fbpx
Wikipedia

Fenol

Avqust 02, 2021

Fenol (Karbalol turşusu) — çox sadə aromatik (ətirli) spirt (C6H5OH), bərk maddədir, rəngsiz olub havada çəhrayı rəng olan kristaldır. Tibbdə az miqdarda dezinfeksiya məqsədilə işlədilir. Fenolun buxarı ilə nəfəs aldıqda selikli qişanı xəstələndirir, dəriyə dəydikdə yanıq əmələ gətirir, qida yoluna düşdükdə qaraciyər və böyrəkləri zədələyir. Hətta kiçik dozalarda bir çox su orqanizmləri üçün məhvedici təsir göstərir. İnsan üçün birdəfəlik ölüm dozası 154 q.-dır.

Fenol
Ümumi
Kimyəvi formulu C₆H₆O
Molyar kütlə 94,11 q/mol
Fiziki xassələri
Sıxlıq 1,07 q/sm³
Termik xüsusiyyətlər
Ərimə nöqtəsi 40,9 °S
Qaynama nöqtəsi 181,84 °S
Buxarın təzyiqi 0,4 ± 0,1 mm Hg
Kimyəvi xassələri
Turşunun dissosasiya sabiti 9,89 ± 0,01
Təsnifatı
CAS-da qeyd. nöm. 108-95-2
PubChem 996
RTECS SJ3325000
ChEBI 15882
ChemSpider 971

Nomenklaturası, fiziki xassələrinin xüsusiyyətləri

Fenollar- aromatik hidroksilli birləşmələr olub, hidroksil qrupu birbaşa aromatik nüvə ilə birləşmişdir. Runqe fenolu daş kömür qətranında tapıb, Loran onun quruluşunu müəyyənləşdirib və Jerar onu fenol adlandırmışdı.

Bir çox fenolların (həmçinin onların törəmələri) İUPAC-a uyğun ənənəvi adları vardır.

  • C6H5OH - fenol
  • o-CH3C6H4OH - o-Krezol
  • m-CH3C6H4OH - m-Krezol
  • COOH C6H4OH - salisil turşusu və s.

Fenolların alfatik spirtlərdən və aromatik karbohidrogenlərdən fərqi ondadır ki, onlar kristallik maddələr olub, sudan ağırdır və yüksək qaynama temperaturuna malikdirlər.

Fenolların alınma üsulları

Fenol iri tonnajlı sənaye məhsulu olduğuna görə əsasən fenol-formaldehid qətranının istehsalında istifadə olunduğundan, onun alınmasının sənaye metodu üzərində dayanaq.

Kömürün kokslaşması - Fenolu sənayedə əsasən kömürdən alırlar. Kokslaşma nəticəsində onun 1 tonundan 200 qram fenol alınır. Fenol əsasən sintetik neft-kimya üsulu ilə alınır.

Sulfonatların qələvi ilə əridilməsi (qılıvi ərintisi reaksiyası) - Natrium benzolsulfonat 350oC-də quru qələvi ilə əridilir. Sulfat turşusunun təsiri əmələ gəlmiş natrium fenolyat fenola çevrilir. Bu ən qədimi üsuldur. İlk dəfə bu yolla fenol 1890-cı ildə Almaniyada istehsal edilmişdir. Bu, həmçinin naftalin sırası sadə fenolların alınması üçün ən əsas metodlardan biri hesab olunur.

Arilhalogenidlərin hidrolizi - Bu texnoloji proses Dau tərəfindən işlənib hazırlanmış və indiyə qədər "Dow Chem.Co" firması fenolu bu üsulla istehsal edilir.

Kumolun hidroperoksidindən fenolun alınması - Propilenin benzolla alkilləşməsindən alınan izopropil benzol-kumol oksidləşdirilərək kumolhidroperoksidə və turşunun sulu məhlulu ilə parçalanmaqla fenola və asetona (həmçinin mox faydalı məhsuldur) çevrilir. Bu prosesin ən maraqlı cəhəti kumolhidroperoksidin parçalanması mərhələsidir. dünyada fenolun illik istehsalı 3 mln. tondur. Fenolun laboratoriya metodu ilə alınmasına diazonium duzlarının hidrolizini göstərmək olar.

Fenolların turşu xassəsi

Fenollar spirtlərə və suya nisbətən güclü turşulardır. Bu onunla əlaqədardır ki, alkil qrupundan fərqli olaraq, fenil qrupu mənfi induktiv effektə malikdir. Bunun nəticəsində fenol molekulundakı hidroksil qrupunun hidrogeni daha müsbət yüklənir. Bundan başqa hidroksil qrupunun hidrogeni qopardıqdan sonra alınan aromatik həlqə fenolyat anionunu effektiv delokalizasiya edir. Bunu fenolun və tsikloheksanolun turşuluq sabitlərini (Ka) müqayisə etdikdədə asanlıqla görmək mümükündür.

Fenol, turşular kimi asanlıqla qələvilərlə reaksiyaya girərək duzlar - fenolyatlar əmələ gətirir. Fenolların turşuluq qabiliyyəti ondan antiseptik kimi istifadə etməyə imkan verir.

Fenolların oksidləşmə polikondensləşmə reaksiyaları

Yüksək istismar göstəricilərinə və məxsusi xassələr kompleksinə malik xüsusi təyinatlı polimer materialların yaradılması üçün yeni effektiv əlaqələndiricilərin, lakların, örtüklərin, çoxsaylı plastiklərin və konstruksiya materiallarının yaradılması tələb olunur. Belə problemlərin həll edilməsində reaksiyayaqabil polifunksional oliqomerlər daha geniş istifadə edilir. Bu tip maddələrə tərkibində müxtəlif funksional qruplar saxlayan polikonyuqə edilmiş əlaqələr sistemli oliqomerlər də aiddir ki, onlar ion və elektrondəyişmə, paramaqnit, yarımkeçirici, bioloji və katalitik aktivlik xassələri ilə yanaşı ərimə və həllolma qabiliyyətinə malik olub, müvafiq funksional qruplara xas olan kimyəvi çevrilmələrdə yüksək fəallıq göstərirlər. H.Şirakova, A.J.Herger və A.G.Mc.-Diamidin məlum işlərindən sonra aromatik aminlərin Berlin A.A, Korşak V.V, Pauşkin Y.M. və əməkdaşlarının tədqiqatlarından sonra isə hidroksiarilenlərin oliqomerlərinin sintezi və xassələrinin öyrənilməsi çoxsaylı tədqiqatların mövzusu oldu. Son zamanlar termoplastların, elastomer və liflərin elektrik keçirici əlavələr, o cümlədən, oliqomer və polimerlərin qarışıqlarının alınması və xassələrinin öyrənilməsi istiqamətində intensiv tədqiqatlar aparılır. Belə materialların elektrik keçiriciliyini geniş intervalda dəyişmək və tənzim etmək mümkündür.

Yaxın bir neçə ildə fenollar, anilinlər, piridinlər, naftollar, Şiff əsasları və azofenollar kimi bir sıra birləşmələrin NaOCl, H2O2 və molekulyar oksigendən istifadə etməklə oksidləşmə-polikondensləşmə (OP) reaksiyaları aparılmışdır. Müxtəlif fenollar üçün yerinə yetirilən OP reaksiyaları böyük maraq doğurur. Mono- və difenolların OP reaksiyalarının üstün cəhətləri ondan ibarətdir ki, asan əldə olunan monomer və oksidləşdiricilərdən istifadə olunur, katalitik sistemlərin diapazonu genişdir və məqsədli məhsulların çıxımı kifayət qədər yüksəkdir, çox zaman zəhərli olmayan ilkin maddələrdən istifadə edilir və alınan oliqo- və polimerlər üzvi həlledicilərdə həll olur ki, bu xassə onların emal texnologiyası üçün çox vacibdir.

Fenolların quruluşundan asılı olaraq onların oksidləşmə məhsulları müxtəlif olur. Ilk dəfə Hey tərəfindən 2,6-əvəzli fenolların oksidləşməsi yolu ilə (oksidləşdirici – O2, katalizator – mis-amin kompleksləri və ya K3[Fe(CN)6]) yüksəkmolekullu polifenilenoksidlər sintez edilmişdir. Bu sahədəki sonrakı tədqiqatlar oksidləşmə reaksiyalarının qanunauyğunluqlarına, onların fenolların tərkibindən və quruluşundan asılılıqlarına və alınan məhsulların tədqiqinə həsr olunmuşdur. Bu istiqamətdə indi də funksionallaşdırılmış polifenilenoksidlər alınması məqsədi ilə tədqiqatlar davam etdirilir.

2,4,6-əvəzli fəza çətinliyinə malik fenolların oksidləşmə reaksiyaları da az maraq doğurmur; belə ki, bu reaksiyalar nəticəsində stabil aroksil radikalları əmələ gəlir. Bu istiqamətdə aparılmış çoxsaylı tədqiqatların nəticələri fenol birləşmələrinin zəncirvari-radikal proseslərdə inhibitor kimi tətbiqinə geniş imkanlar açmışdır. Fenol-fenoksil radikallarının alınma metodları, elektron quruluşu və kimyəvi xassələri dəfələrlə ətraflı müzakirə edilmiş və ümumiləşdirilmlşdir.

Fenolların və aromatik aminlərin polimerlərinin alınması üçün digər bir metod isə fermentlərin iştirakı ilə kataliz edilən oksidləşmə polikondensləmə (FOP) metodudur. Bu metodda Horseradish peroksid ﴾HRP﴿ və hidrogen peroksid neytral və ya bir az turş mühütdə ferment və ya oksidləşdirici kimi istifadə olunur. HRP təkzəncirli β-tip homoproteindir və o, H2O2-nin parçalanmasında katalizator rolunu yerinə yetirir. 1983-cü ildə Klibanov və başqaları HRP və H2O2-nin katalizatorluğu ilə çirkab sularında fenolun, Dordick və başqaları sulu üzvi həlledicilərdə müxtəlif fenolların fermentativ OP-si ilə polifenollar almışdır.

Bu tədqiqatlardan sonra bir çox fenolların fermentativ OP-si həyata keçirildi, hətta fenol törəmələri ilə metakrilolun selektiv polimerləşməsinə nail olundu. Sintez olunmuş polimerlər 70:30% nisbətində müvafiq olaraq fenilen və oksifenilen manqalarından ibarət olub üzvi həlledicilərdə həll olma qabiliyyətinə malikdirlər.

Laccasa da müxtəlif fenolların oksidləşmə polikondensləşməsi üçün katalizator kimi istifadə edildi, onun dioksigen ilə fenolların oksidləşmə polimerləşməsində fəallığı HRP-nin fəallığına oxşardır. Baxmayaraq ki, oksidoreductase fermentləri effektiv katalizatorlar kimi istifadə olunur, ancaq onlar mis/amin katalizatorlarından daha bahalıdır. Ona görə də onlardan oksidləşmə polikondensləşmədə katalizator kimi sənaye miqyasında istifadə etmək problemlidir.

Kobyaşi və əməkdaşları tərəfindən salisilaldehid, etilendiamin və dəmir duzları -N,N'-bis(salisilden)etilendiamino-dəmir kompleksi birləşmələrindən daha ucuz katalizator sistemləri işlənib hazırlandı. Onlar Fe/ H2O2/-katalizator/oksidləşdirici sistemlərdən istifadə etməklə də poli-(2,6-difloro-1,4-fenilen oksid) sintez etmişlər.

Lakin hələ də fermentativ OP-nin laboratoriyadan sənayedə tətbiqinə keçilməsində problemlər mövcuddur. Belə ki, OP-si reaksiyasının baş verməsi üçün arzu olunandan daha çox ferment istifadə olunur, bəzi hallarda ferment məhsulun tərkibində qalır və fermentin qiyməti kifayət qədər bahadır.

Müasir dövrdə polimer sintezində iqtisadi cəhətdən sərfəli və ətraf mühit üçün zərərli olmayan metodların işlənib hazırlanması zəruridir. Bu iş ildən-ilə inkişaf etdirilir. Son illər flüorasent polimerlər plastik sinilyatorların, lüminessent günəş kondensatorlarının, yüksək müqavimətli lazer materialların, boyaların və optik sensorların yaradılması istiqamətində tətbiqi də diqqəti cəlb edir. Çoxlu flyuoressent boyalar 2-naftol quruluş elementindən əldə edilən seqmentləri özündə saxlayır.

Fenolların və onların törəmələrinin OP-si NaOCl, H2O2 və molekulyar oksigen ﴾O2﴿ kimi oksidləşdiricilərdən istifadə etməklə Ə.V. Rəhimov və əməkdaşları tərəfindən geniş tədqiq olunmuşdur. Bəzi işlərdə göstərilmişdir ki, 8-oksixinolin və rezorsin əsasi mühitdə molekulyar oksigen ilə OP metodu ilə oliqomerləşir. Bu işlərdə alınan oliqorezorsinin və oksixinolinin paramaqnit və yarımkeçiricilik xassəsi araşdırılmışdır. 1997-ci ildə aminofenolların OP-si yerinə yetirilib və sintez olunmuş oliqomerlərdə antistatik xassələr müəyyən olunmuşdur. 2001-ci ildə salisilaldehidin OP-si ilə oliqosalisilaldehid sintez olunmuşdur. Oksidləşdirici kimi isə NaOCl və O2 götürülmüş, qələvi mühitdə, temperatur 85°C və 100°C-də proses həyata keçirilmişdir. Bundan başqa, qələvi mühitdə anilinin OP-si, 2-hidrooksi-1-naftaldehid, 4-aminopiridin, 2-amino-3-hidroksipiridin, 4-hidrooksibenzaldehid, 1,3-benzoldiol və 3-hidrooksibenzaldehid, oksidləşdirici kimi isə NaOCl, H2O2 və O2-dən istifadə etməklə orta quvvətli qələvi və ya turş mühitdə tədqiq olunmuşdur. 1 saylı cədvəldə OP-yə uğradılan monomerlər və oksidləşdiricilər verilmişdir.

Cədvəl 1. Bir sıra monomerlərin oksidləşmə polikondensləşməsi
Monomer Oksidləşdiricilər İstinad
Fenol NaOCl [43]
8-oksixinolin O2 [43]
İzomer aminofenollar H2O2, NaOCl, O2  [45]
Hidroxinon H2O2, NaOCl, O2  [45]
Naftollar H2O2, NaOCl, O2  [45]
Rezorsin H2O2 [44]
Salisil aldehidi NaOCl, O2 [46]
2-hidroksi-1-naftaldehid H2O2, NaOCl, O2 [48]
2-amino-3-hidroksipiridin H2O2, NaOCl, O2 [50]
4-Hidroksibenzaldehid H2O2 [51]
3-hidroksibenzaldehid H2O2 [53]

OP-də reaksiya parametrlərinin (məs. oksidləşdirici, reagentlərin qatılığı, zaman, pH və temperatur) dəyişdirilmə-sinin məhsulun tərkibinə, quruluşuna və çıxımına təsiri tədqiq olunmuşdur. Göstərilmişdir ki, molekulyar oksigen istifadə etdikdə, 8-oksixinolin neytral və turş mühitdə həll edildikdə polimerləşmir, lakin spirt mühitində kalium hidrooksiddən və molekulyar oksigendən istifadə etdikdə oliqomer məhsullar alınır. Temperaturun və reaksiya müddətinin artması reaksiya məhsulunun çıxımının və molekul kütləsinin artması ilə nəticələnir. Tempera-turun və zamanın artırılması ilə reaksiya məhsulunda yüksək molekul kütləli fraksiyanın payının yüksəlməsi ilə nəticələnir.

