Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Həyatizadə Mehmed Əmin Əfəndi (v. sentyabr 1747, Dəməşq əyaləti) — Osmanlı alimi, təbibi və şeyxülislamı.
| Mehmed Əmin Əfəndi | |
|---|---|
| Əvvəlki | Pirizadə Mehmed Sahib Əfəndi |
| Sonrakı | Seyid Mehmed Zeynalabdin Əfəndi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Dəməşq əyaləti, Osmanlı imperiyası |
| Atası | Əhməd Əfəndi |
Həyatı
Doğum tarixi bilinmir. Babası IV Mehmed dönəminin baş həkimi yəhudi əsilli Mustafa Feyzi Əfəndi, atası isə müdərris Əhməd Əfəndidir. Mədrəsə təhsilini tamamladıqdan sonra müdərrislik ünvanı aldı və ailəsinin nüfuzu sayəsində sürətlə yüksəldi. Ardından Yenişəhər qazılığına gətirildi. 1734-cü ildə Ədirnə qazısı, qardaşı Mustafa Feyzi Əfəndinin təqaüdə ayrılmasının ardından 1736-cı ilin martında baş həkimliyə yüksəldi. Çox keçmədən 17 mart 1738-ci ildə Məkkə və İstanbul qazılığına gətirildi. 1739-cu ildə qazılıqdan alındı və 11 fevral 1740-cı ildə Rumeli qazəsgərliyinə yüksəldi. 29 avqust 1741-ci ildə vəzifə müddəti tamam oldu. Bir müddət dövlət vəzifələrindən uzaq qaldıqdan sonra 5 aprel 1746-cı ildə şeyxülislamlığa gətirildi. Çox qısa qaldığı bu vəzifə əsnasında Fransa yönümlü siyasət yürüdən Humbaracı Əhməd Paşanı dəstəklədi.
7 aya yaxın şeyxülislam olan Mehmed Əmin Əfəndi xəstəliyi səbəbilə fətva vəzifəsini yerinə gətirə bilməmiş, xüsusilə çox göstərişli həyat yaşamı və üləmaya qarşı sərt münasibətilə əleyhdarlarının sayını artırmışdı. Bu səbəblə 25 oktyabr 1746-cı ildə vəzifədən alındı və Bursaya sürgün edildi. Öz istəyilə və xələfi Zeynalabdin Əfəndinin təklifi ilə Məkkə qazısı təyin olunsa da, Dəməşq yaxınlığında səhhəti pisləşdi və istehfa etdi. Yenə xələfinin təklifiylə Bursada yaşaması üçün 1747-ci ilin sentyabrında xüsusi fərman yazıldı. Ancaq fərman ona çatmadan Dəməşqdə vəfat etdi. Baş həkimlikdən şeyxülislamlığa yüksələn ilk şəxs olaraq Osmanlı tarixində yer almışdır.
Mənbə
- İzzî, Târih, İstanbul 1199, vr. 55a-b, 172a-b;
- Devhatü’l-meşâyih, s. 84;
- Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, IV/2, s. 208, 475;
- Danişmend, Kronoloji, V, 140.
İstinadlar
- Sicill-i Osmânî, I, 406;
- İlmiyye Salnâmesi, s. 184, 521–522, bir fetva örneğiyle birlikte;
- Subhî, Târih, İstanbul 1199, vr. 121b, 162b, 201b;
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Heyatizade Mehmed Emin Efendi v sentyabr 1747 Demesq eyaleti Osmanli alimi tebibi ve seyxulislami Mehmed Emin Efendi86 Osmanli seyxulislamiEvvelkiPirizade Mehmed Sahib EfendiSonrakiSeyid Mehmed Zeynalabdin EfendiSexsi melumatlarVefat tarixi sentyabr 1747Vefat yeri Demesq eyaleti Osmanli imperiyasiAtasi Ehmed EfendiHeyatiDogum tarixi bilinmir Babasi IV Mehmed doneminin bas hekimi yehudi esilli Mustafa Feyzi Efendi atasi ise muderris Ehmed Efendidir Medrese tehsilini tamamladiqdan sonra muderrislik unvani aldi ve ailesinin nufuzu sayesinde suretle yukseldi Ardindan Yeniseher qaziligina getirildi 1734 cu ilde Edirne qazisi qardasi Mustafa Feyzi Efendinin teqaude ayrilmasinin ardindan 1736 ci ilin martinda bas hekimliye yukseldi Cox kecmeden 17 mart 1738 ci ilde Mekke ve Istanbul qaziligina getirildi 1739 cu ilde qaziliqdan alindi ve 11 fevral 1740 ci ilde Rumeli qazesgerliyine yukseldi 29 avqust 1741 ci ilde vezife muddeti tamam oldu Bir muddet dovlet vezifelerinden uzaq qaldiqdan sonra 5 aprel 1746 ci ilde seyxulislamliga getirildi Cox qisa qaldigi bu vezife esnasinda Fransa yonumlu siyaset yuruden Humbaraci Ehmed Pasani destekledi 7 aya yaxin seyxulislam olan Mehmed Emin Efendi xesteliyi sebebile fetva vezifesini yerine getire bilmemis xususile cox gosterisli heyat yasami ve ulemaya qarsi sert munasibetile eleyhdarlarinin sayini artirmisdi Bu sebeble 25 oktyabr 1746 ci ilde vezifeden alindi ve Bursaya surgun edildi Oz isteyile ve xelefi Zeynalabdin Efendinin teklifi ile Mekke qazisi teyin olunsa da Demesq yaxinliginda sehheti pislesdi ve istehfa etdi Yene xelefinin teklifiyle Bursada yasamasi ucun 1747 ci ilin sentyabrinda xususi ferman yazildi Ancaq ferman ona catmadan Demesqde vefat etdi Bas hekimlikden seyxulislamliga yukselen ilk sexs olaraq Osmanli tarixinde yer almisdir MenbeIzzi Tarih Istanbul 1199 vr 55a b 172a b Devhatu l mesayih s 84 Uzuncarsili Osmanli Tarihi IV 2 s 208 475 Danismend Kronoloji V 140 IstinadlarSicill i Osmani I 406 Ilmiyye Salnamesi s 184 521 522 bir fetva ornegiyle birlikte Subhi Tarih Istanbul 1199 vr 121b 162b 201b