fbpx
Wikipedia

Henrix Böll

Avqust 16, 2021

Henrix Teodor Böll (almanca Heinrich Theodor Böll, 21 dekabr 1917, Köln — 16 iyul 1985, Langenbroyx) — alman yazıçı, tərcüməçi, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (1972).

HENRİX BÖLL
alm. Heinrich Theodor Böll‎
Doğum tarixi
Doğum yeri Köln, Almaniya
Vəfat tarixi (67 yaşında)
Vəfat yeri Bonn, Almaniya
Dəfn yeri
Vətəndaşlığı
Təhsili
Fəaliyyəti söz yazıçısı, ssenarist, tərcüməçi, şair, roman yazıçısı, yazıçı, müəllif
Əsərlərinin dili almanca
Tanınmış əsərləri
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Məşhur alman prozaiki və novellisti Henrix Teodor Böll Reyn vadisinin ən böyük şəhəri olan Kölndə, ağac ustası Viktor Böllün və Mari (Xermanns) Böllün çoxuşaqlı ailəsində dünyaya göz açıb. Böllün ulu babaları XIII Henrixin dövründə İngiltərədən qaçmışdılar. Bütün fanatik katolikllər kimi, onlar da protestant anqlikan kilsəsi tərəfindən təqiblərə məruz qalmışdılar.

Hələ uşaqlıq dövründən şeirlər və hekayələr yazan Böll orta məktəbi bitirəndən sonra Hitleryuqendə üzv olmayan tək-tük yeniyetmələrdən olur. Buna baxmayaraq, orta təhsilini başa vurandan bir il sonra onu məcburi əmək işlərinə cəlb edirlər. 1939-cu ildə isə Böll hərbi xidmətə çağırılır. O, şərq və qərb cəbhələrində kapral çinində xidmət edir, bir neçə dəfə yaralanır, 1945-ci ildə Amerika hərbi hissələri tərəfindən əsir götürülür və bir neçə ay Fransanın cənubundakı hərbi əsir düşərgələrindən birində saxlanılır.

Doğma şəhərinə qayıdandan sonra Böll bir neçə müddət Köln universitetində təhsil alır, bir müddət atasının emalatxanasında, sonra isə demoqrafik statistika üzrə şəhər bürosunda işləyir və bütün bu müddət ərzində yaradıcılıqla məşğul olmağına davam edir. Henrix Böll 67 yaşında Bonn yaxınlığında, oğlanlarından birinin evində qonaq qalarkən, gözlənilmədən vəfat edir.

Yaradıcılığı

1949-cu ildə onun ilk əsəri olan "Qatar vaxtında gəldi" povesti kitab halında dərc olunur və ədəbi mühitin rəğbətini qazanır. Əsər - müharibədən qayıdıb yenidən ölüm təhlükəsiylə üzləşmək məcburiyyətində qalan bir əsgərdən bəhs edir. "Qatar vaxtında gəldi" əsəri Böllün, mənasız müharibə, müharibədən sonrakı illərin ağrı-acılarından bəhs edən kitablar seriyasından olan ilk əsəridir. Bunların içində ən tanınmışları -"Yolçu, nə vaxt gələcəksən…", "Hardaydın, Adam?", "O illərin çörəyi" əsərləridir. Henrix Böllün müəllif üslubu nasizm pafosundan azad olan sadə, aydın alman dilini bərpa etmək məqsədi güdürdü.

 
Henrix Böllün büstü

İlk romanı olan "Onun yarısında oynanılan bilyard"da yazıçı Trummer literatur (Xarabalıqlar ədəbiyyatı) manerasından uzaqlaşaraq məşhur Köln arxitektorlarının ailəsindən bəhs edir. Əsər ailənin bir gününün təsviri ilə məhdudlaşsa da, reminsensiyalar və xatirələr vasitəsilə Böll üç nəslin həyatını təsvir edir. Roman Kayzer Vilhelmin hakimiyyətinin son illərindən tutmuş 50-ci illərin "çiçəklənən Almaniya"sına qədər, böyük bir dövrü əhatə edir. "Onun yarısında oynanılan bilyard" Böllün əvvəlki əsərlərindən təkcə miqyasına görə yox, həm də forma baxımından mürəkkəbliyi ilə seçilir. Alman tənqidçisi Henri Plard yazırdı:"Bu kitab insan məhəbbətinin bötövlüyünü, tamlığını göstərdiyinə görə oxucuda böyük ruhi rahatlıq yaradır".

