Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu səhifədə iş davam etməkdədir. Müdaxilə etməyə tələsməyin!
|
Gelibolu müqaviləsi (türk. Gelibolu Antlaşması) — 1403-cü ilin yanvar-fevralında imzalanmış sülh və ticarət müqaviləsi. Gelibolu müqaviləsi Balkanlardakı Osmanlı ərazilərinin hökmdarı Süleyman Çələbi ilə Bizans imperiyası, Genuya Respublikası, Venesiya Respublikası, Arxipelaq hersoqluğu və Hospitalyerlər ordeni arasında bağlanmış sülh müqaviləsi idi. Ankara döyüşündən sonra bağlanan bu müqavilə ilə Süleyman, qardaşları ilə varislik uğrunda mübarizədə öz mövqeyini möhkəmləndirməyə çalışarkən, itirdikləri torpaqları geri qaytaran və Osmanlı hökmdarı üzərində nominal üstünlük əldə edən xristian dövlətlərinə, xüsusilə Bizanslara böyük güzəştlər etdi. Qanunlar, Süleyman və Osmanlı varislik mübarizəsinin qalibi I Mehmed dövründə qüvvədə qaldı. Lakin 1421-ci ildə I Mehmedin ölümündən sonra müqavilə qüvvədən düşdü.
| Gelibolu müqaviləsi | |
|---|---|
| Müqavilənin tipi | sülh və ticarət müqavilsi |
| İmzalanma tarixi | yanvar/fevarl 1403 |
| İmzalanma yeri | Gelibolu |
| Qüvvəyə minməsi | |
| • şərtləri | Süleyman Çələbi ilə Bizans imperiyası arasında ittifaq müqaviləsi; Süleyman Çələbi ilə Genuya, Venesiya və Yunanıstandakı mülkləri və vassalları arasında imzalanmış sülh və ticarət müqaviləsi |
| İmzalayanlar | |
| Tərəflər | Süleyman Çələbi, Bizans imperiyası, Genuya Respublikası, Venesiya Respublikası |
Arxa plan
26 iyul 1402-ci ildə baş verən Ankara döyüşündən sonra Osmanlı sultanı I Bəyazid türk-monqol sərkərdəsi Əmir Teymur tərəfindən məğlub edilərək əsir alındı. Bu mühüm hadisə I Bəyazid tərəfindən ələ keçirilən müstəqil türk bəyliklərinin əksəriyyətini yenidən quran Əmir Teymurun Anadoludakı Osmanlı torpaqlarını bölüşdürməsi bölgədəki güc balansını parçalamış oldu. Əmir Teymur Balkanlara müdaxilə etmədi: Ankaradan öncə Bizans imperiyasının son qalığı olan Konstantinopolla əlaqə kəsildi və Bəyazidin əlinə keçmə ərəfəsində idi. Anadoludakı kimi, Osmanlıların gücünün qəfil zəifləməsi Balkanlarda da hakimiyyət boşluğu yaratdı. Osmanlı dövlətinə meydan oxumaq üçün bölgədəki müxtəlif xristian dövlətləri - Bizanslılar, Macarıstan krallığı, Venesiya Respublikası və bəzi kiçik hökmdarlar hər biri öz maraqlarını maksimum dərəcədə qorumağa çalışırdı.
Bəyazidin böyük oğlu Süleyman Çələbi Ankaradakı məğlubiyyətdən sonra avqustun 20-də Geliboluya gəldi. Digər qardaşları Anadoluda Əmir Teymurla mübarizəni davam etdirib, bacardıqları qədər torpaqları geri almağa çalışarkən, Süleyman Balkanlardakı Osmanlı ərazilərini (Rumeli) nəzarət altına aldı. Vəziyyətinin güvənli olmadığı Süleyman Çələbinin vacib addımlarından biri Anadoluya qayıdıb qardaşları və digər rəqiblərinə qarşı mübarizə aparmaq idi. Məqsədi bölgənin xristian dövlətləri ilə atəşkəs yaratmaq idi. Sentyabrın 22-də məsələ haqqında müzakirə aparan Venesiya Senatı Gelibolu üzərində nəzarəti ələ almağa çalışırdı. Venesiyalılar, Qərbdən kömək üçün Parisdə səfərdə olan Bizans imperatoru II Manuil ilə təmasa keçərək Manuilin qardaşı oğlu və regenti VII İohannın Venesiyanın dəniz və ticarətdə rəqibi Genuya Respublikasına rəğbət bəslədiyi üçün onu evə qayıtmağa çağırdılar.
