara salon naxışlar, heykəllər, freskalarla (yaş suvaq üzərində xüsusi boyalarla çəkilmiş şəkillə bəzədilmişdi. V-VIIəsrlərdə divar rəsmləri Hindistanda yüksək səviyyəyə çatmışdır. Hindistanda VIII əsrdən başlayaraq məbədləri daşdan və kərpicdən nəhəng qüllələr şəklində tikirdilər. Məbədlərin xaricində müxtəlif heykəllər, daxilində isə allahların daşdan və tuncdan nəhəng heykəlləri qoyulurdu. "Rəqs edən allahın heykəli" dünyada hərəkətin mənbəyi sayılırdı. Hind teatrının mənşəyi müxtəlif tayfaların mərasim və rəqsləri, Ram və Krişna epik qəhrəmanlarına sitayişlə əlaqədar xalq tamaşaları ilə bağlı idi.

Hindistanda feodal dağınıqlığı

XVI əsrdə Hindistan dünyanın ən böyük ölkələrindən biri idi. Onun 100 milyon əhalisi var idi. Burada hinduizm və islam dini yayılmışdı. Əhalinin 70 faizi hind dini icmasına, 20 faizi islam dini icmasına mənsub idi. Müsəlman əhalisi Hindistanın şimal və qərb vilayətlərində, bir də Şərqi Benqaliyada yaşayırdılar. XVI əsrdə Hindistan feodal dağınıqlığı dövründə idi. Ölkənin şimalında Kəşmir, Sind, Multan, Qucarat, Malva, Benqaliya və s. dövlətlər var idi.

Böyük Moğol dövlətinin yaranması

XVI əsrdə Dehli sultanlığı tənəzzül dövrünü keçirirdi. Əmir Teymurun nəslindən olan Babur belə bir şəraitdə Mərkəzi Asiyada Şeybaniyə məğlub oldu. Babur 1504-cü ildə Əfqanıstanı tutdu, Kabulu paytaxtı seçdi və özünü əmir Teymurun varisi elan etdi. 1519-cu ildə Sind çayını keçərək Pəncabı tutdu. Dehli sultanı İbrahim Ludi ilə Baburun ordusu arasında 1526-cı ildə Panipat döyüşü baş verdi. Baburun topları həlledici rol oynadı. İbrahim Ludi məğlub oldu. 1526-cı il iyulun 10-da Aqra şəhərini tutan Babur Böyük Moğol dövlətinin əsasını qoydu.

Babur şah vəfat etdikdən sonra onu oğlu Humayun şah (1530-1556) əvəz etdi. Onun dövründə mərkəzi dövlət zəiflədi, üsyanlar başlandı, racə və racpudlar baş qaldırdılar, Pakistan və Əfqanıstan bəyləri müstəqilliyə can atırdılar. Şah qəflətən öldü, vəliəhd Əkbər isə Əfqanıstanda idi. Ölkədə vəziyyət pisləşməsin deyə, şahın ölümü Əkbər gələnə qədər gizli saxlandı.

Əkbər şahın islahatları. Böyük Moğol imperatorluğu. Əkbər şah (1556-1605) ilk növbədə ordunu gücləndirdi, daxili vəziyyəti nizama saldı. Qanqın aşağı vadisini, Əhmədabad vilayətini ələ keçirərək, dövlətin sərhədlərini genişləndirib, onu imperatorluğa çevirdi.

Əkbər şah dövlət quruculuğu işlərində Osmanlı imperatorluğunun təcrübəsindən yararlanaraq, bütün torpaqları dövlətin mülkiyyəti elan etdi, onu becərənlər isə haqqı ödənilən muzdlular hesab edildi. İqta verilmiş şəxslər müharibə zamanı müəyyən edilmiş qədər qoşun verməli idi. O, cagirdar (iqta cagir, onun sahibi isə cagirdar adlanırdı) sistemini ləğv etmək istədi, lakin iri feodalların narazılığı ilə rastlaşdı. Eyni zamanda vergi toplayan məmurların özbaşınalığı kəndliləri müflisləşirdi. Buna görə də o, cagirdar sistemini bərpa etməli oldu. «Damğalanma nizamı» adı altında ölkədə bütün at, dəvə və fillər damğalandı. Bununla da bir tərəfdən, ölkədə olan heyvanların sayı dəqiqləşdirildi, digər tərəfdən isə, onların düşmənə satılmasının qarşısını almağa cəhd edildi. Əkbər şah ölkə iqtisadiyyatının inkişafına, ticarət və ticarət əlaqələrinə xüsusi diqqət yetirirdi.

