Ulduz ölçüsü — mənbəyin işıq şüalarına perpendikulyar qoyulmuş səthin həmin mənbə tərəfindən nisbi işıqlanmasının əsası 2,512 olan mənfi işarəli loqarifmidir.
Görünən ulduz ölçüsü və ya vizual ulduz ölçüsü-adi gözlə vizual fotometr adlanan qəbuledici vasitəsilə təyin olunan ulduz ölçüsüdür.
Astrofizikada işıqlanmanın fiziki analoqu olaraq ulduz ölçüsü adanlanan kəmiyyətdən istifadə edilir.
Tarixi
Ulduz ölçüsü ilk astrofotometrik anlayışdır. Hələ Hipparx eramızdan əvvəl II yüzillikdə gözlə seçilən ulduzları işıqlanmalarına görə altı ulduz ölçüsünə ayırmışdı. O, qəbul etmişdi ki, ən parlaq (işıqlı) ulduzun ulduz ölçüsü 1, ən zəifinki isə 6-dır.
Parlaqlığın ulduz ölçüsü vasitəsilə qiymətləndirilməsi fiziki, daha doğrusu fizioloji və psixoloji əsasları yalnız Hipparxdan iki min il sonra XIX yüzillikdə Veber və Fexner tərəfindən müəyyən edilmişdir. Veber-Fexner qanunu: hər hansı qıcıqlandırıcı təsirin hiss olunmasındakı dəyişiklik həmin qıcıqlandırıcı amilin nisbi dəyişməsi ilə düz mütənasibdir. Bu qanunu ulduz ölçüsü anlayışına tətbiq etsək, Kainat obyektinə qıcıqlandırıcı, qəbulediciyə (gözə, fotoemulsiyaya, fotolentə və s.) hissiyat mərkəzi kimi baxa bilərik . Qıcıqlandırıcının obyektiv meyarı onun qəbuledicidə yaratdığı işıqlanmadır, ulduz ölçüsü isə bu işıqlanmanın qəbulediciyə təsiri deməkdir. Burada Veber-Fexner qanunu belə ifadə olunur qıcıqlandırıcı (işıqlanma) həndəsi silsilə ilə dəyişəndə, hissiyat (ulduz ölçüsü) ədədi silsilə ilə dəyişir. Deyilənlərə əsasən aşağıdakı ifadəni yazmaq olar:
Burada m və m0 işıqlanmaları, E və E0 olan obyektlərin uyğun ulduz ölçüləridir. Ptolemeyin Almakestində 1000-dən artıq ulduzun ulduz ölçüsü verilmişdir. Bu ulduzların ulduz ölçülərinin müasir təyini göstərir ki, iki ulduzun ulduz ölçüləri fərqi vahidə bərabər olarsa, yəni m-m0=1 olarsa, onda ulduz ölçüsü m0 olan ulduz, ulduz ölçüsü m olan ulduzdan 2,5 dəfə parlaqdır. Odur ki, yuxarıdakı ifadəyə əsasən
Poqson düsturu
1879-cu ildə ingilis astronomu Poqson təklif etmişdir ki, C1=2,500 qəbul edilsin, çünki, -dir. Beləliklə birinci ifadə əvəzinə: yaxud, olar.
Bu ifadələr Poqson düsturu adlanır. Poqson düsturu iki obyektin işıqlanmaları nisbəti məlum olduqda onların ulduz ölçüləri fərqini və ya tərsinə- məlum ulduz ölçüləri fərqinə görə onların işıqlanmaları nisbətini tapmağa imkan verir.
İstinadlar
↑ R.Ə. Hüseynov, Astronomiya, Bakı, 1997
Heifetz, M.; Tirion, W. (2004). A Walk Through the Heavens: A Guide to Stars and Constellations and Their Legends. Cambridge: Cambridge University Press. p. 6.
Pogson, N. (1856). "Magnitudes of Thirty-six of the Minor Planets for the first day of each month of the year 1857". MNRAS. 17: 12. Bibcode:1856MNRAS..17...12P. doi:10.1093/mnras/17.1.12.