Aparılan danışıqlar nəticəsində Süleyman həm Venesiyaya, həm də Manuilə elçilər göndərərək mühüm güzəştlər etdi. Manuil 9 iyun 1403-cü ilə qədər Konstantinopola qayıtmayacaqdı və onun yoxluğunda üç ay yarım davam edən danışıqlardan sonra razılıq əldə olundu. Afinanı ələ keçirmiş Florensiyalı I Antonio Akkiaiuoli ilə rəqabətini həll etmək üçün Osmanlının gücündən istifadə etmək istəyən Venesiyalılar ən təcrübəli diplomatları Pietro Zeno və Marko Qrimani danışıqlara, Genuya isə Jan de Şatemorandı elçi göndərdi.
Müddəalar
Peradakı mirzələrə müqavilənin hazırlanmasında gördükləri işlərə görə ödəniş edildikdən sonra, müqavilə 1403-cü ilin yanvarında və ya fevralın əvvəlində imzalanmışdır. Müqavilənin günümüzə qədər yalnız bir nüsxəsi: türkcə orijinalının zəif venesiya tərcüməsi gəlib çatmışdır. Müqavilənin müddəaları aşağıdakılardır:
- Sultan Süleyman, "Yunanların böyük imperatoru VII İohann yanında Rodosun böyük kommunaları (Hospitalyerlər ordeni), Venesiya, Genuya , Xios və Naksos hersoqluğu ilə onların Egey və Qara dənizdəki bütün torpaqları, adaları və mülkləri qarşılığında "həqiqi" sülh bağladı."
- Sultan Süleyman Bizans imperatoruna "Saloniki və Kalamariyanı bütün torpaqları ilə birlikdə", "Qalikosdan Paravardaro çayına qədər" sahil və Panidosdan (Mərmərə dənizində) Mesembriyaya (Qara dənizdə) qədər bölgə və bütün qalaları ilə birlikdə Palateoriya bölgəsini güzəştə getdi. Bizanslılar artıq xərac ödəməli deyildilər və istədikləri kimi qalalar inşa etməkdə sərbəst idilər. Dövrün Bizans tarixçisi Duka, Süleymanın "Lamiya qədər Struma çayı bölgələri, Peloponnes və Konstantinopol ətrafındakı torpaqları, yəni Hieron Stomiondan Varnaya qədər Boğaziçi və Qara dəniz boyunca bütün sahil qalalarını" təslim etdiyini qeyd etmişdir. Bu yazılar, Süleymanın Struma çayından Lamiya, yəni Makedoniya sahilləri (o cümlədən Halkidiki) və Fessaliya sahillərindən Maliak körfəzinə qədər bütün sahilyanı ərazilərə nəzarəti verdiyi şəklində şərh edilmişdir. Bu nəzarətin nə qədər müddətə ölkə daxili ərazilərə yayıldığı haqqında dəqiq məlumat yoxdur.
