Dilemma (yunan dilində - iki dəfə, lemma - ehtimal) — əqli nəticənin (şərti-təqsimi sillogizmin) elə bir növüdür ki, onun müqəddimələrin sırasına iki şərti hökm və təqsimi hökm daxil olur; həm də dizyunksya şəklində formulə edilir. Bu dizyuniksiyada da şərti hökmlərin əsasları və ya nəticələri birləşdirilir. Dilemmaya istər mühakimələrdə, istərsə də adi həyatda, insan eyni iki mümkün imkanlardan birini seçmək zərurəti qarşısında qaldığı zaman təsadüf edilir.
Növləri
Dilemmanın iki növü vardır: Quraşdırıcı dilemma və dağıdıcı dilemma. Əgər nəticədə şərti hökmdə verilmiş xassə, yaxud fikir iqrar edilirsə - qurucuya, inkar idilirsə - dağıdıcıya aiddir. Qurucu dilemmaya nümunə olaraq Y. Semyonovun "Baharınon yeddinci anı" kitabından əsərin baş qəhrəmanı Ştirlisin mühakiməsini verək: "Əgər Berlinə getsəm, məni gestapo həbs edəcək, Moskvaya qayıtsam, onda tapşırığı yerinə yetirə bilməyəcəm. Lakin mən Berlinə gedə bilmərəm, yaxud Moskvaya qayıda bilmərəm. Məni gestapo həbs edəcəkdir, yaxud tapşırığı yerinə yetirə bilməyəcəm".
Gətirilən nümunədə alınan nəticə konkret deyil. Lakin belə bir qayda əsas tutulur ki, iki çətin vəziyyətdən ən az çətin olanı seçilir.
Dağıdıcı dilemmada isə kiçik müqəddimələrdə verilmiş şərtlər, alternalar da, nəticə də inkar olunur. Məsələn: "Yetərincə vaxtım olarsa, ya kitab üzərində işləyəcəm, ya da səyahətə çıxacam". "Nə kitab üzərində işlədim, nə də səyahətə çıxdım". Nəticə: "Mənim asudə vaxtım yetərincə olmadı".
Qaydaları
Dilemmanın struktur təhlili göstərir ki, aşağıdakı qaydalar gözlənildikdə, müqəddimələrdən doğru nəticələr alınar:
1. Qurucu dilemmada mühakimə prosesi əsasın iqrarından nəticənin iqrarına yönəldilməlidir; dağıdıcı dilemmada isə fikir nəticənin inkarından əsasın inkarına doğru getməlidir.
2. Təqsimi hökmdə mümkün olan bütün alternativlər sadalnamalıdır, başqa sözlə, onlar fikirdə tam əks olunmalıdır.
İstifadəsi
Praktikada və elmin müxtəlif sahələrində dilemmadan tez-tez istifadə edilir. Cəmiyyətin inkişafında da çətin vəziyyət yarandıqda, xalq dilemmanının iki qütbündən birini seçməli olur. Bəzən dilemmadan zidd fikirləri inandırıcı surətdə təkzib etmək məqsədilə də istifadə olunur. Məhkəmə praktikasında dilemmadan istifadə edərkən çox diqqətli olmaq lazımdır, çünki bu yolla həqiqət aşkara çıxarmaq olmur, bunları qəti hökmlərlə, onların dəyişməsilə əvəz etmək lazımdır.
dilemma, yunan, dilində, dəfə, lemma, ehtimal, əqli, nəticənin, şərti, təqsimi, sillogizmin, elə, növüdür, onun, müqəddimələrin, sırasına, şərti, hökm, təqsimi, hökm, daxil, olur, həm, dizyunksya, şəklində, formulə, edilir, dizyuniksiyada, şərti, hökmlərin, əs. Dilemma yunan dilinde iki defe lemma ehtimal eqli neticenin serti teqsimi sillogizmin ele bir novudur ki onun muqeddimelerin sirasina iki serti hokm ve teqsimi hokm daxil olur hem de dizyunksya seklinde formule edilir Bu dizyuniksiyada da serti hokmlerin esaslari ve ya neticeleri birlesdirilir Dilemmaya ister muhakimelerde isterse de adi heyatda insan eyni iki mumkun imkanlardan birini secmek zerureti qarsisinda qaldigi zaman tesaduf edilir Mundericat 1 Novleri 2 Qaydalari 3 Istifadesi 4 Hemcinin bax 5 Menbe 6 Xarici kecidlerNovleri RedakteDilemmanin iki novu vardir Qurasdirici dilemma ve dagidici dilemma Eger neticede serti hokmde verilmis xasse yaxud fikir iqrar edilirse qurucuya inkar idilirse dagidiciya aiddir Qurucu dilemmaya numune olaraq Y Semyonovun Baharin on yeddinci ani kitabindan eserin bas qehremani Stirlisin muhakimesini verek Eger Berline getsem meni gestapo hebs edecek Moskvaya qayitsam onda tapsirigi yerine yetire bilmeyecem Lakin men Berline gede bilmerem yaxud Moskvaya qayida bilmerem Meni gestapo hebs edecekdir yaxud tapsirigi yerine yetire bilmeyecem Getirilen numunede alinan netice konkret deyil Lakin bele bir qayda esas tutulur ki iki cetin veziyyetden en az cetin olani secilir Dagidici dilemmada ise kicik muqeddimelerde verilmis sertler alternalar da netice de inkar olunur Meselen Yeterince vaxtim olarsa ya kitab uzerinde isleyecem ya da seyahete cixacam Ne kitab uzerinde isledim ne de seyahete cixdim Netice Menim asude vaxtim yeterince olmadi Qaydalari RedakteDilemmanin struktur tehlili gosterir ki asagidaki qaydalar gozlenildikde muqeddimelerden dogru neticeler alinar 1 Qurucu dilemmada muhakime prosesi esasin iqrarindan neticenin iqrarina yoneldilmelidir dagidici dilemmada ise fikir neticenin inkarindan esasin inkarina dogru getmelidir 2 Teqsimi hokmde mumkun olan butun alternativler sadalnamalidir basqa sozle onlar fikirde tam eks olunmalidir Istifadesi RedaktePraktikada ve elmin muxtelif sahelerinde dilemmadan tez tez istifade edilir Cemiyyetin inkisafinda da cetin veziyyet yarandiqda xalq dilemmaninin iki qutbunden birini secmeli olur Bezen dilemmadan zidd fikirleri inandirici suretde tekzib etmek meqsedile de istifade olunur Mehkeme praktikasinda dilemmadan istifade ederken cox diqqetli olmaq lazimdir cunki bu yolla heqiqet askara cixarmaq olmur bunlari qeti hokmlerle onlarin deyismesile evez etmek lazimdir Hemcinin bax RedakteArqument Netice FaktMenbe RedakteM M Israfilov Mentiq kursu derslik Baki 2005Xarici kecidler RedakteM M Israfilov Mentiq kursu pdf olu kecid Menbe https az wikipedia org w index php title Dilemma amp oldid 5725714, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