Əkbər şahın hakimiyyətinin son illərində imperatorluğun ərazisi Şimali Hindistanı, Qucaratdan Benqaliyayadək, Şərqi Əfqanıstana və Dekanın yarısını əhatə edirdi. Onun ölümündən sonra Cahangir şahın (1605-1627) və Cəhan şahın (1627-1658) dövrlərində Cənubi Hindistandan başqa, Hindistanın bütün ərazisi Moğol imperatorluğuna daxil idi.

Moğol imperatorluğunda aqrar münasibətləri ən mühüm xüsusiyyəti torpağın dövlət mülkiyyətində olması idi. Feodal torpaq sahibliyinin başlıca forması şərti torpaq sahibliyi olan cagir idi. Cagir torpaqları alan şəxslər ona verilmiş torpaqdan vergi toplamaq hüququna malik idi. Bunun müqabilində onlar dövlətə qoşunla kömək etməli idilər. Dağlıq və ucqar ərazilərdə öz xüsusi mülklərini saxlayan hind feodalları zəmindar adlanırdı və hökmdarın vassalı hesab olunurdu. Hindistanın aqrar quruluşunun əsas xüsusiyyətlərindən biri də kənd icmalarının qalması idi.

Hindistan mədəniyyəti. Moğol imperatorluğu dövründə vahid dövlətin yaranması Hindistanda mədəniyyətin də inkişafına şərait yaratdı. Mədəniyyətin inkişafı XVII əsrdə Əkbər şahın dövründə daha yüksək mərhələyə çatdı, bu dövr «Əkbər əsri» adlandırıldı.

Bu dövrdə tarix, ədəbiyyat sahəsində bir sıra əsərlər yarandı. Əkbər şahın dostu tarixçi Əbül Fəzl «Əkbərnamə» və «Ayini-Əkbəri» əsərlərini yazmışdı. «Əkbər əsri»ndə yaşamış tarixçi Bədaun yazdığı «Müntəxabət-tavarix» əsərində Əkbər şahın siyasətini tənqid etmişdi.

Bir sıra hind poemaları («Ramayana», «Mahabharata») fars dilinə tərcümə olunmuşdur. Moğol hökmdarlarının əksəriyyəti bədii yaradıcılıqla məşğul olurdu. Moğol imperatorluğu dövründə müsəlman-hind memarlığının bir sıra nümunələri yaradılmışdı. Əkbər şah dövründə Humayun şahın Dehlidəki məqbərəsi, Aqra və Lahor şəhərində saraylar, Təthpur-Sikri qalası inşa edilmişdi. Əkbər şah Aqra şəhərindən 25 mil aralıda yerləşən, özü tikdirdiyi Təthpur-Sikri qalasında 1569-1584-cü illərdə yaşamışdı.

Moğol imperatoru Cahan şah sevimli arvadı Mümtaz Mahal Banu Bəyimin qəbri üzərində 1630-1652-ci illərdə Tac-Mahal məqbərəsini tikdirmişdi. Bu məqbərə «Hindistanın incisi» adlanır. Ağ mərmərdən tikilmiş məqbərənin memarı usta Məhəmməd İsa Əfəndi, onun köməkçiləri səmərqəndli Məhəmməd Şərif və istanbullu Xan Rumi idilər. Hind rəssamlığında miniatür janrı XVI əsrdə üstünlük təşkil edirdi.

Avropa koloniyaları

== Milli-azadlıq mübarizəsi == Hindistanlılar

Ədəbiyyat

  • Синха Н. К., Банерджи А. Ч. История Индии. М.: Изд. иностранной литературы, 1954.
  • Антонова К. А., Бонгард-Левин Г. М., Котовский Г. Г. История Индии (краткий очерк). М.: Мысль, 1973.
  • Алаев Л. Б., Вигасин А. А., Сафронова А. Л. История Индии. М.: Дрофа, 2010. 544 с. (Серия: Высшее образование). ISBN 978-5-358-04667-2