XX yüzilin 60-cı illərdə Böllün əsərləri kompozisiya baxımından daha da mürəkkəbləşir. Yazıçının 1963-cü ildə yazdığı "Bir təlxəyin düşüncələri" romanında baş verən hadisələr də bir gündə cərəyan edir. Romanın mərkəzində, telefonla danışan gənc oğlan durur və hadisələr də məhz onun dilindən danışılır: Qəhrəman müharibədən sonrakı Almaniya cəmiyyətinin riyakarlığına tabe olmamaq üçün təlxək rolunu oynamağı qərarlaşdırır. Tənqidçi Diter Xanike bu əsər barədə yazmışdı: "Bu romanda biz yenə də Böllün əsas mövzularından bir neçəsi ilə rastlaşırıq - müasir Almaniyanın sükanı arxasında duran insanların nasist keçmişi və müharibədən sonrakı Almaniya cəmiyyətində katolik kilsəsinin rolu".

"İcazəsiz məzuniyyət" (1964) və "Bir ezamiyyətin sonu" (1966) əsərlərinin mövzusu da rəsmi dövlət orqanlarına qarşı mübarizədir. Əvvəlki əsərlərlə müqayisədə daha böyük həcmli və daha mürəkkəb struktura malik olan "Xanımla birgə çəkilmiş portret" romanı Leni Pfeyferin intervüsü və onun sənədləri əsasında qurulmuş reportaj formasında yazılsa da, burada baş qəhrəmanla bərabər daha altmış adamın taleyi işıqlanır. Amerika tənqidçisi Riçard Lokk yazırdı; "Alman tarixinin altmış ili boyu Leni Pfeyferin taleyini izləyən Böll ümumbəşəri dəyərləri təbliğ edən bir roman yaratmağa nail olub".

Bu roman, 1972-ci ildə Böllə Nobel mükafatı təqdim olunan zaman xüsusi qeyd olunmuşdu. "Alman ədəbiyyatının intibahına xidmət edən və reallığı geniş şəkildə əhatə etməklə bərabər insan xarakterlərini yüksək ustalıqla açan əsərlər yaratdığına görə" Böll 1972-ci ildə İsveç Akademiyasının adıçəkilən mükafatına layiq görülür. Akademiyanın nümayəndəsi Karl Raqner Qirov öz nitqində belə demişdi; "Bu intibah hamının fikrincə artıq məhvə məhkum olan, lakin təəccübümüzə rəğmən dirilib yeni bəhrələr verən bir mədəniyyətin küldən döğulub, alova çevrilməsiylə müqayisə oluna bilər".

Hələ Nobel mükafatı almamışdan əvvəl Böllün əsərləri nəinki Qərbi, hətta Şərqi Almaniyada, SSRİ də daxil olmaqla bütün sosialist ölkələrində məşhurlaşmışdı və milyonlarla tirajla satılırdı.

Bununla bərabər Henrix Böll yazıçıların beynəlxalq təşkilatı olan PEN-klubun, rejimlərin təzyiqlərinə məruz qalan yazıçılara hüquqlarının qorunması sahəsində gördüyü işlərə fəal şəkildə yardım edirdi. 1974-cü ildə SSRİ-dən sürgün olunan kommunist Aleksandr Soljenitsın Parisə köçməzdən əvvəl uzun müddət Henrix Böllün evində yaşamışdı.

Soljenitsına yardım etdiyi ildə Böll "Katerina Blümün tapdalanmış namusu" adlı publisistik povestini yazır və satqın jurnalistikanı kəskin şəkildə tənqid edir. Bu əsərdə, haqsız olaraq təzyiqlərə məruz qalan qadın nəhayətdə bezib, namusunu tapdalamış reportyoru öldürür.