Nəticəsi
İstinadlar
- Kastritsis, 2007. səh. 1-2,5
- Kastritsis, 2007. səh. 5-8
- Dennis, 1967. səh. 72
- Setton, 1976. səh. 376
- Dennis, 1967. səh. 72-73
- Dennis, 1967. səh. 73-74
- Miller, 1908. səh. 361
- Dennis, 1967. səh. 74
- Dennis, 1967. səh. 75
- Dennis, 1967. səh. 77-78, 81
- Dennis, 1967. səh. 78, 81
- Magoulias, 1975. səh. 100
- Bakalopulos, 1962. səh. 60-62
Mənbə
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu sehifede is davam etmekdedir Mudaxile etmeye telesmeyin Eger komek etmek isteyirsinizse ya da sehife yarimciq qalibsa sehifeni yaradan istifadeci ile elaqe qura bilersiniz Sehifenin tarixcesinde sehife uzerinde islemis istifadecilerin adlarini gore bilersiniz Redaktelerinizi menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Bu meqale sonuncu defe 0 saniye evvel Xayala Mammadli muzakire tohfeler terefinden redakte olunub Yenile Gelibolu muqavilesi turk Gelibolu Antlasmasi 1403 cu ilin yanvar fevralinda imzalanmis sulh ve ticaret muqavilesi Gelibolu muqavilesi Balkanlardaki Osmanli erazilerinin hokmdari Suleyman Celebi ile Bizans imperiyasi Genuya Respublikasi Venesiya Respublikasi Arxipelaq hersoqlugu ve Hospitalyerler ordeni arasinda baglanmis sulh muqavilesi idi Ankara doyusunden sonra baglanan bu muqavile ile Suleyman qardaslari ile varislik ugrunda mubarizede oz movqeyini mohkemlendirmeye calisarken itirdikleri torpaqlari geri qaytaran ve Osmanli hokmdari uzerinde nominal ustunluk elde eden xristian dovletlerine xususile Bizanslara boyuk guzestler etdi Qanunlar Suleyman ve Osmanli varislik mubarizesinin qalibi I Mehmed dovrunde quvvede qaldi Lakin 1421 ci ilde I Mehmedin olumunden sonra muqavile quvveden dusdu Gelibolu muqavilesiMuqavilenin tipi sulh ve ticaret muqavilsiImzalanma tarixi yanvar fevarl 1403Imzalanma yeri GeliboluQuvveye minmesi sertleri Suleyman Celebi ile Bizans imperiyasi arasinda ittifaq muqavilesi Suleyman Celebi ile Genuya Venesiya ve Yunanistandaki mulkleri ve vassallari arasinda imzalanmis sulh ve ticaret muqavilesiImzalayanlar Suleyman Celebi Bizans imperiyasi Genuya Respublikasi Venesiya RespublikasiTerefler Suleyman Celebi Bizans imperiyasi Genuya Respublikasi Venesiya RespublikasiArxa planMuqavileni esas imzalayanlarXVI esrin sonlarina aid Rumeli hokmdari Suleyman Celebinin tesviriXV esre aid VII Iohannin miniatur portreti 26 iyul 1402 ci ilde bas veren Ankara doyusunden sonra Osmanli sultani I Beyazid turk monqol serkerdesi Emir Teymur terefinden meglub edilerek esir alindi Bu muhum hadise I Beyazid terefinden ele kecirilen musteqil turk beyliklerinin ekseriyyetini yeniden quran Emir Teymurun Anadoludaki Osmanli torpaqlarini bolusdurmesi bolgedeki guc balansini parcalamis oldu Emir Teymur Balkanlara mudaxile etmedi Ankaradan once Bizans imperiyasinin son qaligi olan Konstantinopolla elaqe kesildi ve Beyazidin eline kecme erefesinde idi Anadoludaki kimi Osmanlilarin gucunun qefil zeiflemesi Balkanlarda da hakimiyyet boslugu yaratdi Osmanli dovletine meydan oxumaq ucun bolgedeki muxtelif xristian dovletleri Bizanslilar Macaristan kralligi Venesiya Respublikasi ve bezi kicik hokmdarlar her biri oz maraqlarini maksimum derecede qorumaga calisirdi Beyazidin boyuk oglu Suleyman Celebi Ankaradaki meglubiyyetden sonra avqustun 20 de Geliboluya geldi Diger qardaslari