Xarici keçidlər

Avqust 03, 2021
hindistan, tarixi, hindistanın, keçmişi, mündəricat, qədim, hindistan, qədim, zamanda, orta, əsrlər, tarixi, hindistan, əsrlərdə, hindistanda, feodal, dağınıqlığı, böyük, moğol, dövlətinin, yaranması, avropa, koloniyaları, ədəbiyyat, xarici, keçidlərqədim, hin. Hindistan tarixi Hindistanin kecmisi Mundericat 1 Qedim Hindistan 1 1 Hindistan tarixi qedim zamanda 2 Orta esrler tarixi 2 1 Hindistan IV XI esrlerde 2 2 Hindistanda feodal daginiqligi 2 3 Boyuk Mogol dovletinin yaranmasi 3 Avropa koloniyalari 4 Edebiyyat 5 Xarici kecidlerQedim Hindistan RedakteHindistan tarixi qedim zamanda Redakte E e IV minillikde Mohenco daro ve Harappa seherleri meydana gelmisdir Tunc ve qizildan muxtelif esyalar duzeldirdiler Yazidan istifade edirdiler Qedim Hindistanin ehalisi Cengellikleri temizleyerek tarlalar duzeldirdiler Demiri emal edirdiler Taxil seker qamisi ve pambiq yetisdirirdiler Filleri ahillesdirerek onlardan teserrufatda ve doyuslerde istifade edirdiler Hindistanda tayfa bascilari Race adlanirdi Tedricen raceler dovlet bascilarina cevrilmeye basladilar e e II minillikde Ari tayfalari Hindistana koc etdiler Onlar yerli ehali ile qarisaraq oturaq heyata kecdiler E e I minillikda Hindsitanda dovlet yarandi E e VI esrde Hindistanin simal qerb hissesi Iran Ehemeniler dovletinin hucumuna meruz qaldi e e IV esrin 20 ci illerinde Makedoniyali Iskender Hindistanin simal qerbine hucum etdi Lakin geri cekilmeye mecbur oldu E e III esrin II yansinda Mauriya sulalesine mensub Asoka butun Hindistani vahid dovletde birlesdirdi E e 180 ci ilde Mauriya sulalasine son qoyuldu Qeyd Hindistanda quldar kendli ve qullar Dusmep ve Yad sinifleri movcud idi Huquq ve vezifeleri qeti mueyyenlesdirilmemis insan qrupu kasta adlanir Revayete gore bas Allah Brahma insanlari asagidaki kastalara bolmusdur Brahmanlar Bu kastaya din xadimleri daxil idi Efsaneye gore Brahma bu kastani oz dodaqlarindan yaratmisdir Doyusculer Bu kastani Brahma oz el lerinden yaratmisdir Ictimai kendliler Bu kastani Brahma oz budlarindan yaratmisdir Sudra Bu kastani Brahma palciga bat mis ayaqlarindan yaratmisdir Sudra noker kastasi hesab olunurdu Qeyd Toxunulmazlar hec bir kastaya daxil deyildi Kastaya mensubiyyet ebedi idi ve kastalar arasinda nikaha yol verilmirdi Qedim hind medeniyyetine aiddir Sifir reqeminden istifade Riyazi reqemlerin tertib edilmesi Sahmatin ixtirasi sahmat dord nov qosun adlanirdi Dasdan yonulmus darvaza e e I esr Mahabharata ve Ratauapa eposlari Dord sir heykeli E a Ill asr Heykelterasliq Memarliq Temsiller ve poemalarQedim Hindistanlilarin dini etiqadlari ve qanunlari Veda adli senedde toplanmisdir e e VI esrden baslayaraq Hindistanda Buddizm suretle yayilmaga basladi Bu dinin banisi S Qautama idi Terefdarlari onu Budda Bilici Heqiqetle isiqlanmis adlandmrdilar Buddizm kasta qurulusuna qarsi mubarize aparirdi Tebieti Qedim seher xarabaliqlari Himalay sira daglari Hindistani basqa olkelerden ayirdigina ve simal kuleklerinden qoruduguna gore burada havalar hetta qisda da isti kecir Hindistan yarimadasi yayladan ibaretdir Yayla ile Himalay sira daglari arasinda ovaliq yerlesir Hindistan ovaliginin qerbinde Hind Serqinde Qanq cayi axir Bu caylar baslangicini Himalay daglarindan goturur Insanlar Hindistanda qedim zamanlardan mesken salmislar Arxeoloqlar e e III minillikde salinmis Mohenco Daro ve Harappa seher xarabaliqlarini