1972-ci ildə, mətbuatda Baader Meynhoffun terrorçu qrupu barədə geniş materiallar dərc olunan zaman isə Henrix Böll "Qayğı konvoyu" romanını yazır. Bu romanda kütləvi zorakılıq zamanı təhlükəsizlik tədbirlərinin ifrat gücləndirilməsindən doğan sosial narazılıqlar təsvir olunur.

1942-ci ildə Henrix Böll Anne Mari Çex adlı bir xanımla evlənir. Bir neçə il sonra isə yazıçı iki oğul atası olur. Böll xanımıyla birgə bir çox amerikan yazıçılarının -Bernard Malamudun, Selencerin və s. əsərlərini alman dilinə tərcümə edir.

Həmin 1985-ci ildə Böllün 1947-ci ildə yazdığı, lakin heç vaxt dərc etmədiyi "Əsgər mirası" romanı çap olunur. Bu əsərdə ikinci dünya müharibəsi zamanı Şərq və Atlantika cəbhələrində baş verən faciəvi hadisələr təsvir olunur. Amerika tənqidçisi Vilyam Boyd yazırdı: "Bu romanda müəyyən qədər özünü zora salma hiss olunsa da, ümumiyyətlə əsər yetkin və sanballı hesab oluna bilər. Ondan, yaşanmış iztirab və bundan doğan müdrikliyin qoxusu gəlir…"

Öz romanlarında, pyeslərində, esselərində, (bütünlükdə qırx cild) Henrix Böll Almaniyanın İkinci dünya müharibəsi zamanı və sonraki illərdə yaşadığı ictimai prosesləri, bir çox hallarda ironik-satirik üslubda təsvir edirdi.

İngilis tənidçisi U.E.Yuill yazırdı: "Böll həmişə geniş miqyaslı yazıçı olub. Onu bütöv bir nəslin taleyi ilə bərabər, qarışqa yuvasına bənzər müasir şəhərlərdə yaşamağa məcbur olan ayrı-ayrı şəxslərin taleyi də narahat edir.

Buna baxmayaraq, heçdə bütün tənqidçilər Böllün yaradıcılığını yüksək qiymətləndirmirdilər. Amerikan tənqidçisi Robert Konrad bu xüsusda qeyd edirdi ki, "Təəssüflər olsun, bir çox hallarda Böll həddən artıq sentimentallıqda, idealizmdə və öz fikirlərini adekvat ifadə edə bilməməkdə günahlandırılırdı".

Məsəlçün, Böllün müasir cəmiyyətin praktisizminə hücumları amerikan tənqidçisi Piter Demetsə sadəlövhlük əlaməti kimi görünürdü. "Əslində mənəvi imperativin arxasında gündəlik, praqmatik hərəkətlərə dərin bir nifrət durur. Ya hər şey, ya heç nə".

Amerikan tənqidçisi Teodor Siolkovskinin fikrincə isə Böll müharibədən sonrakı Almanıyada azsaylı yazıçılardan biridir ki, daimi mənəvi möizələrlə qidalanan uydurma bir dünya yaratmışdı.

Böllün Kölnünü Folknerin Yoknapatofası ilə müqayisə edən Siolkovski həm də qeyd edirdi: "Böll Almaniyanın xəritəsinə tamam yeni bir əyalət gətirməklə bərabər, həm də əsrin ortalarının alman məişətinin ən uğurlu təsvirçisi kimi tanınmışdı".

