Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Fındığan xalçaları — Abşeron xalçaçılıq məktəbinin Bakı qrupuna daxil olan xovlu xalçalar.
| Xalça | |
| Fındığan | |
|---|---|
    | |
 Fındığan xalçaları | |
| Xalça haqqında məlumatlar | |
| Tam adı | Fındığan xalçaları |
| Digər adları | “Bakı” və ya “Çaylı” xalçası |
| Məktəbi | Abşeron xalçaçılıq məktəbi |
| Növü | Xovlu xalça |
| Ölkə | Azərbaycan |
Ümumi məlumat
Fındığan xalçalarının adı Bakıdan 70 km şimal — qərbdə yerləşən Fındığan kəndinin adı ilə bağlıdır. Bu xalçalar ilk dəfə bu kənddə istehsal edilmişdir. Bu xalçalar yaxınlıqda yerləşən kənd və qəsəbələrdə istehsal olunduqdan sonra bəzi mənbələrdə Fındığan xalçası "Bakı xalçası" və ya "Çaylı xalçası" adı ilə göstərilmişdir.
Bədii analiz
Fındığan xalçalarının ara sahəsinin kənarlarında digər xalçalardan fərqli olaraq sayca daha çox müxtəlif növ haşiyələrdən istifadə edilmişdir.
Xalçanın ara sahəsinin kompozisiyası bir neçə böyük altıbucaqlı uzunsov göllərdən ibarətdir. Bu göllərin aşağı və yuxarı mərkəzi bucaqları digər bucaqlara nisbətən şaquli ox boyunca uzanmışdır. Qeyd edək ki, əvvəllər belə göllər "Qobustan" xalçaları üçün xarakterik olmuşdur. Bu gölləri xalça toxucuları "manqal" adlandırmışdırlar. Hər bir gölün mərkəzində düzbucaqlı şəklində olan həndəsi element mövcuddur. Düzbucaqlının içərisinə kiçik bəzəklər salınmışdır. "Sini" adlanan bu kiçik, dairəvi bəzəklərin üstündə sol və sağ tərəfdən qapalı çoxbucaqlı element — "çörək" təsvirləri yerləşir. Sininin üstündə daha bir səkkizguşəli element — "kabab tikəsi" və gətəbədən keçən şaquli ox — "kabab şişi" var. Altıbucaqlı uzunsov göllərin ətrafını qarmaqvari motivlər bəzəyir. Aşağı və yuxarı mərkəzi bucaqların ətrafında qarmaqvari naxışlar yoxdur.
Bəzən ara sahəsi yalnız göllərlə, kiçik gətəbəsiz bəzədilən "Fındığan" xalçaları da olur. Bu xalçanın köbə zolağında digər xalçaların köbələrinin qurulma qanunlarına zidd olaraq iki ara haşiyə var. Ağ fonlu olan birinci naxış qırıq xətlərlə yerinə yetirilmiş nəbati elementlərlə bəzədilmişdir. Birinci ara haşiyə qırıq xətlərlə yerinə yetirilmiş iki çarpaz budaqlı kompozisiyadan ibarətdir. Onların kəsişmə nöqtəsində "Zülflü aləm" adlandırılan dişli ləçəklərlə dövrələnmiş dörd dairəvi haşiyə elementi yerləşdirilir. Tünd — qırmızı fonda olan ikinci ara haşiyə ara sahəyə olduqca yaxın yerləşir və səkkiz ləçəkli dairəvi elementlərlə "alma haşiyə" adlandırılan naxışlarla doldurulur. Xalçanın kənarları boyunca "qaysıbişah" adlanan göy zəncirə bənzər naxış yerləşir. Ağ fonlu haşiyənin sol və sağ tərəfində müxtəlif naxışlı iki mədaxil yerləşdirilir. Xalçanın ümumi sahəsini bəzəyən elementlər zili kimi xovsuz xalçalar üçün xarakterik olub, "zəncir" mədahillə əhatə olunmuşdur.
Texniki xüsusiyyətlər
Uzunsov formada olan "Fındığan xalçaları"nın ölçüləri 100x250 sm—dən 120x300 sm—ə qədər ölçülər arasında dəyişir. "Fındığan xalçaları"nın orta sahəsində iki göl olan xalçalara nadir hallarda rast gəlindiyi halda, 3 və daha artıq göllər olan xalçalar daha çox toxunmuşdur.
