Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Dietilamin - , ammonyakın törəməsidir, ammonyakın iki atom hidrogeni etil radikalı ilə əvəz olunub.
| Dietilamin | |
|---|---|
 | |
| Ümumi | |
| N-etietanamin | |
| Kimyəvi formulu | C4H11N |
| Molyar kütlə | 73,14 q/mol |
| Fiziki xassələri | |
| Sıxlıq | 0,8786 q/sm³ |
| Termik xüsusiyyətlər | |
| Ərimə nöqtəsi | −58 ± 1 ℉, −50 °C, −49,8 °C |
| Qaynama nöqtəsi | 132 ± 1 ℉, 55,5 °C |
| Buxarın təzyiqi | 192 ± 1 mm Hg |
| Kimyəvi xassələri | |
| 10,98 ± 0,01 | |
| Təsnifatı | |
| CAS-da qeyd. nöm. | 109-89-7 |
| PubChem | 8021 |
| RTECS | HZ8750000 |
| ChEBI | 85259 |
| BMT nömrəsi | 1154 |
| ChemSpider | 7730 |
Alınması
Sənayedə etanolun ammonyakla qarşılıqlı təsirindən 350-4500C temperaturda AI2O3, SİO2 katalizatorunun iştirakı ilə və ya150-2300C temperaturada Ni, Co, Re katalizatorunun iştirakı ilə alırlar. Dietilamini həmçinin ammonyakın dietil efiri ilə qarşılıqlı təsirindən, asetaldehidin aminləşmə-reduksiya reaksiyasından, habelə ammonyakın etilləşmə reaksiyasından alırlar:
- 2C2H5Cl + 3NH3 → (C2H5)2NH + 2NH4Cl
Dietilamini laboratoriyada 4-nitrozo-N,N-dietilanilini qələvi ilə parçalamaqla da alırlar.
Fiziki xassələri
Xüsusi iyə malik rəngsiz mayedir. Suda həll olur. Həmçinin aseton, etanol,dietil efirində də həll olur. Atmosfer təzyiqində su, metanol və etanolla azeotrop qarışıq əmələ gətirmir.
Kimyəvi xassələri
Başqa əvəzli aminlər kimi əsası xassə göstərərək turşularla dietilammonium duzlarını əmələ gətirir:
- (C2H5)2NH + HCl → (C2H5)2NH2Cl.
Nitrit turşusu ilə N-nitrozodietilaminə kimi nitrozlaşır:
- (C2H5)2NH + HNO2 → (C2H5)2N-NO + H2O
Karbon turşularının xloranhidridi və anhidridləri ilə N,N-dietilamidlərə kimi asilləşir. Alkilhallogenidlər və dimetilsulfatla alkilləşir. karbonsulfidlə N,N-dietilditiokarbomat əmələ gətirir:
- (C2H5)2NH + CS2 + KOH → (C2H5)2NC(S)SK + H2O
Güclü əsasların təsiri ilə azot atomundan proton ayrılır və nəticədə turşu xassəsi daşıyan duzlar əmələ gətiririr. Məsələn,butillitiumla reaksiya nəticəsində LDA alınır.
- (C2H5)2NH + LiC4H9 → (C2H5)2NLi + C4H10
Tətbiqi
Motor yağlarına və aşqarlar,epoksid qatranlarında bərkidici, vulkanizasiyada sürətləndirici, korroziyaya qarşı inhibitor (məsələn, N,N-dietil moçevina) kimi tətbiq edilir, o cümlədən boya maddələri, , pestisidlər, dərman vasitələri (məsələn, kordiamin, novakain) alınmasında istifadə olunur.
Toksikliyi
Yuxarı nəfəs yolları və gözün selikli qişasını qıcıqlandırır. Heyvanlarda zəhərlənmənin əlamətləri: yuxarı nəfəs yollarının və gözün selikli qişasının qıcıqlanması, mərkəzi əsəb sistemlərinin həyacanlanması və sıradan çıxması, tremor, qıcolma,asfiksiya, ölüm. Siçovulların nəfəs yollarına bir saatda 500 – 1000 mq/m³ həcmdə daxil olduqda bir ay ərzində şərti və qeyri-şərti reflekslərin pozulması halları baş verir. Makroskopik: ağ ciyərlərin şişi, daxili orqanlarda qanaxma. Histoloik: hüceyrələrdə kəskin distrofiya və qaraciyərdə nekrobiotik dəyişiklik (Vasilyeva)
Yanma təhlükəsi
Dietilamin yanır. Öz-özünə alışma temperaturu 4900C-dir. Alışma, qatılığı həcmdə 2,2 – 14% olduqda baş verir.
Mənbə
- http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0209.html
- Голодников Г.В., Мандельштам Т.В. Практикум по органическому синтезу. - Л.: ИЛУ, 1976 стр. 92-93
İstinadlar
- http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0209.html.
- Bradley J., Williams A. J., Andrew S.I.D. Lang Jean-Claude Bradley Open Melting Point Dataset. // Figshare 2014. doi:10.6084/M9.FIGSHARE.1031637.V2
- David R. Lide, Jr. Basic laboratory and industrial chemicals (ing.): A CRC quick reference handbook. CRC Press, 1993.