askar etmisler Qazinti zamani qala onun icerisinde saray ucmertebeli evler tunc qizil esyalar hele de oxunmasi mumkun olmayan yazilar tapilmisdir E e II minillikde namelum sebebden ehali seheri terk etmisdir Hindistanin teserrufati Qedim dovletler E e II minilliyin sonunda Hindistana simal qerbden koceri ari tayfalari geldiler Bu tayfalara raceler basciliq edirdi Onlar oturaq heyata kecib yerli ehali ile qaynayib qarisdilar birlikde hind xalqini yaratdilar Ari dili esasinda Hindistanda sanskrit edebi dili yarandi Hindliler eramizdan min il evvel demirden istifade etmeye baslamisdilar Onlar cengellikleri qirib denli bitkiler becerir hele bir cox xalqlara melum olmayan pambiq seker qamisi celtik ekirdiler Fili ilk defe hindliler ehlilesdirmis ve ondan teserrufat islerinde istifade etmisdiler Emek mehsuldarliginin artmasi neticesinde Hindistanda berabersizlik yarandi Adli sanli adamlar kendlileri ve qullari istismar edirdiler Qullari yad dusmen adlandirirdilar Raceler padsaha cevrilirdi onlarin hakimiyyetleri irsi idi Hindistanda dovlet e e I minillikde meydana geldi Artiq e e VI IV esrlerde Hindistanin simal qerbinde bir sira xirda dovlet var idi E e VI esrin sonunda Hindistan Ehemeniler Iran imperiyasina birlesdirildi ve 20 ci satrapliga qatildi Mauriya imperiyasi erazisinin en genis vaxtindaE e IV esrin 20 ci illerinde Makedoniyali Iskender Hindistanin simal qerbine hucum etdi ve yorulmus esgerlerinin telebi ile geri qayitdi E e 317 ci ilde Mauriya sulalesinden olan padsah Candraqupta Iskenderin xeleflerinden olan Selevkinin qizi ile evlendi Selevki onu Hindistanin padsahi kimi tanidi tutulmus Hindistan erazisini de ona qaytardi E e III esrin II yarisinda butun Hindistan padsah Asokanin e e 268 231 hakimiyyeti altinda vahid dovletde birlesdi Onun olumunden sonra bu dovlet dagildi E e 180 ci ilde Mauriya sulalesinin hakimiyyetine son qoyuldu Kastalar Hindistanda berabersizlik dinde de oz eksini tapmisdi Tanri Brahma dunyanin ve insanin yaradicisi hesab olunurdu Hind kahinlerine Brahman deyirdiler Hind kahinleri allah Brahma terefinden mueyyen olunmus qaydalar tertib etmisler Guya Brahma insanlari kastalara bolmusdur Qeti mueyyenlesdirilmis huquq ve vezifeleri olan bu huquq ve vezifeleri irsen kecen insan qrupu kasta adlanir 1 ci en yuksek kastaya Brahmanlar daxil idi Guya allah onlari agzindan yaratmisdi ve buna gore onlarin allah adindan danismaga ixtiyari var idi 2 ci kastaya brahmanin elinden yaradilmis esilzadeler ve doyusculer 3 cu kastaya brahmanin budlarindan yaradilmis kendliler senetkarlar tacirler 4 cu kastaya guya Brahmanin palciqli ayaqlarindan yaradilmis sudralar nokerler daxil idi Insan omru boyu mensub oldugu kastada qalirdi Kastalardan hec birine daxil olmayanlara toxunulmaz adamlar deyir onlarin ozlerini ve ovladlarini doguldugu gunden murdar sayirdilar Onlar natemiz yerleri temizleyirdiler Budda Qedim hindlilerin dini etiqadlari ve qanunlari Veda adli mecmuelerde toplanmisdir Insanlarin kastalara bolunmesini edaletsiz sayan adamlar da var idi Buna gore de yeni din budda dini yarandi Onun banisi Siddahartha Qautama e e 566 486 olmusdur Budda deyirdi Menim etiqadim sevgi yardim ve sefqet yoludur Medeniyyet Qedim hindliler Mahabharata ve Ramayana dastanlarini yaratmislar Onlar Finikiya elifbasi ile tanis olmus ozleri ucun yazi duzeltmisdiler Reqemleri yaradan hindliler sifir reqemi tetbiq etmekle