2,3- və 4-aminofenolların OP-si H2O2, NaOCl, və molekulyar oksigen iştirakı ilə öyrənilmişdir. Əldə edilmiş nəticələr göstərir ki, aminofenolların H2O2 və ya NaOCl iştirakı ilə OP-si iki tip quruluşlu oliqomer verir. Birinci tip oliqomerlər tərkibində yalnız 4-amino-1-hidroksifenilen manqaları saxlayır. İkinci tip oliqomerlər bu manqalarla yanaşı hidroksifenilamin manqalarından təşkil olunur. Monomer və oksidləşdiricilərin nisbətinin 1:1.5-dən 1:4-ə (mol) qədər artırılması II tip oliqomerlərinin miqdarı 10%-dən 30%-ə qədər artması ilə nəticələnir.

Digər tərəfdən, aminofenolların FOP-si Shan və digərləri tərəfindən tədqiq olunmuşdur. 2-Aminofenolun mak-romolekulyar zəncirdə birləşmə mexanizminin tədqiqi göstərdi ki, əldə olunmuş poli(2-aminofenol﴿ fenoksiazi-nəbənzər quruluş fraqmentlərindən təşkil olunub. Belə ki, makromolekulların əsas zəncirlərində quruluşa –C–C– və –C–N–C–, həmçinin –C=C– və –C–N=C– quruluş fraqmentlərinin olması müəyyənləşdirilmişdir.

Oliqosalisilaldehidin OP metodu ilə sintezi zamanı müxtəlif parametrlərin (temperatur, havanın verilmə sürəti, monomerin və oksidləşdiricinin başlanğıc qatılıqları) reaksiya məhsullarının çıxımına təsiri öyrənilmişdir. Reaksiya müddətinin və temperaturun artırılması reaksiya məhsullarının çıxımının artması ilə nəticələnir. Əlavə olaraq NaOCl-in hava oksigenindən daha yaxşı oksidləşdirici olduğu müəyyən edilmişdir. Reaksiyanın optimal şəraitli, yəni reagentlərin qatılığı, temperatur və reaksiya müddəti müvafiq olaraq [SA]0:[KOH]0:[NaOCl]0 =1:1:2 (mol), 100°C və 25 saat olması aydınlaşdırılmışdır. Verilmiş reaksiya şərtləri daxilində oliqosalisilaldehid 71.4%-lə əldə olunmuşdur. 4-Hidroksibenzaldehid və 3-hidroksibenzaldehidin OP-si müvafiq olaraq H2O2-nin iştirakı ilə qələvilərin sulu mühitində 85 və 90°C-də həyata keçirilmiş və göstərilmişdir ki, bu zaman polikonyuqə olunmuş əlaqələr sistemli müvafiq polifunksional oliqomerlər alınır. Digər tərəfdən, qeyd olunmuşdur ki, 3-hidroksibenzal-dehidin və 4-hidroksibenzaldehidin FOP-si yalnız xinon və hidroxinon məhsulları verir.

Kaya və Şenol 2-hidroksinaftaldehidin qələvilərin sulu mühitində OP-sini öyrənmişlər. Bu müəlliflər tərəfindən aparılmış kinetik tədqiqatlar ilə göstərildi ki, hava oksigeni oksidləşdirici kimi götürüldükdə məhsulun çıxımı temperaturdan və zamandan asılıdır. Reaksiya müddətinin 5 saatdan 25 saata qədər artırılması monomerlərin çevrilməsinin 41.3-dən 47.4%-dək artması ilə nəticələnir. Onlar, həmçinin, müəyyən etdilər ki, O2, H2O2 və NaOCl oksidləşdirici kimi istifadə edildikdə müvafiq olaraq məhsulun çıxımı 77, 78 və 75.4% təşkil edir. Mo-nomerin tərkibində amin və hidrooksil qrupları birlikdə olduqda NaOCl iştirakı ilə OP reaksiyası qələvi və ya turşuların suda məhlullarında aparılır. 2-Amino-3-hidroksipiridinin (AHP﴿ OP-si hər iki tip məhlulda aparılmış və göstərilmişdir ki, reagentlərin qatılığı [AHP]0 = [CH3COOH]0 = [NaOCl] = 0.72 mol/l, olanda monomerin çevrilməsi bir saat ərzində 30°C-də 85% təşkil edir. Qələvi ﴾KOH﴿ məhlulundan istifadə etdikdə AHP-in çevrilməsi bir saat ərzində 50°C-də 45% olur. Bu faktlar ilə müəyyən olunur ki, NaOCl iştirakı ilə monomerlərin çevrilməsi turş mühitdə qələvi mühitə nisbətən daha intensiv şəkildə reallaşır.

Göstərilmişdir ki, fenolların OP məhsulları həll olan maddələrdir. Məsələn, oliqooksixinolin DMF-də, asetat turşusunda, qələvi və turşu məhlullarında, oliqoaminofenollar aseton, 1,4-dioksan və DMF kimi polyar üzvi həlledicilərdə, oliqosalisilaldehidi isə qələvi məhlulu, piridin, THF, DMF, DMSO və 1,4-dioksanda həll olur. Beləliklə, əksər hallarda sintez olunmuş oliqomerlər üçün ümumi həlledici kimi THF, DMF, DMSO və 1,4-dioksan istifadə edilə bilər.

Oliqooksixinolinlərin GPX analizləri göstərdi ki, onların ümumi   və   göstəriciləri müvafiq olaraq 320÷370 və 360÷400 olur, lakin oliqomer məhsulların tərkibində  =4000÷8000 intervalında olan fraksiyalar da qeydə alınır. Oliqomerlərin molekul kütlə göstəricilərinin qiymətləri temperatur və zamandan asılı olduğu tapılmışdır. Rezorsinin OP-si zamanı temperatur 373 K və oksidləşdirici kimi H2O2 götürülmüş, molekul kütləsi 660-dan 1200-ə qədər dəyişən oliqomerlər alınmışdır.  ,   və   parametrlərinin NaOCl və H2O2 oksidləşdiriciləri ilə hazırlanmış oliqosalisilaldehid nümunələri üçün qiymətləri müvafiq olaraq 3700, 5990, 1.62 və 1690, 5150 və 3.05 kimi tapılmışdır. Digər bir tərəfdən 3-hidrooksobenzaldehid və 4-hidrookso-benzaldehidin OP-si müvafiq olaraq  =8000 və 8625 olan oliqomerlərin alınması ilə nəticələnir. Kaya və Şenol müəyyən etmişlər ki, NaOCl və O2+OH− iştirakı zamanı oliqo-2-hidroksi-1-naftaldehidin molekul kütlə göstəricilərində kəskin fərq müşahidə edilmir və hazırlanmış oliqomer üçün   və   nisbətən kiçik qiymət-lərə malik olur ׃ 500 və 1880 ( NaOCl﴿; 500 və 1720 (O2).

Eyni zamanda qeyd etmək lazımdı ki, digər oksidləşmə polikondensləşmə metodlarında reaksiya məhsulları reaksiya qarışığında, turşu və ya qələvi məhlullarında aşağı həllolma göstərir. Beləliklə tədqiqatçılar müəyyən etməyə çalışmışlar ki, oliqomerlərin molekul kütlə göstəricilərini necə yaxşılaşdırmaq olar, lakin bu problem tam şəkildə öz həllini tapmamışdır və hələ də gündəmdə qalmaqdadır.

Fenol və anilin törəmələrinin fermentativ katalizatorların iştirakı ilə oksidləşmə polikondensləşmə məhsularının quruluşunu müəyyən etmək üçün ultrabənövşəyi spektroskopiyadan istifadə edilmişdir. Monomer və oliqomerlərin ultrabənövşəyi spektrinin müqayisəsi məhsulların polikonyuqə olunmuş əlaqələr sisteminin uzunluğu və ya seq-mental uzunluğu haqqında müəyyən məlumatlar verir. Misal üçün, salisilaldehidin ultrabənövşəyi spektrində mak-simumları 210, 254 və 331 nm-də olan üç pik müşahidə olunur. Digər tərəfdən, oliqosalisilaldehidin spektrindəki maksimumları monomerin uyğun pikləri ilə müqayisə etdikdə 5 nm batoxrom dəyişiklik qeydə alınır. Əlavə olaraq, oliqosalisilaldehidin spektrində 400-740 nm-də piklər müşahidə edilir. Oxşar olaraq, oliqo-3-hidroksibenz-aldehidin spektrində də müvafiq udma zolaqları qeydə alınır, lakin 400-740 nm dalğa uzunluğunda maksimumla-rın yerdəyişməsi praktiki olaraq müşahidə olunmur. Hidroksil qruplarının ionlaşması səbəbindən oliqooksixino-linin UB spektrində 217 və 254 nm-də batoxrom sürüşmə müşahidə olunur. Monomeri ilə müqayisədə oliqo-2-hidroksi-1-naftaldehidin udulma piklərinin maksimumlarında 71 nm batoxrom sürüşmə geydə alınmışdır. Gös-tərilmişdir ki, aromatik diaminlərdə də oliqomer məhsulların UB spektrində batoxrom sürüşmə müşahidə edilir. Beləliklə, nəticə çıxarmaq olar ki, fenolların OP-si ilə əldə olunmuş oliqomerlər 440-740 nm dalğa uzunluğun-da udulma piklərinə malik olur və udulmanın başlıca səbəbi makromolekulların kifayət qədər uzunluqda polikon-yuqə olunmuş əlaqələr sisteminə malik olmasıdır.

OP üsulu ilə əldə edilən oliqomerlərin makromolekullarının quruluşunu müəyyən edilməsində FT-İR spektrosko-piya çox geniş və səmərəli istifadə edilmişdir. Müəyyən etmişlər ki, oliqooksixinolin İQ spektrlərdə 720, 730, 790, 835 və 890 sm-1 tezliklərdə yeni udma zolaqları verir ki, bu aromatik -C-H rabitələrinin qeyri-müstəvi deformasiya rəqslərinə uyğun gəlir. 3320-3600 sm-1 tezlik intervalında maksimumu 3380 sm-1-də qeydə alınan geniş və in-tensiv zolaq assossasiya olunmuş hidroksil qruplarının valent rəqslərinə uyğundur.

Salisil aldehidi və onun oliqomerlərinin FT-İR spektrlərinin müqayisəsi göstərdi ki, genişlənmə müşahidə olun-maqla onlar oxşar udma zolaqlarına malikdir, məsələn, fenol–OH qruplarının udma zolaqları 3000-3355 sm-1 tezlik intervalında qeydə alınır. Lakin oliqo-3-hidrooksibenzaldehidin İQ spektrində bəzi dəyişiliklər meydana çıxır. Monomer və oliqomerdə aldehid qruplarının udma zolaqları uyğun olaraq 1675 və 1682 sm-1 tezliklərində müşahidə olunur. Digər bir tərəfdən aromatik C−H rabitələrinin qeyri-müstəvi deformasiya rəqslərinin udma zolaq-ları 835 və 858 sm-1 tezlikdə müşahidə edilir ki, bu da OP zamanı fenilen qruplarının C-C əlaqəsi ilə bir-biri ilə bir-ləşməsinin nəticəsidir.

Digər işdə Kaya və Şenol müəyyən etmişlər ki, 2-hidroksi-1-naftaldehidin OP-si zamanı paralel olaraq aldehid qruplarının müəyyən qismi karboksil qruplarına oksidləşir və bu 1600 sm-1-də udma zolağının meydana çıxması ilə nəticələnir.

Beləliklə, fenolların OP-si nəticəsində alınan oliqomerlərin İQ spektrləri iki mühüm məlumat verir. Birincisi, oliqo-merlərin spektrlərində nisbətən geniş udma zolaqları qeydə alınır ki, bu da makromolekulyar zəncirin formalaşdı-ğını xarakterizə edir. İkincisi, aromatik -C-H rabitələrinin deformasiya rəqsləri yeni piklərlə təmsil olunur ki, bu da fenilen qruplarının bir-biri ilə aromatik karbon atomları vasitəsilə birləşməsini göstərir. Eyni zamanda İQ spektro-skopiya nəticələri fenolların OP və FOP üsulları ilə əldə olunan oliqomerləri üçün oxşar olur, yalnız fer-mentlərin katalizatorluğu ilə hazırlanan oliqomerlərin İQ spektrlərində 1100 və 1300 sm-1 udma zolaqlarında yeni piklər qeydə alınır ki, bu da müəyyən qədər oksifenilen briləşməsi baş verdiyinə işarə edir.

Sintez edilən oliqomerlər həll olma qabiliyyətinə malik olduqlarından, onların NMR spektrləri əldə edilmişdir və məhsulun quruluşunu müəyyən etmək üşün istifadə edilmişdir. Oliqosalisilaldehid müvafiq olaraq 4.24, 10.05, və 7.15-8.26 ppm-də geniş siqnallar nümayiş etdirir. Birinci pik fenol –OH qrupuna, ikinci və qalan siqnallar müvafiq olaraq aldehid qrupuna və aromatik halqaya aid edilir, yəni əldə olunmuş oliqomerlərin quruluşu monomerin qu-ruluşu ilə oxşardır. H.Mərt və onun əməkdaşları məlumat vermişlər ki, oliqo-4-hidroksibenzaldehididin 1HNMR spektri 9.80 və 10.05 ppm-də sinqlet göstərir ki, bu da sıra ilə aldehid qrupuna və aromatik-OH qrupuna uyğun gəlir. Əlavə olaraq İQ və 1HNMR spektrlərindən alınmış kombinasiyalar sübut edir ki, əldə olunmuş oliqomer-lər əsasən orto-orto vəziyyətlərdən birləşmiş fenilen fraqmentlərindən əmələ gəlmişdir. Oliqo-2-amino-3-hidro-ksipiridin 1H- və 13CNMR spektri fenol tipli –OH qruplarının oliqomerin tərkibində qaldığını göstərir. Oliqomerin 1HNMR spektrində 10.55, 7.95 və 8.99 ppm-də siqnallar qeydə alınır ki, onlar müvafiq olaraq –OH, –NH2 və -NH qruplarına aid edilir. Əldə olunmuş oliqomerlərin 13CNMR spektri 115, 133, 135, 148, 151 ppm-də siqnallar gös-tərir və 1HNMR spektrini təsdiq edir. Ayrıca oliqo-2-hidroksi-1-naftaldehidin 1HNMR spektri Kaya və Şenol tə-rəfindən araşdırılmışdır. Onlar aydınlaşdırdılar ki, 12.04, 10.85 və 6.40-8.69 ppm-dəki siqnallar müvafiq olaraq

–OH, –CHO və aromatik halqanın protonlarına aiddir.

Oliqo-3-hidroksibenzaldehidin 1H-NMR spektri 6.3-8.1 ppm-də və 9.3-9.8 ppm-də geniş piklər verir. Onlar müva-fiq olaraq aromatik halqanın protonlarına və fenol qrupunun protonuna uyğun gəlir. 9.9 ppm-dəki iti tək piklər al-dehid protonuna uyğun gəlir. Oliqomerlərin 1H-NMR spektrində karboksil qrupunun protonlarına uyğun piklər mü-şahidə olunmur. Oliqo-3-hidrooksibenzaldehidin quruluşunun izahı üçün monomerin 13CNMR spektri H. Mərt və əməkdaşları tərəfindən araşdırılmışdır. Monomerin 13CNMR pikləri müvafiq olaraq 115, 122, 123, 131, 138, 158 və 194 ppm-də qeydə alınır. Oliqomerlərin 13CNMR spektri təmiz deyildir, ancaq əsas siqnallar 115, 123, 132, 138, 143 və 192 ppm-lərdə meydana çıxır. Bu nəticəyə əsasən aydın olur ki, 115 və 143 ppm-dəki piklər oliqo-merdəki aromatik karbonlara uyğundur, 192 ppm-dəki piklər isə aldehid qrupunun karbonuna uyğun gəlir.

Qeyd edək ki,oliqomerlərin 1H- və 13CNMR spektrlərində siqnallar ümumiyyətlə genişdir və bir çox hallarda 13CNMR spektrləri dəqiq ölçülmür və təfərrüatı ilə verilmir ki, bu səbəblərdən onların analizi mümkün olmur.