"Fındığan xalçaları"nda bir kvadrat desimetrdə ilmələrin sıxlığı 38x38 ilmədən 42x42 ilməyə qədər yerləşir. Bir kvadrat metrdə isə 145 min ilmədən 176 min ilməyə qədər təsadüf edilir.
Fındığan xalçalarında xovun hündürlüyü 3–5 mm—dir.
Mənbə
- Fındığan xalçaları 2011-08-07 at the Wayback Machine
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Findigan xalcalari Abseron xalcaciliq mektebinin Baki qrupuna daxil olan xovlu xalcalar XalcaFindiganFindigan xalcalariXalca haqqinda melumatlarTam adi Findigan xalcalariDiger adlari Baki ve ya Cayli xalcasiMektebi Abseron xalcaciliq mektebiNovu Xovlu xalcaOlke AzerbaycanUmumi melumatFindigan xalcalarinin adi Bakidan 70 km simal qerbde yerlesen Findigan kendinin adi ile baglidir Bu xalcalar ilk defe bu kendde istehsal edilmisdir Bu xalcalar yaxinliqda yerlesen kend ve qesebelerde istehsal olunduqdan sonra bezi menbelerde Findigan xalcasi Baki xalcasi ve ya Cayli xalcasi adi ile gosterilmisdir Bedii analizFindigan xalcalarinin ara sahesinin kenarlarinda diger xalcalardan ferqli olaraq sayca daha cox muxtelif nov hasiyelerden istifade edilmisdir Xalcanin ara sahesinin kompozisiyasi bir nece boyuk altibucaqli uzunsov gollerden ibaretdir Bu gollerin asagi ve yuxari merkezi bucaqlari diger bucaqlara nisbeten saquli ox boyunca uzanmisdir Qeyd edek ki evveller bele goller Qobustan xalcalari ucun xarakterik olmusdur Bu golleri xalca toxuculari manqal adlandirmisdirlar Her bir golun merkezinde duzbucaqli seklinde olan hendesi element movcuddur Duzbucaqlinin icerisine kicik bezekler salinmisdir Sini adlanan bu kicik dairevi bezeklerin ustunde sol ve sag terefden qapali coxbucaqli element corek tesvirleri yerlesir Sininin ustunde daha bir sekkizguseli element kabab tikesi ve getebeden kecen saquli ox kabab sisi var Altibucaqli uzunsov gollerin etrafini qarmaqvari motivler bezeyir Asagi ve yuxari merkezi bucaqlarin etrafinda qarmaqvari naxislar yoxdur Bezen ara sahesi yalniz gollerle kicik getebesiz bezedilen Findigan xalcalari da olur Bu xalcanin kobe zolaginda diger xalcalarin kobelerinin qurulma qanunlarina zidd olaraq iki ara hasiye var Ag fonlu olan birinci naxis qiriq xetlerle yerine yetirilmis nebati elementlerle bezedilmisdir Birinci ara hasiye qiriq xetlerle yerine yetirilmis iki carpaz budaqli kompozisiyadan ibaretdir Onlarin kesisme noqtesinde Zulflu alem adlandirilan disli leceklerle dovrelenmis dord dairevi hasiye elementi yerlesdirilir Tund qirmizi fonda olan ikinci ara hasiye ara saheye olduqca yaxin yerlesir ve sekkiz lecekli dairevi elementlerle alma hasiye adlandirilan naxislarla doldurulur Xalcanin kenarlari boyunca qaysibisah adlanan goy zencire benzer naxis yerlesir Ag fonlu hasiyenin sol ve sag terefinde muxtelif naxisli iki medaxil yerlesdirilir Xalcanin umumi sahesini bezeyen elementler zili kimi xovsuz xalcalar ucun xarakterik olub zencir medahille ehate olunmusdur Texniki xususiyyetlerUzunsov formada olan Findigan xalcalari nin olculeri 100x250 sm den 120x300 sm e qeder olculer arasinda deyisir Findigan xalcalari nin orta sahesinde iki gol olan xalcalara nadir hallarda rast gelindiyi halda 3 ve daha artiq goller olan xalcalar daha cox toxunmusdur Findigan xalcalari nda bir kvadrat desimetrde ilmelerin sixligi 38x38 ilmeden 42x42 ilmeye qeder yerlesir Bir kvadrat metrde ise 145 min ilmeden 176 min ilmeye qeder tesaduf edilir Findigan xalcalarinda xovun hundurluyu 3 5 mm dir MenbeFindigan xalcalari 2011 08 07 at the Wayback MachineIstinadlar