sade ve asan hesab qaydasi mueyyen etmisdiler Bu reqemleri evvelce erebler qebul etmis sonra ise avropalilar ereblerden goturdukleri bu reqemleri ereb reqemleri adlandirmislar E e I esrde dasdan yonulmus darvaza gozel incesenet numunesidir Bu darvazada bitki ve heyvanat alemi hind efsanelerinin qehremanlari ve s tesvir edilmisdir Hindliler magara mebedlerde sutunlari suse kimi cilalayir magaranin divarlarini heyvan ve muqeddeslerin sekli ile bezeyirdiler Hindistan sahmat oyununun vetenidir Padsah Asoka dovrunde Hindistanda abideler esasen mohtesem sutunlardan ibaret idi Das sutunlarin yuxarisinda heyvan insan heykelleri qoyulurdu Asoka dovrunde mohtesem sutun uzerinde 4 sir heykeli var idi onlarin heresi bir terefe baxir Bu tesvir indi Hindistan Respublikasinin gerbidir Orta esrler tarixi RedakteHindistan IV XI esrlerde Redakte Feodalizmin ilkin elametleri IV V esrlerde Hindistanda meydana gelmeye basladi V esrin ortalarinda Qupta Imperiyasinin dagilmasi quldarliqdan feodalizme kecid hesab edilir Bu dovletin erazisinde 70 e qeder knyazliq yarandi Hind knyazlari race adlanirdi Erken feodalizm dovrunde de hind kendlileri icma halinda yasayirdilar Icma parcalanir icma uzvleri asdi veziyyete dusur ve berabersizlik yaranirdi IV VI esrlerde ekincilikde bir sira yenilikler yarandi Xam torpaqlardan istifade edildi demir kotan hazirlandi kendliler caylardan kanal cekdiler torpaqlari suvardilar ilde 2 3 defe mehsul gotururduler Esasen celtik pambiq seker qamisi edviyyat bitkileri ekilir portagal ve s sitrus bitkileri yetisdirilirdi Hindistanda feodalizmin seciyyevi xususiyyeti kasta qurulusu nun daha ciddi sekil almasi idi Kastalara agsaqqallar surasi basciliq edirdi Kastalar istehsal tecrubesinin artirilmasi ve istehsal edilen mehsulun keyfiyyetinin yaxsilasmasina serait yaradirdi Hind kendlileri erken orta esrlerde esas toycu vergisi odeyir mukellefiyyetler biyar yerine yetirir yeni yollar cekir temir edir kanallar qazir qalalar ve s tikirdiler Harsa dovleti 500 648 VI esrin evvellerinde yaradilmis Ag hun eftalitler dovleti Hindistana hucum etdi Qupta dovleti onlarin hucumunun qarsisini cetinlikle aldi Lakin Ag hunlarin sonraki hucumu zamani hind raceleri Ag hunlarla birlesdiler 500 cu ilde Hindistanin ekser erazisi tutuldu ve Qupta dovletinin elinde ancaq Kesmir ve simal serqi Hindistan qaldi Ag hunlarin hucumuna davam getirmeyen Qupta dovleti suqut etdi Xarsa dovleti yarandi VI esrin sonunda Camna cayinin simalinda yerlesen Stxanesvar knyazligi guclenmeye basladi Xarsa kecmis Qupta imperiyasinin butun torpaqlarini oz hakimiyyeti altinda birlesdirdi ve boyuk herbi feodal dovleti yarandi Xarsa dovleti kicik knyazliqlardan ibaret idi Knyazlar oz qosunu ile herbi seferlerde istirak edirdiler Herbi yolla qurulan Xarsa dovleti 648 ci ilde parcalandi Hindistanda VII esrde feodal daginiqligi baslandi Hinduizm dualist dini telimdir coxallahliq etiqadidir Bu dine gore insanlarin taleyini uc allah yeni Brahma Visna ve Siva mueyyen edir Seherin ve teserrufatin inkisafi Knyazliqlarin merkezleri deniz sahilinde olan seherler senetkarliq merkezine cevrildi Feodallar senetkarlari seherlere kocurur seherler boyuyurdu Senetkarlar zerif pambiq ve ipek parca qizil ve gumusden zergerlik memulati fil sumuyu ve qiymetli agaclardan heykelcikler duzeldirdiler Toxucular horumcek toru kimi zerif parcalar toxuyurdular Senetkarlar peseler uzre