Ümumiyyətlə, fenolların OP məhsulları termiki stabillik göstərir. Oliqooksixinolinin termioksidləşdirici davamsızlığı 200-210°C-də başlayır və 300°C-də hava mühitində kütlə itğisinin cəmi 10-13%-ə çatdığı müəyyənləşdirilmişdir. Oliqomerin DTA əyrisində 200-320°C temperatur aralığında ekzotermiki proses müşahidə edilmişdir, 315°C-də isə ekzotermiki prosesin ən yüksək olduğu müəyyən olunmuşdur. Digər ekzotermiki proses 470-490°C aralığında baş verir. Oliqomerin bu yaxşı termiki davamlılığı onun yüksək molekul kütləli nümunələri üçün ( =4000-8000) qeydə alınmışdır. Oliqoanilinin termiki stabilliyi Kaya və Vilayətoğlu tərəfindən hava mühitində tədqiq olunmuş-dur.

Oliqo-4-aminopiridinin termiki xassələri hava mühitində 20-1000°C temperatur intervalında öyrənilmişdir. Qeyd olunan oliqomerin T50% karbon qalıgı 525°C-də 13.6% olduğu tapılmışdır. Oliqomerin DTA əyrisində 293°C-də ekzotermik pik və 534°C-də endotermik pik qeydə alınır. Digər 2-amino-3-hidrooksipiridinin OP-si nəticəsində alınmış oliqomer aşağı termiki stabilliyə malikdir və bu oliqomer üçün 410°C-də kütlə itgisi 50%-dir. Bununla yanaşı, 520°C-də onun karbon qalığı digər oliqofenollardan aşağı olur. Oliqo-2-hidroksi-1-naftaldehidin termiki stabilliyi müvafiq olaraq 175°C-də 5% və 900°C-də 50%-dir. Digər oliqofenollarla müqayisə etdikdə müəyyən edilmişdir ki, oliqosalisilaldehidin termoksidləşdirici destruksiyaya qarşı stabilliyi azdır. Onun başlanğıc deqrada-siya temperaturu 121°C-yə, T50% isə 587°C–yə uyğundur. Oliqo-4-hidroksibenzaldehid müqayisədə nisbətən yüksək stabillik göstərir: T5%=171°C, T50%=845°C, karbon qalığı isə 49.29%-dir. Maraqlı odur ki, oliqomerin T50%-i oliqosalisilaldehid və hətta politetra-floretilen oliqomerləri ilə müqayisədə yüksəkdir. Bununla belə oliqo-3-hidroksibenzaldehidin T5% və T50% qiymətləri müvafiq olaraq 231°C və >1000°C tapılmışdır. TQ analiz nəticə-lərinə əsasən oliqo-3-hidroksibenzaldehidin T5%; T50% və karbon qalığı (50%) oliqohidroksibenzaldehidlər ara-sında ən yüksəkdir.

Fermentativ oksidləşmə polimerləşmə ilə əldə olunan polifenolların termiki stabilliyi arqon atmosferi altında TQA ilə qiymətləndirildi. Polifenol üçün T5% 350°C-də müşahidə olunur. Əlavə olaraq meta əvəzli polifenolların; po-li-m-krezol, poli-metilfenol, və poli-m-üçlübutilfenollar kimi birləşmələrin termiki xassələri azot atmosferi altında araşdırılmışdır. Müəyyən olunmuşdur ki, T5% və polimerlərin koks qalığı müvafiq olaraq 195-336°C və 8-47%-dir. Qeyd etmək lazımdır ki, hava atmosferində termiki ölçmələri yerinə yetirdikdə fermentativ oksidləşmə ilə əldə olunmuş polifenolların parçalanması müşahidə olunur. Belə ki, 571°C-də poli-p-butilfenol üçün hava atmosferində termiki işləmə zamanı karbon qalığı müşahidə olunmamışdır

Bu təcrübələrdən müəlliflər belə nəticəyə gəlmişlər ki, OP ilə əldə olunmuş oliqofenolların törəmələri fermentativ oksidləşmə polikondensləşmə ilə əldə olunmuş polimerlərə nisbətən daha yüksək temperaturda parçalanır və daha çox karbon qalığı verir.

Yuxarıda göstərilən termiki analizlərdən anlaşıldığı kimi, oliqofenollar termooksidləşdirici destruksiyaya qarşı da-ha yüksək stabilliyə malikdir və onlar nisbətən yüksək karbon qalığı verir. Əksinə oliqomer quruluşunda piridin halqası olduqda aşağı termal stabillik müşahidə edilir. Polifenolların karbon qalığı qrafit tipli polimerlərdir. Belə yüksək karbon qalığı isə onların qrafit materiallarının hazırlanma texnologiyasında istifadə edilməsinə imkan ya-radır.

Ə.V.Rəhimov və əməkdaşları 8-oksixinolinin oksigen ilə qələvi mühitdə OP-in mexanizmini təklif etmişlər. Bu mexanizmə görə 8-oksixinolinin OP-si üç mərhələdə baş verir: O2 iştirakı ilə oksixinolin anionlarından radikalların yaranması; radikalların rekombinasiyası və dimerlərin əmələ gəlməsi; monomer, dimer və trimerlərin sonrakı ok-sidləşməsi və analoji çevrilməsi nəticəsində oliqomer makromolekullarının formalaşması.

Bu yaxınlarda 1,3-dihiroksibenzolun (1,3-DHB) OP-sinin mexanizmi təklif olunmuşdur. Kinetik tədqiqatların və oliqomerlərin tərkib və quruluşunun öyrənilməsindən əldə edilən nəticələr əsasında müəlliflər irəli sürmüşlər ki, 1,3-DHB-nin qələvi məhlullarında ilk növbədə sürətli turş-əsas tarazılığı reallaşır. Alınan 1,3-DHB anionları mole-kulyar oksigenlə tək elektronlu oksidləşməyə məruz qalaraq oksifenoksil radikallarını əmələ gətirir ki, onların da rezonans formalarının rekombinasiyası protonun miqrasiyası ilə aromatik formaya keçməsi nəticəsində dimer qu-ruluşlar formalaşır. Onlar da analoji qaydada oksidləşərək aralıq dimer radikallarını əmələ gətirir. Bu radikalların rezonans formaları monomer radikalları ilə və öz aralarında rekombinasiyaya uğrayaraq trimer və tetramerlərə çevrilirlər. Oksidləşmə polikondensləşmənin daha dərin getməsi nəticəsində oliqomer molekulları formalaşır. İQ və NMR spektroskopya metodları ilə göstərilmişdir ki, doğrudan da manqaların birləşməsi -OH qrupuna nəzərən o- və p-vəziyyətlərdən C−C əlaqəsi ilə baş verir.

Fenol və izomer benzoldiollarla keçmiş və naftollarla, izomer aminofenollarla, N-metilaminofenolla və izomer metilfenollarla yaxın zamanlarda aparılmış tədqiqatların nəticələrindən aydın olur ki, hidroksiarilenlərin O2+OH− iştirakı ilə oksidləşmə polikondensləşməsi eyni kinetik tənliyə tabe olur, yəni yuxarıda göstərilən mexa-nizmlə reallaşır və alınan oliqomerlər bir-birilə aromatik halqaların C−C rabitəsi birləşmiş müvafiq hidroksi və ya dihidroksiarilen manqalarından təşkil olunur.

Mono- və difenolların, həmçinin nafftolların NaOCl və H2O2 OP reaksiyalarının mexanizmləri, O2+OH− sistemin-də reallaşan mexanizmdən yalnız ilkin mərhələdə fərqlənir. Belə ki, göstərilən monomerlərin hidroksil qrupları NaOCl və H2O2 ilə təsirdə olub aroksil tipli radikallarla oksidləşir. Məhz bu mərhələ fəza çətinliyi olma-yan mono əvəzli fenolların nisbətən mülayim (H2O2, NaOCl və O2+OH tipli) oksidləşdiricilərin iştirakı ilə OP reak-siyalarında limitləşdirici mərhələdir.

Müəyyən edilmişdir ki, qələvi mühitdə 4-aminofenolun (AF) suda və ya spirtdə məhlulları 298÷373 K-də intensiv şəkildə oksigen udur və oliqomer məhsullar əmələ gətirir. AF oksidləşmə şəraitindən asılı olaraq oliqomer məh-sullarin çıxımı 1-saylı cədvəldə verilmişdir. Cədvəldən aydın olur ki, oliqomerlərin optimal alınma şəraiti: tempe-ratur – 368÷373 К, [AF]0 – 0.75 mol/l, [КОН]0 – 0.25 mol/l, reaksiya müddəti – 8 saat. Belə şəraitdə oliqomerlərin çıxımı 84÷89% təşkil edir.

GNX metodu

ilə müəyyən edilmişdir ki, optimal şəraitdə sintez edilmiş oliqomer məhsulların molekul-kütlə göstəriciləri  =550 və  =430 kimidir. Reaksiyaya uğramamış monomerdən təmizləndikdən sonra oliqomer məhsulların  molekul kütləsiinı görə paylanma (MKP) əyriləri bimodal xarakterli olur. MKP əyrilərinin təhlilindən aydın olur ki, bu oliqomerlər, əsasən, tetramer- heksamer fraksiyasından və 15÷25% dimer-trimer fraksiyasından ibarət olur. Bundan əlavə, onların tərkibində 1.5÷2.0% molekul kütləsi 1600÷8000 olan yüksəkmolekullu fraksiya daxil olur.

Cədvəl 2. 4-Aminofenolun molekulyar oksigenlə qələvi mühitdə oksidləşmə polikondens­ləşməsinin aparılma şəraitləri və oliqomerlərin çıxımı
№ №

п п

[AF]0, mol/l [КОН]0, mol/l Т, К τ, saat Oliqomerin çıxımı, %
1. 0.75 0.25 358 8 61
2. 0.75 0.25 363 8 72
3. 0.75 0.25 368 8 84
4. 0.75 0.25 373 8 89
5. 0.75 0.25 368 2 24
6. 0.75 0.25 368 5 43
7. 0.75 0.25 368 10 88
8. 0.50 0.25 368 8 85
9. 1.0 0.25 368 8 78
10. 1.25 0.25 368 8 70
11. 0.75 0.50 368 8 87
12. 0.75 0.75 368 8 82
13. 0.75 0.25 368 8 69
14 0.75 0.25 368 8 88

Qeyd: Oksigenin verilmə sürəti, l/saat: 4.5 (1-12), 3.5 ( 13) и 5.5 (14).

4-Aminofenolun oksidləşmə polikondensləşmə reksiyası H2O2 iştirakı ilə də həyata keçirilmişdir. Reaksiya məhsullarının tərkibi və quruluşu element, kimyəvi və spektral analiz metodları ilə, molekul- kütlə göstəriciləri isə GPX metodunun köməyi ilə ( =540÷880,  =410÷550,  =1.32÷1.60) müəyyən edilmişdir.

Element analizin nəticələri və hidroksil qrupunun miqdarının təyini göstərdi ki, onlar alınmış oliqomerlər və AF üçün praktiki olaraq  fərqlənmir (С – 67.29%, Н – 4.67% и N – 13.08%, hidroksil qrupunun miqdarı 14.5÷15.3%). Bu göstərir ki, AF-in oksidləşmə polikondensləşməsi zamanı dehidratlaşma baş vermir və sadə efir əlaqələri yaranmır. Doğrudan da oliqomerlərin İQ spektrlərində  С−О−С – qrupuna uyğun gələn udulma zolaqları qeydə alınmır.

Oliqomerlərin İQ srektrlərində 3200-3550 sm-1 nahiyyəsində assosa­siya olunmuş hidroksil qruplarının valent rəqslərinə uyğun gələn geniş və intensiv udulma zolağı müşahidə olunur. Onların deformasiya rəqslərinə 1230 sm-1 tezliyindəki udulma zolağı aid edilə bilər. Benzol halqasının varlığı 1590÷1600, 1500÷1510 və 1470÷1480 sm-1 tezliklərində qeydə alınan üç maksimumla təsdiq olunur. Oliqomerin tərkibində aromatik halqadakı  С–Н əla-qəsinin qeyri-müstəvi deformasiya rəqsləri 750÷770 və 835÷840 sm-1 tezlik intervallarındakı udulma zolaqları ilə təmsil edilir. 835÷840 sm-1 tezliyində qeydə alınan nisbətən intensiv udulma zolağı benzol nüvəsində izolə edil-miş С–Н qruplarına, 750÷770 sm-1 tezliyindəki udulma zolağı isə iki qonşu aromatik СН qruplarına aiddir. Belə-liklə, sintez edilmiş olqomerlər aromatik halqaların hidroksil qrupuna görə o-vəziyyət­lərindən С–С əlaqəsi ilə bir-ləşmiş aminofenol manqalarından təşkil olunur:

Sintez edilmiş OAF nümunələri qara rəngli tozvari amorf maddələrdir. Onlar spirtlərdə,dioksanda dimetilforma-middə, asetonda və s. yaxşı həll olur. Alınma şəraitindən asılı olaraq bu nümunələrin 1.59 kq/sm2  yük altında axma temperaturu 353-383 K intervalında dəyişir. Alınmış oliqomerlər epoksid birləşmələri və üzvi turşuların anhidridləri ilə reaksiyaya girirlər. OAF elektrondəyişmədə fəallıq göstərirlər və molekulyar oksigenlə qələvilərin suda və spirtlərdə (CH3OH, C2H5OH və s.) məhlullarında intensiv iştirakında ilə intensiv şəkildə oksidləşirlər. QOF-ın oksidləşməsinin sürət sabitlərinin qiymətləri kifayət qədər yüksəkdir (к=2.15·10-4 ÷15.2·10-4 san-1 303÷333 K-də etanolda və к=1.53∙10-4÷6.33∙10-4 san-1 303÷323 К-də metanolda),  aktivləşmə enerjisinin qiyməti isə metanolda 62.4 кC/mol və etanolda 60.3 кC/mol təşkil edir. Beləliklə, aydın olur ki, bu oliqomerlər kompozisi­yaların tərkibində antioksidant funksiyasını yerinə yetirə bilər.

OAF nümunələri paramaqnit (paramaqnit mərkəzlərin – PMM qatılığı  ~7.0·1017÷9.2·1018 spin/q ) və yarımkeçi-rici (σ0 ~10-8÷10-4 Оm-1·sm-1  298 К-də, Е=1.34–1.67 eV) xassələr göstərir. OAF nümunələrinin tərkibində PMM-in qatılığının 1-2 tərtib artması onların elektrik keçiriciliyinin kəskin şəkildə artması ilə müşaiyət olunur.

Aparılmış tədqiqatların nəticələri, xüsusən PMM-in qatılığının artması ilə OAF-ın elektrik keciriciliyinin yüksəlməsi imkanından OAF əsasında antistatik polimer kompozisiyaların yaradılması məqsədi ilə istifadə edilmişdir. Belə ki, termoplastların tərkibinə 5÷15% OAF daxil edilərək materialın səthi в qələvinin suda və ya etanolda 10%-li məh-lulu ilə 15-20 saniyə müddətində işlənərək havada otaq temperaturunda  30-35dəq. müddətində saxlandıqdan sonra 323-333 К-də qurudulmuşdur. Sonra materialın ρv göstəricisi təyin edilmişdir. 2 Saylı cədvəldən aydın olur ki, OAF-ın kompozisiyaların tərkibinə daxil edilməsi materialın xüsusi həcmi müqamətinin qiymətini nəzərə çarpacaq dərəcədə azaldır.

OAF  butil kauçuku (BK) əsasında hazırlanan rezin qarışıqlarına aktiv əlavə kimi istifadə edilmişdir. Bu zaman rezin qarışıqları inqridientlərin standart resepti ilə hazırlanmış. Lakin qurumun və ya onun müəyyən his­sə­sinin əvəzinə OAF (kau­çu­kun 100 k.h. hissəsinə 25÷50 k.h.) götürül­müşdür. Müəyyən olunmuşdur ki, rezin qarışıq-larının tərkibinə qurum əvəzinə OAF daxil edilməsi alınan rezinlərin möhkəmlik həddinin artmasına, nisbi uzan-manın və elastiklik modulunun azlmasına gətirib çıxarır. Məsələn, BK əsasında qurum əvəzinə  20-25 k.h. OAF saxlayan qarışıqların vulkanlaşmasından alınan rezinlərdə möhkəmlik həddi  23.1-24.8 MPa-a kimi artır, nisbi uzanma 685%-ə çatır,  elastiklik modulu 200% uzanmada  9.0-9.8 MPa-dan 7.9-8.6 MPa-a kimi azalır.