Anadoluda Emir Teymurla mubarizeni davam etdirib bacardiqlari qeder torpaqlari geri almaga calisarken Suleyman Balkanlardaki Osmanli erazilerini Rumeli nezaret altina aldi Veziyyetinin guvenli olmadigi Suleyman Celebinin vacib addimlarindan biri Anadoluya qayidib qardaslari ve diger reqiblerine qarsi mubarize aparmaq idi Meqsedi bolgenin xristian dovletleri ile ateskes yaratmaq idi Sentyabrin 22 de mesele haqqinda muzakire aparan Venesiya Senati Gelibolu uzerinde nezareti ele almaga calisirdi Venesiyalilar Qerbden komek ucun Parisde seferde olan Bizans imperatoru II Manuil ile temasa kecerek Manuilin qardasi oglu ve regenti VII Iohannin Venesiyanin deniz ve ticaretde reqibi Genuya Respublikasina regbet beslediyi ucun onu eve qayitmaga cagirdilar Aparilan danisiqlar neticesinde Suleyman hem Venesiyaya hem de Manuile elciler gondererek muhum guzestler etdi Manuil 9 iyun 1403 cu ile qeder Konstantinopola qayitmayacaqdi ve onun yoxlugunda uc ay yarim davam eden danisiqlardan sonra raziliq elde olundu Afinani ele kecirmis Florensiyali I Antonio Akkiaiuoli ile reqabetini hell etmek ucun Osmanlinin gucunden istifade etmek isteyen Venesiyalilar en tecrubeli diplomatlari Pietro Zeno ve Marko Qrimani danisiqlara Genuya ise Jan de Satemorandi elci gonderdi Muddealar1410 cu ilde Osmanlida Fetret dovrunun son merhelesinde Balkanlarin cenubu ve Qerbi Anadolunun xeritesi Osmanli imperiyasinin Balkanlardaki erazileri esasen Gelibolu muqavilesinin muddealarina uygundur Peradaki mirzelere muqavilenin hazirlanmasinda gordukleri islere gore odenis edildikden sonra muqavile 1403 cu ilin yanvarinda ve ya fevralin evvelinde imzalanmisdir Muqavilenin gunumuze qeder yalniz bir nusxesi turkce orijinalinin zeif venesiya tercumesi gelib catmisdir Muqavilenin muddealari asagidakilardir Sultan Suleyman Yunanlarin boyuk imperatoru VII Iohann yaninda Rodosun boyuk kommunalari Hospitalyerler ordeni Venesiya Genuya Xios ve Naksos hersoqlugu ile onlarin Egey ve Qara denizdeki butun torpaqlari adalari ve mulkleri qarsiliginda heqiqi sulh bagladi Sultan Suleyman Bizans imperatoruna Saloniki ve Kalamariyani butun torpaqlari ile birlikde Qalikosdan Paravardaro cayina qeder sahil ve Panidosdan Mermere denizinde Mesembriyaya Qara denizde qeder bolge ve butun qalalari ile birlikde Palateoriya bolgesini guzeste getdi Bizanslilar artiq xerac odemeli deyildiler ve istedikleri kimi qalalar insa etmekde serbest idiler Dovrun Bizans tarixcisi Duka Suleymanin Lamiya qeder Struma cayi bolgeleri Peloponnes ve Konstantinopol etrafindaki torpaqlari yeni Hieron Stomiondan Varnaya qeder Bogazici ve Qara deniz boyunca butun sahil qalalarini teslim etdiyini qeyd etmisdir Bu yazilar Suleymanin Struma cayindan Lamiya yeni Makedoniya sahilleri o cumleden Halkidiki ve Fessaliya sahillerinden Maliak korfezine qeder butun sahilyani erazilere nezareti verdiyi seklinde serh edilmisdir Bu nezaretin ne qeder muddete olke daxili erazilere yayildigi haqqinda deqiq melumat yoxdur NeticesiIstinadlarKastritsis 2007 seh 1 2 5 Kastritsis 2007 seh 5 8 Dennis 1967 seh 72 Setton 1976 seh 376 Dennis 1967 seh 72 73 Dennis 1967 seh 73 74 Miller 1908 seh 361 Dennis 1967 seh 74 Dennis 1967 seh 75 Dennis 1967 seh 77 78 81 Dennis 1967 seh 78 81 Magoulias 1975 seh 100 Bakalopulos 1962 seh 60 62Menbe