yeni toxuculuq zergerlik cekmeci silah qayiran ve s uzre kastalara bolunurduler Senetkarliq kastalarina agsaqqallar surasi basciliq edirdi Hindistanin qerb sahillerinde coxlu liman seherleri var idi Limanlara Cinden Afrikadan Erebistandan tacirler gelirdiler Onlar edviyyat parca zergerlik memulati ve s alirdilar VIIesrde Hind tacirleri Cin ve Yaponiya bazarlarina cixirdilar Ereb tacirleri vasitesile Hindistanin ticareti genislenmeye basladi Senetkarligin inkisafi ile atciliq inkisaf etdi At ticareti Iran ve Ereb tacirlerinin elinde idi Ereblerin Hindistana yurusleri Hindistanda feodal daginiqligi 6 esr VI XII esrler davam etdi VIII esrin evvellerinde erebler Hindistana hucum etdiler Feodal daginiqligi ara muharibeleri suretle hereket eden ereb suvarileri Hindistanin isgalini asanlasdirdi VIII esrin evvellerinde ereb serkerdesi Mehemmed ibn Qasimin qosunu Sind vilayetini Hind cayinin sahillerini tutdu Erebler Qerbi Hindistani isgal etdiler Burada iki ereb emirliyi yarandi Mensure Sindin cenubunda ve Multan emirlikleri Qerbi Hindistanda VIII esrde islam dini yayildi Yerli ehalinin islam dinini qebul etmesi Hindistanda medeniyyetin inkisafina tekan verdi Hindistanda feodal ara muharibeleri genislendi Bu dovrde doyusculerin xususi herbi teskilati olan racelit kastasi yaranmisdi Racelit racelerin usaqlari demekdir Bu kastaya race basciliq edirdi Feodal ara muharibeleri dovrunde var yoxdan cixmis kendliler VIIIesrin ortalarinda Benqaliyada usyana basladilar Raceler usyani yatirtmaq ucun birlesdiler Simali Hindistanin Qeznevi dovletine qatilmasi Ara muharibeleri neticesinde Hindistan en zeif olkeye cevrilirdi Qeznevi dovletinin sultani Mahmud Qeznevi 1002 1026 ci illerde Hindistana 17 defe hucum etdi Pencab ve Sind eyaletlerini Qeznevi dovletine qatdi Bu yurus neticesinde Hindistanin simalinda turk muselman ehalisinin meskunlasmasi ve bu yerlerde Islam dininin yayilmasi guclendi Turk tayfalarinin Simali Hindistanda yerlesmesi ve bu erazinin turk dovletine daxil edilmesi burada teserrufatin ve medeniyyetin inkisafini suretlendirdi Hindistan medeniyyeti Buddizm Buddizm erken orta esrlerde feodalizmin meydana gelmesi ile elaqedar hinduizme qarsi etiraz olaraq yaranmisdir Buddizm kasta sistemine qarsi cixir haminin beraberliyini elan edirdi Bu din muqavimeti inkar etdiyine gore hakim feodal zumresinin menafeyini de ifade edirdi Buddizme gore insan heyati ser ve ezabdan ibaretdir Insan meqsedine catmaq ucun arzularindan dunya nemetlerinden imtina etmeli itaetkar muti sakit olmalidir bele olarsa Insan rahatliga tez catar Budda medeniyyeti memarligin heykelterasligin ressamligin ve s nin esasinda yarandi Carvaklar mektebi Hindistanin medeni heyatinda carvaklar mektebi ehemiyyetli rol oynayirdi Carvak sozu car dord ve vak soz sozlerinden emele gelmis ve dord soz demekdir Carvaklara gore dunya torpaqdan sudan havadan oddanibaretdir bunlarin birlesmesinden canli ve cansiz alemin cisim ve hadiseleriyaranir Carvaklar dunyanin ebediliyini qebul edir Allahi kainatin yaradicisi kimi redd edir Elm Erken orta esrlerde Hindistanda elm yuksek inkisaf seviyyesine catdi Riyaziyyat sahesinde onluq say sistemininyaradilmasi elmin inkisafina tekan verdi Hindistan riyaziyyatcilari kesrlerle murekkeb emeliyyatlar aparir fiqurlarin sahesini ve cismin hecmini deqiqlikle hesablayirdilar V VI esrlerde Hindistanda astronomiya inkisaf etmis boyuk seherlerin