Cədvəl 3. Termoplastlar və OAF əsasında alınmış kompozisiya materiallarının xüsusi həcmi müqavimətlərinin qiymətləri
OAF,

%

Termoplast,

%

ASPE

əsasında

ρv, Om·sm
PP əsasında PS əsasında
5 95 0.81·108

(7.3·108)

2.5·108

(9.1·108)

4.8·108

(9.8·108)

10 90 3.5·108

(6.4·108)

8.1·108

(1.2·107)

9.5·108

(2.7·107)

15 85 8.6·108

(3.7·107)

9.8·108

(6.0·107)

2.8·108

(8.5·107)

Qeyd: Mötərizələrdə  səthi qələvinin suda məhlulu ilə işlənmiş kompozisiyalar üçün ρv - nin qiymətləri göstərilmişdir. 

OAF aktiv əlavə kimi butadien-nitril kauçuku (SKN-40) əsasında hazırlanan rezin qarışıqlarının da tərkibinə daxil edilmişdir (cəd. 4). Bu kauçuk əsasında rezin qarışıqları da inqridientlərin standart resepti ilə hazırlanmış və qurumun müəyyən hissəsi və ya tamı qədər ОАF ( 100 k.h. kauçuka 22.5-dən 45 k.h. -nə kimi). Bu halda da rezin qarışıqlarının tərkibinə qurum əvəzinə OAF-ın daxil edilməsi alınan rezinlərin istismar göstəricilərini yaxşılaşdırır. Məsələn, SKN-40 əsasında qurum əvəzinə 20-25 k.h. ОАF saxlayan qarışıqların vulkanlaşmasından alınmış rezinlərin möhkəmlik həddi  24.1-26.2 MPa-a kimi artır, nisbi uzanma 440-550% və  200% uzanmada modul  6.2÷9.4 МPа təşkil edir.

Qeyd edilənlərlə yanaşı alınan rezinlərin termiki davamlılığı və istismar müddəti də artır. Təbiidir ki, bu OAF-ın quruluş xüsusiyyətləri ilə əlaqədardır; onun tərkibində polikonyuqə olunmuş benzol nüvələrinin varlığı termiki davamlılığın və istifadə müddətinin, aromatik hidroksil və amin qruplarının olması isə antioksidant fəallılığın yüksəlməsinə səbəb olur.  

Cədvəl 4. Butadien-nitril kauşuku əsasənda alinmış vulkanizatın fiziki-mexaniki və elektrik göstəriciləri. Kauçuk – 100 q, texniki stearin – 1.5 q, kaptaks – 0.8 q, sink oksidi – 5.0 q, kükürd – 1.5 q, qurum,q: 45(1), 22.5(2), 11.25(3), 0(4), OAF, г : 0(1), 22.5(2), 33.75(3), 45(4)
Qarışıqlar Vulkanlaşma müd­dəti,dəq. Dartılmada möhkəmlik həddi, MPa Nisbi uzanma, % Qalıq deforma-siya, % Uzanmada modul, MPa σ∙107,

Om-1∙sm-1

200% 300%
1 20 23.4 620 13.5 5.8 14.0
40 18.8 314 8.0 9.9 17.1
60 15.7 250 - 14.0 -
2 20 24.1 550 16 6.2 8.3 0.27
40 25.8 460 13 7.1 9.4 0.32
60 26.2 440 12 9.4 12.2 0.41
3 20 23.8 530 20 6.5 8.8 4.5
40 26.0 440 17 8.4 12.3 5.3
60 26.7 410 15 10.8 14.6 6.2
4 20 27.3 520 20 6.7 9.5 43
40 27.9 440 15 9.0 13.4 58
60 28.2 410 13 12.4 16.2 65

 Müxtəlif miqdarda PMM saxlayan OAF nümunələri yüksək elektrik keçiriciliyinə malik olduğu üçün onların aktiv əlavə kimi istifadəsixüsusi həcmi elektrik keciliyi 10-8-10-6 Оm-1∙sm-1 olan rezinlər almağa imkan verir. Qurum əvəzinə OAF-ın miqdarının 22.5k.h.-dən 45.0 k.h.-nə (100 k.h. kauçuka görə) yüksəldilməsi, həmçinin, OAF-ın tərkibində PMM-in miqdarının artması alınan rezinlərin xüsusi həcmi elektrik keçiriciliynin yüksəlməsi ilə müşaiyət olunur. SKN-40 və  BK əsasında rezinlər üçün perkalyasiya effekti uyğun olaraq OAF-ın ~26.5 k.h. və и ~23.5 k.h.  miqdarında qeydə alınır.

OAF-ın müxtəlif miqdarında rezinlərin xüsusi səthi keçiriciliyinin vulkanizatın qarışdırılma sürətindən asılılığı öyrənilmiş və müəyyən edilmişdir ki, qarışdırılma müddətinin artırılması rezinlərin xüsusi həcmi keçiriciliyinin  yüksəlməsinə gətirib çıxardır (cəd.5).   

Cədvəl 5. OAF-ın müxtəlif miqdarlarında və fərqli qarışdırılma müddətlərində hazırlanmış vulkanizatlar üçün σv-nin qiymətləri (vulkanlaşma müddəti–40 dəq., kauçuk–SKN-40)
№ Kauçukunа 100 k.h.-nə düşən OAF-ın miqdarı, k.h. Qarışdırılma müddəti, dəq. σ∙107,

Ом-1∙см-1

ümumi OAF ilə
1 22.5 41 2 0.51
2 22.5 44 5 2.1
3 22.5 46.5 7.5 4.0
4 33.8 41 2 7.6
5 33.8 44 5 17.3
6 33.8 46.5 7.5 21.2
7 45.0 41 2 73
8 45.0 44 5 86
9 45.0 46.5 7.5 97

 

Bunun səbəbi sürətli qarışdırma zamanı tikilmə ilə yanaşı mexaniki destruksiya prosesinin baş verməsi və nəti-cədə materialda quruluş defektlərinin yaranmasıdır. 

Tətbiqi

Fenol güclü antiseptik maddə olub, dezinfeksiyaedici ("karbolka") kimi işlədilir. Fenolun çox miqdarı fenol boyalarının, dərmanların, partlayıcı maddələrin, fenolformaldehid plastik kütlələrinin - fenoplastların sintezində işlədilir.

Təyini

Fenolun təyini onun dəmir 3-xloridlə qarşılıqlı təsirdə olduqda bənövşəyi rəng əmələ gətirməsinə əsaslanır:

C6H5OH + FeCl3 → (C6H5O-Fe)+2 + 2Cl-

Mənbə

  • S.F.Qarayev, U.B.İmaşev, G.M.Talıbov "Üzvi kimya", Bakı- 2003.

İstinadlar

  1. phenol
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P2874"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q278487"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P662"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P2153"></a>
  2. http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0493.html
  3. Binas — 2 — Noordhoff Uitgevers, 1986. — ISBN 978-90-01-89351-4
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q23577944"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1900088"></a>
  4. Məmmədov Q.Ş. Xəlilov M.Y. Ekoloqların məlumat kitabı. "Elm" nəşriyyatı. Bakı: 2003. 516 s.
  5. Берлин А.А., Гейдерих М.А., Давыдов Б.Э. и др. Химия полисоп­ряже­н­ных систем. – М.: Химия, 1972, 271 с.
  6. Копылов В.В. // Успехи химии, 1970, T. 39, N 3, c.471-503
  7. Yayakannan M., Smitha T.R. // Eur. Polym. J., 2004, V. 40, N 6, p.1169-1175.
  8. Pat. 6268463 (), 2001. Method for making carboxyfunctionalized poly­phe­­ny­lene ethers and blends containing them (General Electric Co., Jeager Gary William, Pan Yigun).
  9. Pat. 6417274 (), 2002. Process for the manufacture of functionalized polyphenylene ether resins. (General Electric Co., Braat Adrian us J.F.M., de Jough Rene, Liska Juraj).
  10. Pat. 6420464 (), 2002. Polyhydric phenol compounds, epoxy resins, epoxy resin compositions and cured product thereof. (Nippon Kayaku K.K., Kuboku Kenichi, Kajiwara Yoshitaka et all).
  11. Pat. 6521735 (), 2003. Production process of polyhenylene ether. (Asahi Kasei K.K., Mitsubishi Gas Chemical Co. Inc., Mitsui Akira, Takeda Juji).
  12. Pat. 6552133 (), 2003. Method for making carboxyfunctionalized polypenylene ethers and blends containing them. (General Electric Co., Jaeger Gary William, Pan Yigun)
  13. Saito Kei., Masuyama Toru, Nishide Hiroyuki. //Creen Chem., 2003, V. 5, N 5, p.535-538
  14. Saito Kei., Tago Takahiro, Masuyama Toru, Nishide Hiroyuki. //Angew. Chem., Int. Ed., 2004, V.43, N 6, p.730-733
  15. Пак В.Н., Косарицкая О.В., Алексеева Н.В. и др. // Ж. физ. Химии, 2004, T.78, № 11, с.1967-1971
  16. Huang Hua, Sommerfeld David, Dunn Brian C. et. all. // J. Phys, Chem., 2001, V.105, N 14, p.3536-3541
  17. Maurya M.R., Titunchi S.J.J., Chand S. //J. Mol. Catal., A, 2003, V.193, N 1-2, p.165-176.
  18. Trukhan N.N., Romannikov V.N., Paukshtis E.A. et. all. // J. Catal., 2001, V.202, N 1, p.110-117
  19. Xiao Feng-Shou, Sun Jianmin Ju Ranbo, Meng Xiangju et. all. // Proceedings of 12th International Congress on Catalysis, Cranada, 2000. Amsterdam etc: Else­vier, 2000, p.791-796
  20. Ikeda R., Sugihara J., Uyama H.  Enzymatic Oxidative Polymerization of 2,6-Dimethylphenol //Macromolecules 1996 , 29 (27), p. 8702–8705
  21. Kurioka H., , Uyama H.  and Kobayashi S. // Macromolecular Rapid Communications. June 1994. V. 15, N 6, p.507–510.
  22. Alva K. S., Marx K. A., Kumar J.  and Tripathy S. K. // Macromolecular Rapid Communications. December 1996.V.17, N 12, p. 859–863.
  23. ↑ Kobayashi S., Uyama H.  and Kimura S. // , 2001.  V.10, N 12, p. 3793–3818.
  24. ↑ Klibanov A. M., Tu T. M.  and Scott K. P. // Science 1983 Jul 15,V. 221(4607), p. 259-261.
  25. Dordick J. S., Marletta M. A.  and Klibanov A. M. "Polymerization of Phenols Catalyzed by Peroxidase in Non-Aqueous Media", // Biotechnol. Bioeng. 1987. V. 30, p.31-36.
  26. ↑ Oguchi T., Tawaki S., Uyama H.  andKobayashi S., Soluble polyphenol //Mac­romol. Rapid. Commun. July 1999. V.20, N. 7, P 401-403.
  27. ↑ H. Tonami, H. Uyama, S. Kobayashi and M. Kubota. // Macrom. Chem. Phys. October 1999. V. 200,  N.10, p. 2365–2371.
  28. ↑ Uyama H., Kurioka H., , Sugihara J.  and Kobayashi S. // 1995, V. 32, N. 5-6, p. 649-654.
  29. Uyama H., Kurioka H., Koneko I.  and Kobayashi S., Macromol. Rep. 1994, A31, Suppl. 3, 4, p.421.
  30. H. Tonami, H. Uyama, S. Kobayashi, M. Reihmann and H. Ritter. // e-Polymers, 2002. v. 3, p.003
  31. T., Uyama H.  and Kobayashi S. // Macromolecules July 14, 2004. V. 37, N. 16, p. 5911-5915.
  32. T., Uyama H.  and Kobayashi S. //Macromolecules. October 16, 2003 V. 36, N. 22, p. 8213-8215.
  33. Uyama H., Lohavisavapanich C., Ikeda R.  and Kobayashi S.  // Macromolecules. January 6, 1998 V. 31, N. 2, p. 554-556.
  34. Kobayashi S. and Higashimura H., Prog. Polym. Sci. 2003, v.28, p. 1015.
  35. Ikeda R., Sugihara J., Uyama H.  and Kobayashi S., Macromolecules 1996, V. 29, p.8702.
  36. Ikeda R., Uyama H. and Kobayashi S.  //  Macromolecules. April 8, 1996 V. 29, N. 8, p. 3053-3054.
  37. Kobayashi S. // Journal of Polymer Science Part A: Polymer Chemistr. 15 August 1999.V. 37, N.16. p. 3041-3056.
  38. Kobayashi S., Uyama H.  and Higashimura H., Oguchi T., Japanese Patent H-11-255890 (1999).
  39. Oaizu K., Kumaki Y., Saito K. and Tsuchida E. //Macromolecules. July 19, 2000. V. 33, N. 16, p. 5766-5769.
  40. Ikeda R., Tanaka H., Uyama H.  and Kobayashi S. //  Macro­­molecules. August 12, 2000. V. 33, N. 18, p. 6648-6652
  41. Gross R. A., Kumar A.  and Kalra B. // Chem. Rev. June 9, 2001, V. 101, N 7,  p.2097-2124.
  42. Barashkov N. N.  and Gunder O. A., in: Fluorescent Polymers, Ellis Horwood, NewYork, 1994. p. 152.
  43. Weber W. H.  and Lambe J., J. Appl. Opt. 5, 2229 (1976).
  44. O’Connell R. M.  and Saito T. T., Opt. 4, 393 (1983). "Plastics For High-Power Laser Applications: A Review" // Opt. 22(4), 224393 (Aug 01, 1983).
  45. Nabiokin Y. V., Ogurtsova L. A.  and Podgorny V. P. // Opt. Spectrosc. 1970, V.28, p.528.
  46. Amold M. A., Fiber-Optic Chemical Sensors// , 1992, 64 (21), p. 1015–1025.
  47. ↑ Ragimov A. V., Mamedov B. A. and Mustafayeva Sh. I., // Polymer1989, V. 30, Issue 10, p. 1851–1855.
  48. ↑ Mamedov B. A., Vidadi Y. A., Alieva D. N.  and Ragimov A. V. // Paramagnetism and Electrical Conductivity Centre Relation in Semiconductor Oligoresorcinol// Polymer İnternational 1997, V.  43, Issue 2;  p.126-128
  49. ↑ Ragimov A. V., Mamedov B. A.  andGasanova S. G., // New Efficient Dielectric and Antistatic Materials //  Polymer International 1997, V. 43, Issue 4, p. 343–346
  50. ↑ Kaya I, Vilayetoglu A. R.  and Mart H.  // Polymer  2001,V. 42, Issue 11, p. 4859–4865
  51. ↑ Kaya I and Vilayetoglu A. R. // Journal of Applied Polymer Science V.85,  Issue 9, pages 2004–2013, 29 August 2002
  52. ↑ Kaya I. and Senol D. // Journal of Applied Polymer Science, 10 October 2003,V. 90, Issue 2, p. 442–450.
  53. ↑ Kaya I. and Koyuncu S.  // Polymer. November 2003. V. 44, Issue 24, P. 7299–7309
  54. ↑ Kaya I. and Koca S., // Poly­mer. March 2004,  V. 45, Issue 6, P. 1743–1753
  55. ↑ Mart H., Yürük H., Saçak M., Muradoglu V.  and Vilayetoglu A. R., Polym. Degrad. Stabil. 2004, V..83, P.395
  56. ↑ Mamedov B. A., Aslanova E. T.  and Alekperov N. A. // Iran. Polym. Journ. 2005. V.. 14, p.401-410
  57. ↑ Mart H., Sökmen T.  and Yürük H., // J. Appl. Polym. Sci., 2006.  V.93, Issue 6, P. 551-588
  58. ↑ Shan J., Han L., Bai F.  and //Polym. Adv. Techol. March - May 2003. V. 14, Issue 3-5, p. 330–336
  59. ↑ Li X. G., Huang M. R.  and Duan W.  //Chem. Rev. August 17, 2002. V. 102, N.9, p 2925-3030.
  60. Akkara J. A., K. J.  and Kaplan D. L., J. Polym. Sci. Part A. Polym. Chem. 29, 1591(1991).
  61. Kobayashi S., Uyama H., Matsumoto Y.  and , Macromol. Chem. 193, 3355 (1992).
  62. Kobayashi S., Kaneko I.  and Uyama H., Chem. Lett., 393 (1992).
  63. Асланова Э.Т., Мамедов Б.А., Алиева Д.Н., Алекперов Н.А. // Азерб. хим. журн., 2004, №2, с.59-63
  64. Асланова Э.Т., Мамедов Б.А., Алиева Д.Н., Алекперов Н.А. // Процессы нефтехимии и нефт­епе­ре­работки. 2004, №3(18), с.58-64
  65. Valipour Ə.Y., Moghadam P.N., Mamedov B.A.. // Processes of petro­chemis­try and oil refining 2011; vol. 12, №1(45), p. 20–32
  66. Mamedov B.A., Vəlipour Ə.Y., Moghadam P.N. // «Neft kimyası və neft emalı proseslə­ri»2011,N1, s.20-32
  67. Mamedov B.A., Vəlipour Ə.Y., Moghadam P.N. //Azərb.kim. jurn., 2011, N1, s.39-43
  68. Kasebi F.S., Əliyeva D.N., İsmaylova Ç.H. // Azərb. kim. jurn., 2011, N2, s.26-32
  69. Мамедов Б.А., Дунямалыева Р.А., Гулиев А.М. //Новация 2009,№4, С. 96-102
  70. Мамедов Б.А., Ахмедова Р.А., Машаева С.С. и др. // Журн. прикл. химии 2013, №10, с.1659-1665
  71. Mamedov B.A., Akhmedova R.A., Mashayeva S.S. et.all.// European Apl.Sci. 2014, №1, p.147-153
  72. Мамедов Б.А., Ахмедова Р.А., Машаева С.С. и др.// Промышленное производство и использование эластомеров 2014, вып.1, с. 34-39