Əsərləri

  • "Qatar vaxtında gəldi"
  • "Yolçu, nə vaxt gələcəksən…"
  • "Adəmoğlu, haradaydın?"
  • "Və o heç bir şey demədi"
  • "O illərin çörəyi"
  • "Onun yarısında oynanılan bilyard"
  • "Bir təlxəyin düşüncələri"
  • "İcazəsiz məzuniyyət"
  • "Bir ezamiyyətin sonu"
  • "Xanımla birgə çəkilmiş portret"
  • "Katerina Blümün tapdalanmış namusu"
  • "Qayğı konvoyu"
  • "Əsgər mirası"
  • "Atasız evlər"
  • "İrlandiya gündəmi"
  • "Müharibə başlayanda"
  • "Dörd oğluma məktub və ya dörd velosiped"
  • "Mələk susdu"
  • "Solğun köpək"
  • "Burulğanın içində"

İstinadlar

Xarici keçidlər

Avqust 16, 2021
henrix, böll, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, məqalənin, bəzi, məlumatlarının, mənbəsi, göstərilməmişdir, daha, ətraflı, məlumat, üçün, məqalənin, müzakirə, səhifəsinə, ba. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz avqust 2021 Henrix Teodor Boll almanca Heinrich Theodor Boll 21 dekabr 1917 Koln 16 iyul 1985 Langenbroyx alman yazici tercumeci Edebiyyat uzre Nobel mukafati laureati 1972 HENRIX BOLLalm Heinrich Theodor Boll Dogum tarixi 21 dekabr 1917Dogum yeri Koln AlmaniyaVefat tarixi 16 iyul 1985 67 yasinda Vefat yeri Bonn AlmaniyaDefn yeriVetendasligi AlmaniyaTehsili Koln UniversitetiFealiyyeti soz yazicisi ssenarist tercumeci sair roman yazicisi yazici muellifEserlerinin dili almancaTaninmis eserleri Ve birce kelme de demedi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Heyati 2 Yaradiciligi 3 Eserleri 4 Istinadlar 5 Xarici kecidlerHeyati RedakteMeshur alman prozaiki ve novellisti Henrix Teodor Boll Reyn vadisinin en boyuk seheri olan Kolnde agac ustasi Viktor Bollun ve Mari Xermanns Bollun coxusaqli ailesinde dunyaya goz acib Bollun ulu babalari XIII Henrixin dovrunde Ingiltereden qacmisdilar Butun fanatik katolikller kimi onlar da protestant anqlikan kilsesi terefinden teqiblere meruz qalmisdilar Hele usaqliq dovrunden seirler ve hekayeler yazan Boll orta mektebi bitirenden sonra Hitleryuqende uzv olmayan tek tuk yeniyetmelerden olur Buna baxmayaraq orta tehsilini basa vurandan bir il sonra onu mecburi emek islerine celb edirler 1939 cu ilde ise Boll herbi xidmete cagirilir O serq ve qerb cebhelerinde kapral cininde xidmet edir bir nece defe yaralanir 1945 ci ilde Amerika herbi hisseleri terefinden esir goturulur ve bir nece ay Fransanin cenubundaki herbi esir dusergelerinden birinde saxlanilir Dogma seherine qayidandan sonra Boll bir nece muddet Koln universitetinde tehsil alir bir muddet atasinin emalatxanasinda sonra ise demoqrafik statistika uzre seher burosunda isleyir ve butun bu muddet erzinde yaradiciliqla mesgul olmagina davam edir Henrix Boll 67 yasinda Bonn yaxinliginda oglanlarindan birinin evinde qonaq qalarken gozlenilmeden vefat edir Yaradiciligi Redakte1949 cu ilde onun ilk eseri olan Qatar vaxtinda geldi povesti kitab halinda derc olunur ve edebi muhitin regbetini qazanir Eser muharibeden qayidib yeniden olum tehlukesiyle uzlesmek mecburiyyetinde qalan bir esgerden behs edir Qatar vaxtinda geldi eseri Bollun menasiz muharibe muharibeden sonraki illerin agri acilarindan behs eden kitablar seriyasindan olan ilk eseridir Bunlarin icinde en taninmislari Yolcu ne vaxt geleceksen Hardaydin Adam O