hamisinda resedxanalar yaranmisdi Paslanmayan metal emalininmukemmel texnologiyasi hazirlanmisdi Dehlideki paslanmayan metaldan hazirlanmis Vesr tokme demir qulle indi de qalir Hindistanda tibb elmiyuksek inkisaf etmisdir Olkede hekimler murekkeb cerrahiyye emeliyyatlari aparir bu zaman 2000 e yaxin cerrahliq aletinden ve agrikesen dermanlardan istifade edirdiler Edebiyyat ve incesenet Erken orta esrlerde hind edebiyyatinin en gorkemli numayendesi Kalidas idi Hindistanda islam dininin yayilmasi ile elaqedar olaraq fars ve ereb dillerinde edebiyyat yaranmisdi VI VII esrlerde Hindistanda cenub ve simal mebed tipleri movcud olmusdu Cenub tipli mebedlerin uzerinde pillevari ehram tikilir ve onlar gunbezvari ortukle tamamlanirdi Hindistanda evveller mebedleri qayalarda ve das magaralarda oyurdular Merkezi Hindistanda Acanta magarasi 9 esr erzinde yaradilmisdir Qayalarda oyulmus 29 magara salon naxislar heykeller freskalarla yas suvaq uzerinde xususi boyalarla cekilmis sekille bezedilmisdi V VIIesrlerde divar resmleri Hindistanda yuksek seviyyeye catmisdir Hindistanda VIII esrden baslayaraq mebedleri dasdan ve kerpicden neheng qulleler seklinde tikirdiler Mebedlerin xaricinde muxtelif heykeller daxilinde ise allahlarin dasdan ve tuncdan neheng heykelleri qoyulurdu Reqs eden allahin heykeli dunyada hereketin menbeyi sayilirdi Hind teatrinin menseyi muxtelif tayfalarin merasim ve reqsleri Ram ve Krisna epik qehremanlarina sitayisle elaqedar xalq tamasalari ile bagli idi Hindistanda feodal daginiqligi Redakte XVI esrde Hindistan dunyanin en boyuk olkelerinden biri idi Onun 100 milyon ehalisi var idi Burada hinduizm ve islam dini yayilmisdi Ehalinin 70 faizi hind dini icmasina 20 faizi islam dini icmasina mensub idi Muselman ehalisi Hindistanin simal ve qerb vilayetlerinde bir de Serqi Benqaliyada yasayirdilar XVI esrde Hindistan feodal daginiqligi dovrunde idi Olkenin simalinda Kesmir Sind Multan Qucarat Malva Benqaliya ve s dovletler var idi Boyuk Mogol dovletinin yaranmasi Redakte XVI esrde Dehli sultanligi tenezzul dovrunu kecirirdi Emir Teymurun neslinden olan Babur bele bir seraitde Merkezi Asiyada Seybaniye meglub oldu Babur 1504 cu ilde Efqanistani tutdu Kabulu paytaxti secdi ve ozunu emir Teymurun varisi elan etdi 1519 cu ilde Sind cayini kecerek Pencabi tutdu Dehli sultani Ibrahim Ludi ile Baburun ordusu arasinda 1526 ci ilde Panipat doyusu bas verdi Baburun toplari helledici rol oynadi Ibrahim Ludi meglub oldu 1526 ci il iyulun 10 da Aqra seherini tutan Babur Boyuk Mogol dovletinin esasini qoydu Babur sah vefat etdikden sonra onu oglu Humayun sah 1530 1556 evez etdi Onun dovrunde merkezi dovlet zeifledi usyanlar baslandi race ve racpudlar bas qaldirdilar Pakistan ve Efqanistan beyleri musteqilliye can atirdilar Sah qefleten oldu veliehd Ekber ise Efqanistanda idi Olkede veziyyet pislesmesin deye sahin olumu Ekber gelene qeder gizli saxlandi Ekber sahin islahatlari Boyuk Mogol imperatorlugu Ekber sah 1556 1605 ilk novbede ordunu guclendirdi daxili veziyyeti nizama saldi Qanqin asagi vadisini Ehmedabad vilayetini ele kecirerek dovletin serhedlerini genislendirib onu imperatorluga cevirdi Ekber sah dovlet quruculugu islerinde Osmanli imperatorlugunun tecrubesinden yararlanaraq butun torpaqlari dovletin mulkiyyeti elan etdi onu becerenler ise haqqi odenilen muzdlular hesab edildi Iqta verilmis sexsler muharibe zamani