Avqust 02, 2021
fenol, karbalol, turşusu, çox, sadə, aromatik, ətirli, spirt, c6h5oh, bərk, maddədir, rəngsiz, olub, havada, çəhrayı, rəng, olan, kristaldır, tibbdə, miqdarda, dezinfeksiya, məqsədilə, işlədilir, buxarı, ilə, nəfəs, aldıqda, selikli, qişanı, xəstələndirir, dər. Fenol Karbalol tursusu cox sade aromatik etirli spirt C6H5OH berk maddedir rengsiz olub havada cehrayi reng olan kristaldir Tibbde az miqdarda dezinfeksiya meqsedile isledilir Fenolun buxari ile nefes aldiqda selikli qisani xestelendirir deriye deydikde yaniq emele getirir qida yoluna dusdukde qaraciyer ve boyrekleri zedeleyir Hetta kicik dozalarda bir cox su orqanizmleri ucun mehvedici tesir gosterir Insan ucun birdefelik olum dozasi 154 q dir 4 FenolUmumiKimyevi formulu C H O 1 Molyar kutle 94 11 q molFiziki xasseleriSixliq 1 07 q sm Termik xususiyyetlerErime noqtesi 40 9 SQaynama noqtesi 181 84 SBuxarin tezyiqi 0 4 0 1 mm Hg 2 Kimyevi xasseleriTursunun dissosasiya sabiti p K a displaystyle pK a 9 89 0 01 3 TesnifatiCAS da qeyd nom 108 95 2PubChem 996RTECS SJ3325000ChEBI 15882ChemSpider 971 Mundericat 1 Nomenklaturasi fiziki xasselerinin xususiyyetleri 2 Fenollarin alinma usullari 3 Fenollarin tursu xassesi 4 Fenollarin oksidlesme polikondenslesme reaksiyalari 5 GNX metodu 6 Tetbiqi 7 Teyini 8 Menbe 9 IstinadlarNomenklaturasi fiziki xasselerinin xususiyyetleri RedakteFenollar aromatik hidroksilli birlesmeler olub hidroksil qrupu birbasa aromatik nuve ile birlesmisdir Runqe fenolu das komur qetraninda tapib Loran onun qurulusunu mueyyenlesdirib ve Jerar onu fenol adlandirmisdi Bir cox fenollarin hemcinin onlarin toremeleri IUPAC a uygun enenevi adlari vardir C6H5OH fenol o CH3C6H4OH o Krezol m CH3C6H4OH m Krezol COOH C6H4OH salisil tursusu ve s Fenollarin alfatik spirtlerden ve aromatik karbohidrogenlerden ferqi ondadir ki onlar kristallik maddeler olub sudan agirdir ve yuksek qaynama temperaturuna malikdirler Fenollarin alinma usullari RedakteFenol iri tonnajli senaye mehsulu olduguna gore esasen fenol formaldehid qetraninin istehsalinda istifade olundugundan onun alinmasinin senaye metodu uzerinde dayanaq Komurun kokslasmasi Fenolu senayede esasen komurden alirlar Kokslasma neticesinde onun 1 tonundan 200 qram fenol alinir Fenol esasen sintetik neft kimya usulu ile alinir Sulfonatlarin qelevi ile eridilmesi qilivi erintisi reaksiyasi Natrium benzolsulfonat 350oC de quru qelevi ile eridilir Sulfat tursusunun tesiri emele gelmis natrium fenolyat fenola cevrilir Bu en qedimi usuldur Ilk defe bu yolla fenol 1890 ci ilde Almaniyada istehsal edilmisdir Bu hemcinin naftalin sirasi sade fenollarin alinmasi ucun en esas metodlardan biri hesab olunur Arilhalogenidlerin hidrolizi Bu texnoloji proses Dau terefinden islenib hazirlanmis ve indiye qeder Dow Chem Co firmasi fenolu bu usulla istehsal edilir Kumolun hidroperoksidinden fenolun alinmasi Propilenin benzolla alkillesmesinden alinan izopropil benzol kumol oksidlesdirilerek kumolhidroperokside ve tursunun sulu mehlulu ile parcalanmaqla fenola ve asetona hemcinin mox faydali mehsuldur cevrilir Bu prosesin en maraqli ceheti kumolhidroperoksidin parcalanmasi merhelesidir dunyada fenolun illik istehsali 3 mln tondur Fenolun laboratoriya metodu ile alinmasina diazonium duzlarinin hidrolizini gostermek olar Fenollarin tursu xassesi RedakteFenollar spirtlere ve suya nisbeten guclu tursulardir Bu onunla elaqedardir ki alkil qrupundan ferqli olaraq fenil qrupu menfi induktiv effekte malikdir Bunun neticesinde fenol molekulundaki hidroksil qrupunun hidrogeni daha musbet yuklenir Bundan basqa hidroksil qrupunun hidrogeni qopardiqdan sonra alinan aromatik helqe fenolyat anionunu effektiv delokalizasiya edir Bunu fenolun ve tsikloheksanolun tursuluq sabitlerini Ka muqayise etdikdede asanliqla gormek mumukundur Fenol tursular kimi asanliqla qelevilerle reaksiyaya girerek duzlar fenolyatlar emele getirir Fenollarin tursuluq qabiliyyeti ondan antiseptik kimi istifade etmeye imkan verir Fenollarin oksidlesme polikondenslesme reaksiyalari RedakteYuksek istismar gostericilerine ve mexsusi xasseler kompleksine malik xususi teyinatli polimer materiallarin yaradilmasi ucun yeni effektiv elaqelendiricilerin laklarin ortuklerin coxsayli plastiklerin ve konstruksiya materiallarinin yaradilmasi teleb olunur Bele problemlerin hell edilmesinde reaksiyayaqabil polifunksional oliqomerler daha genis istifade edilir Bu tip maddelere terkibinde muxtelif funksional qruplar saxlayan polikonyuqe edilmis elaqeler sistemli oliqomerler de aiddir ki onlar ion ve elektrondeyisme paramaqnit yarimkecirici bioloji ve katalitik aktivlik xasseleri ile yanasi erime ve hellolma qabiliyyetine malik olub muvafiq funksional qruplara xas olan kimyevi cevrilmelerde yuksek fealliq gosterirler 5 H Sirakova A J Herger ve A G Mc Diamidin melum islerinden sonra aromatik aminlerin Berlin A A Korsak V V Pauskin Y M ve emekdaslarinin tedqiqatlarindan sonra ise hidroksiarilenlerin oliqomerlerinin sintezi ve xasselerinin oyrenilmesi coxsayli tedqiqatlarin movzusu oldu Son zamanlar termoplastlarin elastomer ve liflerin elektrik kecirici elaveler o cumleden oliqomer ve polimerlerin qarisiqlarinin alinmasi ve xasselerinin oyrenilmesi istiqametinde intensiv tedqiqatlar aparilir Bele materiallarin elektrik keciriciliyini genis intervalda deyismek ve tenzim etmek mumkundur Yaxin bir nece ilde fenollar anilinler piridinler naftollar Siff esaslari ve azofenollar kimi bir sira birlesmelerin NaOCl H2O2 ve molekulyar oksigenden istifade etmekle oksidlesme polikondenslesme OP reaksiyalari aparilmisdir Muxtelif fenollar ucun yerine yetirilen OP reaksiyalari boyuk maraq dogurur Mono ve difenollarin OP reaksiyalarinin ustun cehetleri ondan ibaretdir ki asan elde olunan monomer ve oksidlesdiricilerden istifade olunur katalitik sistemlerin diapazonu genisdir ve meqsedli mehsullarin ciximi kifayet qeder yuksekdir cox zaman zeherli olmayan ilkin maddelerden istifade edilir ve alinan oliqo ve polimerler uzvi helledicilerde hell olur ki bu xasse onlarin emal texnologiyasi ucun cox vacibdir Fenollarin qurulusundan asili olaraq onlarin oksidlesme mehsullari muxtelif olur Ilk defe Hey terefinden 2 6 evezli fenollarin oksidlesmesi yolu ile oksidlesdirici O2 katalizator mis amin kompleksleri ve ya K3 Fe CN 6 yuksekmolekullu polifenilenoksidler sintez edilmisdir Bu sahedeki sonraki tedqiqatlar oksidlesme reaksiyalarinin qanunauygunluqlarina onlarin fenollarin terkibinden ve qurulusundan asililiqlarina ve alinan mehsullarin tedqiqine hesr olunmusdur Bu istiqametde indi de funksionallasdirilmis polifenilenoksidler alinmasi meqsedi ile tedqiqatlar davam etdirilir 6 7 8 9 10 11 12 13 14 2 4 6 evezli feza cetinliyine malik fenollarin oksidlesme reaksiyalari da az maraq dogurmur bele ki bu reaksiyalar neticesinde stabil aroksil radikallari emele gelir Bu istiqametde aparilmis coxsayli tedqiqatlarin neticeleri fenol birlesmelerinin zencirvari radikal proseslerde inhibitor kimi tetbiqine genis imkanlar acmisdir Fenol fenoksil radikallarinin alinma metodlari elektron qurulusu ve kimyevi xasseleri defelerle etrafli muzakire edilmis ve umumilesdirilmlsdir 15 16 17 18 19 Fenollarin ve aromatik aminlerin polimerlerinin alinmasi ucun diger bir metod ise fermentlerin istiraki ile kataliz edilen oksidlesme polikondensleme FOP metodudur Bu metodda Horseradish peroksid HRP ve hidrogen peroksid neytral ve ya bir az turs muhutde ferment ve ya oksidlesdirici kimi istifade olunur 20 21 22 HRP tekzencirli b tip homoproteindir ve o H2O2 nin parcalanmasinda katalizator rolunu yerine yetirir 23 1983 cu ilde Klibanov 24 ve basqalari HRP ve H2O2 nin katalizatorlugu ile cirkab sularinda fenolun Dordick ve basqalari sulu uzvi helledicilerde muxtelif fenollarin fermentativ OP si ile polifenollar almisdir 24 25 26 Bu tedqiqatlardan sonra bir cox fenollarin fermentativ OP si heyata kecirildi 27 28 29 30 31 32 hetta fenol toremeleri ile metakrilolun selektiv polimerlesmesine nail olundu 33 Sintez olunmus polimerler 70 30 nisbetinde muvafiq olaraq fenilen ve oksifenilen manqalarindan ibaret olub uzvi helledicilerde hell olma qabiliyyetine malikdirler Laccasa da muxtelif fenollarin oksidlesme polikondenslesmesi ucun katalizator kimi istifade edildi 34 35 onun dioksigen ile fenollarin oksidlesme polimerlesmesinde fealligi HRP nin fealligina oxsardir Baxmayaraq ki oksidoreductase fermentleri effektiv katalizatorlar kimi istifade olunur ancaq onlar mis amin katalizatorlarindan daha bahalidir Ona gore de onlardan oksidlesme polikondenslesmede katalizator kimi senaye miqyasinda istifade etmek problemlidir 36 37 Kobyasi ve emekdaslari terefinden salisilaldehid etilendiamin ve demir duzlari N N bis salisilden etilendiamino demir kompleksi birlesmelerinden daha ucuz katalizator sistemleri islenib hazirlandi 38 Onlar Fe H2O2 katalizator oksidlesdirici sistemlerden istifade etmekle de poli 2 6 difloro 1 4 fenilen oksid sintez etmisler 39 40 Lakin hele de fermentativ OP nin laboratoriyadan senayede tetbiqine kecilmesinde problemler movcuddur Bele ki OP si reaksiyasinin bas vermesi ucun arzu olunandan daha cox ferment istifade olunur bezi hallarda ferment mehsulun terkibinde qalir ve fermentin qiymeti kifayet qeder bahadir 41 Muasir dovrde polimer sintezinde iqtisadi cehetden serfeli ve etraf muhit ucun zererli olmayan metodlarin islenib hazirlanmasi zeruridir Bu is ilden ile inkisaf etdirilir Son iller fluorasent polimerler plastik sinilyatorlarin luminessent gunes kondensatorlarinin yuksek muqavimetli lazer materiallarin boyalarin ve optik sensorlarin yaradilmasi istiqametinde tetbiqi de diqqeti celb edir 42 43 44 45 46 Coxlu flyuoressent boyalar 2 naftol qurulus elementinden elde edilen seqmentleri ozunde saxlayir Fenollarin ve onlarin toremelerinin OP si NaOCl H2O2 ve molekulyar oksigen O2 kimi oksidlesdiricilerden istifade etmekle E V Rehimov ve emekdaslari terefinden genis tedqiq olunmusdur Bezi islerde 47 48 gosterilmisdir ki 8 oksixinolin ve rezorsin esasi muhitde molekulyar oksigen ile OP metodu ile oliqomerlesir Bu islerde alinan oliqorezorsinin ve oksixinolinin paramaqnit ve yarimkeciricilik xassesi arasdirilmisdir 1997 ci ilde aminofenollarin OP si yerine yetirilib ve sintez olunmus oliqomerlerde antistatik xasseler mueyyen olunmusdur 49 2001 ci ilde salisilaldehidin OP si ile oliqosalisilaldehid sintez olunmusdur Oksidlesdirici kimi ise NaOCl ve O2 goturulmus qelevi muhitde temperatur 85 C ve 100 C de proses heyata kecirilmisdir 50 Bundan basqa qelevi muhitde anilinin OP si 51 2 hidrooksi 1 naftaldehid 52 4 aminopiridin 53 2 amino 3 hidroksipiridin 54 4 hidrooksibenzaldehid 55 1 3 benzoldiol 56 ve 3 hidrooksibenzaldehid 57 oksidlesdirici kimi ise NaOCl H2O2 ve O2 den istifade etmekle orta quvvetli qelevi ve ya turs muhitde tedqiq olunmusdur 1 sayli cedvelde OP ye ugradilan monomerler ve oksidlesdiriciler verilmisdir Cedvel 1 Bir sira monomerlerin oksidlesme polikondenslesmesi Monomer Oksidlesdiriciler IstinadFenol NaOCl 43 8 oksixinolin O2 43 Izomer aminofenollar H2O2 NaOCl O2 45 Hidroxinon H2O2 NaOCl O2 45 Naftollar H2O2 NaOCl O2 45 Rezorsin H2O2 44 Salisil aldehidi NaOCl O2 46 2 hidroksi 1 naftaldehid H2O2 NaOCl O2 48 2 amino 3 hidroksipiridin H2O2 NaOCl O2 50 4 Hidroksibenzaldehid H2O2 51 3 hidroksibenzaldehid H2O2 53 OP de reaksiya parametrlerinin mes oksidlesdirici reagentlerin qatiligi zaman pH ve temperatur deyisdirilme sinin mehsulun terkibine qurulusuna ve ciximina tesiri tedqiq olunmusdur Gosterilmisdir ki molekulyar oksigen istifade etdikde 8 oksixinolin neytral ve turs muhitde hell edildikde polimerlesmir lakin spirt muhitinde kalium hidrooksidden ve molekulyar oksigenden istifade etdikde oliqomer mehsullar alinir