September 15, 2021
görünən, ulduz, ölçüsü, ulduz, ölçüsü, mənbəyin, işıq, şüalarına, perpendikulyar, qoyulmuş, səthin, həmin, mənbə, tərəfindən, nisbi, işıqlanmasının, əsası, olan, mənfi, işarəli, loqarifmidir, vizual, ulduz, ölçüsü, gözlə, vizual, fotometr, adlanan, qəbuledici,. Ulduz olcusu menbeyin isiq sualarina perpendikulyar qoyulmus sethin hemin menbe terefinden nisbi isiqlanmasinin esasi 2 512 olan menfi isareli loqarifmidir Gorunen ulduz olcusu ve ya vizual ulduz olcusu adi gozle vizual fotometr adlanan qebuledici vasitesile teyin olunan ulduz olcusudur Astrofizikada isiqlanmanin fiziki analoqu olaraq ulduz olcusu adanlanan kemiyyetden istifade edilir 1 Tarixi RedakteUlduz olcusu ilk astrofotometrik anlayisdir Hele Hipparx eramizdan evvel II yuzillikde gozle secilen ulduzlari isiqlanmalarina gore alti ulduz olcusune ayirmisdi O qebul etmisdi ki en parlaq isiqli ulduzun ulduz olcusu 1 en zeifinki ise 6 dir 2 Parlaqligin ulduz olcusu vasitesile qiymetlendirilmesi fiziki daha dogrusu fizioloji ve psixoloji esaslari yalniz Hipparxdan iki min il sonra XIX yuzillikde Veber ve Fexner terefinden mueyyen edilmisdir Veber Fexner qanunu her hansi qiciqlandirici tesirin hiss olunmasindaki deyisiklik hemin qiciqlandirici amilin nisbi deyismesi ile duz mutenasibdir Bu qanunu ulduz olcusu anlayisina tetbiq etsek Kainat obyektine qiciqlandirici qebulediciye goze fotoemulsiyaya fotolente ve s hissiyat merkezi kimi baxa bilerik Qiciqlandiricinin obyektiv meyari onun qebuledicide yaratdigi isiqlanmadir ulduz olcusu ise bu isiqlanmanin qebulediciye tesiri demekdir Burada Veber Fexner qanunu bele ifade olunur qiciqlandirici isiqlanma hendesi silsile ile deyisende hissiyat ulduz olcusu ededi silsile ile deyisir Deyilenlere esasen asagidaki ifadeni yazmaq olar m m 0 C 1 lg E E 0 displaystyle m m 0 C 1 lg E over E 0 Burada m ve m0 isiqlanmalari E ve E0 olan obyektlerin uygun ulduz olculeridir Ptolemeyin Almakestinde 1000 den artiq ulduzun ulduz olcusu verilmisdir Bu ulduzlarin ulduz olculerinin muasir teyini gosterir ki iki ulduzun ulduz olculeri ferqi vahide beraber olarsa yeni m m0 1 olarsa onda ulduz olcusu m0 olan ulduz ulduz olcusu m olan ulduzdan 2 5 defe parlaqdir Odur ki yuxaridaki ifadeye esasenC 1 1 lg 2 5 2 512 displaystyle C 1 1 over lg 2 5 simeq 2 512 Poqson dusturu Redakte1879 cu ilde ingilis astronomu Poqson teklif etmisdir ki C1 2 500 qebul edilsin cunki l g 2 512 0 4000 1 2 500 displaystyle lg2 512 0 4000 1 over 2 500 dir Belelikle birinci ifade evezine m m 0 2 5 lg E E 0 displaystyle m m 0 2 5 lg E over E 0 yaxud lg E E 0 0 4 m m 0 displaystyle lg E over E 0 0 4 m m 0 olar Bu ifadeler Poqson dusturu adlanir Poqson dusturu iki obyektin isiqlanmalari nisbeti melum olduqda onlarin ulduz olculeri ferqini ve ya tersine melum ulduz olculeri ferqine gore onlarin isiqlanmalari nisbetini tapmaga imkan verir 1 3 Istinadlar Redakte 1 2 R E Huseynov Astronomiya Baki 1997 Heifetz M Tirion W 2004 A Walk Through the Heavens A Guide to Stars and Constellations and Their Legends Cambridge Cambridge University Press p 6 Pogson N 1856 Magnitudes of Thirty six of the Minor Planets for the first day of each month of the year 1857 MNRAS 17 12 Bibcode 1856MNRAS 17 12P doi 10 1093 mnras 17 1 12 Menbe https az wikipedia org w index php title Gorunen ulduz olcusu amp oldid 5231488, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
