Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Handu-Arsakda qala adı.
Toponomik izahı
Şimali Qafqazda Anttübə (anttəpə) təpə adı ilə mənaca eynidir. Qədim türk dillərində anta, anda, andit- "izləmək", "keşik çəkmək" sözündəndir. Anta, anda dedikdə qaraulxana nəzərdə tutulur. Keçmişdə antalar (andalar) müəyyən bir ölkənin, əyalətin, elin (tayfanın) məskunlaşdığı ərazinin sərhədlərində gecələr keşikçilərin durduğu təpə yerlər idi. Keşikçi məntəqələri adlarındandır. Anta-(anda) sözündən düzəlmiş toponimlərin ( yaşayış məntəqə, dağ və təpə adlarının) qədim tarixi vardır. E.ə. VIII əsrdə Urartu çarının bir qaya yazısında Andamaniv və həmin əsrdə Cənubi Azərbaycan ərazisində Qızılüzən çayının hövzəsində Andia yaşayış məntəqə adları məlumdur. Şərqi Anadoluda Fərat çayının yuxarı axınında, onun sol sahilində Andit kənd, Şimali Qafqazda Stavropol quberniyasında Andi-Aqigöl və Andçay, Dağıstanda Andi dairə adı, And göysu çayının adı və Qunib dairəsində Andi kəndi. Naxçıvanda Əndəmiç toponimləri də bu sözdən düzəlmişdir. Kalankatlının "Albaniya tarixi"ndə Albaniyada Arsakda (Yuxari Qarabag) handu ( əvvəlinə ermənicə yazılışda "h" səsi əlavə edilmişdir) məntəqə adı çəkilir ( III kitab, 19-cu fəsil). Andu qalasu albanların xristian hissəsinin hökmdarı Səhl oğlu Adarnaseh tərəfindən IX əsrin ortalarında tikilmişdi. (Həmin hökmdar ərəb tarixiçsi Təbərinin əsərində Aderners ibn Saq əl-Xaçini adlanır və onun 855-ci ildə tutulub Ərəb xilafətinin mərkəzi Samirəyə aparıldığı göstərilir). Yuxari Qarabagda Xotavəng monostırının XII əsrə aid kitabəsində bu qala handaberd (Handqala, əsli And qala) adlanır. Bu qalanın adı ilə adlanmış kənd Hand adlanırdı. İndi Əsgəran rayonunda yerləşən bu kənd də 1828- 1830-cu illərdə İrandan gəlmə ermənilər yerləşdirildikdən sonra ermənicə Xantsk formasındadır. Albaniyada əhali türk mənşəli idi, əks halda türkmənşəli anta, anda sözü qala adında əksini tapa bilməzdi. İrəvan əyalətində (Vedibasarda) Andi və Dərəçiçək mahalında Andi kənd adları barədə.
Həmçinin bax
Xarici keçid
http://karabakhinfo. Arxivləşdirilib 2017-08-06 at the Wayback Machine
İstinadlar
- B.Budaqov,Q.Qeybullayev Yuxarı Qarabağın Toponimləri
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Handu Arsakda qala adi Mundericat 1 Toponomik izahi 2 Hemcinin bax 3 Xarici kecid 4 IstinadlarToponomik izahiredakteSimali Qafqazda Anttube anttepe tepe adi ile menaca eynidir Qedim turk dillerinde anta anda andit izlemek kesik cekmek sozundendir Anta anda dedikde qaraulxana nezerde tutulur Kecmisde antalar andalar mueyyen bir olkenin eyaletin elin tayfanin meskunlasdigi erazinin serhedlerinde geceler kesikcilerin durdugu tepe yerler idi Kesikci menteqeleri adlarindandir Anta anda sozunden duzelmis toponimlerin yasayis menteqe dag ve tepe adlarinin qedim tarixi vardir E e VIII esrde Urartu carinin bir qaya yazisinda Andamaniv ve hemin esrde Cenubi Azerbaycan erazisinde Qiziluzen cayinin hovzesinde Andia yasayis menteqe adlari melumdur Serqi Anadoluda Ferat cayinin yuxari axininda onun sol sahilinde Andit kend Simali Qafqazda Stavropol quberniyasinda Andi Aqigol ve Andcay Dagistanda Andi daire adi And goysu cayinin adi ve Qunib dairesinde Andi kendi Naxcivanda Endemic toponimleri de bu sozden duzelmisdir Kalankatlinin Albaniya tarixi nde Albaniyada Arsakda Yuxari Qarabag handu evveline ermenice yazilisda h sesi elave edilmisdir menteqe adi cekilir III kitab 19 cu fesil Andu qalasu albanlarin xristian hissesinin hokmdari Sehl oglu Adarnaseh terefinden IX esrin ortalarinda tikilmisdi Hemin hokmdar ereb tarixicsi Teberinin eserinde Aderners ibn Saq el Xacini adlanir ve onun 855 ci ilde tutulub Ereb xilafetinin merkezi Samireye aparildigi gosterilir Yuxari Qarabagda Xotaveng monostirinin XII esre aid kitabesinde bu qala handaberd Handqala esli And qala adlanir Bu qalanin adi ile adlanmis kend Hand adlanirdi Indi Esgeran rayonunda yerlesen bu kend de 1828 1830 cu illerde Irandan gelme ermeniler yerlesdirildikden sonra ermenice Xantsk formasindadir Albaniyada ehali turk menseli idi eks halda turkmenseli anta anda sozu qala adinda eksini tapa bilmezdi Irevan eyaletinde Vedibasarda Andi ve Derecicek mahalinda Andi kend adlari barede 1 Hemcinin baxredakteArsak HabandXarici kecidredaktehttp karabakhinfo Arxivlesdirilib 2017 08 06 at the Wayback MachineIstinadlarredakte B Budaqov Q Qeybullayev Yuxari Qarabagin Toponimleri Menbe https az wikipedia org w index php title Handu amp oldid 5729627