Temperaturun ve reaksiya muddetinin artmasi reaksiya mehsulunun ciximinin ve molekul kutlesinin artmasi ile neticelenir 47 Tempera turun ve zamanin artirilmasi ile reaksiya mehsulunda yuksek molekul kutleli fraksiyanin payinin yukselmesi ile neticelenir 2 3 ve 4 aminofenollarin OP si H2O2 NaOCl ve molekulyar oksigen istiraki ile oyrenilmisdir Elde edilmis neticeler gosterir ki aminofenollarin H2O2 ve ya NaOCl istiraki ile OP si iki tip quruluslu oliqomer verir Birinci tip oliqomerler terkibinde yalniz 4 amino 1 hidroksifenilen manqalari saxlayir Ikinci tip oliqomerler bu manqalarla yanasi hidroksifenilamin manqalarindan teskil olunur Monomer ve oksidlesdiricilerin nisbetinin 1 1 5 den 1 4 e mol qeder artirilmasi II tip oliqomerlerinin miqdari 10 den 30 e qeder artmasi ile neticelenir 49 Diger terefden aminofenollarin FOP si Shan ve digerleri terefinden tedqiq olunmusdur 58 2 Aminofenolun mak romolekulyar zencirde birlesme mexanizminin tedqiqi gosterdi ki elde olunmus poli 2 aminofenol fenoksiazi nebenzer qurulus fraqmentlerinden teskil olunub Bele ki makromolekullarin esas zencirlerinde qurulusa C C ve C N C hemcinin C C ve C N C qurulus fraqmentlerinin olmasi mueyyenlesdirilmisdir Oliqosalisilaldehidin OP metodu ile sintezi zamani muxtelif parametrlerin temperatur havanin verilme sureti monomerin ve oksidlesdiricinin baslangic qatiliqlari reaksiya mehsullarinin ciximina tesiri oyrenilmisdir Reaksiya muddetinin ve temperaturun artirilmasi reaksiya mehsullarinin ciximinin artmasi ile neticelenir Elave olaraq NaOCl in hava oksigeninden daha yaxsi oksidlesdirici oldugu mueyyen edilmisdir Reaksiyanin optimal seraitli yeni reagentlerin qatiligi temperatur ve reaksiya muddeti muvafiq olaraq SA 0 KOH 0 NaOCl 0 1 1 2 mol 100 C ve 25 saat olmasi aydinlasdirilmisdir Verilmis reaksiya sertleri daxilinde oliqosalisilaldehid 71 4 le elde olunmusdur 50 4 Hidroksibenzaldehid 55 ve 3 hidroksibenzaldehidin 57 OP si muvafiq olaraq H2O2 nin istiraki ile qelevilerin sulu muhitinde 85 ve 90 C de heyata kecirilmis ve gosterilmisdir ki bu zaman polikonyuqe olunmus elaqeler sistemli muvafiq polifunksional oliqomerler alinir Diger terefden qeyd olunmusdur ki 3 hidroksibenzal dehidin ve 4 hidroksibenzaldehidin FOP si yalniz xinon ve hidroxinon mehsullari verir Kaya ve Senol 2 hidroksinaftaldehidin qelevilerin sulu muhitinde OP sini oyrenmisler Bu muellifler terefinden aparilmis kinetik tedqiqatlar ile gosterildi ki hava oksigeni oksidlesdirici kimi goturuldukde mehsulun ciximi temperaturdan ve zamandan asilidir Reaksiya muddetinin 5 saatdan 25 saata qeder artirilmasi monomerlerin cevrilmesinin 41 3 den 47 4 dek artmasi ile neticelenir Onlar hemcinin mueyyen etdiler ki O2 H2O2 ve NaOCl oksidlesdirici kimi istifade edildikde muvafiq olaraq mehsulun ciximi 77 78 ve 75 4 teskil edir 52 Mo nomerin terkibinde amin ve hidrooksil qruplari birlikde olduqda NaOCl istiraki ile OP reaksiyasi qelevi ve ya tursularin suda mehlullarinda aparilir 2 Amino 3 hidroksipiridinin AHP OP si her iki tip mehlulda aparilmis ve gosterilmisdir ki reagentlerin qatiligi AHP 0 CH3COOH 0 NaOCl 0 72 mol l olanda monomerin cevrilmesi bir saat erzinde 30 C de 85 teskil edir Qelevi KOH mehlulundan istifade etdikde AHP in cevrilmesi bir saat erzinde 50 C de 45 olur Bu faktlar ile mueyyen olunur ki NaOCl istiraki ile monomerlerin cevrilmesi turs muhitde qelevi muhite nisbeten daha intensiv sekilde reallasir 54 Gosterilmisdir ki fenollarin OP mehsullari hell olan maddelerdir Meselen oliqooksixinolin DMF de asetat tursusunda qelevi ve tursu mehlullarinda 47 oliqoaminofenollar aseton 1 4 dioksan ve DMF kimi polyar uzvi helledicilerde 49 oliqosalisilaldehidi ise qelevi mehlulu piridin THF DMF DMSO ve 1 4 dioksanda hell olur 50 Belelikle ekser hallarda sintez olunmus oliqomerler ucun umumi helledici kimi THF DMF DMSO ve 1 4 dioksan istifade edile biler Oliqooksixinolinlerin GPX analizleri gosterdi ki onlarin umumi M n displaystyle overline M n ve M w displaystyle overline M w gostericileri muvafiq olaraq 320 370 ve 360 400 olur 47 lakin oliqomer mehsullarin terkibinde M n displaystyle overline M n 4000 8000 intervalinda olan fraksiyalar da qeyde alinir Oliqomerlerin molekul kutle gostericilerinin qiymetleri temperatur ve zamandan asili oldugu tapilmisdir Rezorsinin OP si zamani temperatur 373 K ve oksidlesdirici kimi H2O2 goturulmus molekul kutlesi 660 dan 1200 e qeder deyisen oliqomerler alinmisdir 48 M n displaystyle overline M n M w displaystyle overline M w ve M n M w displaystyle overline M n diagup overline M w parametrlerinin NaOCl ve H2O2 oksidlesdiricileri ile hazirlanmis oliqosalisilaldehid numuneleri ucun qiymetleri muvafiq olaraq 3700 5990 1 62 ve 1690 5150 ve 3 05 kimi tapilmisdir 50 Diger bir terefden 3 hidrooksobenzaldehid 57 ve 4 hidrookso benzaldehidin 55 OP si muvafiq olaraq M w displaystyle overline M w 8000 ve 8625 olan oliqomerlerin alinmasi ile neticelenir Kaya ve Senol mueyyen etmisler ki NaOCl ve O2 OH istiraki zamani oliqo 2 hidroksi 1 naftaldehidin molekul kutle gostericilerinde keskin ferq musahide edilmir ve hazirlanmis oliqomer ucun M n displaystyle overline M n ve M w displaystyle overline M w nisbeten kicik qiymet lere malik olur 500 ve 1880 NaOCl 500 ve 1720 O2 52 Eyni zamanda qeyd etmek lazimdi ki diger oksidlesme polikondenslesme metodlarinda 23 reaksiya mehsullari reaksiya qarisiginda tursu ve ya qelevi mehlullarinda asagi hellolma gosterir Belelikle tedqiqatcilar mueyyen etmeye calismislar ki oliqomerlerin molekul kutle gostericilerini nece yaxsilasdirmaq olar lakin bu problem tam sekilde oz hellini tapmamisdir ve hele de gundemde qalmaqdadir Fenol ve anilin toremelerinin fermentativ katalizatorlarin istiraki ile oksidlesme polikondenslesme mehsularinin qurulusunu mueyyen etmek ucun ultrabenovseyi spektroskopiyadan istifade edilmisdir Monomer ve oliqomerlerin ultrabenovseyi spektrinin muqayisesi mehsullarin polikonyuqe olunmus elaqeler sisteminin uzunlugu ve ya seq mental uzunlugu haqqinda mueyyen melumatlar verir Misal ucun salisilaldehidin ultrabenovseyi spektrinde mak simumlari 210 254 ve 331 nm de olan uc pik musahide olunur Diger terefden oliqosalisilaldehidin spektrindeki maksimumlari monomerin uygun pikleri ile muqayise etdikde 5 nm batoxrom deyisiklik qeyde alinir 50 Elave olaraq oliqosalisilaldehidin spektrinde 400 740 nm de pikler musahide edilir Oxsar olaraq oliqo 3 hidroksibenz aldehidin spektrinde de muvafiq udma zolaqlari qeyde alinir lakin 400 740 nm dalga uzunlugunda maksimumla rin yerdeyismesi praktiki olaraq musahide olunmur 57 Hidroksil qruplarinin ionlasmasi sebebinden oliqooksixino linin UB spektrinde 217 ve 254 nm de batoxrom surusme musahide olunur 47 Monomeri ile muqayisede oliqo 2 hidroksi 1 naftaldehidin udulma piklerinin maksimumlarinda 71 nm batoxrom surusme geyde alinmisdir 52 Gos terilmisdir ki aromatik diaminlerde de oliqomer mehsullarin UB spektrinde batoxrom surusme musahide edilir 58 59 Belelikle netice cixarmaq olar ki fenollarin OP si ile elde olunmus oliqomerler 440 740 nm dalga uzunlugun da udulma piklerine malik olur ve udulmanin baslica sebebi makromolekullarin kifayet qeder uzunluqda polikon yuqe olunmus elaqeler sistemine malik olmasidir OP usulu ile elde edilen oliqomerlerin makromolekullarinin qurulusunu mueyyen edilmesinde FT IR spektrosko piya cox genis ve semereli istifade edilmisdir Mueyyen etmisler ki oliqooksixinolin IQ spektrlerde 720 730 790 835 ve 890 sm 1 tezliklerde yeni udma zolaqlari verir ki bu aromatik C H rabitelerinin qeyri mustevi deformasiya reqslerine uygun gelir 3320 3600 sm 1 tezlik intervalinda maksimumu 3380 sm 1 de qeyde alinan genis ve in tensiv zolaq assossasiya olunmus hidroksil qruplarinin valent reqslerine uygundur 47 Salisil aldehidi ve onun oliqomerlerinin FT IR spektrlerinin muqayisesi gosterdi ki genislenme musahide olun maqla onlar oxsar udma zolaqlarina malikdir meselen fenol OH qruplarinin udma zolaqlari 3000 3355 sm 1 tezlik intervalinda qeyde alinir 50 Lakin oliqo 3 hidrooksibenzaldehidin IQ spektrinde bezi deyisilikler meydana cixir Monomer ve oliqomerde aldehid qruplarinin udma zolaqlari uygun olaraq 1675 ve 1682 sm 1 tezliklerinde musahide olunur Diger bir terefden aromatik C H rabitelerinin qeyri mustevi deformasiya reqslerinin udma zolaq lari 835 ve 858 sm 1 tezlikde musahide edilir ki bu da OP zamani fenilen qruplarinin C C elaqesi ile bir biri ile bir lesmesinin neticesidir 57 Diger isde Kaya ve Senol mueyyen etmisler ki 2 hidroksi 1 naftaldehidin OP si zamani paralel olaraq aldehid qruplarinin mueyyen qismi karboksil qruplarina oksidlesir ve bu 1600 sm 1 de udma zolaginin meydana cixmasi ile neticelenir 52 Belelikle fenollarin OP si neticesinde alinan oliqomerlerin IQ spektrleri iki muhum melumat verir Birincisi oliqo merlerin spektrlerinde nisbeten genis udma zolaqlari qeyde alinir ki bu da makromolekulyar zencirin formalasdi gini xarakterize edir Ikincisi aromatik C H rabitelerinin deformasiya reqsleri yeni piklerle temsil olunur ki bu da fenilen qruplarinin bir biri ile aromatik karbon atomlari vasitesile birlesmesini gosterir Eyni zamanda IQ spektro skopiya neticeleri fenollarin OP ve FOP usullari ile elde olunan oliqomerleri ucun oxsar olur 60 61 62 yalniz fer mentlerin katalizatorlugu ile hazirlanan oliqomerlerin IQ spektrlerinde 1100 ve 1300 sm 1 udma zolaqlarinda yeni pikler qeyde alinir ki bu da mueyyen qeder oksifenilen brilesmesi bas verdiyine isare edir Sintez edilen oliqomerler hell olma qabiliyyetine malik olduqlarindan onlarin NMR spektrleri elde edilmisdir ve mehsulun qurulusunu mueyyen etmek usun istifade edilmisdir Oliqosalisilaldehid muvafiq olaraq 4 24 10 05 ve 7 15 8 26 ppm de genis siqnallar numayis etdirir Birinci pik fenol OH qrupuna ikinci ve qalan siqnallar muvafiq olaraq aldehid qrupuna ve aromatik halqaya aid edilir yeni elde olunmus oliqomerlerin qurulusu monomerin qu rulusu ile oxsardir 50 H Mert ve onun emekdaslari melumat vermisler ki oliqo 4 hidroksibenzaldehididin 1HNMR spektri 9 80 ve 10 05 ppm de sinqlet gosterir ki bu da sira ile aldehid qrupuna ve aromatik OH qrupuna uygun gelir 55 Elave olaraq IQ ve 1HNMR spektrlerinden alinmis kombinasiyalar subut edir ki elde olunmus oliqomer ler esasen orto orto veziyyetlerden birlesmis fenilen fraqmentlerinden emele gelmisdir Oliqo 2 amino 3 hidro ksipiridin 1H ve 13CNMR spektri fenol tipli OH qruplarinin oliqomerin terkibinde qaldigini gosterir Oliqomerin 1HNMR spektrinde 10 55 7 95 ve 8 99 ppm de siqnallar qeyde alinir ki onlar muvafiq olaraq OH NH2 ve NH qruplarina aid edilir Elde olunmus oliqomerlerin 13CNMR spektri 115 133 135 148 151 ppm de siqnallar gos terir ve 1HNMR spektrini tesdiq edir 54 Ayrica oliqo 2 hidroksi 1 naftaldehidin 1HNMR spektri Kaya ve Senol te refinden arasdirilmisdir Onlar aydinlasdirdilar ki 12 04 10 85 ve 6 40 8 69 ppm deki siqnallar muvafiq olaraq OH CHO ve aromatik halqanin protonlarina aiddir 52 Oliqo 3 hidroksibenzaldehidin 1H NMR spektri 6 3 8 1 ppm de ve 9 3 9 8 ppm de genis pikler verir Onlar muva fiq olaraq aromatik halqanin protonlarina ve fenol qrupunun protonuna uygun gelir 9 9 ppm deki iti tek pikler al dehid protonuna uygun gelir Oliqomerlerin 1H NMR spektrinde karboksil qrupunun protonlarina uygun pikler mu sahide olunmur Oliqo 3 hidrooksibenzaldehidin qurulusunun izahi ucun monomerin 13CNMR spektri H Mert ve emekdaslari terefinden arasdirilmisdir Monomerin 13CNMR pikleri muvafiq olaraq 115 122 123 131 138 158 ve 194 ppm de qeyde alinir Oliqomerlerin 13CNMR spektri temiz deyildir ancaq esas siqnallar 115 123 132 138 143 ve 192 ppm lerde meydana cixir Bu neticeye esasen aydin olur ki 115 ve 143 ppm deki pikler oliqo merdeki aromatik karbonlara uygundur 192 