illerin coreyi eserleridir Henrix Bollun muellif uslubu nasizm pafosundan azad olan sade aydin alman dilini berpa etmek meqsedi gudurdu Henrix Bollun bustu Ilk romani olan Onun yarisinda oynanilan bilyard da yazici Trummer literatur Xarabaliqlar edebiyyati manerasindan uzaqlasaraq meshur Koln arxitektorlarinin ailesinden behs edir Eser ailenin bir gununun tesviri ile mehdudlassa da reminsensiyalar ve xatireler vasitesile Boll uc neslin heyatini tesvir edir Roman Kayzer Vilhelmin hakimiyyetinin son illerinden tutmus 50 ci illerin ciceklenen Almaniya sina qeder boyuk bir dovru ehate edir Onun yarisinda oynanilan bilyard Bollun evvelki eserlerinden tekce miqyasina gore yox hem de forma baximindan murekkebliyi ile secilir Alman tenqidcisi Henri Plard yazirdi Bu kitab insan mehebbetinin botovluyunu tamligini gosterdiyine gore oxucuda boyuk ruhi rahatliq yaradir XX yuzilin 60 ci illerde Bollun eserleri kompozisiya baximindan daha da murekkeblesir Yazicinin 1963 cu ilde yazdigi Bir telxeyin dusunceleri romaninda bas veren hadiseler de bir gunde cereyan edir Romanin merkezinde telefonla danisan genc oglan durur ve hadiseler de mehz onun dilinden danisilir Qehreman muharibeden sonraki Almaniya cemiyyetinin riyakarligina tabe olmamaq ucun telxek rolunu oynamagi qerarlasdirir Tenqidci Diter Xanike bu eser barede yazmisdi Bu romanda biz yene de Bollun esas movzularindan bir necesi ile rastlasiriq muasir Almaniyanin sukani arxasinda duran insanlarin nasist kecmisi ve muharibeden sonraki Almaniya cemiyyetinde katolik kilsesinin rolu Icazesiz mezuniyyet 1964 ve Bir ezamiyyetin sonu 1966 eserlerinin movzusu da resmi dovlet orqanlarina qarsi mubarizedir Evvelki eserlerle muqayisede daha boyuk hecmli ve daha murekkeb struktura malik olan Xanimla birge cekilmis portret romani Leni Pfeyferin intervusu ve onun senedleri esasinda qurulmus reportaj formasinda yazilsa da burada bas qehremanla beraber daha altmis adamin taleyi isiqlanir Amerika tenqidcisi Ricard Lokk yazirdi Alman tarixinin altmis ili boyu Leni Pfeyferin taleyini izleyen Boll umumbeseri deyerleri teblig eden bir roman yaratmaga nail olub Bu roman 1972 ci ilde Bolle Nobel mukafati teqdim olunan zaman xususi qeyd olunmusdu Alman edebiyyatinin intibahina xidmet eden ve realligi genis sekilde ehate etmekle beraber insan xarakterlerini yuksek ustaliqla acan eserler yaratdigina gore Boll 1972 ci ilde Isvec Akademiyasinin adicekilen mukafatina layiq gorulur Akademiyanin numayendesi Karl Raqner Qirov oz nitqinde bele demisdi Bu intibah haminin fikrince artiq mehve mehkum olan lakin teeccubumuze regmen dirilib yeni behreler veren bir medeniyyetin kulden dogulub alova cevrilmesiyle muqayise oluna biler Hele Nobel mukafati almamisdan evvel Bollun eserleri neinki Qerbi hetta Serqi Almaniyada SSRI de daxil olmaqla butun sosialist olkelerinde meshurlasmisdi ve milyonlarla tirajla satilirdi Bununla beraber Henrix Boll yazicilarin beynelxalq teskilati olan PEN klubun rejimlerin tezyiqlerine meruz qalan yazicilara huquqlarinin qorunmasi sahesinde gorduyu islere feal sekilde yardim edirdi 1974 cu ilde SSRI den surgun olunan kommunist Aleksandr Soljenitsin Parise kocmezden evvel uzun muddet Henrix Bollun evinde yasamisdi Soljenitsina