- Hall H. K. Correlation of the Base Strengths of Amines 1 (ing.). // J. Am. Chem. Soc. / P. J. Stang ACS, 1957. Vol. 79, Iss. 20. P. 5441–5444. ISSN 0002-7863; 1520-5126; 1943-2984 doi:10.1021/JA01577A030
- Вредные химические вещества: Азотсодержащие органические соединения. — Под общей редакцией Курляндского Б. А., Филова В. А. — СПб.: Химия, 1992. — С. 35
- Рабинович В. А., Хавин З. Я. Краткий химический справочник. — Л.: Химия, 1977. — С. 148
- Химическая энциклопедия. — Т.5. — М.: Советская энциклопедия, 1999. — С. 493—494
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Dietilamin ammonyakin toremesidir ammonyakin iki atom hidrogeni etil radikali ile evez olunub DietilaminUmumiN etietanaminKimyevi formulu C4H11NMolyar kutle 73 14 q molFiziki xasseleriSixliq 0 8786 q sm Termik xususiyyetlerErime noqtesi 58 1 50 C 49 8 CQaynama noqtesi 132 1 55 5 CBuxarin tezyiqi 192 1 mm HgKimyevi xasseleripKa displaystyle pK a 10 98 0 01TesnifatiCAS da qeyd nom 109 89 7PubChem 8021RTECS HZ8750000ChEBI 85259BMT nomresi 1154ChemSpider 7730AlinmasiSenayede etanolun ammonyakla qarsiliqli tesirinden 350 4500C temperaturda AI2O3 SIO2 katalizatorunun istiraki ile ve ya150 2300C temperaturada Ni Co Re katalizatorunun istiraki ile alirlar Dietilamini hemcinin ammonyakin dietil efiri ile qarsiliqli tesirinden asetaldehidin aminlesme reduksiya reaksiyasindan habele ammonyakin etillesme reaksiyasindan alirlar 2C2H5Cl 3NH3 C2H5 2NH 2NH4Cl Dietilamini laboratoriyada 4 nitrozo N N dietilanilini qelevi ile parcalamaqla da alirlar Fiziki xasseleriXususi iye malik rengsiz mayedir Suda hell olur Hemcinin aseton etanol dietil efirinde de hell olur Atmosfer tezyiqinde su metanol ve etanolla azeotrop qarisiq emele getirmir Kimyevi xasseleriBasqa evezli aminler kimi esasi xasse gostererek tursularla dietilammonium duzlarini emele getirir C2H5 2NH HCl C2H5 2NH2Cl Nitrit tursusu ile N nitrozodietilamine kimi nitrozlasir C2H5 2NH HNO2 C2H5 2N NO H2O Karbon tursularinin xloranhidridi ve anhidridleri ile N N dietilamidlere kimi asillesir Alkilhallogenidler ve dimetilsulfatla alkillesir karbonsulfidle N N dietilditiokarbomat emele getirir C2H5 2NH CS2 KOH C2H5 2NC S SK H2O Guclu esaslarin tesiri ile azot atomundan proton ayrilir ve neticede tursu xassesi dasiyan duzlar emele getiririr Meselen butillitiumla reaksiya neticesinde LDA alinir C2H5 2NH LiC4H9 C2H5 2NLi C4H10TetbiqiMotor yaglarina ve asqarlar epoksid qatranlarinda berkidici vulkanizasiyada suretlendirici korroziyaya qarsi inhibitor meselen N N dietil mocevina kimi tetbiq edilir o cumleden boya maddeleri pestisidler derman vasiteleri meselen kordiamin novakain alinmasinda istifade olunur ToksikliyiYuxari nefes yollari ve gozun selikli qisasini qiciqlandirir Heyvanlarda zeherlenmenin elametleri yuxari nefes yollarinin ve gozun selikli qisasinin qiciqlanmasi merkezi eseb sistemlerinin heyacanlanmasi ve siradan cixmasi tremor qicolma asfiksiya olum Sicovullarin nefes yollarina bir saatda 500 1000 mq m hecmde daxil olduqda bir ay erzinde serti ve qeyri serti reflekslerin pozulmasi hallari bas verir Makroskopik ag ciyerlerin sisi daxili orqanlarda qanaxma Histoloik huceyrelerde keskin distrofiya ve qaraciyerde nekrobiotik deyisiklik Vasilyeva Yanma tehlukesiDietilamin yanir Oz ozune alisma temperaturu 4900C dir Alisma qatiligi hecmde 2 2 14 olduqda bas verir Menbehttp www cdc gov niosh npg npgd0209 html Golodnikov G V Mandelshtam T V Praktikum po organicheskomu sintezu L ILU 1976 str 92 93Istinadlarhttp www cdc gov niosh npg npgd0209 html Bradley J Williams A J Andrew S I D Lang Jean Claude Bradley Open Melting Point Dataset Figshare2014 doi 10 6084 M9 FIGSHARE 1031637 V2 David R Lide Jr Basic laboratory and industrial chemicals ing A CRC quick reference handbook CRC Press 1993 ISBN 978 0 8493 4498 5 Hall H K Correlation of the Base Strengths of Amines 1 ing J Am Chem Soc P J Stang ACS 1957 Vol 79 Iss 20 P 5441 5444 ISSN 0002 7863 1520 5126 1943 2984 doi 10 1021 JA01577A030 Vrednye himicheskie veshestva Azotsoderzhashie organicheskie soedineniya Pod obshej redakciej Kurlyandskogo B A Filova V A SPb Himiya 1992 S 35 Rabinovich V A Havin Z Ya Kratkij himicheskij spravochnik L Himiya 1977 S 148 Himicheskaya enciklopediya T 5 M Sovetskaya enciklopediya 1999 S 493 494