ppm deki pikler ise aldehid qrupunun karbonuna uygun gelir 57 Qeyd edek ki oliqomerlerin 1H ve 13CNMR spektrlerinde siqnallar umumiyyetle genisdir ve bir cox hallarda 13CNMR spektrleri deqiq olculmur ve teferruati ile verilmir ki bu sebeblerden 23 59 onlarin analizi mumkun olmur Umumiyyetle fenollarin OP mehsullari termiki stabillik gosterir Oliqooksixinolinin termioksidlesdirici davamsizligi 200 210 C de baslayir ve 300 C de hava muhitinde kutle itgisinin cemi 10 13 e catdigi mueyyenlesdirilmisdir Oliqomerin DTA eyrisinde 200 320 C temperatur araliginda ekzotermiki proses musahide edilmisdir 315 C de ise ekzotermiki prosesin en yuksek oldugu mueyyen olunmusdur Diger ekzotermiki proses 470 490 C araliginda bas verir Oliqomerin bu yaxsi termiki davamliligi onun yuksek molekul kutleli numuneleri ucun M n displaystyle overline M n 4000 8000 qeyde alinmisdir 47 Oliqoanilinin termiki stabilliyi Kaya ve Vilayetoglu terefinden hava muhitinde tedqiq olunmus dur 51 Oliqo 4 aminopiridinin termiki xasseleri hava muhitinde 20 1000 C temperatur intervalinda oyrenilmisdir Qeyd olunan oliqomerin T50 karbon qaligi 525 C de 13 6 oldugu tapilmisdir Oliqomerin DTA eyrisinde 293 C de ekzotermik pik ve 534 C de endotermik pik qeyde alinir 53 Diger 2 amino 3 hidrooksipiridinin OP si neticesinde alinmis oliqomer asagi termiki stabilliye malikdir ve bu oliqomer ucun 410 C de kutle itgisi 50 dir 54 Bununla yanasi 520 C de onun karbon qaligi diger oliqofenollardan asagi olur Oliqo 2 hidroksi 1 naftaldehidin termiki stabilliyi muvafiq olaraq 175 C de 5 ve 900 C de 50 dir Diger oliqofenollarla muqayise etdikde mueyyen edilmisdir ki oliqosalisilaldehidin termoksidlesdirici destruksiyaya qarsi stabilliyi azdir Onun baslangic deqrada siya temperaturu 121 C ye T50 ise 587 C ye uygundur 50 Oliqo 4 hidroksibenzaldehid muqayisede nisbeten yuksek stabillik gosterir T5 171 C T50 845 C karbon qaligi ise 49 29 dir Maraqli odur ki oliqomerin T50 i oliqosalisilaldehid ve hetta politetra floretilen oliqomerleri ile muqayisede yuksekdir 55 Bununla bele oliqo 3 hidroksibenzaldehidin T5 ve T50 qiymetleri muvafiq olaraq 231 C ve gt 1000 C tapilmisdir TQ analiz netice lerine esasen oliqo 3 hidroksibenzaldehidin T5 T50 ve karbon qaligi 50 oliqohidroksibenzaldehidler ara sinda en yuksekdir 57 Fermentativ oksidlesme polimerlesme ile elde olunan polifenollarin termiki stabilliyi arqon atmosferi altinda TQA ile qiymetlendirildi 26 Polifenol ucun T5 350 C de musahide olunur Elave olaraq meta evezli polifenollarin po li m krezol poli metilfenol ve poli m uclubutilfenollar kimi birlesmelerin termiki xasseleri azot atmosferi altinda arasdirilmisdir 27 Mueyyen olunmusdur ki T5 ve polimerlerin koks qaligi muvafiq olaraq 195 336 C ve 8 47 dir Qeyd etmek lazimdir ki hava atmosferinde termiki olcmeleri yerine yetirdikde fermentativ oksidlesme ile elde olunmus polifenollarin parcalanmasi musahide olunur Bele ki 571 C de poli p butilfenol ucun hava atmosferinde termiki isleme zamani karbon qaligi musahide olunmamisdir 28 Bu tecrubelerden muellifler bele neticeye gelmisler ki OP ile elde olunmus oliqofenollarin toremeleri fermentativ oksidlesme polikondenslesme ile elde olunmus polimerlere nisbeten daha yuksek temperaturda parcalanir ve daha cox karbon qaligi verir Yuxarida gosterilen termiki analizlerden anlasildigi kimi oliqofenollar termooksidlesdirici destruksiyaya qarsi da ha yuksek stabilliye malikdir ve onlar nisbeten yuksek karbon qaligi verir Eksine oliqomer qurulusunda piridin halqasi olduqda asagi termal stabillik musahide edilir Polifenollarin karbon qaligi qrafit tipli polimerlerdir 28 Bele yuksek karbon qaligi ise onlarin qrafit materiallarinin hazirlanma texnologiyasinda istifade edilmesine imkan ya radir E V Rehimov ve emekdaslari 8 oksixinolinin oksigen ile qelevi muhitde OP in mexanizmini teklif etmisler 47 Bu mexanizme gore 8 oksixinolinin OP si uc merhelede bas verir O2 istiraki ile oksixinolin anionlarindan radikallarin yaranmasi radikallarin rekombinasiyasi ve dimerlerin emele gelmesi monomer dimer ve trimerlerin sonraki ok sidlesmesi ve analoji cevrilmesi neticesinde oliqomer makromolekullarinin formalasmasi Bu yaxinlarda 1 3 dihiroksibenzolun 1 3 DHB OP sinin mexanizmi teklif olunmusdur 56 Kinetik tedqiqatlarin ve oliqomerlerin terkib ve qurulusunun oyrenilmesinden elde edilen neticeler esasinda muellifler ireli surmusler ki 1 3 DHB nin qelevi mehlullarinda ilk novbede suretli turs esas taraziligi reallasir Alinan 1 3 DHB anionlari mole kulyar oksigenle tek elektronlu oksidlesmeye meruz qalaraq oksifenoksil radikallarini emele getirir ki onlarin da rezonans formalarinin rekombinasiyasi protonun miqrasiyasi ile aromatik formaya kecmesi neticesinde dimer qu ruluslar formalasir Onlar da analoji qaydada oksidleserek araliq dimer radikallarini emele getirir Bu radikallarin rezonans formalari monomer radikallari ile ve oz aralarinda rekombinasiyaya ugrayaraq trimer ve tetramerlere cevrilirler Oksidlesme polikondenslesmenin daha derin getmesi neticesinde oliqomer molekullari formalasir IQ ve NMR spektroskopya metodlari ile gosterilmisdir ki dogrudan da manqalarin birlesmesi OH qrupuna nezeren o ve p veziyyetlerden C C elaqesi ile bas verir Fenol ve izomer benzoldiollarla kecmis 63 64 65 ve naftollarla izomer aminofenollarla N metilaminofenolla ve izomer metilfenollarla yaxin zamanlarda aparilmis tedqiqatlarin neticelerinden aydin olur ki hidroksiarilenlerin O2 OH istiraki ile oksidlesme polikondenslesmesi eyni kinetik tenliye tabe olur yeni yuxarida gosterilen mexa nizmle reallasir ve alinan oliqomerler bir birile aromatik halqalarin C C rabitesi birlesmis muvafiq hidroksi ve ya dihidroksiarilen manqalarindan teskil olunur Mono ve difenollarin hemcinin nafftollarin NaOCl ve H2O2 OP reaksiyalarinin mexanizmleri O2 OH sistemin de reallasan mexanizmden yalniz ilkin merhelede ferqlenir Bele ki gosterilen monomerlerin hidroksil qruplari NaOCl ve H2O2 ile tesirde olub aroksil tipli radikallarla oksidlesir 66 67 68 Mehz bu merhele feza cetinliyi olma yan mono evezli fenollarin nisbeten mulayim H2O2 NaOCl ve O2 OH tipli oksidlesdiricilerin istiraki ile OP reak siyalarinda limitlesdirici merheledir Mueyyen edilmisdir ki qelevi muhitde 4 aminofenolun AF suda ve ya spirtde mehlullari 298 373 K de intensiv sekilde oksigen udur ve oliqomer mehsullar emele getirir AF oksidlesme seraitinden asili olaraq oliqomer meh sullarin ciximi 1 sayli cedvelde verilmisdir Cedvelden aydin olur ki oliqomerlerin optimal alinma seraiti tempe ratur 368 373 K AF 0 0 75 mol l KON 0 0 25 mol l reaksiya muddeti 8 saat Bele seraitde oliqomerlerin ciximi 84 89 teskil edir 69 70 GNX metodu Redakteile mueyyen edilmisdir ki optimal seraitde sintez edilmis oliqomer mehsullarin molekul kutle gostericileri M w displaystyle overline M w 550 ve M n displaystyle overline M n 430 kimidir Reaksiyaya ugramamis monomerden temizlendikden sonra oliqomer mehsullarin molekul kutlesiini gore paylanma MKP eyrileri bimodal xarakterli olur MKP eyrilerinin tehlilinden aydin olur ki bu oliqomerler esasen tetramer heksamer fraksiyasindan ve 15 25 dimer trimer fraksiyasindan ibaret olur Bundan elave onlarin terkibinde 1 5 2 0 molekul kutlesi 1600 8000 olan yuksekmolekullu fraksiya daxil olur Cedvel 2 4 Aminofenolun molekulyar oksigenle qelevi muhitde oksidlesme polikondens lesmesinin aparilma seraitleri ve oliqomerlerin ciximi p p AF 0 mol l KON 0 mol l T K t saat Oliqomerin ciximi 1 0 75 0 25 358 8 612 0 75 0 25 363 8 723 0 75 0 25 368 8 844 0 75 0 25 373 8 895 0 75 0 25 368 2 246 0 75 0 25 368 5 437 0 75 0 25 368 10 888 0 50 0 25 368 8 859 1 0 0 25 368 8 7810 1 25 0 25 368 8 7011 0 75 0 50 368 8 8712 0 75 0 75 368 8 8213 0 75 0 25 368 8 6914 0 75 0 25 368 8 88Qeyd Oksigenin verilme sureti l saat 4 5 1 12 3 5 13 i 5 5 14 4 Aminofenolun oksidlesme polikondenslesme reksiyasi H2O2 istiraki ile de heyata kecirilmisdir 71 72 Reaksiya mehsullarinin terkibi ve qurulusu element kimyevi ve spektral analiz metodlari ile molekul kutle gostericileri ise GPX metodunun komeyi ile M w displaystyle overline M w 540 880 M n displaystyle overline M n 410 550 M w M n displaystyle overline M w diagup overline M n 1 32 1 60 mueyyen edilmisdir Element analizin neticeleri ve hidroksil qrupunun miqdarinin teyini gosterdi ki onlar alinmis oliqomerler ve AF ucun praktiki olaraq ferqlenmir S 67 29 N 4 67 i N 13 08 hidroksil qrupunun miqdari 14 5 15 3 Bu gosterir ki AF in oksidlesme polikondenslesmesi zamani dehidratlasma bas vermir ve sade efir elaqeleri yaranmir Dogrudan da oliqomerlerin IQ spektrlerinde S O S qrupuna uygun gelen udulma zolaqlari qeyde alinmir Oliqomerlerin IQ srektrlerinde 3200 3550 sm 1 nahiyyesinde assosa siya olunmus hidroksil qruplarinin valent reqslerine uygun gelen genis ve intensiv udulma zolagi musahide olunur Onlarin deformasiya reqslerine 1230 sm 1 tezliyindeki udulma zolagi aid edile biler Benzol halqasinin varligi 1590 1600 1500 1510 ve 1470 1480 sm 1 tezliklerinde qeyde alinan uc maksimumla tesdiq olunur Oliqomerin terkibinde aromatik halqadaki S N ela qesinin qeyri mustevi deformasiya reqsleri 750 770 ve 835 840 sm 1 tezlik intervallarindaki udulma zolaqlari ile temsil edilir 835 840 sm 1 tezliyinde qeyde alinan nisbeten intensiv udulma zolagi benzol nuvesinde izole edil mis S N qruplarina 750 770 sm 1 tezliyindeki udulma zolagi ise iki qonsu aromatik SN qruplarina aiddir Bele likle sintez edilmis olqomerler aromatik halqalarin hidroksil qrupuna gore o veziyyet lerinden S S elaqesi ile bir lesmis aminofenol manqalarindan teskil olunur Sintez edilmis OAF numuneleri qara rengli tozvari amorf maddelerdir Onlar spirtlerde dioksanda dimetilforma midde asetonda ve s yaxsi hell olur Alinma seraitinden asili olaraq bu numunelerin 1 59 kq sm2 yuk altinda axma temperaturu 353 383 K intervalinda deyisir Alinmis oliqomerler epoksid birlesmeleri ve uzvi tursularin anhidridleri ile reaksiyaya girirler OAF elektrondeyismede fealliq gosterirler ve molekulyar oksigenle qelevilerin suda ve spirtlerde CH3OH C2H5OH ve s mehlullarinda intensiv istirakinda ile intensiv sekilde oksidlesirler QOF in oksidlesmesinin suret sabitlerinin qiymetleri kifayet qeder yuksekdir k 2 15 10 4 15 2 10 4 san 1 303 333 K de etanolda ve k 1 53 10 4 6 33 10 4 san 1 303 323 K de metanolda aktivlesme enerjisinin qiymeti ise metanolda 62 4 kC mol ve etanolda 60 3 kC mol teskil edir Belelikle aydin olur ki bu oliqomerler kompozisi yalarin terkibinde antioksidant funksiyasini yerine yetire biler OAF numuneleri paramaqnit paramaqnit merkezlerin PMM qatiligi 7 0 1017 9 2 1018 spin q ve yarimkeci rici s0 10 8 10 4 Om 1 sm 1 298 K de E 1 34 1 67 eV xasseler gosterir OAF numunelerinin terkibinde PMM in qatiliginin 1 2 tertib artmasi onlarin elektrik keciriciliyinin keskin sekilde artmasi ile musaiyet olunur Aparilmis tedqiqatlarin neticeleri xususen PMM in qatiliginin artmasi ile OAF in elektrik keciriciliyinin yukselmesi imkanindan OAF esasinda antistatik polimer kompozisiyalarin yaradilmasi meqsedi ile istifade edilmisdir Bele ki termoplastlarin terkibine 5 15 OAF daxil edilerek materialin sethi v qelevinin suda ve ya etanolda 10 li meh lulu ile 15 20 saniye muddetinde islenerek havada otaq temperaturunda 30 35deq muddetinde saxlandiqdan sonra 323 333 K de qurudulmusdur Sonra materialin rv gostericisi teyin edilmisdir 2 Sayli cedvelden aydin olur ki OAF in kompozisiyalarin terkibine daxil edilmesi materialin xususi hecmi muqametinin qiymetini nezere carpacaq derecede azaldir OAF butil kaucuku BK esasinda hazirlanan rezin qarisiqlarina aktiv elave kimi istifade edilmisdir Bu zaman rezin qarisiqlari inqridientlerin standart resepti ile hazirlanmis Lakin qurumun ve ya onun mueyyen