yardim etdiyi ilde Boll Katerina Blumun tapdalanmis namusu adli publisistik povestini yazir ve satqin jurnalistikani keskin sekilde tenqid edir Bu eserde haqsiz olaraq tezyiqlere meruz qalan qadin nehayetde bezib namusunu tapdalamis reportyoru oldurur 1972 ci ilde metbuatda Baader Meynhoffun terrorcu qrupu barede genis materiallar derc olunan zaman ise Henrix Boll Qaygi konvoyu romanini yazir Bu romanda kutlevi zorakiliq zamani tehlukesizlik tedbirlerinin ifrat guclendirilmesinden dogan sosial naraziliqlar tesvir olunur 1942 ci ilde Henrix Boll Anne Mari Cex adli bir xanimla evlenir Bir nece il sonra ise yazici iki ogul atasi olur Boll xanimiyla birge bir cox amerikan yazicilarinin Bernard Malamudun Selencerin ve s eserlerini alman diline tercume edir Hemin 1985 ci ilde Bollun 1947 ci ilde yazdigi lakin hec vaxt derc etmediyi Esger mirasi romani cap olunur Bu eserde ikinci dunya muharibesi zamani Serq ve Atlantika cebhelerinde bas veren facievi hadiseler tesvir olunur Amerika tenqidcisi Vilyam Boyd yazirdi Bu romanda mueyyen qeder ozunu zora salma hiss olunsa da umumiyyetle eser yetkin ve sanballi hesab oluna biler Ondan yasanmis iztirab ve bundan dogan mudrikliyin qoxusu gelir Oz romanlarinda pyeslerinde esselerinde butunlukde qirx cild Henrix Boll Almaniyanin Ikinci dunya muharibesi zamani ve sonraki illerde yasadigi ictimai prosesleri bir cox hallarda ironik satirik uslubda tesvir edirdi Ingilis tenidcisi U E Yuill yazirdi Boll hemise genis miqyasli yazici olub Onu butov bir neslin taleyi ile beraber qarisqa yuvasina benzer muasir seherlerde yasamaga mecbur olan ayri ayri sexslerin taleyi de narahat edir Buna baxmayaraq hecde butun tenqidciler Bollun yaradiciligini yuksek qiymetlendirmirdiler Amerikan tenqidcisi Robert Konrad bu xususda qeyd edirdi ki Teessufler olsun bir cox hallarda Boll hedden artiq sentimentalliqda idealizmde ve oz fikirlerini adekvat ifade ede bilmemekde gunahlandirilirdi Meselcun Bollun muasir cemiyyetin praktisizmine hucumlari amerikan tenqidcisi Piter Demetse sadelovhluk elameti kimi gorunurdu Eslinde menevi imperativin arxasinda gundelik praqmatik hereketlere derin bir nifret durur Ya her sey ya hec ne Amerikan tenqidcisi Teodor Siolkovskinin fikrince ise Boll muharibeden sonraki Almaniyada azsayli yazicilardan biridir ki daimi menevi moizelerle qidalanan uydurma bir dunya yaratmisdi Bollun Kolnunu Folknerin Yoknapatofasi ile muqayise eden Siolkovski hem de qeyd edirdi Boll Almaniyanin xeritesine tamam yeni bir eyalet getirmekle beraber hem de esrin ortalarinin alman meisetinin en ugurlu tesvircisi kimi taninmisdi Eserleri Redakte Qatar vaxtinda geldi Yolcu ne vaxt geleceksen Ademoglu haradaydin Ve o hec bir sey demedi O illerin coreyi Onun yarisinda oynanilan bilyard Bir telxeyin dusunceleri Icazesiz mezuniyyet Bir ezamiyyetin sonu Xanimla birge cekilmis portret Katerina Blumun tapdalanmis namusu Qaygi konvoyu Esger mirasi Atasiz evler Irlandiya gundemi Muharibe baslayanda Dord ogluma mektub ve ya dord velosiped Melek susdu Solgun kopek Burulganin icinde Istinadlar RedakteXarici kecidler RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Henrix Boll amp oldid 5965367, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.