mueyyen edilmis qeder qosun vermeli idi O cagirdar iqta cagir onun sahibi ise cagirdar adlanirdi sistemini legv etmek istedi lakin iri feodallarin naraziligi ile rastlasdi Eyni zamanda vergi toplayan memurlarin ozbasinaligi kendlileri muflislesirdi Buna gore de o cagirdar sistemini berpa etmeli oldu Damgalanma nizami adi altinda olkede butun at deve ve filler damgalandi Bununla da bir terefden olkede olan heyvanlarin sayi deqiqlesdirildi diger terefden ise onlarin dusmene satilmasinin qarsisini almaga cehd edildi Ekber sah olke iqtisadiyyatinin inkisafina ticaret ve ticaret elaqelerine xususi diqqet yetirirdi Ekber sahin hakimiyyetinin son illerinde imperatorlugun erazisi Simali Hindistani Qucaratdan Benqaliyayadek Serqi Efqanistana ve Dekanin yarisini ehate edirdi Onun olumunden sonra Cahangir sahin 1605 1627 ve Cehan sahin 1627 1658 dovrlerinde Cenubi Hindistandan basqa Hindistanin butun erazisi Mogol imperatorluguna daxil idi Mogol imperatorlugunda aqrar munasibetleri en muhum xususiyyeti torpagin dovlet mulkiyyetinde olmasi idi Feodal torpaq sahibliyinin baslica formasi serti torpaq sahibliyi olan cagir idi Cagir torpaqlari alan sexsler ona verilmis torpaqdan vergi toplamaq huququna malik idi Bunun muqabilinde onlar dovlete qosunla komek etmeli idiler Dagliq ve ucqar erazilerde oz xususi mulklerini saxlayan hind feodallari zemindar adlanirdi ve hokmdarin vassali hesab olunurdu Hindistanin aqrar qurulusunun esas xususiyyetlerinden biri de kend icmalarinin qalmasi idi Hindistan medeniyyeti Mogol imperatorlugu dovrunde vahid dovletin yaranmasi Hindistanda medeniyyetin de inkisafina serait yaratdi Medeniyyetin inkisafi XVII esrde Ekber sahin dovrunde daha yuksek merheleye catdi bu dovr Ekber esri adlandirildi Bu dovrde tarix edebiyyat sahesinde bir sira eserler yarandi Ekber sahin dostu tarixci Ebul Fezl Ekbername ve Ayini Ekberi eserlerini yazmisdi Ekber esri nde yasamis tarixci Bedaun yazdigi Muntexabet tavarix eserinde Ekber sahin siyasetini tenqid etmisdi Bir sira hind poemalari Ramayana Mahabharata fars diline tercume olunmusdur Mogol hokmdarlarinin ekseriyyeti bedii yaradiciliqla mesgul olurdu Mogol imperatorlugu dovrunde muselman hind memarliginin bir sira numuneleri yaradilmisdi Ekber sah dovrunde Humayun sahin Dehlideki meqberesi Aqra ve Lahor seherinde saraylar Tethpur Sikri qalasi insa edilmisdi Ekber sah Aqra seherinden 25 mil aralida yerlesen ozu tikdirdiyi Tethpur Sikri qalasinda 1569 1584 cu illerde yasamisdi Mogol imperatoru Cahan sah sevimli arvadi Mumtaz Mahal Banu Beyimin qebri uzerinde 1630 1652 ci illerde Tac Mahal meqberesini tikdirmisdi Bu meqbere Hindistanin incisi adlanir Ag mermerden tikilmis meqberenin memari usta Mehemmed Isa Efendi onun komekcileri semerqendli Mehemmed Serif ve istanbullu Xan Rumi idiler Hind ressamliginda miniatur janri XVI esrde ustunluk teskil edirdi Avropa koloniyalari Redakte Milli azadliq mubarizesi HindistanlilarEdebiyyat RedakteSinha N K Banerdzhi A Ch Istoriya Indii M Izd inostrannoj literatury 1954 Antonova K A Bongard Levin G M Kotovskij G G Istoriya Indii kratkij ocherk M Mysl 1973 Alaev L B Vigasin A A Safronova A L Istoriya Indii M Drofa 2010 544 s Seriya Vysshee obrazovanie ISBN 978 5 358 04667 2Xarici kecidler RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Hindistan tarixi amp oldid 6065586, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.