his se sinin evezine OAF kau cu kun 100 k h hissesine 25 50 k h goturul musdur Mueyyen olunmusdur ki rezin qarisiq larinin terkibine qurum evezine OAF daxil edilmesi alinan rezinlerin mohkemlik heddinin artmasina nisbi uzan manin ve elastiklik modulunun azlmasina getirib cixarir Meselen BK esasinda qurum evezine 20 25 k h OAF saxlayan qarisiqlarin vulkanlasmasindan alinan rezinlerde mohkemlik heddi 23 1 24 8 MPa a kimi artir nisbi uzanma 685 e catir elastiklik modulu 200 uzanmada 9 0 9 8 MPa dan 7 9 8 6 MPa a kimi azalir Cedvel 3 Termoplastlar ve OAF esasinda alinmis kompozisiya materiallarinin xususi hecmi muqavimetlerinin qiymetleri OAF Termoplast ASPE esasinda rv Om smPP esasinda PS esasinda5 95 0 81 108 7 3 108 2 5 108 9 1 108 4 8 108 9 8 108 10 90 3 5 108 6 4 108 8 1 108 1 2 107 9 5 108 2 7 107 15 85 8 6 108 3 7 107 9 8 108 6 0 107 2 8 108 8 5 107 Qeyd Moterizelerde sethi qelevinin suda mehlulu ile islenmis kompozisiyalar ucun rv nin qiymetleri gosterilmisdir OAF aktiv elave kimi butadien nitril kaucuku SKN 40 esasinda hazirlanan rezin qarisiqlarinin da terkibine daxil edilmisdir ced 4 Bu kaucuk esasinda rezin qarisiqlari da inqridientlerin standart resepti ile hazirlanmis ve qurumun mueyyen hissesi ve ya tami qeder OAF 100 k h kaucuka 22 5 den 45 k h ne kimi Bu halda da rezin qarisiqlarinin terkibine qurum evezine OAF in daxil edilmesi alinan rezinlerin istismar gostericilerini yaxsilasdirir Meselen SKN 40 esasinda qurum evezine 20 25 k h OAF saxlayan qarisiqlarin vulkanlasmasindan alinmis rezinlerin mohkemlik heddi 24 1 26 2 MPa a kimi artir nisbi uzanma 440 550 ve 200 uzanmada modul 6 2 9 4 MPa teskil edir Qeyd edilenlerle yanasi alinan rezinlerin termiki davamliligi ve istismar muddeti de artir Tebiidir ki bu OAF in qurulus xususiyyetleri ile elaqedardir onun terkibinde polikonyuqe olunmus benzol nuvelerinin varligi termiki davamliligin ve istifade muddetinin aromatik hidroksil ve amin qruplarinin olmasi ise antioksidant fealliligin yukselmesine sebeb olur Cedvel 4 Butadien nitril kausuku esasenda alinmis vulkanizatin fiziki mexaniki ve elektrik gostericileri Kaucuk 100 q texniki stearin 1 5 q kaptaks 0 8 q sink oksidi 5 0 q kukurd 1 5 q qurum q 45 1 22 5 2 11 25 3 0 4 OAF g 0 1 22 5 2 33 75 3 45 4 Qarisiqlar Vulkanlasma mud deti deq Dartilmada mohkemlik heddi MPa Nisbi uzanma Qaliq deforma siya Uzanmada modul MPa s 107 Om 1 sm 1200 300 1 20 23 4 620 13 5 5 8 14 040 18 8 314 8 0 9 9 17 160 15 7 250 14 0 2 20 24 1 550 16 6 2 8 3 0 2740 25 8 460 13 7 1 9 4 0 3260 26 2 440 12 9 4 12 2 0 413 20 23 8 530 20 6 5 8 8 4 540 26 0 440 17 8 4 12 3 5 360 26 7 410 15 10 8 14 6 6 24 20 27 3 520 20 6 7 9 5 4340 27 9 440 15 9 0 13 4 5860 28 2 410 13 12 4 16 2 65 Muxtelif miqdarda PMM saxlayan OAF numuneleri yuksek elektrik keciriciliyine malik oldugu ucun onlarin aktiv elave kimi istifadesixususi hecmi elektrik keciliyi 10 8 10 6 Om 1 sm 1 olan rezinler almaga imkan verir Qurum evezine OAF in miqdarinin 22 5k h den 45 0 k h ne 100 k h kaucuka gore yukseldilmesi hemcinin OAF in terkibinde PMM in miqdarinin artmasi alinan rezinlerin xususi hecmi elektrik keciriciliynin yukselmesi ile musaiyet olunur SKN 40 ve BK esasinda rezinler ucun perkalyasiya effekti uygun olaraq OAF in 26 5 k h ve i 23 5 k h miqdarinda qeyde alinir OAF in muxtelif miqdarinda rezinlerin xususi sethi keciriciliyinin vulkanizatin qarisdirilma suretinden asililigi oyrenilmis ve mueyyen edilmisdir ki qarisdirilma muddetinin artirilmasi rezinlerin xususi hecmi keciriciliyinin yukselmesine getirib cixardir ced 5 Cedvel 5 OAF in muxtelif miqdarlarinda ve ferqli qarisdirilma muddetlerinde hazirlanmis vulkanizatlar ucun sv nin qiymetleri vulkanlasma muddeti 40 deq kaucuk SKN 40 Kaucukuna 100 k h ne dusen OAF in miqdari k h Qarisdirilma muddeti deq s 107 Om 1 sm 1umumi OAF ile1 22 5 41 2 0 512 22 5 44 5 2 13 22 5 46 5 7 5 4 04 33 8 41 2 7 65 33 8 44 5 17 36 33 8 46 5 7 5 21 27 45 0 41 2 738 45 0 44 5 869 45 0 46 5 7 5 97 Bunun sebebi suretli qarisdirma zamani tikilme ile yanasi mexaniki destruksiya prosesinin bas vermesi ve neti cede materialda qurulus defektlerinin yaranmasidir Tetbiqi RedakteFenol guclu antiseptik madde olub dezinfeksiyaedici karbolka kimi isledilir Fenolun cox miqdari fenol boyalarinin dermanlarin partlayici maddelerin fenolformaldehid plastik kutlelerinin fenoplastlarin sintezinde isledilir Teyini RedakteFenolun teyini onun demir 3 xloridle qarsiliqli tesirde olduqda benovseyi reng emele getirmesine esaslanir C6H5OH FeCl3 C6H5O Fe 2 2Cl Menbe RedakteS F Qarayev U B Imasev G M Talibov Uzvi kimya Baki 2003 Istinadlar Redakte phenol lt a href https wikidata org wiki Track P2874 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q278487 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P662 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P2153 gt lt a gt http www cdc gov niosh npg npgd0493 html Binas 2 Noordhoff Uitgevers 1986 ISBN 978 90 01 89351 4 lt a href https wikidata org wiki Track Q23577944 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q1900088 gt lt a gt Memmedov Q S Xelilov M Y Ekoloqlarin melumat kitabi Elm nesriyyati Baki 2003 516 s Berlin A A Gejderih M A Davydov B E i dr Himiya polisop ryazhe n nyh sistem M Himiya 1972 271 s Kopylov V V Uspehi himii 1970 T 39 N 3 c 471 503 Yayakannan M Smitha T R Eur Polym J 2004 V 40 N 6 p 1169 1175 Pat 6268463 2001 Method for making carboxyfunctionalized poly phe ny lene ethers and blends containing them General Electric Co Jeager Gary William Pan Yigun Pat 6417274 2002 Process for the manufacture of functionalized polyphenylene ether resins General Electric Co Braat Adrian us J F M de Jough Rene Liska Juraj Pat 6420464 2002 Polyhydric phenol compounds epoxy resins epoxy resin compositions and cured product thereof Nippon Kayaku K K Kuboku Kenichi Kajiwara Yoshitaka et all Pat 6521735 2003 Production process of polyhenylene ether Asahi Kasei K K Mitsubishi Gas Chemical Co Inc Mitsui Akira Takeda Juji Pat 6552133 2003 Method for making carboxyfunctionalized polypenylene ethers and blends containing them General Electric Co Jaeger Gary William Pan Yigun Saito Kei Masuyama Toru Nishide Hiroyuki Creen Chem 2003 V 5 N 5 p 535 538 Saito Kei Tago Takahiro Masuyama Toru Nishide Hiroyuki Angew Chem Int Ed 2004 V 43 N 6 p 730 733 Pak V N Kosarickaya O V Alekseeva N V i dr Zh fiz Himii 2004 T 78 11 s 1967 1971 Huang Hua Sommerfeld David Dunn Brian C et all J Phys Chem 2001 V 105 N 14 p 3536 3541 Maurya M R Titunchi S J J Chand S J Mol Catal A 2003 V 193 N 1 2 p 165 176 Trukhan N N Romannikov V N Paukshtis E A et all J Catal 2001 V 202 N 1 p 110 117 Xiao Feng Shou Sun Jianmin Ju Ranbo Meng Xiangju et all Proceedings of 12th International Congress on Catalysis Cranada 2000 Amsterdam etc Else vier 2000 p 791 796 Ikeda R Sugihara J Uyama H Enzymatic Oxidative Polymerization of 2 6 Dimethylphenol Macromolecules 1996 29 27 p 8702 8705 Kurioka H Uyama H and Kobayashi S Macromolecular Rapid Communications June 1994 V 15 N 6 p 507 510 Alva K S Marx K A Kumar J and Tripathy S K Macromolecular Rapid Communications December 1996 V 17 N 12 p 859 863 1 2 3 Kobayashi S Uyama H and Kimura S 2001 V 10 N 12 p 3793 3818 1 2 Klibanov A M Tu T M and Scott K P Science 1983 Jul 15 V 221 4607 p 259 261 Dordick J S Marletta M A and Klibanov A M Polymerization of Phenols Catalyzed by Peroxidase in Non Aqueous Media Biotechnol Bioeng 1987 V 30 p 31 36 1 2 Oguchi T Tawaki S Uyama H andKobayashi S Soluble polyphenol Mac romol Rapid Commun July 1999 V 20 N 7 P 401 403 1 2 H Tonami H Uyama S Kobayashi and M Kubota Macrom Chem Phys October 1999 V 200 N 10 p 2365 2371 1 2 3 Uyama H Kurioka H Sugihara J and Kobayashi S 1995 V 32 N 5 6 p 649 654 Uyama H Kurioka H Koneko I and Kobayashi S Macromol Rep 1994 A31 Suppl 3 4 p 421 H Tonami H Uyama S Kobayashi M Reihmann and H Ritter e Polymers 2002 v 3 p 003 T Uyama H and Kobayashi S Macromolecules July 14 2004 V 37 N 16 p 5911 5915 T Uyama H and Kobayashi S Macromolecules October 16 2003 V 36 N 22 p 8213 8215 Uyama H Lohavisavapanich C Ikeda R and Kobayashi S Macromolecules January 6 1998 V 31 N 2 p 554 556 Kobayashi S and Higashimura H Prog Polym Sci 2003 v 28 p 1015 Ikeda R Sugihara J Uyama H and Kobayashi S Macromolecules 1996 V 29 p 8702 Ikeda R Uyama H and Kobayashi S Macromolecules April 8 1996 V 29 N 8 p 3053 3054 Kobayashi S Journal of Polymer Science Part A Polymer Chemistr 15 August 1999 V 37 N 16 p 3041 3056 Kobayashi S Uyama H and Higashimura H Oguchi T Japanese Patent H 11 255890 1999 Oaizu K Kumaki Y Saito K and Tsuchida E Macromolecules July 19 2000 V 33 N 16 p 5766 5769 Ikeda R Tanaka H Uyama H and Kobayashi S Macro molecules August 12 2000 V 33 N 18 p 6648 6652 Gross R A Kumar A and Kalra B Chem Rev June 9 2001 V 101 N 7 p 2097 2124 Barashkov N N and Gunder O A in Fluorescent Polymers Ellis Horwood NewYork 1994 p 152 Weber W H and Lambe J J Appl Opt 5 2229 1976 O Connell R M and Saito T T Opt 4 393 1983 Plastics For High Power Laser Applications A Review Opt 22 4 224393 Aug 01 1983 Nabiokin Y V Ogurtsova L A and Podgorny V P Opt Spectrosc 1970 V 28 p 528 Amold M A Fiber Optic Chemical Sensors 1992 64 21 p 1015 1025 1 2 3 4 5 6 7 8 Ragimov A V Mamedov B A and Mustafayeva Sh I Polymer1989 V 30 Issue 10 p 1851 1855 1 2 Mamedov B A Vidadi Y A Alieva D N and Ragimov A V Paramagnetism and Electrical Conductivity Centre Relation in Semiconductor Oligoresorcinol Polymer International 1997 V 43 Issue 2 p 126 128 1 2 3 Ragimov A V Mamedov B A andGasanova S G New Efficient Dielectric and Antistatic Materials Polymer International 1997 V 43 Issue 4 p 343 346 1 2 3 4 5 6 7 8 Kaya I Vilayetoglu A R and Mart H Polymer 2001 V 42 Issue 11 p 4859 4865 1 2 Kaya I and Vilayetoglu A R Journal of Applied Polymer Science V 85 Issue 9 pages 2004 2013 29 August 2002 1 2 3 4 5 6 Kaya I and Senol D Journal of Applied Polymer Science 10 October 2003 V 90 Issue 2 p 442 450 1 2 Kaya I and Koyuncu S Polymer November 2003 V 44 Issue 24 P 7299 7309 1 2 3 4 Kaya I and Koca S Poly mer March 2004 V 45 Issue 6 P 1743 1753 1 2 3 4 5 Mart H Yuruk H Sacak M Muradoglu V and Vilayetoglu A R Polym Degrad Stabil 2004 V 83 P 395 1 2 Mamedov B A Aslanova E T and Alekperov N A Iran Polym Journ 2005 V 14 p 401 410 1 2 3 4 5 6 7 Mart H Sokmen T and Yuruk H J Appl Polym Sci 2006 V 93 Issue 6 P 551 588 1 2 Shan J Han L Bai F and Polym Adv Techol March May 2003 V 14 Issue 3 5 p 330 336 1 2 Li X G Huang M R and Duan W Chem Rev August 17 2002 V 102 N 9 p 2925 3030 Akkara J A K J and Kaplan D L J Polym Sci Part A Polym Chem 29 1591 1991 Kobayashi S Uyama H Matsumoto Y and Macromol Chem 193 3355 1992 Kobayashi S Kaneko I and Uyama H Chem Lett 393 1992 Aslanova E T Mamedov B A Alieva D N Alekperov N A Azerb him zhurn 2004 2 s 59 63 Aslanova E T Mamedov B A Alieva D N Alekperov N A Processy neftehimii i neft epe re rabotki 2004 3 18 s 58 64 Valipour E Y Moghadam P N Mamedov B A Processes of petro chemis try and oil refining 2011 vol 12 1 45 p 20 32 Mamedov B A Velipour E Y Moghadam P N Neft kimyasi ve neft emali prosesle ri 2011 N1 s 20 32 Mamedov B A Velipour E Y Moghadam P N Azerb kim jurn 2011 N1 s 39 43 Kasebi F S Eliyeva D N Ismaylova C H Azerb kim jurn 2011 N2 s 26 32 Mamedov B A Dunyamalyeva R A Guliev A M Novaciya 2009 4 S 96 102 Mamedov B A Ahmedova R A Mashaeva S S i dr Zhurn prikl himii 2013 10 s 1659 1665 Mamedov B A Akhmedova R A Mashayeva S S et all European Apl Sci 2014 1 p 147 153 Mamedov B A Ahmedova R A Mashaeva S S i dr Promyshlennoe proizvodstvo i ispolzovanie elastomerov 2014 vyp 1 s 34 39Menbe https az wikipedia org w index php title Fenol amp oldid 5902771, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.